پیشنویس:پل گاومیشان
پل گاومیشان؛ پل تاریخی برفراز رودخانه سیمره در حد فاصل پلدختر و درهشهر.
پلهایی که امروزه از مهمترین جاذبههای تاریخی و گردشگری بهشمار میروند، در گذشته تاریخی بشر علاوه بر ایجاد سهولت در تردد مردم، دارای جایگاه ویژه و اهمیت سیاسی، اقتصادی و مذهبی بودهاند. پل گاومیشان، یکی از کهنترین پلهای برجای مانده از گذشته تاریخی ایرانیان با ویژگیهای منحصر بهفرد است.
موقعیت جغرافیایی پل گاومیشان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پل گاومیشان از جمله پلهای درهای است که در محل تلاقی رودخانه سیمره و کشکان، در مرز شهرستان پلدختر (استان لرستان) و شهرستان درهشهر (استان ایلام) واقع شده است.[۱]
واژهشناسی پل گاومیشان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]دربارهٔ نامگذاری این پل، برخی معتقدند که این منطقه با نام «گومیشه»، محل پرورش گاو بوده است؛ برخی دیگر بر این عقیدهاند که واژه گاومیشان، برگرفته از واژه گاماسا یا گاماشان است که سرچشمه رود سیمره دانسته میشود. واژه گاماسا از دو بخش «گا» به معنای گاو و «ماس» به معنای ماهی تشکیل شده است.[۲]
پیشینه پل گاومیشان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]پل گاومیشان سازهای بهجا مانده از دوران ساسانی است، که به دلیل اهمیت در کسبوکار و رفتوآمد انسانها، بارها و از جمله در قرن چهارم قمری در دوران بدر بن حسنویه و به دستور وی بازسازی شده است. در منابع تاریخی، از این پل بسیار یاد شده است. پل گاومیشان در اسفند ۱۳۷۷ش در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. همچنین در سال ۱۳۹۹ش لوح ثبتی بهعنوان اثر ملی مشترک استانهای لرستان و ایلام به این پل، تعلق گرفت.[۳]
معماری پل گاومیشان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پل گاومیشان از جمله پلهایی است که با ساختار مهندسی منحصر بهفرد، معماری دوران ساسانی را بازنمایی میکند و برای گردشگران، جذابیت بسیاری دارد. این پل به طول ۱۷۵ متر و عرض ۸٫۲ متر دارای ساختاری سنگچین، با پایههای قطور و مدور است که با شکلی طاقمانند بههم متصل شدهاند. امروزه از هفت طاق آن تنها شش طاق باقی مانده است.[۴]
اهمیت فرهنگی پل گاومیشان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]کارشناسان و محققان آثار باستانی بر این باور هستند که حفظ و مرمت پل گاومیشان نهتنها بهعنوان یک جاذبه گردشگری، بلکه بهعنوان یک کتیبهٔ تاریخی و فرهنگی نقش بهسزایی در تبیین فرهنگ و تمدن ایرانی دارد.[۵]
مهمترین دلایل حفظ و مرمت پل گاومیشان از منظر کارشناسان و پژوهشگران، عبارت است از:
- به رسمیت شناخته شدن دانش بومی و فرهنگی مربوط به استان لرستان و ایلام.
- تلفیق سبک قدیم و جدید پلسازی و ترویج همکاری بین دانش محلی و علم نوین و حفاظت از سنت معماری سنگی.[۶]
- افزایش جذب گردشگر و درآمدزایی برای مردم بومی در این دو استان
- ایجاد مشارکت میان کارشناسان و متخصصان با جامعه محلی مستقر در اطراف این پل تاریخی
- انتقال بین نسلی سنتهای شفاهی و حفاظت از ارزشهای تاریخی و فرهنگی
- شناسایی و مستندسازی ارتباط میان کوچ عشایر و نقش تسهیلگری این پلهای تاریخی.[۷]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ پیرحیاتی و انیسی، «تبیین اصول حفاظت از منظر فرهنگی پلهای تاریخی رودخانه کشکان لرستان»، 1400ش، ص98.
- ↑ «گاومیشان، بزرگترین پل تاریخی غرب کشور در انتظار گردشگران»، در وبسایت خبر آنلاین، تاریخ بازدید: 24 خرداد 1401ش.
- ↑ پرویز، «پل و تحول آن در قلمرو بدر بن حسنویه: قرن چهارم هجری»، 1380ش، ص47.
- ↑ صحراکار و دیگران، طرح جامع پل کشکان، 1380ش، ص20.
- ↑ . صحراکار و دیگران، طرح جامع پل کشکان، 1380ش، ص31.
- ↑ عشرتی و فدائینژاد، «منظر شهری تاریخی: رویکردی نوین درمدیریت محدودههای واجد ارزش شهری»، 1394ش، ص52.
- ↑ پیرحیاتی و انیسی، «تبیین اصول حفاظت از منظر فرهنگی پلهای تاریخی رودخانه کشکان لرستان»، 1400ش، ص100-104.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- پرویز، احمد، «پل و تحول آن در قلمرو بدر بن حسنویه: قرن چهارم هجری»، پایاننامه کارشناسیارشد باستانشناسی، دانشگاه تهران، ۱۳۸۰ش.
- پیرحیاتی، مهدی و انیسی، علیرضا، «تبیین اصول حفاظت از منظر فرهنگی پلهای تاریخی رودخانه کشکان لرستان (پلهای کشکان، کلهر معمولان، پلدختر و گاومیشان)»، سال پنجم، شماره ۱۶، ۱۴۰۰ش.
- صحراکار، افشین و دیگران، طرح جامع پل کشکان، سازمان میراث فرهنگی کشور، ۱۳۸۰ش.
- عشرتی، پرستو و فدائینژاد، سمیه، «منظر شهری تاریخی: رویکردی نوین در مدیریت محدودههای واجد ارزش شهری»، فصلنامه تخصصی معماری و شهرسازی اسلامی، شماره ۷۴، ۱۳۹۴ش.
- فدایینژاد، سمیه و عشرتی، پرستو، اصالت و یکپارچگی در حفاظت منظر فرهنگی، تهران، سمت، ۱۳۹۸ش.
- «گاومیشان، بزرگترین پل تاریخی غرب کشور در انتظار گردشگران»، در وبسایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اسفند ۱۳۹۷ش.