پیش‌نویس:شهدای دانایی

شهدای دانایی

شهدای دانایی؛ دانش‌آموزانی که در حملات تروریستی به مراکز آموزشی منطقهٔ هزاره‌نشین غرب کابل جان خود را از دست دادند.

حملات تروریستی گروه‌های تندرو و تکفیری به مراکز آموزشی مناطق هزاره‌نشین غرب کابل، از جمله مکتب سیدالشهداء، مرکز آموزشی کاج و کورس مهدی موعود، به کشته و زخمی‌شدن شمار زیادی از دانش‌آموزان بی‌گناه منجر شد و دانش‌آموزان که در این مراکز کشته شدند، از سوی مردم افغانستان شهدای دانایی لقب گرفتند.

این حملات که به‌طور عمده با انفجارهای انتحاری و تیراندازی همراه بوده، بیشتر هدف قراردادن گروه قوم هزاره و شیعه را دنبال می‌کرده است. واکنش‌های گستردهٔ داخلی و بین‌المللی به این رویدادها، حاکی از محکومیت جهانی این جنایات و همدردی با قربانیان بود.

این حملات نه‌تنها سبب سوگ و اندوه عمیق شد، بلکه مقاومت و پایداری جامعهٔ آموزشی را در پی داشت، به‌گونه‌ای که بازماندگان و خانواده‌های شهدا با عزمی راسخ به ادامهٔ راه علم و دانش پرداختند.

تاریخچهٔ حمله بر مراکز آموزشی هزاره‌ها

در دههٔ ۱۳۹۰ش حملات سیستماتیک به مراکز آموزشی، فرهنگی و مذهبی در مناطق هزاره‌نشین غرب کابل تشدید شد. این حملات که به‌طور عمده توسط گروه‌های تروریستی صورت گرفته، الگویی روشن از هدفگیری قوم هزاره بود. نخستین حملهٔ ثبت‌شده به مراکز آموزشی به اسفند ۱۳۹۶ش بازمی‌گردد، زمانی که مرکز آموزشی «کوثر دانش» هدف حمله انتحاری قرار گرفت. این رویداد اگرچه تلفات جانی در پی نداشت، اما سرآغاز موج جدیدی از خشونت‌های سازمان‌یافته بود. در مرداد ۱۳۹۷ش، آموزشگاه موعود در دشت برچی مورد حمله قرار گرفت که منجر به شهادت ۴۸ دانش‌آموز و زخمی شدن ۶۷ تن دیگر شد.

این روند خشونت‌بار با حملات متعدد به مساجد از جمله مسجد باقرالعلوم در آذر ۱۳۹۵ش (۲۷ کشته) و مسجد امام زمان در مهر ۱۳۹۶ش (۳۹ کشته) ادامه یافت. مراکز فرهنگی و ورزشی نیز از این حملات در امان نماندند؛ باشگاه ورزشی میوند در شهریور ۱۳۹۷ش (۳۰ کشته) و مرکز فرهنگی تبیان از جمله این اهداف بود.

در آبان ۱۳۹۹ش بار دیگر مرکز آموزشی کوثر دانش هدف حمله قرار گرفت که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت. اوج این خشونت‌ها در ماه رمضان در اردیبهشت ۱۴۰۰ش با حمله به مکتب دخترانه سیدالشهدا رخ داد که نزدیک به ۱۰۰ دانش‌آموز دختر را به شهادت رساند و حدود ۲۰۰ تن دیگر را زخمی کرد. گروه تروریستی داعش مسئولیت اکثر این حملات را بر عهده گرفته است. با این حال، الگوی مکرر و هدفمند این حملات که به‌طور عمده مراکز آموزشی و فرهنگی مناطق هزاره‌نشین را نشانه گرفته، پرسش‌های جدی دربارهٔ ابعاد قومی و مذهبی این خشونت‌ها ایجاد کرد.

سابقهٔ حملات هدفمند و نسل‌کشی هزاره به زمان حاکمیت امیرعبدالرحمان در ۱۸۹۰–۱۹۰۰م برمی‌گردد؛ زمانی که وی به‌منظور گرفتن سرزمین مردم هزاره، از رهبران مذهبی اهل‌سنت خواست هزاره‌ها را کافر بخواند و علیه آنان فتوای جهاد بدهند.

اولین حملهٔ انتحاری بر محل تجمع مذهبی هزراه‌ها در ۱۵ آذر ۱۳۹۰ش (دهم محرم ۱۴۳۳ق) رخ داد. در این حمله دو مهاجم انتحاری در زیارتگاه ابوالفضل از مناطق ناحیهٔ دوم شهر کابل خود را در میان انبوه عزاداران حسینی منفجر کردند. در این حملهٔ تروریستی بیش از ۸۰ نفر شهید و ۱۶۴ نفر زخمی شدند که در میان آنها زنان و کودکان بسیاری بودند.

اهمیت و جایگاه دانایی در میان هزاره‌ها

در سبک‌ زندگی‌ هزاره‌ها دانش‌آموزی علاوه‌بر اینکه یک حق انسانی و شهروندی است، شکلی از مبارزه برای احیای هویت و عدالت نیز محسوب می‌شود؛ زیرا این قوم در دو قرن اخیر علاوه‌بر نسل‌کشی و کوچ اجباری، از نظر فرهنگی و آموزشی به‌طور هدفمند مورد تبعیض قرار گرفته است. علی‌رغم محرومیت‌های تاریخی و کمبود امکانات، این جامعه همواره آموزش را به‌عنوان یک روش مبارزه با جهل و ظلم برگزیده است.

در فرهنگ هزاره‌ها، کتاب و قلم به‌عنوان ابزارهای توانمندسازی و پیشرفت اجتماعی شناخته می‌شود. این نگاه باعث شده است که در دهه‌های اخیر تحصیل برای دختران و پسران به‌صورت برابر مورد توجه قرار گیرد. با وجود محدودیت‌های مالی و کمبود امکانات آموزشی، خانواده‌های هزاره از هیچ تلاشی برای فراهم‌آوردن زمینهٔ تحصیل فرزندان خود دریغ نمی‌کنند.

به‌همین دلیل جامعهٔ هزاره در غیاب حمایت‌های دولتی، با بهره‌گیری از منابع محدود شخصی خود، اقدام به تأسیس و ادارهٔ مراکز آموزشی در شهرها و مناطق مختلف کرده است. در این میان، توجه ویژه به تحصیل دختران به‌عنوان یکی از شاخص‌های پیشرفت اجتماعی در میان هزاره‌ها به‌شمار می‌رود.

به نظر کارشناسان حملات تروریستی به مراکز آموزشی هزاره‌ها مانند مرکز آموزشی موعود، کاج، کوثر دانش و مکتب سیدالشهدا، که به شهادت صدها دانش‌آموز هزاره انجامید، نه تنها ارادهٔ این جامعه را در هم نشکست، بلکه بر عزم آنان برای ادامهٔ راه علم‌آموزی افزود. هر حمله، بار دیگر نشان داد که تروریست‌ها نه از سلاح، بلکه از آگاهی هراس دارند. دانش‌آموزان هزاره، با الهام از فرهنگ دینی که شهیدان را نماد مقاومت می‌داند، پس از هر فاجعه با روحیه‌ای قوی‌تر به کلاس‌های درس بازگشتند.

پژوهشگران مقاومت هزاره‌ها را تنها محدود به صحنه‌های سیاسی یا نظامی نمی‌دانند، بلکه در سبک زندگی روزمره آنان نیز تجلی می‌یابد. فرهنگ عاشورا، با تأکید بر عدالت‌خواهی و پایداری در برابر ستم، به هزاره‌ها آموخته است که حتی در تاریک‌ترین لحظات، امید را زنده نگه دارند. این جامعه، با تکیه بر همبستگی اجتماعی و پایبندی به ارزش‌های دینی، توانسته است در برابر سیاست‌های حذف و تبعیض ایستادگی کند و با وجود تمام سختی‌ها، به پیشرفت‌های چشمگیری در عرصه‌های علمی و فرهنگی دست یابد.

شهدای مرکز آموزشی مهدی موعود

در روز ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش، یک فرد انتحاری وارد کورس (مرکز آموزشی) مهدی موعود در غرب شهر کابل شد و جلیقهٔ خود را منفجر کرد که در این حادثهٔ هولناک، ۵۰ دانش‌آموز دختر و پسر کشته و ۱۰۰ نفر نیز زخمی شدند. به‌همین دلیل، مردم افغانستان، دانش‌آموزان شهید را «شهدای دانایی» نامیدند. این حادثه، زمانی رخ داد که دانش‌آموزان در حال آموختن درس‌های آمادگی کنکور بودند.

ویژگی‌های شهدای مرکز آموزشی مهدی موعود

همهٔ قربانیان دانش‌آموز، از گروه قومی هزاره، شیعه و میانگین سنی آنها کمتر از ۲۰ سال بوده است.

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش مهدی موعود

علاوه‌بر اقشار مختلف مردم، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان، معاون رئیس‌جمهور، ریاست اجراییه، معاون او و نهادهای بین‌المللی، این حادثهٔ دردناک را محکوم کردند. این حادثه جرقه‌ای برای جنبشی فرهنگی در دفاع از آموزش شد. نام‌گذاری این شهدا به شهدای دانایی از سوی مردم، پیام روشنی داشت که تروریست‌ها می‌توانند جان بگیرند، اما هرگز نخواهند توانست اشتیاق به دانش را نابود کنند.

یادمان شهدای دانایی

۱. مدرسهٔ شهدای دانایی

این حادثهٔ دردناک به جای یأس، موجی از عزم راسخ برای ادامه راه شهدای دانایی را ایجاد کرد. مدرسه‌ای در روستای حصارقاضی شهرستان ورامین به‌نام «شهدای دانایی» تأسیس شد که نه تنها یادبودی برای قربانیان، بلکه نمادی زنده از پایداری فرهنگی شد. این اقدام با حمایت نهادهای بین‌المللی صورت گرفت، که نشان‌دهندهٔ توجه جهانی به این مقاومت فرهنگی بود.

۲. کمک به دانایی

خانوادهٔ یکی از شهدای دانایی، هزینه‌های مراسم یادبود و فاتحهٔ فرزند دانش‌آموز خود را برای مداوای مجروحان فقیر این حادثهٔ تروریستی اختصاص داد و در اطلاعیهٔ ترحیم اعلام کرد که هیچ‌کس نمی‌تواند جریان تحصیل و کسب دانایی را از ما بگیرد؛ اگر یک دانش‌آموز ما را به شهادت برسانید، ما دست پنج تن دیگر را گرفته وارد مکتب و دانشگاه خواهیم کرد. ما دوباره از میان خون و خاکستر برمی‌خیزیم و به خرد و دانایی سلام می‌دهیم، هیچ‌کس نمی‌تواند ما را حذف کند.

۳. تپهٔ شهدای دانایی

به منظور ارج‌گذاری به مقام دانش و دانش‌آموزان قربانی این حادثه، محل دفن شهدای دانایی در دامنهٔ کوه «قُورِیغ» در غرب کابل به «تپهٔ شهدای دانایی» نام‌گذاری شده است.

شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش

شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش، دانش‌آموزانی بودند که در حملهٔ تروریستی به این مرکز آموزشی در منطقهٔ هزاره‌نشین غرب کابل جان باختند. این حادثهٔ خونین منجر به شهادت ۱۰ دانش‌آموز و زخمی‌شدن ۲۰ نفر دیگر شد و موجی از اندوه و محکومیت‌های بین‌المللی را در پی داشت. این مرکز که در منطقهٔ دشت برچی واقع شده، یکی از مراکز آموزشی مهم برای دانش‌آموزان هزاره و شیعه در کابل محسوب می‌شود.

جزئیات حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش

حمله در ساعت ۱۶:۳۰ عصر ۳ آبان ۱۳۹۹ش با انفجاری در نزدیکی مرکز آموزشی کوثر دانش آغاز شد. بر اساس گزارش‌ها، مهاجمان از یک خودروی بمب‌گذاری‌شده استفاده کردند که منجر به تخریب بخشی از ساختمان و کشته و زخمی شدن ده‌ها دانش‌آموز شد. بیشتر قربانیان را دانش‌آموزان نوجوان و جوان تشکیل می‌دادند که برای تحصیل به این مرکز مراجعه کرده بودند.

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش

این حمله با محکومیت‌های گستردهٔ داخلی و بین‌المللی مواجه شد. جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای رسمی، این حمله را «تروریستی، غیرانسانی و ضداسلامی» خواند و با خانواده‌های شهدا ابراز همدردی کرد. ریاست جمهوری افغانستان نیز این اقدام را «وحشیانه» توصیف و بر تعهد خود برای مقابله با تروریسم تأکید کرد.

سایر مقامات دولتی نیز در واکنشی تند، عاملان این حمله را «بدصفت و ترسو» خواندند و آن را نقض آشکار ارزش‌های انسانی و اسلامی دانستند. از جمله محمدکریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی، نیز این رویداد را «جنایت علیه بشریت» عنوان کرد و از جامعه جهانی خواست در برابر آن سکوت نکند.

پیامدهای این حادثه

این حمله بار دیگر توجه جامعهٔ جهانی را به وضعیت امنیتی در مناطق هزاره‌نشین کابل جلب کرد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این حملات بخشی از یک کمپین سیستماتیک برای هدف قراردادن اقلیت‌های قومی و مذهبی در افغانستان بود.

مرکز آموزشی کوثر دانش پیش از این نیز در ۱۳۹۶ش هدف حمله قرار گرفته بود، اما این بار حملهٔ تروریستی با شدت و خشونت بیشتری همراه بود.

شهدای مکتب سیدالشُهَداء

مدرسهٔ سیدالشهداء، بعد از ظهر ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، هنگام خروج دانش‌آموزان از این مدرسه، مورد حملهٔ تروریستی قرار گرفت. در این رویداد، ابتدا یک خودرو بمب‌گذاری‌شده پیش درب مدرسه و لحظاتی بعد، دو حلقه مین جاگذاری‌شده در اطراف مدرسه، منفجر شد. در این حمله، ۸۵ نفر کشته و ۱۴۷ نفر زخمی شدند. بیشتر قربانیان و مجروحان این حادثه، دانش‌آموزان دختر ۱۳ تا ۱۵ ساله از قوم هزاره و شیعه بودند.

واکنش‌ها به حمله به مکتب سیدالشهدا

۱. واکنش رسانه‌های مختلف

رسانه‌های داخلی و بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی، به این حادثهٔ خونین، واکنش بسیاری نشان داده و عکس‌های دانش‌آموزان کشته‌شده، بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست و پیام «کابل تسلیت، افغانستان تسلیت»، به هشتگی داغ در فضای مجازی تبدیل شد.

۲. بیانیه شخصیت‌ها و نهادها

این حادثهٔ مرگبار، با واکنش‌ها و صدور بیانیه‌های متعددی از سوی مراجع تقلید شیعه، سازمان ملل و شورای امنیت، پاپ، رهبر مسیحیان کاتولیک و سران و اعضای دولت‌های خارجی مواجه شد.

۳. دولت افغانستان

دولت افغانستان، سه‌شنبه ۲۰ اردیبهشت را به مناسبت این رویداد و نیز واقعهٔ حمله به خوابگاه دانشجویان در شهر لوگر، عزای ملی اعلام کرد و پرچم افغانستان در داخل و خارج کشور به‌صورت نیمه‌افراشته درآمد.

۴. شاعران

شاعران و نویسندگان افغانستانی و ایرانی، همچون سایر حملات تروریستی رخ‌داده در افغانستان، با نوشتن شعر و یادداشت، به این حادثه واکنش نشان دادند. برای مثال، ابوطالب مظفری، از شاعران مشهور افغانستانی چنین سروده است:الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر

الگو:ب

الگو:پایان شعر

تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء»، از هنرمند ایرانی، عبدالحمید قدیریان.

۵. هنرمندان

عبدالحمید قدیریان، نقاش برجستهٔ ایرانی، در واکنش به این حادثهٔ فاجعه‌بار، تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» را برای نشان‌دادن همدری خود و ایرانیان با خانواده‌های قربانیان این مدرسه، تولید کرد. این اثر هنری، در ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش، در شهر مشهد، رونمایی و به افغانستان فرستاده شد. این اثر هنری، در ابعاد ۱۰۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر و با تکنیک رنگ روغن کار شده است.

قدیریان به‌دلیل خلق این تابلو و واکنش سریع به شهادت دختران مدرسهٔ سیدالشهداء، به‌عنوان چهرهٔ برتر سال هنر انقلاب ۱۴۰۰ش معرفی و تجلیل شد.

۶. اعطای بورسیه

در پی انفجار خونین مدرسهٔ دخترانهٔ سیدالشهداء، دانشگاه الزهرا، ۵۰ بورسیهٔ تحصیلی به دانش‌آموزان این مدرسه، در همهٔ رشته‌های مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این دانشگاه، اختصاص داد.

۷. تولید سرود

سرود «مدرسهٔ امام حسین»، به پاسداشت شهدای حادثهٔ تروریستی مدرسهٔ سیدالشهداء کابل و همدردی با مردم افغانستان، در قم تولید شد.

۸. نام‌گذاری مدرسه

دبیرستان دخترانهٔ «فرزانه» در منطقهٔ گلشهر مشهد، در ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش، به پاسداشت دانش‌آموزان مدرسهٔ سیدالشهداء، به نام «دختران مکتب سید الشهداء» تغییر کرد.

۹. کاربران فضای مجازی در ایران

کاربران فضای مجازی در ایران با انتشار ویدیوها و عکس‌های مختلف از این از این رویداد غم‌انگیز و درج هشتگ‌های مختلف، ضمن محکوم‌کردن آن به ابراز همدری با ملت افغانستان و خانواده‌های داغدار شهدای مکتب سیدالشهدا کابل پرداختند.

شهدای مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید

شهدای مکاتب ممتاز و عبدالرحیم شهید، دانش‌آموزانی بودند که در حملات تروریستی در منطقهٔ دشت‌برچی غرب کابل به شهادت رسیدند. این حادثه خونبار که با انفجارهای پی‌درپی همراه بود، موجی از اندوه و محکومیت‌های گسترده را در پی داشت.

جزئیات حملات بر مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید

در ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش انفجار نخست در مرکز آموزشی ممتاز واقع در قلعه نو دشت برچی توسط ماین جاسازی شده صورت گرفت. دقایقی بعد، انفجارهای متوالی در لیسه عالی عبدالرحیم شهید که بزرگ‌ترین مدرسه منطقه محسوب می‌شود، هنگام خروج دانش‌آموزان رخ داد. بر اساس گزارش‌های مردمی، شمار شهدا در این حملات دست‌کم ۲۶ نفر بوده است که شامل کودکانی خردسال نیز می‌شود.

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید

این حملات با محکومیت نهادهای بین‌المللی مواجه شد. در حالی که طالبان آمار رسمی کمتری ارائه کردند، منابع محلی از تلفات بیشتر خبر دادند. رفتار خشونت‌آمیز نیروهای طالبان با خانواده‌های داغدار و داوطلبان اهدای خون نیز مورد انتقاد قرار گرفت. در حالی که طالبان مسئولیت این حملات را رد کرده، تحلیلگران معتقدند این رویدادها الگویی از حملات سیستماتیک علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد.

برخورد با رسانه‌ها

نیروهای طالبان مانع از پوشش رسانه‌ای این حادثه شدند. بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، چندین خبرنگار بازداشت یا مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. این برخوردها در حالی صورت می‌گیرد که طالبان مدعی برقراری امنیت کامل در کشور بودند.

نقض حقوق بشری

بازداشت برخی از معلمان مدارس هدف حمله و جلوگیری از کمک‌رسانی به مجروحان، نگرانی‌های جدی دربارهٔ نقض حقوق بشر توسط طالبان را افزایش داد و خانواده‌های قربانیان از رفتار خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی شکایت کردند.

شهدای مرکز آموزشی کاج

شهدای کاج، به دانش‌آموزانی گفته می‌شود که در حملهٔ انتحاری بر مرکز پیش‌دانشگاهی و آمادگی کنکور به نام «کاج» در غرب کابل، شهید شدند. این مرکز قبلاً با نام «موعود» یاد می‌شد که در نزدیکی حوزهٔ سیزدهم امنیتی شهر کابل موقعیت دارد. بعد از حملهٔ انتحاری به مرکز آموزشی موعود در ۲۴ اسد (مرداد) و شهیدشدن بیش از ۵۰ تن و زخمی‌شدن بیش از صد نفر، موعود مدتی تعطیل و سپس با نام کاج فعالیت‌های خود را از سر گرفت.

جزئیات حمله بر مرکز آموزشی کاج

صبح جمعه ۸ مهر ۱۴۰۱ش دو مهاجم در مرکز آموزشی کاج در غرب کابل به دانش‌آموزانی که برای آزمون آزمایشی کنکور تجمع کرده بودند، حمله کردند. مهاجمان ابتدا نگهبان مرکز را شهید کرده و سپس وارد ساختمان شدند و دانش‌آموزان را به رگبار بستند. سپس یکی از مهاجمان خود را میان صدها دانش‌آموز منفجر کرد. به گزارش دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان، در این حملهٔ تروریستی ۵۳ تن شهید و ۱۱۰ تن دیگر زخمی شدند. اکثر شهدای کاج دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر و از قوم هزاره و شیعه بودند.

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزشی کاج

حملهٔ تروریستی به مرکز آموزشی کاج واکنش‌های زیادی در پی داشت و بیشتر مردم و شخصیت‌ها آن را مصداق جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی دانسته‌اند. برخی، طالبان را مسئول ترویج ترور، توحش و انتحار دانسته و این عمل آنان را نابخشودنی و فراموش ناشدنی توصیف کرده‌اند؛ بعضی از سیاست‌مداران نیز این حمله را قتل‌عام خوانده و طالبان و گروه حقانی را مسئول آن دانسته‌اند.

فعالان حقوق بشر افغانستان در واکنش به این حمله، آن را نسل‌کشی نامیدند. رامین مظهر شاعر افغانستانی در سوگ شهدای کاج چنین سرود:

با تانک، با شلاق، با ساطور می‌آیند

در جیب خود تنها قلم داری گل سوری

در شام روز حمله، شماری از شهروندان غرب کابل مقابل مرکز آموزشی کاج، به یاد و احترام شهدای کاج، شمع روشن کردند. فرهاد دریا خوانندهٔ افغانستانی ضمن محکوم‌کردن این حمله و اینکه این حمله مصداق نسل‌کشی هزاره‌ها است، خواهان اعلام یک هفته ماتم ملی از سوی دولت شد.

در سلسله واکنش‌های جهانی، سید عمار حکیم رئیس جریان حکمت ملی عراق، حسین کاظمی قمی نمایندهٔ ویژهٔ ایران در امور افغانستان، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران، ریچارد بنت گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، کارن دیکر کاردار سفارت ایالات متحدهٔ آمریکا، سفارت آلمان در افغانستان، دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، سازمان عفو بین‌الملل و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، حملهٔ تروریستی کاج را با شدیدترین الفاظ محکوم کردند.

پیامدهای حمله بر مرکز آموزشی کاج

بعد از حملهٔ کاج، شاگردان این مرکز انگیزهٔ خود را از دست نداده و در آزمون کنکور همان سال، نفر دوم کنکور عمومی از شاگردان کاج بود و پنج نفر از شاگردان این مرکز، جزء ده نفر برتر در کنکور همان سال بودند. همچنین ۳۰۰ دانش‌آموز آن، در کنکور عمومی بیش از ۳۳۰ نمره از ۳۶۰ نمره کسب کردند و نزدیک چهل دختر و پسر از دانش‌آموزان کاج نیز با اخذ بورسیهٔ تحصیلی به خارج از کشور رفتند.

بازتاب حمله بر مرکز آموزشی کاج

۱. تظاهرات گسترده

در پی حملهٔ تروریستی کاج، شهروندان افغانستان در حدود ۱۲۰ شهر در نقاط مختلف جهان تظاهرات کردند و شعار «نسل‌کشی هزاره‌ها را متوقف کنید» سر دادند و با صدور قطعنامه، خواستار محکومیت نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان از سوی مجامع بین‌المللی و حفاظت از مردم هزاره در افغانستان شدند. در شهرهای افغانستان ازجمله کابل و بامیان، تظاهرات بانوان که با هدف محکومیت حملهٔ انتحاری کاج و نسل‌کشی هزاره‌ها برگزار شده بود، توسط طالبان با خشونت سرکوب شد.

۲. طوفان توییتری

در اعتراض به حملهٔ تروریستی کاج، کارزار توفان توییتری (#StopHazaraGenocide) یا «نسل‌کشی هزاره‌ها را متوقف کنید» با حضور چهره‌های ملی و بین‌المللی در فضای مجازی به راه افتاد که ظرف چند روز بیش از هشت هزار بار در توییتر دیده شده و به ترند بی‌سابقه در افغانستان تبدیل شد. در این کارزار چهره‌های سیاسی چون امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری، عبدالرشید دوستم، حنیف اتمر، سیما سمر، شهرزاد اکبر، محمود سیقل، شکریه بارکزی، ناهید فرید، فوزیه کوفی، مریم سما، محمد کریم خلیلی، سرور دانش، جنرال مرادعلی مراد، قاسم وفایی‌زاده و ده‌ها چهرهٔ سیاسی دیگر، مشارکت کردند.

کتابخانه کاج

کتابخانه‌ای به یادبود از شهدای کاج، با نام «کتابخانه کاج» در شهر بامیان راه‌اندازی شد، مرکز آموزشی کاج نیز در کابل کتابخانه‌ای با نام «کتابخانه همیشه برگ‌های سبز کاج» تأسیس کرد.

چهلم شهدای کاج

مراسمی در تجلیل از چهلم شهدای کاج در شهر میلان ایتالیا برگزار شد. در این مراسم، «کلاودیو کانکاس» پژوهشگر ایتالیایی نیز حضور داشت و ضمن ارائهٔ سخن با اعطای تقدیرنامه مورد تقدیر قرار گرفت. کلاودیو کانکاس نویسندهٔ کتاب «صداهایی از هزارستان» و تز دکتری تحت عنوان «نسل‌کشی هزاره‌ها» است.

مستندسازی

تیم مستندسازی از جمهوری اسلامی ایران برای تهیهٔ مستندی با نام «پروانه‌های کابل» از حملهٔ کاج به کابل رفته و با خانواده‌های شهدا گفت‌وگو کردند.

سالیاد

یک سال بعد از حملهٔ کاج، مسئولان و استادان مرکز آموزشی کاج با خانواده‌های شهدا در تجمعی در کابل، یاد شهیدان را گرامی داشتند.

ویژگی‌های شهدای دانایی

۱. تعلق به اقلیت مذهبی و قومی: شهدای دانایی به‌طور عمده از جامعه هزاره و پیروان مذهب تشیع بودند. این حملات الگویی از هدفگیری سیستماتیک اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد. سن اکثر شهدا کمتر از ۲۰ سال بود که بر ماهیت ضدبشری این حملات تأکید دارد.

۲. موقعیت آموزشی و تحصیلی: بیشتر این شهدا در حال آماده‌سازی برای کنکور و تحصیلات عالی بودند. آنها در مراکز آموزشی معتبری مانند مهدی موعود، کوثر دانش و کاج تحصیل می‌کردند. حمله در ساعات آموزشی و در محیط‌های تحصیلی صورت گرفته بود.

۳. نماد مقاومت فرهنگی: نام‌گذاری شهدای دانایی تبدیل به نمادی از پایداری در برابر خشونت شد. اقداماتی مانند تأسیس مدرسهٔ شهدای دانایی و کتابخانهٔ کاج نشان‌دهندهٔ این مقاومت است. خانواده‌های شهدا با اهدای هزینه‌های مراسم به درمان مجروحان، الگویی از انسانیت ارائه دادند.

۴. بازتاب بین‌المللی: این حوادث با محکومیت گستردل نهادهای بین‌المللی مواجه شد. سازمان‌هایی مانند سازمان ملل و یونیسف این حملات را محکوم کردند. هنرمندان و فرهنگیان جهانی نیز با خلق آثار هنری به این رویدادها واکنش نشان دادند.

۵. تأثیرگذاری اجتماعی: این حوادث باعث تقویت عزم جامعه هزاره برای ادامه تحصیل شد. دانش‌آموزان بازمانده در آزمون‌های ملی مانند کنکور موفقیت‌های چشمگیری کسب کردند. تظاهرات گسترده در چندین‌ شهر جهان نشان‌دهندهٔ تأثیر عمیق این رویدادها بود.

منابع

• «آخرین گزارش‌ها از حمله تروریستی به مدرسهٔ دخترانه»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• آر.اف. آی، «اعتراضات در نزدیک به ۱۰۰ شهر دنیا برای توقف نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان»، وب‌سایت آر.آف. آی فارسی، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
• «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «آمار کشته شدگان در روز عاشورا به ۸۰ تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آذر ۱۳۹۰ش.
• «ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامهٔ اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۴۰۱ش.
• «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسه سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسهٔ سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری فارس نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «اقدام تحسین‌برانگیز پدر یکی از شهدای حادثهٔ تروریستی کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مرداد ۱۳۹۷ش.
• «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۲ش.
• امین، عصمت، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»، وب‌سایت روزنامهٔ صبح کابل، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.
• «پروانه‌های کابل؛ روایت آنچه در حملهٔ انتحاری مؤسسهٔ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
• «تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداءدر مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ تیر ۱۴۰۰ش.
• «تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش.
• «تابلوی دختران مکتب سیدالشهداء، به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیز ۱۴۰۰ش.
• «تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش.
• «تابلویی از بهشت…»، وب‌سایت قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۴۰۰ش.
• «تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ش.
• «تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسهٔ سیدالشهداء کابل»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۴۰۰ش.
• «حملات تروریستی غرب کابل؛ دانش‌آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مهر ۱۳۹۷ش.
• «حمله به مدرسهٔ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۱ش.
• «حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اسفند ۱۴۰۱ش.
• «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۳۹۹ش.
• «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامهٔ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش.
• «حملهٔ انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش.
• «خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا چهره برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش.
• «دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ش.
• روحانی، واجد، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ش.
• «سلام به کاج‌ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیر از نویسنده و هزاره‌شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد، تاریخ درج مطلب: ۲۷ عقرب ۱۴۰۱ش.
• «سه انفجار در منطقه شیعهنشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ش.
• سیرت، حسین و اکرمی، اسحاق، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
• «شعر ابوطالب مظفری برای حادثهٔ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وبسایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۴۰۲ش.
• «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۴۰۱ش.
• «شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف. ای، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ش.
• «عزای عمومی در افغانستان»، وب‌سایت جام جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• فرهنگ، فرشته، «ارادهٔ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: ۶ بهمن ۱۳۹۷.
• «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامهٔ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
• «کاج‌های خونین؛ ادامهٔ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.
• کمال، کمال‌الدین، «طالبان و حمله بر مراکز آموزشی و تحصیلی»، وب‌سایت حزب عدالت و آزادی افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۴۰۲ش.
• «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ش.
• «گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسهٔ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وب‌سایت نوید شاهد، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت، ۱۴۰۰ش.
• «مدرسهٔ شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مهر ۱۳۹۷ش.
• «مرثیهٔ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ ۱۹ مهر ۱۴۰۱ش.
• «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۹ش.
• «واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «واکنش‌های گستردهٔ بین‌المللی به حملهٔ تروریستی خونین در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۴۰۱ش.
• «واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، وب‌سایت خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ش.
• وفایی، عارف، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش.
• «۳۵ شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
• «۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسهٔ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۴۰۰ش.