پیشنویس:خانوادهگرایی
خانوادهگرایی؛ ارزشی فرهنگی با تأکید بر اولویت خانواده بر خود.
خانواده گرایی،[۱] از ارزشهایی است که تأثیری مستقیم در سازگاری زوجین و تحکیم و ثبات خانواده دارد. این مفهوم، ارزشهای خانواده را بر ارزشهای تکتک اعضای آن، در اولویت قرار میدهد. به افرادی که خانواده را بر خود ترجیح میدهند «خانوادهگرا» میگویند.
مفهومشناسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]خانواده، از حضور مادر، پدر و فرزندان در یک مکان و فضای اجتماعی و فرهنگی مشترک تشکیل میشود.[۲] کانون خانواده، دارای ارزشهایی است که تداوم آن را تضمین میکنند. یکی از این ارزشها مفهوم «خانوادهگرایی» است. جامعهشناسان، خانوادهگرایی را از مهمترین ارزشهای وابسته به هر فرهنگی میدانند که بر نگرشهای وفاداری، اعتماد و همکاری در بین اعضای خانواده تأکید میکند.
هرچند این ارزش فرهنگی، نقشی مثبت در سازگاری زوجین و تحکیم و ثبات خانوادهها دارد، اما در فرهنگهای مختلف، در حال تغییر است. امروزه، بشر دوران جدیدی را تجربه میکند و بسیاری از منشهای او بر اساس فردگرایی شکل میگیرد. در حقیقت، افراد، دست به گزینش زده و سبک زندگی خاصی را در راستای رضایت شخصی و مطابق با داشتههای فرهنگی خود، انتخاب میکنند؛ بنابراین، در صورتیکه خانواده نتواند خود را با شرایط جدید منطبق کند، به شیوهٔ صحیح با سایر نهادهای اجتماعی ارتباط برقرار کند و توانایی پاسخ به نیازهای اعضای خود را نداشته باشد، دچار بحران شده و از هم میپاشد.[۳]
ابعاد
[ویرایش | ویرایش مبدأ]خانوادهگرایی دارای ۳ بعد اصلی است:
بعد ساختاری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بعد از خانوادهگرایی به حضور یا عدم حضور ازدواج، خانوادهٔ گسترده و تعداد افراد خانواده که در خانوار زندگی میکنند، اشاره دارد.[۴]
بعد نگرشی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از دیدگاه روانشناختی، خانوادهگرایی به دستهای از نگرشها اطلاق میشود که روابط خانواده را برای زندگی شخصی و اجتماعی و رشد احساس وظیفه در بین اعضای گروه خانواده را مورد تأکید قرار میدهد. این نگرش، همچنین، بر این عقیده است که بچه داشتن، لازمهای برای تحقق اجتماعی و فردی است.[۵] در این نگرش، خانوادهگرایی بهعنوان یک ارزش فرهنگی تعریف میشود که شامل هویت فردی، دلبستگی قوی بین افراد خانواده و داشتن احساسهای قوی وفاداری، تقابل و همبستگی در میان اعضای خانواده است. برخی، خانواده رایی نگرشی را دارای چهار مؤلفه میدانند:
- ارجحیت خانواده نسبت به فرد: یعنی فرد، در هر زمانیکه تشخیص دهد، خواستهها و نیازهای خود را فدای خانواده میکند.
- همپیوندی خانوادگی: افراد بالغ که در بسیاری از جنبههای زندگی خود مستقل شدهاند باید همچنان پیوند عاطفی و فیزیکی قوی را با خانوادهٔ خود حفظ کنند.
- حمایت خانوادگی: افراد باید هنگام بروز مشکلات، هر نوع حمایتی را برای خانوادهٔ خود فراهم کرده و از آنها نیز همین انتظار را داشته باشند.
- افتخار و شرافت خانوادگی: افراد وظیفه دارند نام و شهرت خانوادگی و همچنین آبرو و شرافت آن را حفظ کرده و از آن حمایت کنند.[۶]
بعد رفتاری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این بعد، به موضوع چگونگی کمک و حمایت متقابل ابزاری و عاطفی بین اعضای خانواده اشاره داشته و به ملاقاتهایی که اعضای خانواده و نزدیکان آنها، بهمنظور تداوم حمایت و حفظ رابطهٔ خویشاوندی انجام میدهند، تأکید میکند.[۷]
ویژگیها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]روانشناسان بر این باورند که مشخصهٔ خانوادههایی که خانوادهگرایی بالایی در آنها وجود دارد، شامل «روابط بین فردی مثبت خانوادگی»، «اتحاد خانوادگی بالا»، «حمایت اجتماعی»، «داشتن وابستگی متقابل در انجام فعالیتهای خانوادگی» و «مجاورت زیاد با اعضای خانواده گسترده» است.[۸]
فرد خانوادهگرا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]خانوادهگرا، فردی است که خانواده و عزیزان خود را در مرکز اولویتهای خود قرار میدهد. این افراد، بر ارزشهای خانوادگی تمرکز کرده و در فرآیندهای تصمیمگیری نیز به خانوادهٔ خود تکیه میکنند. فرد خانوادهگرا، از خانواده انرژی گرفته و نیازهای خانواده را بر نیازهای خود مقدم میدارد.[۹]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ Familism
- ↑ آزاد ارمکی، جامعهشناسی خانواده ایران، 1390ش، ص11.
- ↑ امامی، «بررسی رابطهٔ سرمایهٔ فرهنگی و خانوادهگرایی در بین ساکنین شهر اصفهان»، 1396ش، ص165-184.
- ↑ رجبی، «بررسی پایایی و روایی نسخهٔ فارسی مقیاس خانوادهگرایی»، 1392ش، ص27.
- ↑ رجبی، «بررسی پایایی و روایی نسخهٔ فارسی مقیاس خانوادهگرایی»، 1392ش، ص26.
- ↑ رجبی، «بررسی پایایی و روایی نسخهٔ فارسی مقیاس خانوادهگرایی»، 1392ش، ص28.
- ↑ امامی، «بررسی رابطهٔ سرمایهٔ فرهنگی و خانوادهگرایی در بین ساکنین شهر اصفهان»، 1396ش، ص165-184.
- ↑ رجبی، «بررسی پایایی و روایی نسخهٔ فارسی مقیاس خانوادهگرایی»، 1392ش، ص28.
- ↑ «خانواده گرایی در روانشناسی به چه معناست؟»، وبسایت lwvworc.org.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- آزاد ارمکی، تقی، جامعهشناسی خانواده ایران، تهران، سمت، ۱۳۹۰ش.
- امامی، پری رخ، «بررسی رابطهٔ سرمایهٔ فرهنگی و خانوادهگرایی در بین ساکنین شهر اصفهان»، فصلنامهٔ علمی- پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، س ۱۱، شماره ۲، پیاپی ۳۷، ۱۳۹۶ش.
- «خانوادهگرایی در روانشناسی به چه معناست؟»، وبسایت lwvworc.org، تاریخ بازدید: ۲۲ آذر ۱۴۰۱ش.
- رجبی، غلامرضا و عباسپور، ذبیحالله، «بررسی پایایی و روایی نسخهٔ فارسی مقیاس خانوادهگرایی»، فصلنامهٔ اندازهگیری تربیتی، شمارهٔ ۱۴، س۴، ۱۳۹۲ش.