پرش به محتوا

پیش‌نویس:واصف باختری: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
project>Mojtabakd
حذف رده‌ها
project>شاهرودی
ابرابزار
خط ۱: خط ۱:
'''<big>واصف باختری</big>'''؛ نویسنده، شاعر، ادیب و اندیشمند بلندآوازهٔ افغانستان.
'''{{درشت|واصف باختری}}'''؛ نویسنده، شاعر، ادیب و اندیشمند بلندآوازهٔ افغانستان.


واصف باختری، از شعرای نامی فارسی‌زبان افغانستان و پژوهشگر دقیق ادبیات افغانستان است. تسلط به زبان‌های دیگر پای او را به ادبیات جهان باز کرد و آثار زیادی از او در قالب کتاب و مقالات متعدد بر جای مانده است.
واصف باختری، از شعرای نامی فارسی‌زبان افغانستان و پژوهشگر دقیق ادبیات افغانستان است. تسلط به زبان‌های دیگر پای او را به ادبیات جهان باز کرد و آثار زیادی از او در قالب کتاب و مقالات متعدد بر جای مانده است.
==تولد و کودکی==
 
واصف باختری در 24 حوت (اسفند) 1321ش، در مزارشریف زاده شد. او دوران کودکی و نوجوانی را در مزارشریف و [[کابل]] سپری<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref> و در پنج‌سالگی در اثر مراقبت‌های پدر، حفظ قرآن کریم را آغاز کرد.<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref>   واصف در ده‌سالگی، اولین قصیدهٔ خود را سرود و به چاپ رساند.<ref>[http://www.partawnaderi.com/Naqhd%20wa%20PazjoheshaiAdabi/Panjerahai%20Roo%20Bah%20Roo/3.html نادری، «رو‌به‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری.]</ref>
== تولد و کودکی ==
==جوانی و تحصیلات==
واصف باختری در ۲۴ حوت (اسفند) ۱۳۲۱ش، در مزارشریف زاده شد. او دوران کودکی و نوجوانی را در مزارشریف و [[کابل]] سپری<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref> و در پنج‌سالگی در اثر مراقبت‌های پدر، حفظ قرآن کریم را آغاز کرد.<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref> واصف در ده‌سالگی، اولین قصیدهٔ خود را سرود و به چاپ رساند.<ref>[http://www.partawnaderi.com/Naqhd%20wa%20PazjoheshaiAdabi/Panjerahai%20Roo%20Bah%20Roo/3.html نادری، «روبه‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری.]</ref>
واصف باختری در 1341ش، از لیسهٔ باختر مزارشریف دیپلم گرفت. او در 1345ش، به اخذ لیسانس زبان و ادبیات از دانشگاه کابل موفق شد و در همان سال در بخش ریاست تألیف و ترجمه در دانشکدهٔ دری کار خود را شروع کرد.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref> باختری در 1353ش، برای گذراندن تحصیلات عالی عازم آمریکا شد و در 1355ش، مدرک فوق‌لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در رشتهٔ فلسفه و دکترا را در رشتهٔ تعلیم و تربیت به دست آورد<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref> و دوباره به افغانستان برگشت و تا 1357ش، کار قبلی خود را در بخش تألیف و ترجمه ادامه داد.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
 
==اهمیت و جایگاه==
== جوانی و تحصیلات ==
باختری در تحول و گسترش شعر، به‌ویژ شعر نو، در افغانستان اثرگذار بوده و شعر سپید و نیمایی با واصف باختری در افغانستان به کمال رسیده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref> تصویرسازی و محتوای خلاقانهٔ شعر او محصول فکر نوآورانه و احساسات شاعرانهٔ او است به‌گونه‌ای که او را در زمرهٔ شاعران صاحب‌سبک قرار داده است.<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref> باختری از زبان کنایه و طنز در پردازش موضوعات اجتماعی بهره گرفته است.<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref>
واصف باختری در ۱۳۴۱ش، از لیسهٔ باختر مزارشریف دیپلم گرفت. او در ۱۳۴۵ش، به اخذ لیسانس زبان و ادبیات از دانشگاه کابل موفق شد و در همان سال در بخش ریاست تألیف و ترجمه در دانشکدهٔ دری کار خود را شروع کرد.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref> باختری در ۱۳۵۳ش، برای گذراندن تحصیلات عالی عازم آمریکا شد و در ۱۳۵۵ش، مدرک فوق‌لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در رشتهٔ فلسفه و دکترا را در رشتهٔ تعلیم و تربیت به دست آورد<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref> و دوباره به افغانستان برگشت و تا ۱۳۵۷ش، کار قبلی خود را در بخش تألیف و ترجمه ادامه داد.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
==زندان و آزادی==
 
واصف باختری در 1357ش به‌دنبال کودتای مارکسیستی و اشغال افغانستان توسط مزدوران شوروی، به زندان افتاد و یک‌سال بعد آزاد شد.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2023/07/21/wasif-bakhtiri-the-famous-poet-writer-and-researcher-of-the-country-died-at-the-age-of-81/ «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81 سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> باختری پس از رهایی به‌عنوان ویراستار کار خود را تا 1361ش، ادامه داد.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
== اهمیت و جایگاه ==
==فعالیت‌های ادبی و فرهنگی==
باختری در تحول و گسترش شعر، به‌ویژ شعر نو، در افغانستان اثرگذار بوده و شعر سپید و نیمایی با واصف باختری در افغانستان به کمال رسیده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/واصف-باختری-چه-کرد «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref> تصویرسازی و محتوای خلاقانهٔ شعر او محصول فکر نوآورانه و احساسات شاعرانهٔ او است به‌گونه‌ای که او را در زمرهٔ شاعران صاحب‌سبک قرار داده است.<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref> باختری از زبان کنایه و طنز در پردازش موضوعات اجتماعی بهره گرفته است.<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref>
باختری از 1361ش تا 1374ش، در اتحادیهٔ نویسندگان افغانستان به‌عنوان سردبیر و مدیرمسئول مجلهٔ ژوندون و منشی دارالانشاء اتحادیه مشغول بود و همزمان کار تدریس را نیز به‌عهده داشت. این شاعر نامی، سال‌ها عضویت هیئت رهبری کانون حکیم ناصرخسرو و عضویت شورای مرکزی انجمن فرهنگی خوشحال‌خان و همچنین عضویت گروه دبیران بنیاد فرهنگ افغانستان، نیز عضویت هیئت‌رئیسهٔ اتحادیهٔ ژورنالیستان افغانستان را در کارنامهٔ خود دارد. در دوران ریاست او شش اجلاس حکیم ناصرخسرو و هفت عرس مولانا محمد جلال‌الدین بلخی، برگزار شده است.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
 
==شعر==
== زندان و آزادی ==
باختری از کودکی با آثار شاعران بزرگ مانند شاهنامهٔ [[فردوسی]]، دیوان [[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] بلخی، قصاید عنصری، فرخی سیستانی، [[خاقانی]] و از معاصران [[اخوان ثالث]]، شاملو و نیما یوشج مأنوس بود و به باور پژوهشگران بر گسترهٔ ادب و زبان فارسی اثرگذار بوده است.<ref>[http://www.partawnaderi.com/Naqhd%20wa%20PazjoheshaiAdabi/Panjerahai%20Roo%20Bah%20Roo/3.html نادری، «رو‌به‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری.]</ref>
واصف باختری در ۱۳۵۷ش به‌دنبال کودتای مارکسیستی و اشغال افغانستان توسط مزدوران شوروی، به زندان افتاد و یک‌سال بعد آزاد شد.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2023/07/21/wasif-bakhtiri-the-famous-poet-writer-and-researcher-of-the-country-died-at-the-age-of-81/ «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81 سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> باختری پس از رهایی به‌عنوان ویراستار کار خود را تا ۱۳۶۱ش، ادامه داد.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
==مهاجرت==
 
واصف باختری در 1375ش، به پاکستان مهاجر شد و تا 1380ش در آن‌جا زندگی کرد. او در 1380ش به‌آمریکا رفت و در ایالت کالیفرنیا مسکن گزید.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
== فعالیت‌های ادبی و فرهنگی ==
==واصف باختری از منظر کارشناسان==
باختری از ۱۳۶۱ش تا ۱۳۷۴ش، در اتحادیهٔ نویسندگان افغانستان به‌عنوان سردبیر و مدیرمسئول مجلهٔ ژوندون و منشی دارالانشاء اتحادیه مشغول بود و همزمان کار تدریس را نیز به‌عهده داشت. این شاعر نامی، سال‌ها عضویت هیئت رهبری کانون حکیم ناصرخسرو و عضویت شورای مرکزی انجمن فرهنگی خوشحال‌خان و همچنین عضویت گروه دبیران بنیاد فرهنگ افغانستان، نیز عضویت هیئت‌رئیسهٔ اتحادیهٔ ژورنالیستان افغانستان را در کارنامهٔ خود دارد. در دوران ریاست او شش اجلاس حکیم ناصرخسرو و هفت عرس مولانا محمد جلال‌الدین بلخی، برگزار شده است.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
# محمدکاظم کاظمی، باختری را نیمای افغانستان می‌داند و معتقد است او شعر نیمایی را در افغانستان تثبیت کرده است. به نظر کاظمی، باختری از جهت اطلاعات وسیع در زمینهٔ ادبیات کهن، آگاهی از ادبیات جهان و از حیث اشعاری که سروده است و تربیت شاعران دیگر، دارای اهمیت است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref> او [[مهاجرت]] باختری را به پاکستان و سپس به آمریکا به جهت دوری از محیط و مخاطبان فارسی، یک ضایعه می‌داند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref>
 
== شعر ==
باختری از کودکی با آثار شاعران بزرگ مانند شاهنامهٔ [[فردوسی]]، دیوان [[ناصر خسرو|ناصرخسرو]] بلخی، قصاید عنصری، فرخی سیستانی، [[خاقانی]] و از معاصران [[اخوان ثالث]]، شاملو و نیما یوشج مأنوس بود و به باور پژوهشگران بر گسترهٔ ادب و زبان فارسی اثرگذار بوده است.<ref>[http://www.partawnaderi.com/Naqhd%20wa%20PazjoheshaiAdabi/Panjerahai%20Roo%20Bah%20Roo/3.html نادری، «روبه‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری.]</ref>
 
== مهاجرت ==
واصف باختری در ۱۳۷۵ش، به پاکستان مهاجر شد و تا ۱۳۸۰ش در آن‌جا زندگی کرد. او در ۱۳۸۰ش به‌آمریکا رفت و در ایالت کالیفرنیا مسکن گزید.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
 
== واصف باختری از منظر کارشناسان ==
# محمدکاظم کاظمی، باختری را نیمای افغانستان می‌داند و معتقد است او شعر نیمایی را در افغانستان تثبیت کرده است. به نظر کاظمی، باختری از جهت اطلاعات وسیع در زمینهٔ ادبیات کهن، آگاهی از ادبیات جهان و از حیث اشعاری که سروده است و تربیت شاعران دیگر، دارای اهمیت است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/واصف-باختری-چه-کرد «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref> او [[مهاجرت]] باختری را به پاکستان و سپس به آمریکا به جهت دوری از محیط و مخاطبان فارسی، یک ضایعه می‌داند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/واصف-باختری-چه-کرد «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref>
# علی‌رضا قزوه، باختری را دارای کارنامهٔ درخشان در غزل فارسی در طول چهار دهه می‌داند و معتقد است نام باختری در ادبیات فارسی همیشه با تحسین همراه است.
# علی‌رضا قزوه، باختری را دارای کارنامهٔ درخشان در غزل فارسی در طول چهار دهه می‌داند و معتقد است نام باختری در ادبیات فارسی همیشه با تحسین همراه است.
# کمیل قزلباش، نویسنده و شاعر پاکستانی، باختری را شاعری با سبک بیدل، اما با فضای جدید می‌داند و به جهت چند بعدی بودن اشعار واصف، خستگی مخاطب را به دنبال ندارد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref>
# کمیل قزلباش، نویسنده و شاعر پاکستانی، باختری را شاعری با سبک بیدل، اما با فضای جدید می‌داند و به جهت چند بعدی بودن اشعار واصف، خستگی مخاطب را به دنبال ندارد.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/واصف-باختری-چه-کرد «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref>
# به باور رضا اسماعیلی، واصف ادیب فاضل، پژوهشگر دقیق، شاعر کامل، ستارهٔ پرفروغ آسمان ادبیات افغانستان است که تکریم او، پاسداشت کرامت انسانی و آموزه‌های مفاهیم دینی و اسلامی است. او با اشاره به آثار مکتوب باختری، واصف را نماد آزادی‌خواهی، وطن‌دوستی، اصالت و استقلال‌طلبی می‌داند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref>
# به باور رضا اسماعیلی، واصف ادیب فاضل، پژوهشگر دقیق، شاعر کامل، ستارهٔ پرفروغ آسمان ادبیات افغانستان است که تکریم او، پاسداشت کرامت انسانی و آموزه‌های مفاهیم دینی و اسلامی است. او با اشاره به آثار مکتوب باختری، واصف را نماد آزادی‌خواهی، وطن‌دوستی، اصالت و استقلال‌طلبی می‌داند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/واصف-باختری-چه-کرد «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.]</ref>
# غلام‌رضا کافی استاد دانشگاه شیراز، باختری را شاعر نئوکلاسیک می‌داند که محتوای اشعار او به‌دلیل موضوعات پایداری و مقاومت، متمایز از شاعران نئوکلاسیک است.<ref> [https://www.isna.ir/news/1402043119554/%D9%88%D8%A7%D8%B5%D9%81-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF «واصف باختری چه کرد؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>
# غلام‌رضا کافی استاد دانشگاه شیراز، باختری را شاعر نئوکلاسیک می‌داند که محتوای اشعار او به‌دلیل موضوعات پایداری و مقاومت، متمایز از شاعران نئوکلاسیک است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1402043119554/واصف-باختری-چه-کرد «واصف باختری چه کرد؟»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>


==درگذشت==
== درگذشت ==
واصف باختری در سن 81 سالگی، پس از یک دوره طولانی بیماری، در 29 سرطان ([[تیر]]) 1402ش در ایالات متحده آمریکا درگذشت.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2023/07/21/wasif-bakhtiri-the-famous-poet-writer-and-researcher-of-the-country-died-at-the-age-of-81/ «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81 سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref>
واصف باختری در سن ۸۱ سالگی، پس از یک دوره طولانی بیماری، در ۲۹ سرطان ([[تیر]]) ۱۴۰۲ش در ایالات متحده آمریکا درگذشت.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2023/07/21/wasif-bakhtiri-the-famous-poet-writer-and-researcher-of-the-country-died-at-the-age-of-81/ «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81 سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref>
==آثار==
از باختری بیش از بیست عنوان کتاب با موضوعات مختلف ادبی مانند شعر، ترجمهٔ اشعار از زبان‌های دیگر، مقالات ادبی، فلسفی، اوزان کلاسیک، نیمایی و آزاد بر جای مانده است.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>  عناوین آثار شعری او عبارت است از: «و آفتاب نمی‌میرد»، «از میعاد تا هرگز»، «از این آیینه بشکسته تاریخ»، «تا شهر پنج‌ضلعی آزادی»، «دیباچه‌ای در فرجام»، «در استوای فصل شکستن»، «مویه‌های اسفندیار گمشده»، «دروازه‌های بسته تقویم».<ref>[https://bukharamag.com/1402.05.26841.html «شب واصف باختری»، وب‌سایت مجلۀ فرهنگی و هنری بخارا.]</ref>
==ترجمه==
واصف باختری به زبان‌های انگلیسی، عربی، هندی و روسی، تسلط داشت<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref>  و اشعاری زیادی را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرده است و در عین حال تعدادی از اشعار خود او به زبان‌های آلمانی، روسی، انگلیسی و چک، برگردان شده است.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
==نمونهٔ شعر واصف باختری==


== آثار ==
از باختری بیش از بیست عنوان کتاب با موضوعات مختلف ادبی مانند شعر، ترجمهٔ اشعار از زبان‌های دیگر، مقالات ادبی، فلسفی، اوزان کلاسیک، نیمایی و آزاد بر جای مانده است.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref> عناوین آثار شعری او عبارت است از: «و آفتاب نمی‌میرد»، «از میعاد تا هرگز»، «از این آیینه بشکسته تاریخ»، «تا شهر پنج‌ضلعی آزادی»، «دیباچه‌ای در فرجام»، «در استوای فصل شکستن»، «مویه‌های اسفندیار گمشده»، «دروازه‌های بسته تقویم».<ref>[https://bukharamag.com/1402.05.26841.html «شب واصف باختری»، وب‌سایت مجلۀ فرهنگی و هنری بخارا.]</ref>
== ترجمه ==
واصف باختری به زبان‌های انگلیسی، عربی، هندی و روسی، تسلط داشت<ref>طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.</ref> و اشعاری زیادی را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرده است و در عین حال تعدادی از اشعار خود او به زبان‌های آلمانی، روسی، انگلیسی و چک، برگردان شده است.<ref>[https://www.wasefbakhtari.com/about-us/ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.]</ref>
== نمونهٔ شعر واصف باختری ==
{{آغاز نستعلیق}}
{{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
{{ب|مباد بشکند ای رودها غرور شما|که اين صحيفه شد آغاز با سطور شما}}
{{ب|مباد بشکند ای رودها غرور شما|که این صحیفه شد آغاز با سطور شما}}


{{ب|شبان تيرۀ لب‌تشنگان باديه را|شکوه صبح دمان می‌دهد حضور شما}}
{{ب|شبان تیرهٔ لب‌تشنگان بادیه را|شکوه صبح دمان می‌دهد حضور شما}}


{{ب|هزار دشت شقايق، هزار چشمه نوش|بشارتیست ز آينده‌های دور شما}}
{{ب|هزار دشت شقایق، هزار چشمه نوش|بشارتیست ز آینده‌های دور شما}}


{{ب|چه شادمانه به کابوس مرگ می‌خنديد|دو روی سکهٔ هستی‌ست سوگ‌وسور شما}}
{{ب|چه شادمانه به کابوس مرگ می‌خندید|دو روی سکهٔ هستی‌ست سوگ‌وسور شما}}


{{ب|شکيب زخمی مرغابيان ساحل را|توان بال عقابان دهد عبور شما}}
{{ب|شکیب زخمی مرغابیان ساحل را|توان بال عقابان دهد عبور شما}}


{{ب|مباد خسته شود دست‌های جاری‌تان|مباد تنگ شود سينهٔ صبور شما}}
{{ب|مباد خسته شود دست‌های جاری‌تان|مباد تنگ شود سینهٔ صبور شما}}


{{ب|مباد سايهٔ ابليس سار و سوسه‌ها|شبی گذر کند از کوچهٔ شعور شما}}
{{ب|مباد سایهٔ ابلیس سار و سوسه‌ها|شبی گذر کند از کوچهٔ شعور شما}}


{{ب|مباد تيرهٔ مردابيان تبيره زند|مباد بشکند ای رودها غرور شما}}
{{ب|مباد تیرهٔ مردابیان تبیره زند|مباد بشکند ای رودها غرور شما}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان شعر}}
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}<ref>[https://farasu.net/دو-غزل-از-استاد-باختری/ «دو غزل از استاد واصف باختری»، وب‌سایت فراسو.]</ref>
<ref>[https://farasu.net/%D8%AF%D9%88-%D8%BA%D8%B2%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C/ «دو غزل از استاد واصف باختری»، وب‌سایت فراسو.]</ref>


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع==
== منابع ==
* «دو غزل از استاد واصف باختری»، وب‌سایت فراسو، تاریخ درج مطلب: 15 ژوئن 2016م.
* «دو غزل از استاد واصف باختری»، وب‌سایت فراسو، تاریخ درج مطلب: ۱۵ ژوئن ۲۰۱۶م.
* «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری، تاریخ بازدید: 20 مرداد 1402ش.
* «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری، تاریخ بازدید: ۲۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
* «شب واصف باختری»، وب‌سایت مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا، تاریخ درج مطلب: 21 مرداد 1402ش.
* «شب واصف باختری»، وب‌سایت مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مرداد ۱۴۰۲ش.
* طغیانی، اسحاق و دیگران، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، فصلنامهٔ نقد ادبی، شماره 36، زمستان 1395ش.
* طغیانی، اسحاق و دیگران، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، فصلنامهٔ نقد ادبی، شماره ۳۶، زمستان ۱۳۹۵ش.
* نادری، پرتو، «رو‌به‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری، تاریخ درج مطلب: زمستان 1378ش.
* نادری، پرتو، «روبه‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری، تاریخ درج مطلب: زمستان ۱۳۷۸ش.
* «واصف باختری چه کرد؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 31 تیر 1402ش.
* «واصف باختری چه کرد؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ تیر ۱۴۰۲ش.
* «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: 21 جولای 2023م.
* «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر ۸۱سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: ۲۱ جولای ۲۰۲۳م.
 
{{ادبیات فارسی-افقی}}

نسخهٔ ۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۰۵

واصف باختری؛ نویسنده، شاعر، ادیب و اندیشمند بلندآوازهٔ افغانستان.

واصف باختری، از شعرای نامی فارسی‌زبان افغانستان و پژوهشگر دقیق ادبیات افغانستان است. تسلط به زبان‌های دیگر پای او را به ادبیات جهان باز کرد و آثار زیادی از او در قالب کتاب و مقالات متعدد بر جای مانده است.

تولد و کودکی

واصف باختری در ۲۴ حوت (اسفند) ۱۳۲۱ش، در مزارشریف زاده شد. او دوران کودکی و نوجوانی را در مزارشریف و کابل سپری[۱] و در پنج‌سالگی در اثر مراقبت‌های پدر، حفظ قرآن کریم را آغاز کرد.[۲] واصف در ده‌سالگی، اولین قصیدهٔ خود را سرود و به چاپ رساند.[۳]

جوانی و تحصیلات

واصف باختری در ۱۳۴۱ش، از لیسهٔ باختر مزارشریف دیپلم گرفت. او در ۱۳۴۵ش، به اخذ لیسانس زبان و ادبیات از دانشگاه کابل موفق شد و در همان سال در بخش ریاست تألیف و ترجمه در دانشکدهٔ دری کار خود را شروع کرد.[۴] باختری در ۱۳۵۳ش، برای گذراندن تحصیلات عالی عازم آمریکا شد و در ۱۳۵۵ش، مدرک فوق‌لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در رشتهٔ فلسفه و دکترا را در رشتهٔ تعلیم و تربیت به دست آورد[۵] و دوباره به افغانستان برگشت و تا ۱۳۵۷ش، کار قبلی خود را در بخش تألیف و ترجمه ادامه داد.[۶]

اهمیت و جایگاه

باختری در تحول و گسترش شعر، به‌ویژ شعر نو، در افغانستان اثرگذار بوده و شعر سپید و نیمایی با واصف باختری در افغانستان به کمال رسیده است.[۷] تصویرسازی و محتوای خلاقانهٔ شعر او محصول فکر نوآورانه و احساسات شاعرانهٔ او است به‌گونه‌ای که او را در زمرهٔ شاعران صاحب‌سبک قرار داده است.[۸] باختری از زبان کنایه و طنز در پردازش موضوعات اجتماعی بهره گرفته است.[۹]

زندان و آزادی

واصف باختری در ۱۳۵۷ش به‌دنبال کودتای مارکسیستی و اشغال افغانستان توسط مزدوران شوروی، به زندان افتاد و یک‌سال بعد آزاد شد.[۱۰] باختری پس از رهایی به‌عنوان ویراستار کار خود را تا ۱۳۶۱ش، ادامه داد.[۱۱]

فعالیت‌های ادبی و فرهنگی

باختری از ۱۳۶۱ش تا ۱۳۷۴ش، در اتحادیهٔ نویسندگان افغانستان به‌عنوان سردبیر و مدیرمسئول مجلهٔ ژوندون و منشی دارالانشاء اتحادیه مشغول بود و همزمان کار تدریس را نیز به‌عهده داشت. این شاعر نامی، سال‌ها عضویت هیئت رهبری کانون حکیم ناصرخسرو و عضویت شورای مرکزی انجمن فرهنگی خوشحال‌خان و همچنین عضویت گروه دبیران بنیاد فرهنگ افغانستان، نیز عضویت هیئت‌رئیسهٔ اتحادیهٔ ژورنالیستان افغانستان را در کارنامهٔ خود دارد. در دوران ریاست او شش اجلاس حکیم ناصرخسرو و هفت عرس مولانا محمد جلال‌الدین بلخی، برگزار شده است.[۱۲]

شعر

باختری از کودکی با آثار شاعران بزرگ مانند شاهنامهٔ فردوسی، دیوان ناصرخسرو بلخی، قصاید عنصری، فرخی سیستانی، خاقانی و از معاصران اخوان ثالث، شاملو و نیما یوشج مأنوس بود و به باور پژوهشگران بر گسترهٔ ادب و زبان فارسی اثرگذار بوده است.[۱۳]

مهاجرت

واصف باختری در ۱۳۷۵ش، به پاکستان مهاجر شد و تا ۱۳۸۰ش در آن‌جا زندگی کرد. او در ۱۳۸۰ش به‌آمریکا رفت و در ایالت کالیفرنیا مسکن گزید.[۱۴]

واصف باختری از منظر کارشناسان

  1. محمدکاظم کاظمی، باختری را نیمای افغانستان می‌داند و معتقد است او شعر نیمایی را در افغانستان تثبیت کرده است. به نظر کاظمی، باختری از جهت اطلاعات وسیع در زمینهٔ ادبیات کهن، آگاهی از ادبیات جهان و از حیث اشعاری که سروده است و تربیت شاعران دیگر، دارای اهمیت است.[۱۵] او مهاجرت باختری را به پاکستان و سپس به آمریکا به جهت دوری از محیط و مخاطبان فارسی، یک ضایعه می‌داند.[۱۶]
  2. علی‌رضا قزوه، باختری را دارای کارنامهٔ درخشان در غزل فارسی در طول چهار دهه می‌داند و معتقد است نام باختری در ادبیات فارسی همیشه با تحسین همراه است.
  3. کمیل قزلباش، نویسنده و شاعر پاکستانی، باختری را شاعری با سبک بیدل، اما با فضای جدید می‌داند و به جهت چند بعدی بودن اشعار واصف، خستگی مخاطب را به دنبال ندارد.[۱۷]
  4. به باور رضا اسماعیلی، واصف ادیب فاضل، پژوهشگر دقیق، شاعر کامل، ستارهٔ پرفروغ آسمان ادبیات افغانستان است که تکریم او، پاسداشت کرامت انسانی و آموزه‌های مفاهیم دینی و اسلامی است. او با اشاره به آثار مکتوب باختری، واصف را نماد آزادی‌خواهی، وطن‌دوستی، اصالت و استقلال‌طلبی می‌داند.[۱۸]
  5. غلام‌رضا کافی استاد دانشگاه شیراز، باختری را شاعر نئوکلاسیک می‌داند که محتوای اشعار او به‌دلیل موضوعات پایداری و مقاومت، متمایز از شاعران نئوکلاسیک است.[۱۹]

درگذشت

واصف باختری در سن ۸۱ سالگی، پس از یک دوره طولانی بیماری، در ۲۹ سرطان (تیر) ۱۴۰۲ش در ایالات متحده آمریکا درگذشت.[۲۰]

آثار

از باختری بیش از بیست عنوان کتاب با موضوعات مختلف ادبی مانند شعر، ترجمهٔ اشعار از زبان‌های دیگر، مقالات ادبی، فلسفی، اوزان کلاسیک، نیمایی و آزاد بر جای مانده است.[۲۱] عناوین آثار شعری او عبارت است از: «و آفتاب نمی‌میرد»، «از میعاد تا هرگز»، «از این آیینه بشکسته تاریخ»، «تا شهر پنج‌ضلعی آزادی»، «دیباچه‌ای در فرجام»، «در استوای فصل شکستن»، «مویه‌های اسفندیار گمشده»، «دروازه‌های بسته تقویم».[۲۲]

ترجمه

واصف باختری به زبان‌های انگلیسی، عربی، هندی و روسی، تسلط داشت[۲۳] و اشعاری زیادی را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرده است و در عین حال تعدادی از اشعار خود او به زبان‌های آلمانی، روسی، انگلیسی و چک، برگردان شده است.[۲۴]

نمونهٔ شعر واصف باختری

الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر

الگو:ب

الگو:ب

الگو:ب

الگو:ب

الگو:ب

الگو:ب

الگو:ب

الگو:ب 

الگو:پایان شعر
الگو:پایان نستعلیق[۲۵]

پانویس

  1. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  2. ↑ طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.
  3. ↑ نادری، «روبه‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری.
  4. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  5. ↑ طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.
  6. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  7. ↑ «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.
  8. ↑ طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.
  9. ↑ طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.
  10. ↑ «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81 سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  11. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  12. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  13. ↑ نادری، «روبه‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری.
  14. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  15. ↑ «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.
  16. ↑ «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.
  17. ↑ «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.
  18. ↑ «واصف باختری چه کرد؟»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا.
  19. ↑ «واصف باختری چه کرد؟»، خبرگزاری ایسنا.
  20. ↑ «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر 81 سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  21. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  22. ↑ «شب واصف باختری»، وب‌سایت مجلۀ فرهنگی و هنری بخارا.
  23. ↑ طغیانی، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، 1395ش، ص145.
  24. ↑ «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری.
  25. ↑ «دو غزل از استاد واصف باختری»، وب‌سایت فراسو.

منابع

  • «دو غزل از استاد واصف باختری»، وب‌سایت فراسو، تاریخ درج مطلب: ۱۵ ژوئن ۲۰۱۶م.
  • «زندگی‌نامه»، وب‌سایت واصف باختری، تاریخ بازدید: ۲۰ مرداد ۱۴۰۲ش.
  • «شب واصف باختری»، وب‌سایت مجلهٔ فرهنگی و هنری بخارا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ مرداد ۱۴۰۲ش.
  • طغیانی، اسحاق و دیگران، «اندیشهٔ انتقادی و بیان آیرونیک در بیان‌نامهٔ وارثان زمین»، فصلنامهٔ نقد ادبی، شماره ۳۶، زمستان ۱۳۹۵ش.
  • نادری، پرتو، «روبه‌رو با واصف باختری»، وب‌سایت پرتو نادری، تاریخ درج مطلب: زمستان ۱۳۷۸ش.
  • «واصف باختری چه کرد؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ تیر ۱۴۰۲ش.
  • «واصف باختری، شاعر، نویسنده و محقق مشهور کشور به عمر ۸۱سالگی درگذشت»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: ۲۱ جولای ۲۰۲۳م.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:واصف_باختری&oldid=5903»