پرش به محتوا

پیش‌نویس:شهدای دانایی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
ابرابزار
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:شهدایی دانایی3.jpg|بندانگشتی|شهدای دانایی]]
[[پرونده:شهدایی دانایی3.jpg|بندانگشتی|شهدای دانایی]]
<big>'''شهدای دانایی؛'''</big> دانش‌آموزانی که در حملات تروریستی به مراکز آموزشی منطقۀ هزاره‌نشین غرب کابل جان خود را از دست دادند.  
{{درشت|'''شهدای دانایی؛'''}} دانش‌آموزانی که در حملات تروریستی به مراکز آموزشی منطقهٔ هزاره‌نشین غرب کابل جان خود را از دست دادند.


حملات تروریستی گروه‌های تندرو و تکفیری به مراکز آموزشی مناطق هزاره‌نشین غرب کابل، از جمله مکتب سیدالشهداء، مرکز آموزشی کاج و کورس مهدی موعود، به کشته و زخمی‌شدن شمار زیادی از دانش‌آموزان بی‌گناه منجر شد و دانش‌آموزان که در این مراکز کشته شدند، از سوی مردم افغانستان شهدای دانایی لقب گرفتند.
حملات تروریستی گروه‌های تندرو و تکفیری به مراکز آموزشی مناطق هزاره‌نشین غرب کابل، از جمله مکتب سیدالشهداء، مرکز آموزشی کاج و کورس مهدی موعود، به کشته و زخمی‌شدن شمار زیادی از دانش‌آموزان بی‌گناه منجر شد و دانش‌آموزان که در این مراکز کشته شدند، از سوی مردم افغانستان شهدای دانایی لقب گرفتند.


این حملات که به‌طور عمده با انفجارهای انتحاری و تیراندازی همراه بوده، بیشتر هدف قراردادن گروه قومی هزاره و شیعه را دنبال می‌کرده است. واکنش‌های گستردۀ داخلی و بین‌المللی به این رویدادها، حاکی از محکومیت جهانی این جنایات و همدردی با قربانیان بود. این حملات نه‌تنها سبب سوگ و اندوه عمیق شد، بلکه مقاومت و پایداری جامعۀ آموزشی را در پی داشت، به‌گونه‌ای که بازماندگان و خانواده‌های شهدا با عزمی راسخ به ادامۀ راه علم و دانش پرداختند.
این حملات که به‌طور عمده با انفجارهای انتحاری و تیراندازی همراه بوده، بیشتر هدف قراردادن گروه قومی هزاره و شیعه را دنبال می‌کرده است. واکنش‌های گستردهٔ داخلی و بین‌المللی به این رویدادها، حاکی از محکومیت جهانی این جنایات و همدردی با قربانیان بود. این حملات نه‌تنها سبب سوگ و اندوه عمیق شد، بلکه مقاومت و پایداری جامعهٔ آموزشی را در پی داشت، به‌گونه‌ای که بازماندگان و خانواده‌های شهدا با عزمی راسخ به ادامهٔ راه علم و دانش پرداختند.


==تاریخچۀ حمله بر مراکز آموزشی هزاره‌ها==  
== تاریخچهٔ حمله بر مراکز آموزشی هزاره‌ها ==
در دهۀ 1390ش حملات سیستماتیک به مراکز آموزشی، فرهنگی و مذهبی در مناطق هزاره‌نشین غرب کابل تشدید شد. این حملات که به‌طور عمده توسط گروه‌های تروریستی صورت گرفته، الگویی روشن از هدفگیری قوم هزاره بود. نخستین حملۀ ثبت‌شده به مراکز آموزشی به اسفند 1396ش بازمی‌گردد، زمانی که مرکز آموزشی «کوثر دانش» هدف حمله انتحاری قرار گرفت. این رویداد اگرچه تلفات جانی در پی نداشت، اما سرآغاز موج جدیدی از خشونت‌های سازمان‌یافته بود. در مرداد 139۷ش، آموزشگاه موعود در دشت برچی مورد حمله قرار گرفت که منجر به شهادت 48 دانش‌آموز و زخمی شدن 67 تن دیگر شد.
در دههٔ ۱۳۹۰ش حملات سیستماتیک به مراکز آموزشی، فرهنگی و مذهبی در مناطق هزاره‌نشین غرب کابل تشدید شد. این حملات که به‌طور عمده توسط گروه‌های تروریستی صورت گرفته، الگویی روشن از هدفگیری قوم هزاره بود. نخستین حملهٔ ثبت‌شده به مراکز آموزشی به اسفند ۱۳۹۶ش بازمی‌گردد، زمانی که مرکز آموزشی «کوثر دانش» هدف حمله انتحاری قرار گرفت. این رویداد اگرچه تلفات جانی در پی نداشت، اما سرآغاز موج جدیدی از خشونت‌های سازمان‌یافته بود. در مرداد ۱۳۹۷ش، آموزشگاه موعود در دشت برچی مورد حمله قرار گرفت که منجر به شهادت ۴۸ دانش‌آموز و زخمی شدن ۶۷ تن دیگر شد.


این روند خشونت‌بار با حملات متعدد به مساجد از جمله مسجد باقرالعلوم در آذر 1395ش (27 کشته) و مسجد امام زمان در مهر 1396ش (39 کشته) ادامه یافت. مراکز فرهنگی و ورزشی نیز از این حملات در امان نماندند؛ باشگاه ورزشی میوند در شهریور 1397ش (30 کشته) و مرکز فرهنگی تبیان از جمله این اهداف بود.
این روند خشونت‌بار با حملات متعدد به مساجد از جمله مسجد باقرالعلوم در آذر ۱۳۹۵ش (۲۷ کشته) و مسجد امام زمان در مهر ۱۳۹۶ش (۳۹ کشته) ادامه یافت. مراکز فرهنگی و ورزشی نیز از این حملات در امان نماندند؛ باشگاه ورزشی میوند در شهریور ۱۳۹۷ش (۳۰ کشته) و مرکز فرهنگی تبیان از جمله این اهداف بود.


در آبان 1399ش بار دیگر مرکز آموزشی کوثر دانش هدف حمله قرار گرفت که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت. اوج این خشونت‌ها در ماه رمضان در اردیبهشت 1400ش با حمله به مکتب دخترانه سیدالشهدا رخ داد که نزدیک به 100 دانش‌آموز دختر را به شهادت رساند و حدود 200 تن دیگر را زخمی کرد.‌ گروه تروریستی داعش مسئولیت اکثر این حملات را بر عهده گرفته است. با این حال، الگوی مکرر و هدفمند این حملات که به‌طور عمده مراکز آموزشی و فرهنگی مناطق هزاره‌نشین را نشانه گرفته، پرسش‌های جدی دربارۀ ابعاد قومی و مذهبی این خشونت‌ها ایجاد کرد.<ref>[https://8am.media/fa/deadly-attack-on-the-largest-school-in-dasht-e-barchi-my-book-bled-and-my-pen-broke/ «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ «خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح؛] [https://www.jomhornews.com/fa/news/109049/ «حملات تروریستی غرب کابل،‌ دانش آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، خبرگزاری جمهور.]</ref>
در آبان ۱۳۹۹ش بار دیگر مرکز آموزشی کوثر دانش هدف حمله قرار گرفت که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت. اوج این خشونت‌ها در ماه رمضان در اردیبهشت ۱۴۰۰ش با حمله به مکتب دخترانه سیدالشهدا رخ داد که نزدیک به ۱۰۰ دانش‌آموز دختر را به شهادت رساند و حدود ۲۰۰ تن دیگر را زخمی کرد. گروه تروریستی داعش مسئولیت اکثر این حملات را بر عهده گرفته است. با این حال، الگوی مکرر و هدفمند این حملات که به‌طور عمده مراکز آموزشی و فرهنگی مناطق هزاره‌نشین را نشانه گرفته، پرسش‌های جدی دربارهٔ ابعاد قومی و مذهبی این خشونت‌ها ایجاد کرد.<ref>[https://8am.media/fa/deadly-attack-on-the-largest-school-in-dasht-e-barchi-my-book-bled-and-my-pen-broke/ «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ «خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح؛] [https://www.jomhornews.com/fa/news/109049/ «حملات تروریستی غرب کابل، دانش آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، خبرگزاری جمهور.]</ref>


سابقۀ حملات هدفمند و نسل‌کشی هزاره به زمان حاکمیت امیرعبدالرحمان در ۱۸۹۰-۱۹۰۰م برمی‌گردد؛ زمانی که وی به‌منظور گرفتن سرزمین مردم هزاره، از رهبران مذهبی اهل‌سنت خواست هزاره‌ها را کافر بخواند و علیه آنان فتوای جهاد بدهند.<ref>''تیمور خانوف، تاریخ ملی هزاره، ۱۳۷۲ش، ص۱۴۳''.</ref>  
سابقهٔ حملات هدفمند و نسل‌کشی هزاره به زمان حاکمیت امیرعبدالرحمان در ۱۸۹۰–۱۹۰۰م برمی‌گردد؛ زمانی که وی به‌منظور گرفتن سرزمین مردم هزاره، از رهبران مذهبی اهل‌سنت خواست هزاره‌ها را کافر بخواند و علیه آنان فتوای جهاد بدهند.<ref>''تیمور خانوف، تاریخ ملی هزاره، ۱۳۷۲ش، ص۱۴۳''.</ref>


اولین حملۀ انتحاری بر محل تجمع مذهبی هزراه‌ها در 15 آذر 1390ش (دهم محرم‌ 1433ق) رخ داد. در این حمله دو مهاجم انتحاری در زیارتگاه ابوالفضل از مناطق ناحیۀ دوم شهر کابل خود را در میان انبوه عزاداران حسینی منفجر کردند. در این حملۀ تروریستی بیش از 80 نفر شهید و 164 نفر زخمی شدند که در میان آنها زنان و [[کودک|کودکان]] بسیاری بودند.<ref>[https://ariananews.co/news/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%B4%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D8%A8%D9%87-80-%D8%AA%D9%86-%D8%B1%D8%B3%DB%8C.html/ «آمار کشته شدگان در روز عاشورا به 80 تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز.]</ref>
اولین حملهٔ انتحاری بر محل تجمع مذهبی هزراه‌ها در ۱۵ آذر ۱۳۹۰ش (دهم محرم ۱۴۳۳ق) رخ داد. در این حمله دو مهاجم انتحاری در زیارتگاه ابوالفضل از مناطق ناحیهٔ دوم شهر کابل خود را در میان انبوه عزاداران حسینی منفجر کردند. در این حملهٔ تروریستی بیش از ۸۰ نفر شهید و ۱۶۴ نفر زخمی شدند که در میان آنها زنان و [[کودک|کودکان]] بسیاری بودند.<ref>[https://ariananews.co/news/آمار-کشته-شدگان-در-روز-عاشورا-به-80-تن-رسی.html/ «آمار کشته شدگان در روز عاشورا به 80 تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز.]</ref>


==اهمیت و جایگاه دانایی در میان هزاره‌ها==
== اهمیت و جایگاه دانایی در میان هزاره‌ها ==
در سبک‌زندگی‌هزاره‌ها‌ دانش‌آموزی علاوه‌بر اینکه یک حق انسانی و شهروندی است، شکلی از مبارزه برای احیای هویت و عدالت نیز محسوب می‌شود. زیرا این قوم در دو قرن اخیر علاوه‌بر نسل‌کشی و کوچ اجباری، از نظر فرهنگی و آموزشی به‌طور هدفمند مورد تبعیض قرار گرفته است. علی‌رغم محرومیت‌های تاریخی و کمبود امکانات، این جامعه همواره آموزش را به‌عنوان یک روش مبارزه با جهل و ظلم برگزیده است.  
در سبک‌زندگی‌هزاره‌ها دانش‌آموزی علاوه‌بر اینکه یک حق انسانی و شهروندی است، شکلی از مبارزه برای احیای هویت و عدالت نیز محسوب می‌شود؛ زیرا این قوم در دو قرن اخیر علاوه‌بر نسل‌کشی و کوچ اجباری، از نظر فرهنگی و آموزشی به‌طور هدفمند مورد تبعیض قرار گرفته است. علی‌رغم محرومیت‌های تاریخی و کمبود امکانات، این جامعه همواره آموزش را به‌عنوان یک روش مبارزه با جهل و ظلم برگزیده است.


در فرهنگ هزاره‌ها، کتاب و قلم به‌عنوان ابزارهای توانمندسازی و پیشرفت اجتماعی شناخته می‌شود. این نگاه باعث شده است که در دهه‌های اخیر تحصیل برای دختران و پسران به‌صورت برابر مورد توجه قرار گیرد. با وجود محدودیت‌های مالی و کمبود امکانات آموزشی، خانواده‌های هزاره از هیچ تلاشی برای فراهم‌آوردن زمینۀ تحصیل فرزندان خود دریغ نمی‌کنند.
در فرهنگ هزاره‌ها، کتاب و قلم به‌عنوان ابزارهای توانمندسازی و پیشرفت اجتماعی شناخته می‌شود. این نگاه باعث شده است که در دهه‌های اخیر تحصیل برای دختران و پسران به‌صورت برابر مورد توجه قرار گیرد. با وجود محدودیت‌های مالی و کمبود امکانات آموزشی، خانواده‌های هزاره از هیچ تلاشی برای فراهم‌آوردن زمینهٔ تحصیل فرزندان خود دریغ نمی‌کنند.


به‌همین دلیل جامعۀ هزاره در غیاب حمایت‌های دولتی، با بهره‌گیری از منابع محدود شخصی خود، اقدام به تأسیس و ادارۀ مراکز آموزشی در شهرها و مناطق مختلف کرده است. در این میان، توجه ویژه به تحصیل دختران به‌عنوان یکی از شاخص‌های پیشرفت اجتماعی در میان هزاره‌ها به شمار می‌رود.
به‌همین دلیل جامعهٔ هزاره در غیاب حمایت‌های دولتی، با بهره‌گیری از منابع محدود شخصی خود، اقدام به تأسیس و ادارهٔ مراکز آموزشی در شهرها و مناطق مختلف کرده است. در این میان، توجه ویژه به تحصیل دختران به‌عنوان یکی از شاخص‌های پیشرفت اجتماعی در میان هزاره‌ها به‌شمار می‌رود.


به نظر کارشناسان حملات تروریستی به مراکز آموزشی هزاره‌ها مانند مرکز آموزشی موعود، کاج، کوثر دانش و مکتب سیدالشهدا، که به شهادت صدها دانش‌آموز هزاره انجامید، نه تنها ارادۀ این جامعه را در هم نشکست، بلکه بر عزم آنان برای ادامۀ راه علم‌آموزی افزود. هر حمله، بار دیگر نشان داد که تروریست‌ها نه از سلاح، بلکه از آگاهی هراس دارند. دانش‌آموزان هزاره، با الهام از فرهنگ دینی که شهیدان را نماد مقاومت می‌داند، پس از هر فاجعه با روحیه‌ای قوی‌تر به کلاس‌های درس بازگشتند.  
به نظر کارشناسان حملات تروریستی به مراکز آموزشی هزاره‌ها مانند مرکز آموزشی موعود، کاج، کوثر دانش و مکتب سیدالشهدا، که به شهادت صدها دانش‌آموز هزاره انجامید، نه تنها ارادهٔ این جامعه را در هم نشکست، بلکه بر عزم آنان برای ادامهٔ راه علم‌آموزی افزود. هر حمله، بار دیگر نشان داد که تروریست‌ها نه از سلاح، بلکه از آگاهی هراس دارند. دانش‌آموزان هزاره، با الهام از فرهنگ دینی که شهیدان را نماد مقاومت می‌داند، پس از هر فاجعه با روحیه‌ای قوی‌تر به کلاس‌های درس بازگشتند.


پژوهشگران مقاومت هزاره‌ها را تنها محدود به صحنه‌های سیاسی یا نظامی نمی‌دانند، بلکه در سبک زندگی روزمره آنان نیز تجلی می‌یابد. فرهنگ عاشورا، با تأکید بر عدالت‌خواهی و پایداری در برابر ستم، به هزاره‌ها آموخته است که حتی در تاریک‌ترین لحظات، امید را زنده نگه دارند. این جامعه، با تکیه بر همبستگی اجتماعی و پایبندی به ارزش‌های دینی، توانسته است در برابر سیاست‌های حذف و تبعیض ایستادگی کند و با وجود تمام سختی‌ها، به پیشرفت‌های چشمگیری در عرصه‌های علمی و فرهنگی دست یابد.<ref>[https://8am.media/fa/hazara-culture-a-narrative-of-resilience-and-awareness/ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>  
پژوهشگران مقاومت هزاره‌ها را تنها محدود به صحنه‌های سیاسی یا نظامی نمی‌دانند، بلکه در سبک زندگی روزمره آنان نیز تجلی می‌یابد. فرهنگ عاشورا، با تأکید بر عدالت‌خواهی و پایداری در برابر ستم، به هزاره‌ها آموخته است که حتی در تاریک‌ترین لحظات، امید را زنده نگه دارند. این جامعه، با تکیه بر همبستگی اجتماعی و پایبندی به ارزش‌های دینی، توانسته است در برابر سیاست‌های حذف و تبعیض ایستادگی کند و با وجود تمام سختی‌ها، به پیشرفت‌های چشمگیری در عرصه‌های علمی و فرهنگی دست یابد.<ref>[https://8am.media/fa/hazara-culture-a-narrative-of-resilience-and-awareness/ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>
==شهدای مرکز آموزشی مهدی موعود==
در روز ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش، یک فرد انتحاری وارد کورس (مرکز آموزشی) مهدی موعود در غرب شهر کابل شد و جلیقۀ خود را منفجر کرد<ref>[http://www.jomhornews.com/fa/news/107419/ «حمله انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، خبرگزاری جمهوری.]</ref>  که در این حادثۀ هولناک، ۵۰ دانش‌آموز دختر و پسر کشته و 100 نفر نیز زخمی شدند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/05/26/1804571/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%BA%D9%88%D8%B4-%D8%AE%D8%A7%DA%A9-%D8%A2%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» خبرگزاری تسنیم.]</ref> به‌همین دلیل، مردم افغانستان، دانش‌آموزان شهید را «شهدای دانایی» نامیدند. این حادثه، زمانی رخ داد که دانش‌آموزان در حال آموختن درس‌های آمادگی کنکور بودند.<ref> [https://shahraranews.ir/fa/news/128026/%DB%B3%DB%B5%E2%80%8A%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C «35شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز.]</ref>


===ویژگی‌های‌===
== شهدای مرکز آموزشی مهدی موعود ==
همۀ قربانیان دانش‌آموز، از گروه قومی هزاره، شیعه و میانگین سنی آنها کمتر از ۲۰ سال بوده است.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AD%D9%85%D9%84%DB%80-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%88%D8%AF-%DA%A9%D9%85%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%DB%B2%DB%B0%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D8%B9%D9%85%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86%D8%AF «تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز.]</ref>
در روز ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش، یک فرد انتحاری وارد کورس (مرکز آموزشی) مهدی موعود در غرب شهر کابل شد و جلیقهٔ خود را منفجر کرد<ref>[http://www.jomhornews.com/fa/news/107419/ «حمله انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، خبرگزاری جمهوری.]</ref> که در این حادثهٔ هولناک، ۵۰ دانش‌آموز دختر و پسر کشته و ۱۰۰ نفر نیز زخمی شدند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/05/26/1804571/دولتی-که-نظاره-کرد-و-شهدای-دانایی-که-در-آغوش-خاک-آرمیدند-فیلم «دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» خبرگزاری تسنیم.]</ref> به‌همین دلیل، مردم افغانستان، دانش‌آموزان شهید را «شهدای دانایی» نامیدند. این حادثه، زمانی رخ داد که دانش‌آموزان در حال آموختن درس‌های آمادگی کنکور بودند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/128026/۳۵ شهید-راه-دانایی «35شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز.]</ref>


===واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش مهدی موعود===
=== ویژگی‌های ===
علاوه‌بر اقشار مختلف مردم، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان، معاون رئیس‌جمهور، ریاست اجراییه، معاون او و نهادهای بین‌المللی، این حادثۀ دردناک را محکوم کردند.<ref>[https://didpress.com/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%A8/ «واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، خبرگزاری دید.]</ref> این حادثه جرقه‌ای برای جنبشی فرهنگی در دفاع از آموزش شد. نام‌گذاری این شهدا به شهدای دانایی از سوی مردم، پیام روشنی داشت که تروریست‌ها می‌توانند جان بگیرند، اما هرگز نخواهند توانست اشتیاق به دانش را نابود کنند.
همهٔ قربانیان دانش‌آموز، از گروه قومی هزاره، شیعه و میانگین سنی آنها کمتر از ۲۰ سال بوده است.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/قربانیان-حملۀ-انتحاری-بر-آموزشگاه-موعود-کمتر-از-۲۰سال-عمر-داشتند «تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز.]</ref>


===یادمان شهدای دانایی===
=== واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش مهدی موعود ===
علاوه‌بر اقشار مختلف مردم، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان، معاون رئیس‌جمهور، ریاست اجراییه، معاون او و نهادهای بین‌المللی، این حادثهٔ دردناک را محکوم کردند.<ref>[https://didpress.com/واکنش‌های-ملی-در-برابر-رویداد-خونین-ب/ «واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، خبرگزاری دید.]</ref> این حادثه جرقه‌ای برای جنبشی فرهنگی در دفاع از آموزش شد. نام‌گذاری این شهدا به شهدای دانایی از سوی مردم، پیام روشنی داشت که تروریست‌ها می‌توانند جان بگیرند، اما هرگز نخواهند توانست اشتیاق به دانش را نابود کنند.


====1. مدرسۀ شهدای دانایی====
=== یادمان شهدای دانایی ===
این حادثۀ دردناک به جای یأس، موجی از عزم راسخ برای ادامه راه شهدای دانایی را ایجاد کرد. مدرسه‌ای در روستای حصارقاضی شهرستان ورامین به‌نام «شهدای دانایی» تأسیس شد که نه تنها یادبودی برای قربانیان، بلکه نمادی زنده از پایداری فرهنگی شد. این اقدام با حمایت نهادهای بین‌المللی صورت گرفت، نشان‌دهندۀ توجه جهانی به این مقاومت فرهنگی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/07/24/1854172/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D9%88-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%AD-%D8%B4%D8%AF «مدرسه شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، خبرگزاری تسنیم]</ref>
==== ۱. مدرسهٔ شهدای دانایی ====
این حادثهٔ دردناک به جای یأس، موجی از عزم راسخ برای ادامه راه شهدای دانایی را ایجاد کرد. مدرسه‌ای در روستای حصارقاضی شهرستان ورامین به‌نام «شهدای دانایی» تأسیس شد که نه تنها یادبودی برای قربانیان، بلکه نمادی زنده از پایداری فرهنگی شد. این اقدام با حمایت نهادهای بین‌المللی صورت گرفت، نشان‌دهندهٔ توجه جهانی به این مقاومت فرهنگی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/07/24/1854172/تهران-مدرسه-شهدای-دانایی-با-حضور-وزیر-آموزش-و-پرورش-در-ورامین-افتتاح-شد «مدرسه شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، خبرگزاری تسنیم]</ref>


====2. کمک به دانایی====
==== ۲. کمک به دانایی ====
خانوادۀ یکی از شهدای دانایی، هزینه‌های مراسم یادبود و فاتحۀ فرزند دانش‌آموز خود را براي مداوای مجروحان فقیر این حادثۀ تروريستي اختصاص داد و در اطلاعيۀ ترحيم اعلام کرد که هيچ‌کس نمي‌تواند جريان تحصيل و کسب دانايي را از ما بگيرد؛ اگر يک دانش‌آموز ما را به شهادت برسانيد، ما دست پنج تن ديگر را گرفته وارد مکتب و دانشگاه خواهيم کرد. ما دوباره از ميان خون و خاکستر بر مي‌خيزيم و به خرد و دانايي سلام مي‌دهيم، هيچ کس نمي‌تواند ما را حذف کند.<ref>[https://www.ansarpress.com/farsi/10221 «اقدام تحسين برانگيز پدر يکي از شهداي حادثۀ تروريستي کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس.]</ref>
خانوادهٔ یکی از شهدای دانایی، هزینه‌های مراسم یادبود و فاتحهٔ فرزند دانش‌آموز خود را برای مداوای مجروحان فقیر این حادثهٔ تروریستی اختصاص داد و در اطلاعیهٔ ترحیم اعلام کرد که هیچ‌کس نمی‌تواند جریان تحصیل و کسب دانایی را از ما بگیرد؛ اگر یک دانش‌آموز ما را به شهادت برسانید، ما دست پنج تن دیگر را گرفته وارد مکتب و دانشگاه خواهیم کرد. ما دوباره از میان خون و خاکستر برمی‌خیزیم و به خرد و دانایی سلام می‌دهیم، هیچ‌کس نمی‌تواند ما را حذف کند.<ref>[https://www.ansarpress.com/farsi/10221 «اقدام تحسین‌برانگیز پدر یکی از شهدای حادثۀ تروریستی کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس.]</ref>


====3. تپۀ شهدای دانایی====
==== ۳. تپهٔ شهدای دانایی ====
به منظور ارج‌گذاری به مقام دانش و دانش‌آموزان قربانی این حادثه، محل دفن شهدای دانایی در دامنۀ کوه «قُورِیغ» در غرب کابل به «تپۀ شهدای دانایی» نام‌گذاری شده است.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/128026/%DB%B3%DB%B5%E2%80%8A%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C «35 شهید راه دانایی»، وب‌سایت شهرآرا نیوز.]</ref>
به منظور ارج‌گذاری به مقام دانش و دانش‌آموزان قربانی این حادثه، محل دفن شهدای دانایی در دامنهٔ کوه «قُورِیغ» در غرب کابل به «تپهٔ شهدای دانایی» نام‌گذاری شده است.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/128026/۳۵ شهید-راه-دانایی «35 شهید راه دانایی»، وب‌سایت شهرآرا نیوز.]</ref>


==شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش==
== شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش ==
شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش، دانش‌آموزانی بودند که در حملۀ تروریستی به این مرکز آموزشی در منطقۀ هزاره‌نشین غرب کابل جان باختند. این حادثۀ خونین منجر به شهادت ۱۰ دانش‌آموز و زخمی‌شدن ۲۰ نفر دیگر شد و موجی از اندوه و محکومیت‌های بین‌المللی را در پی داشت. این مرکز که در منطقۀ دشت برچی واقع شده، یکی از مراکز آموزشی مهم برای دانش‌آموزان هزاره و شیعه در کابل محسوب می‌شود.<ref name=":0">[https://www.irna.ir/news/84087216/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%DB%B1%DB%B0-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B4%D8%AA «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>  
شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش، دانش‌آموزانی بودند که در حملهٔ تروریستی به این مرکز آموزشی در منطقهٔ هزاره‌نشین غرب کابل جان باختند. این حادثهٔ خونین منجر به شهادت ۱۰ دانش‌آموز و زخمی‌شدن ۲۰ نفر دیگر شد و موجی از اندوه و محکومیت‌های بین‌المللی را در پی داشت. این مرکز که در منطقهٔ دشت برچی واقع شده، یکی از مراکز آموزشی مهم برای دانش‌آموزان هزاره و شیعه در کابل محسوب می‌شود.<ref name=":0">[https://www.irna.ir/news/84087216/حمله-به-یک-مرکز-آموزشی-در-کابل-۱۰-کشته-بر-جای-گذاشت «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


===جزئیات حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش===
=== جزئیات حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش ===
حمله در ساعت ۱۶:۳۰ عصر ۳ آبان ۱۳۹۹ش با انفجاری در نزدیکی مرکز آموزشی کوثر دانش آغاز شد. بر اساس گزارش‌ها، مهاجمان از یک خودروی بمب‌گذاری‌شده استفاده کردند که منجر به تخریب بخشی از ساختمان و کشته و زخمی شدن ده‌ها دانش‌آموز شد. بیشتر قربانیان را دانش‌آموزان نوجوان و جوان تشکیل می‌دادند که برای تحصیل به این مرکز مراجعه کرده بودند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84087216/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A8%D9%87-%DB%8C%DA%A9-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%DB%B1%DB%B0-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%AC%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B4%D8%AA «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
حمله در ساعت ۱۶:۳۰ عصر ۳ آبان ۱۳۹۹ش با انفجاری در نزدیکی مرکز آموزشی کوثر دانش آغاز شد. بر اساس گزارش‌ها، مهاجمان از یک خودروی بمب‌گذاری‌شده استفاده کردند که منجر به تخریب بخشی از ساختمان و کشته و زخمی شدن ده‌ها دانش‌آموز شد. بیشتر قربانیان را دانش‌آموزان نوجوان و جوان تشکیل می‌دادند که برای تحصیل به این مرکز مراجعه کرده بودند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84087216/حمله-به-یک-مرکز-آموزشی-در-کابل-۱۰-کشته-بر-جای-گذاشت «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


===واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش===
=== واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش ===
این حمله با محکومیت‌های گستردۀ داخلی و بین‌المللی مواجه شد. جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای رسمی، این حمله را «تروریستی، غیرانسانی و ضد اسلامی» خواند و با خانواده‌های شهدا ابراز همدردی کرد. ریاست جمهوری افغانستان نیز این اقدام را «وحشیانه» توصیف و بر تعهد خود برای مقابله با تروریسم تأکید کرد.
این حمله با محکومیت‌های گستردهٔ داخلی و بین‌المللی مواجه شد. جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای رسمی، این حمله را «تروریستی، غیرانسانی و ضداسلامی» خواند و با خانواده‌های شهدا ابراز همدردی کرد. ریاست جمهوری افغانستان نیز این اقدام را «وحشیانه» توصیف و بر تعهد خود برای مقابله با تروریسم تأکید کرد.


سایر مقامات دولتی نیز در واکنشی تند، عاملان این حمله را «بدصفت و ترسو» خواندند و آن را نقض آشکار ارزش‌های انسانی و اسلامی دانستند. از جمله محمدکریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی، نیز این رویداد را «جنایت علیه بشریت» عنوان کرد و از جامعه جهانی خواست در برابر آن سکوت نکند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84087559/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
سایر مقامات دولتی نیز در واکنشی تند، عاملان این حمله را «بدصفت و ترسو» خواندند و آن را نقض آشکار ارزش‌های انسانی و اسلامی دانستند. از جمله محمدکریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی، نیز این رویداد را «جنایت علیه بشریت» عنوان کرد و از جامعه جهانی خواست در برابر آن سکوت نکند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84087559/واکنش-ها-به-حمله-تروریستی-به-مرکز-آموزشی-کوثر-دانش-در-کابل «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


===پیامدهای این حادثه===
=== پیامدهای این حادثه ===
این حمله بار دیگر توجه جامعۀ جهانی را به وضعیت امنیتی در مناطق هزاره‌نشین کابل جلب کرد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این حملات بخشی از یک کمپین سیستماتیک برای هدف قراردادن اقلیت‌های قومی و مذهبی در افغانستان بود.<ref>[https://www.irna.ir/news/84087559/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D8%AB%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
این حمله بار دیگر توجه جامعهٔ جهانی را به وضعیت امنیتی در مناطق هزاره‌نشین کابل جلب کرد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این حملات بخشی از یک کمپین سیستماتیک برای هدف قراردادن اقلیت‌های قومی و مذهبی در افغانستان بود.<ref>[https://www.irna.ir/news/84087559/واکنش-ها-به-حمله-تروریستی-به-مرکز-آموزشی-کوثر-دانش-در-کابل «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


مرکز آموزشی کوثر دانش پیش از این نیز در ۱۳۹۶ش هدف حمله قرار گرفته بود، اما این بار حملۀ تروریستی با شدت و خشونت بیشتری همراه بود.<ref name=":0" />
مرکز آموزشی کوثر دانش پیش از این نیز در ۱۳۹۶ش هدف حمله قرار گرفته بود، اما این بار حملهٔ تروریستی با شدت و خشونت بیشتری همراه بود.<ref name=":0"/>


==<big>'''شهدای مکتب سیدالشُهَداء'''</big>==
== {{درشت|شهدای مکتب سیدالشُهَداء}} ==
مدرسۀ سیدالشهداء، بعد از ظهر ۱۸ [[اردیبهشت]] ۱۴۰۰ش، هنگام خروج دانش‌آموزان از این مدرسه، مورد حملۀ تروریستی قرار گرفت.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/600447/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B1 «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref> در این رویداد، ابتدا یک خودرو بمب‌گذاری‌شده پیش درب مدرسه و لحظاتی بعد، دو حلقه مین جاگذاری‌شده در اطراف مدرسه، منفجر شد. در این حمله، 85 نفر کشته و ۱۴۷ نفر زخمی شدند.<ref>[https://www.jahannews.com/news/762778/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز.]</ref> بیشتر قربانیان و مجروحان این حادثه، دانش‌آموزان دختر 13 تا 15 ساله از [[قوم هزاره]] و [[شیعه]] بودند.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/600447/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%D9%85%D8%A8-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%DB%B2%DB%B0%DB%B2%DB%B1 «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref>
مدرسهٔ سیدالشهداء، بعد از ظهر ۱۸ [[اردیبهشت]] ۱۴۰۰ش، هنگام خروج دانش‌آموزان از این مدرسه، مورد حملهٔ تروریستی قرار گرفت.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/600447/آشنایی-با-رویداد-بمب-گذاری-مدرسه-در-کابل-۲۰۲۱ «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref> در این رویداد، ابتدا یک خودرو بمب‌گذاری‌شده پیش درب مدرسه و لحظاتی بعد، دو حلقه مین جاگذاری‌شده در اطراف مدرسه، منفجر شد. در این حمله، ۸۵ نفر کشته و ۱۴۷ نفر زخمی شدند.<ref>[https://www.jahannews.com/news/762778/آخرین-آمار-شهدای-جنایات-تروریستی-کابل «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز.]</ref> بیشتر قربانیان و مجروحان این حادثه، دانش‌آموزان دختر ۱۳ تا ۱۵ ساله از [[قوم هزاره]] و [[شیعه]] بودند.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/600447/آشنایی-با-رویداد-بمب-گذاری-مدرسه-در-کابل-۲۰۲۱ «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref>


===واکنش‌ها به حمله به مکتب سیدالشهدا===
=== واکنش‌ها به حمله به مکتب سیدالشهدا ===
==== ۱. واکنش رسانه‌های مختلف ====
رسانه‌های داخلی و بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی، به این حادثهٔ خونین، واکنش بسیاری نشان داده و عکس‌های دانش‌آموزان کشته‌شده، بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست و پیام «کابل تسلیت، افغانستان تسلیت»، به هشتگی داغ در فضای مجازی تبدیل شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84324052/مرثیه-دختران-دشت-اندوه «مرثیۀ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


====1. واکنش رسانه‌های مختلف====
==== ۲. بیانیه شخصیت‌ها و نهادها ====
رسانه‌های داخلی و بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی، به این حادثۀ خونین، واکنش بسیاری نشان داده و عکس‌های دانش‌آموزان کشته‌شده، بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست ‌و پیام «کابل تسلیت، افغانستان تسلیت»، به هشتگی داغ در فضای مجازی تبدیل شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84324052/%D9%85%D8%B1%D8%AB%DB%8C%D9%87-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%87 «مرثیۀ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
این حادثهٔ مرگبار، با واکنش‌ها و صدور بیانیه‌های متعددی از سوی مراجع تقلید [[شیعه]]، سازمان ملل و شورای امنیت، پاپ، رهبر مسیحیان کاتولیک و سران و اعضای دولت‌های خارجی مواجه شد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/حمله_به_مدرسه_سیدالشهداء_کابل «حمله به مدرسۀ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه.]</ref>


====2. بیانیه‌ شخصیت‌ها و نهادها====
==== ۳. دولت افغانستان ====
این حادثۀ مرگبار، با واکنش‌ها و صدور بیانیه‌های متعددی از سوی مراجع تقلید [[شیعه]]، سازمان ملل و شورای امنیت، پاپ، رهبر مسیحیان کاتولیک و سران و اعضای دولت‌های خارجی مواجه شد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1_%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «حمله به مدرسۀ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه.]</ref>
دولت افغانستان، سه‌شنبه ۲۰ [[اردیبهشت]] را به مناسبت این رویداد و نیز واقعهٔ حمله به خوابگاه دانشجویان در شهر لوگر، عزای ملی اعلام کرد و پرچم [[افغانستان]] در داخل و خارج کشور به‌صورت نیمه‌افراشته درآمد.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/1315013/عزای-عمومی-در-افغانستان «عزای عمومی در افغانستان »، وب‌سایت جام جم آنلاین.]</ref>


====3. دولت افغانستان====
==== ۴. شاعران ====
دولت افغانستان، سه‌شنبه ۲۰ [[اردیبهشت]] را به مناسبت این رویداد و نیز واقعۀ حمله به خوابگاه دانشجویان در شهر لوگر، عزای ملی اعلام کرد و پرچم [[افغانستان]] در داخل و خارج کشور به‌صورت نیمه‌افراشته درآمد.<ref>[https://jamejamonline.ir/fa/news/1315013/%D8%B9%D8%B2%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «عزای عمومی در افغانستان »، وب‌سایت جام جم آنلاین.]</ref>
شاعران و نویسندگان افغانستانی و ایرانی، همچون سایر حملات تروریستی رخ‌داده در افغانستان، با نوشتن شعر و یادداشت، به این حادثه واکنش نشان دادند.<ref>[https://tehran.navideshahed.com/fa/news/506431/گرامیداشت-یاد-شهدای-مدرسه-سیدالشهدا-کابل-در-شب-شعر-آیه‌های-زندگی «گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسۀ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وبسایت نوید شاهد.]</ref> برای مثال، ابوطالب مظفری، از شاعران مشهور افغانستانی چنین سروده است:<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/66620/شعر-ابوطالب-مظفری-برای-حادثه-دیروز-کابل-%7C-خون-تو-فرش-قرمز-ملابرادر-است «شعر ابوطالب مظفری برای حادثۀ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وب‌سایت شهرآرا نیوز.]</ref>{{آغاز نستعلیق}}
 
====4. شاعران====
شاعران و نویسندگان افغانستانی و ایرانی، همچون سایر حملات تروریستی رخ‌داده در افغانستان، با نوشتن شعر و یادداشت، به این حادثه واکنش نشان دادند.<ref>[https://tehran.navideshahed.com/fa/news/506431/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%DB%8C%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%A2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C «گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسۀ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وبسایت نوید شاهد.]</ref> برای مثال، ابوطالب مظفری، از شاعران مشهور افغانستانی چنین سروده است:<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/66620/%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8-%D9%85%D8%B8%D9%81%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D9%87-%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%7C-%D8%AE%D9%88%D9%86-%D8%AA%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%B4-%D9%82%D8%B1%D9%85%D8%B2-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «شعر ابوطالب مظفری برای حادثۀ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وب‌سایت شهرآرا نیوز.]</ref>{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
  {{ب|چُپ باش، سربه‌زیر بمان، چادری بپوش|از جبر و از حساب، دگر گفت‌وگو مکن}}
  {{ب|چُپ باش، سربه‌زیر بمان، چادری بپوش|از جبر و از حساب، دگر گفت‌وگو مکن}}
خط ۹۱: خط ۹۰:
[[پرونده:دختران_سیدالشهدا.jpg|بندانگشتی|تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء»، از هنرمند ایرانی، عبدالحمید قدیریان.]]
[[پرونده:دختران_سیدالشهدا.jpg|بندانگشتی|تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء»، از هنرمند ایرانی، عبدالحمید قدیریان.]]


====5. هنرمندان====
==== ۵. هنرمندان ====
 عبدالحمید قدیریان، نقاش برجستۀ ایرانی، در واکنش به این حادثۀ فاجعه‌بار، تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» را برای نشان‌دادن همدری خود و ایرانیان با خانواده‌های قربانیان این مدرسه، تولید کرد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84403583/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF «تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.] </ref> این اثر هنری، در 27 تیر 1400ش، در شهر مشهد، رونمایی و به افغانستان فرستاده شد.<ref>[https://www.ilna.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%87%D9%86%D8%B1-6/1105635-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C-%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF «تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا.]</ref> این اثر هنری، در ابعاد ۱۰۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر و با تکنیک رنگ روغن کار شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/84403583/%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF «تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>
عبدالحمید قدیریان، نقاش برجستهٔ ایرانی، در واکنش به این حادثهٔ فاجعه‌بار، تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» را برای نشان‌دادن همدری خود و ایرانیان با خانواده‌های قربانیان این مدرسه، تولید کرد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84403583/تابلوی-دختران-مکتب-سیدالشهدا-به-افغانستان-ارسال-می-شود «تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> این اثر هنری، در ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش، در شهر مشهد، رونمایی و به افغانستان فرستاده شد.<ref>[https://www.ilna.ir/بخش-فرهنگ-هنر-6/1105635-تابلوی-نقاشی-دختران-مکتب-سیدالشهدا-رونمایی-می-شود «تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا.]</ref> این اثر هنری، در ابعاد ۱۰۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر و با تکنیک رنگ روغن کار شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/84403583/تابلوی-دختران-مکتب-سیدالشهدا-به-افغانستان-ارسال-می-شود «تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.]</ref>


قدیریان به‌دلیل خلق این تابلو و واکنش سریع به شهادت دختران مدرسۀ سیدالشهداء، به‌عنوان چهرۀ برتر سال هنر انقلاب ۱۴۰۰ش معرفی و تجلیل شد.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/512479 «خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء چهرۀ برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا.]</ref>
قدیریان به‌دلیل خلق این تابلو و واکنش سریع به شهادت دختران مدرسهٔ سیدالشهداء، به‌عنوان چهرهٔ برتر سال هنر انقلاب ۱۴۰۰ش معرفی و تجلیل شد.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/512479 «خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء چهرۀ برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا.]</ref>


====6. اعطای بورسیه====
==== ۶. اعطای بورسیه ====
در پی انفجار خونین مدرسۀ دخترانۀ سیدالشهداء، دانشگاه الزهرا، ۵۰ بورسیۀ تحصیلی به دانش‌آموزان این مدرسه، در همۀ رشته‌های مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این دانشگاه، اختصاص داد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84349253/%DB%B5%DB%B0-%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%AE%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B9%D8%B7%D8%A7-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF «۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسۀ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا.]</ref>
در پی انفجار خونین مدرسهٔ دخترانهٔ سیدالشهداء، دانشگاه الزهرا، ۵۰ بورسیهٔ تحصیلی به دانش‌آموزان این مدرسه، در همهٔ رشته‌های مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این دانشگاه، اختصاص داد.<ref>[https://www.irna.ir/news/84349253/۵۰-بورسیه-به-دانش-آموختگان-مدرسه-سیدالشهداء-افغانستان-اعطا-می-شود «۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسۀ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا.]</ref>


====7. تولید سرود====
==== ۷. تولید سرود ====
سرود «مدرسۀ امام حسین»، به پاسداشت شهدای حادثۀ تروریستی مدرسۀ سیدالشهداء کابل و همدردی با مردم [[افغانستان]]، در [[قم]] تولید شد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5221772/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسه سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.]</ref>
سرود «مدرسهٔ امام حسین»، به پاسداشت شهدای حادثهٔ تروریستی مدرسهٔ سیدالشهداء کابل و همدردی با مردم [[افغانستان]]، در [[قم]] تولید شد.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5221772/تولید-سرود-پاسداشت-شهدای-مدرسه-سیدالشهدا-کابل «تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسه سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.]</ref>


====8. نام‌گذاری مدرسه====
==== ۸. نام‌گذاری مدرسه ====
دبیرستان دخترانۀ «فرزانه» در منطقۀ گلشهر [[مشهد]]، در 27 [[تیر]] 1400ش، به پاسداشت دانش‌آموزان مدرسۀ سیدالشهداء، به نام «دختران مکتب سید الشهداء» تغییر کرد.<ref>[http://www.pana.ir/news/1201029 «تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء در مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا.]</ref>
دبیرستان دخترانهٔ «فرزانه» در منطقهٔ گلشهر [[مشهد]]، در ۲۷ [[تیر]] ۱۴۰۰ش، به پاسداشت دانش‌آموزان مدرسهٔ سیدالشهداء، به نام «دختران مکتب سید الشهداء» تغییر کرد.<ref>[http://www.pana.ir/news/1201029 «تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء در مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا.]</ref>


====۹. کاربران فضای مجازی در ایران====
==== ۹. کاربران فضای مجازی در ایران ====
کاربران فضای مجازی در ایران با انتشار ویدیوها و عکس‌های مختلف از این از این رویداد غم‌انگیز و درج هشتگ های مختلف، ضمن محکوم‌کردن آن به ابراز همدری با ملت افغانستان و خانواده‌های داغدار شهدای مکتب سیدالشهدا کابل پرداختند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/19/2499616/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%B2%D8%AE%D9%85-%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D9%88-%D8%B1%D9%86%D8%AC-%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%86-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن» شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
کاربران فضای مجازی در ایران با انتشار ویدیوها و عکس‌های مختلف از این از این رویداد غم‌انگیز و درج هشتگ‌های مختلف، ضمن محکوم‌کردن آن به ابراز همدری با ملت افغانستان و خانواده‌های داغدار شهدای مکتب سیدالشهدا کابل پرداختند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1400/02/19/2499616/واکنش-ها-به-داستان-دنباله-دار-زخم-خوردن-و-رنج-کشیدن-شیعیان-در-کابل-تصاویر «واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن» شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>


==شهدای مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید==
== شهدای مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید ==
شهدای مکاتب ممتاز و عبدالرحیم شهید، دانش‌آموزانی بودند که در حملات تروریستی در منطقۀ دشت‌برچی غرب کابل به شهادت رسیدند. این حادثه خونبار که با انفجارهای پی‌درپی همراه بود، موجی از اندوه و محکومیت‌های گسترده را در پی داشت.
شهدای مکاتب ممتاز و عبدالرحیم شهید، دانش‌آموزانی بودند که در حملات تروریستی در منطقهٔ دشت‌برچی غرب کابل به شهادت رسیدند. این حادثه خونبار که با انفجارهای پی‌درپی همراه بود، موجی از اندوه و محکومیت‌های گسترده را در پی داشت.


===جزئیات حملات بر مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید===
=== جزئیات حملات بر مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید ===
در ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش انفجار نخست در مرکز آموزشی ممتاز واقع در قلعه نو دشت برچی توسط ماین جاسازی شده صورت گرفت. دقایقی بعد، انفجارهای متوالی در لیسه عالی عبدالرحیم شهید که بزرگترین مدرسه منطقه محسوب می‌شود، هنگام خروج دانش‌آموزان رخ داد. بر اساس گزارش‌های مردمی، شمار شهدا در این حملات دست‌کم ۲۶ نفر بوده است که شامل کودکانی خردسال نیز می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401013018185/%D8%B3%D9%87-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%BE%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%AF%D9%81-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87 «سه انفجار در منطقه شیعه نشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>
در ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش انفجار نخست در مرکز آموزشی ممتاز واقع در قلعه نو دشت برچی توسط ماین جاسازی شده صورت گرفت. دقایقی بعد، انفجارهای متوالی در لیسه عالی عبدالرحیم شهید که بزرگ‌ترین مدرسه منطقه محسوب می‌شود، هنگام خروج دانش‌آموزان رخ داد. بر اساس گزارش‌های مردمی، شمار شهدا در این حملات دست‌کم ۲۶ نفر بوده است که شامل کودکانی خردسال نیز می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401013018185/سه-انفجار-در-منطقه-شیعه-نشین-کابل-مدارس-پسرانه-هدف-حمله «سه انفجار در منطقه شیعه نشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا.]</ref>


===واکنش‌هابه حمله بر مرکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید===
=== واکنش‌هابه حمله بر مرکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید ===
این حملات با محکومیت نهادهای بین‌المللی مواجه شد. در حالی که طالبان آمار رسمی کمتری ارائه کردند، منابع محلی از تلفات بیشتر خبر دادند. رفتار خشونت‌آمیز نیروهای طالبان با خانواده‌های داغدار و داوطلبان اهدای خون نیز مورد انتقاد قرار گرفت. در حالی که طالبان مسئولیت این حملات را رد کرده، تحلیلگران معتقدند این رویدادها الگویی از حملات سیستماتیک علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد.
این حملات با محکومیت نهادهای بین‌المللی مواجه شد. در حالی که طالبان آمار رسمی کمتری ارائه کردند، منابع محلی از تلفات بیشتر خبر دادند. رفتار خشونت‌آمیز نیروهای طالبان با خانواده‌های داغدار و داوطلبان اهدای خون نیز مورد انتقاد قرار گرفت. در حالی که طالبان مسئولیت این حملات را رد کرده، تحلیلگران معتقدند این رویدادها الگویی از حملات سیستماتیک علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد.


===برخورد با رسانه‌ها===
=== برخورد با رسانه‌ها ===
نیروهای طالبان مانع از پوشش رسانه‌ای این حادثه شدند. بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، چندین خبرنگار بازداشت یا مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. این برخوردها در حالی صورت می‌گیرد که طالبان مدعی برقراری امنیت کامل در کشور بودند.
نیروهای طالبان مانع از پوشش رسانه‌ای این حادثه شدند. بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، چندین خبرنگار بازداشت یا مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. این برخوردها در حالی صورت می‌گیرد که طالبان مدعی برقراری امنیت کامل در کشور بودند.


===نقض حقوق بشری===
=== نقض حقوق بشری ===
بازداشت برخی از معلمان مدارس هدف حمله و جلوگیری از کمک‌رسانی به مجروحان، نگرانی‌های جدی درباره نقض حقوق بشر توسط طالبان را افزایش داد‌و‌ خانواده‌های قربانیان از رفتار خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی شکایت کردند.<ref>[https://8am.media/fa/deadly-attack-on-the-largest-school-in-dasht-e-barchi-my-book-bled-and-my-pen-broke/ «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>
بازداشت برخی از معلمان مدارس هدف حمله و جلوگیری از کمک‌رسانی به مجروحان، نگرانی‌های جدی دربارهٔ نقض حقوق بشر توسط طالبان را افزایش دادو خانواده‌های قربانیان از رفتار خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی شکایت کردند.<ref>[https://8am.media/fa/deadly-attack-on-the-largest-school-in-dasht-e-barchi-my-book-bled-and-my-pen-broke/ «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>


==<big>'''شهدای مرکز آموزشی کاج'''</big>==
== {{درشت|شهدای مرکز آموزشی کاج}} ==
شهدای کاج، به دانش‌آموزانی گفته می‌شود که در [[عمليات انتحاری|حملۀ انتحاری]] بر مرکز پیش‌دانشگاهی و آمادگی کنکور به نام «کاج» در غرب کابل، شهید شدند. این مرکز قبلا با نام «موعود» یاد می‌شد که در نزدیکی حوزۀ سیزدهم امنیتی شهر کابل موقعیت دارد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/156005/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-4/ «کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> بعد از حملۀ انتحاری به مرکز آموزشی موعود در 24 اسد (مرداد) و شهید‌شدن بیش از 50 تن و زخمی‌شدن بیش از صد نفر، موعود مدتی تعطیل و سپس با نام کاج فعالیت‌های خود را از سر گرفت.<ref>[https://khabarnama.net/1397/11/how-are-the-western-kabul-educational-center-after-suicide-attacks/ فرهنگ، «ارادۀ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>
شهدای کاج، به دانش‌آموزانی گفته می‌شود که در [[عملیات انتحاری|حملهٔ انتحاری]] بر مرکز پیش‌دانشگاهی و آمادگی کنکور به نام «کاج» در غرب کابل، شهید شدند. این مرکز قبلاً با نام «موعود» یاد می‌شد که در نزدیکی حوزهٔ سیزدهم امنیتی شهر کابل موقعیت دارد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/156005/حمله-مرکز-آموزشی-کاج-4/ «کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> بعد از حملهٔ انتحاری به مرکز آموزشی موعود در ۲۴ اسد (مرداد) و شهیدشدن بیش از ۵۰ تن و زخمی‌شدن بیش از صد نفر، موعود مدتی تعطیل و سپس با نام کاج فعالیت‌های خود را از سر گرفت.<ref>[https://khabarnama.net/1397/11/how-are-the-western-kabul-educational-center-after-suicide-attacks/ فرهنگ، «ارادۀ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>


===جزئیات حمله بر <big>'''مرکز آموزشی کاج'''</big>===
=== جزئیات حمله بر {{درشت|مرکز آموزشی کاج}} ===
صبح جمعه 8 مهر 1401ش دو مهاجم در مرکز آموزشی کاج در غرب کابل به دانش‌آموزانی که برای آزمون آزمایشی کنکور تجمع کرده‌ بودند، حمله کردند. مهاجمان ابتدا نگهبان مرکز را شهید کرده و سپس وارد ساختمان شدند و دانش‌آموزان را به رگبار بستند. سپس یکی از مهاجمان خود را میان صدها دانش‌آموز منفجر کرد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/156005/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-4/ «کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> به گزارش دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان، در این حملۀ تروریستی 53 تن شهید و 110 تن دیگر زخمی شدند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AC «حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه.]</ref> اکثر شهدای کاج دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر و از [[قوم هزاره]] و [[شیعه]] بودند.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/580561 «شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان+تصاویر»، وب‌سایت شفقنا-افغانستان.]</ref>
صبح جمعه ۸ مهر ۱۴۰۱ش دو مهاجم در مرکز آموزشی کاج در غرب کابل به دانش‌آموزانی که برای آزمون آزمایشی کنکور تجمع کرده بودند، حمله کردند. مهاجمان ابتدا نگهبان مرکز را شهید کرده و سپس وارد ساختمان شدند و دانش‌آموزان را به رگبار بستند. سپس یکی از مهاجمان خود را میان صدها دانش‌آموز منفجر کرد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/156005/حمله-مرکز-آموزشی-کاج-4/ «کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> به گزارش دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان، در این حملهٔ تروریستی ۵۳ تن شهید و ۱۱۰ تن دیگر زخمی شدند.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/حمله_به_مرکز_آموزشی_کاج «حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه.]</ref> اکثر شهدای کاج دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر و از [[قوم هزاره]] و [[شیعه]] بودند.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/580561 «شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان+تصاویر»، وب‌سایت شفقنا-افغانستان.]</ref>


===واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزشی کاج===
=== واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزشی کاج ===
حملۀ تروریستی به مرکز آموزشی کاج واکنش‌های زیادی در پی داشت و بیشتر مردم و شخصیت‌ها آن را مصداق جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی دانسته‌اند. برخی، طالبان را مسئول ترویج ترور، توحش و انتحار دانسته و این عمل آنان را نابخشودنی و فراموش ناشدنی توصیف کرده‌اند؛ بعضی از سیاست‌مداران نیز این حمله را قتل‌عام خوانده و طالبان و گروه حقانی را مسئول آن دانسته‌اند.<ref>[https://subhekabul.com/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1/attack-on-kaj-educational-center-hazara-genocide/ امین، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»»، وب‌سایت روزنامۀ صبح کابل.]</ref> فعالان حقوق بشر افغانستان در واکنش به این حمله، آن را نسل‌کشی نامیدند.<ref>[https://www.dw.com/fa-af/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-63397106 سیرت و اکرمی، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله.]</ref> رامین مظهر شاعر افغانستانی در سوگ شهدای کاج چنین سرود:<ref>[https://www.etilaatroz.com/157264/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6-%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%87/ «ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامۀ اطلاعات روز.]</ref>
حملهٔ تروریستی به مرکز آموزشی کاج واکنش‌های زیادی در پی داشت و بیشتر مردم و شخصیت‌ها آن را مصداق جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی دانسته‌اند. برخی، طالبان را مسئول ترویج ترور، توحش و انتحار دانسته و این عمل آنان را نابخشودنی و فراموش ناشدنی توصیف کرده‌اند؛ بعضی از سیاست‌مداران نیز این حمله را قتل‌عام خوانده و طالبان و گروه حقانی را مسئول آن دانسته‌اند.<ref>[https://subhekabul.com/انتخاب-سردبیر/attack-on-kaj-educational-center-hazara-genocide/ امین، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»»، وب‌سایت روزنامۀ صبح کابل.]</ref> فعالان حقوق بشر افغانستان در واکنش به این حمله، آن را نسل‌کشی نامیدند.<ref>[https://www.dw.com/fa-af/آیا-کشتار-هزارهها-در-افغانستان-نسل-کشی-است/a-63397106 سیرت و اکرمی، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله.]</ref> رامین مظهر شاعر افغانستانی در سوگ شهدای کاج چنین سرود:<ref>[https://www.etilaatroz.com/157264/ابزارهای-اعتراض-خلاقانه/ «ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامۀ اطلاعات روز.]</ref>
{{شعر جدید
{{شعر جدید
      | متن =
  | متن =
با تانک، با شلاق، با ساطور می‌آیند\\در جیب خود تنها قلم داری گل سوری
با تانک، با شلاق، با ساطور می‌آیند\\در جیب خود تنها قلم داری گل سوری
      }}
  }}


در شام روز حمله، شماری از شهروندان غرب کابل مقابل مرکز آموزشی کاج، به یاد و احترام شهدای کاج، شمع روشن کردند.<ref>[https://www.etilaatroz.com/156111/%DA%A9%D8%A7%D8%AC-%D8%AE%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AE%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7/ روحانی، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> فرهاد دریا خوانندۀ افغانستانی ضمن محکوم‌کردن این حمله و اینکه این حمله مصداق نسل‌کشی هزاره‌ها است، خواهان اعلام یک هفته ماتم ملی از سوی دولت شد.<ref>[https://www.dw.com/fa-af/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/a-63397106 سیرت و اکرمی، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله.]</ref>
در شام روز حمله، شماری از شهروندان غرب کابل مقابل مرکز آموزشی کاج، به یاد و احترام شهدای کاج، شمع روشن کردند.<ref>[https://www.etilaatroz.com/156111/کاج-خونین-سلاخی-هزاره-ها/ روحانی، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref> فرهاد دریا خوانندهٔ افغانستانی ضمن محکوم‌کردن این حمله و اینکه این حمله مصداق نسل‌کشی هزاره‌ها است، خواهان اعلام یک هفته ماتم ملی از سوی دولت شد.<ref>[https://www.dw.com/fa-af/آیا-کشتار-هزارهها-در-افغانستان-نسل-کشی-است/a-63397106 سیرت و اکرمی، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله.]</ref>


در سلسله واکنش‌های جهانی، سید عمار حکیم رئیس جریان حکمت ملی عراق، حسین کاظمی قمی نمایندۀ ویژۀ ایران در امور افغانستان، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجۀ جمهوری اسلامی ایران، ریچارد بنت گزارشگر ویژۀ حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، کارن دیکر کاردار سفارت ایالات‌ متحدۀ آمریکا، سفارت آلمان در افغانستان، دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، صندوق حمایت از [[کودک|کودکان]] سازمان ملل متحد (یونیسف)، سازمان عفو بین‌الملل و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، حملۀ تروریستی کاج را با شدیدترین الفاظ محکوم کردند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/07/09/2781838/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D «واکنش‌های گستردۀ بین‌المللی به حملۀ تروریستی خونین در غرب کابل»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
در سلسله واکنش‌های جهانی، سید عمار حکیم رئیس جریان حکمت ملی عراق، حسین کاظمی قمی نمایندهٔ ویژهٔ ایران در امور افغانستان، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران، ریچارد بنت گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، کارن دیکر کاردار سفارت ایالات متحدهٔ آمریکا، سفارت آلمان در افغانستان، دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، صندوق حمایت از [[کودک|کودکان]] سازمان ملل متحد (یونیسف)، سازمان عفو بین‌الملل و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، حملهٔ تروریستی کاج را با شدیدترین الفاظ محکوم کردند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/07/09/2781838/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%AA%D8%B1%D9%88%D «واکنش‌های گستردۀ بین‌المللی به حملۀ تروریستی خونین در غرب کابل»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>


===پیامدهای حمله بر مرکز آموزشی کاج===
=== پیامدهای حمله بر مرکز آموزشی کاج ===
بعد از حملۀ کاج، شاگردان این مرکز انگیزۀ ‌خود را از دست نداده و در آزمون کنکور همان سال، نفر دوم کنکور عمومی از شاگردان کاج بود و پنج نفر از شاگردان این مرکز، جزء ده نفر برتر در کنکور همان سال بودند.<ref>[https://memar.press/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4/ «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار.]</ref> همچنین 300 دانش‌آموز آن، در کنکور عمومی بیش از 330 نمره از 360 نمره کسب کردند و نزدیک چهل دختر و پسر از دانش‌آموزان کاج نیز با اخذ بورسیۀ تحصیلی به خارج از کشور رفتند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/11828/ وفایی، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جادۀ ابریشم.]</ref>
بعد از حملهٔ کاج، شاگردان این مرکز انگیزهٔ خود را از دست نداده و در آزمون کنکور همان سال، نفر دوم کنکور عمومی از شاگردان کاج بود و پنج نفر از شاگردان این مرکز، جزء ده نفر برتر در کنکور همان سال بودند.<ref>[https://memar.press/اولین-سالروز-شهدای-کاج-در-کابل-برگزار-ش/ «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار.]</ref> همچنین ۳۰۰ دانش‌آموز آن، در کنکور عمومی بیش از ۳۳۰ نمره از ۳۶۰ نمره کسب کردند و نزدیک چهل دختر و پسر از دانش‌آموزان کاج نیز با اخذ بورسیهٔ تحصیلی به خارج از کشور رفتند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/11828/ وفایی، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جادۀ ابریشم.]</ref>


===بازتاب حمله بر مرکز آموزشی کاج===
=== بازتاب حمله بر مرکز آموزشی کاج ===
==== ۱. تظاهرات گسترده ====
در پی حملهٔ تروریستی کاج، شهروندان افغانستان در حدود ۱۲۰ شهر در نقاط مختلف جهان تظاهرات کردند و شعار «نسل‌کشی [[قوم هزاره|هزاره‌ها]] را متوقف کنید» سر دادند و با صدور قطعنامه، خواستار محکومیت نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان از سوی مجامع بین‌المللی و حفاظت از مردم هزاره در افغانستان شدند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8719/ «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته نامۀ جادۀ ابریشم.]</ref> در شهرهای افغانستان ازجمله [[کابل]] و بامیان، تظاهرات بانوان که با هدف محکومیت حملهٔ انتحاری کاج و نسل‌کشی هزاره‌ها برگزار شده بود، توسط طالبان با خشونت سرکوب شد.<ref>[https://www.rfi.fr/fa/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/20221002-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AD%D9%85%D9%84%DB%80-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D «شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف.ای.]</ref>


====1. تظاهرات گسترده====
==== ۲. طوفان توییتری ====
در پی حملۀ تروریستی کاج، شهروندان افغانستان در حدود 120 شهر در نقاط مختلف جهان تظاهرات کردند و شعار «نسل‌کشی [[قوم هزاره|هزاره‌ها]] را متوقف کنید» سر دادند و با صدور قطعنامه، خواستار محکومیت نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان از سوی مجامع بین‌المللی و حفاظت از مردم هزاره در افغانستان شدند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8719/ «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته نامۀ جادۀ ابریشم.]</ref>  در شهرهای افغانستان ازجمله [[کابل]] و بامیان، تظاهرات بانوان که با هدف محکومیت حملۀ انتحاری کاج و نسل‌کشی هزاره‌ها برگزار شده بود، توسط طالبان با خشونت سرکوب شد.<ref>[https://www.rfi.fr/fa/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/20221002-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AD%D9%85%D9%84%DB%80-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D «شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف.ای.]</ref>
در اعتراض به حملهٔ تروریستی کاج، کارزار توفان تویتری (#StopHazaraGenocide) یا «نسل‌کشی هزاره‌ها را متوقف کنید» با حضور چهره‌های ملی و بین‌المللی در فضای مجازی به راه افتاد که ظرف چند روز بیش از هشت هزار بار در تویتر دیده شده و به ترند بی‌سابقه در افغانستان تبدیل شد. در این کارزار چهره‌های سیاسی چون امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری، عبدالرشید دوستم، حنیف اتمر، سیما سمر، شهرزاد اکبر، محمود سیقل، شکریه بارکزی، ناهید فرید، فوزیه کوفی، مریم سما، محمد کریم خلیلی، سرور دانش، جنرال مرادعلی مراد، قاسم وفایی‌زاده و ده‌ها چهرهٔ سیاسی دیگر، مشارکت کردند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8418/ «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم.]</ref>


====2. طوفان توییتری====
==== کتابخانه کاج ====
در اعتراض به حملۀ تروریستی کاج، کارزار توفان تویتری (#StopHazaraGenocide) یا «نسل‌کشی هزاره‌ها را متوقف کنید» با حضور چهره‌های ملی و بین‌المللی در فضای مجازی به راه افتاد که ظرف چند روز بیش از هشت هزار بار در تویتر دیده شده و به ترند بی‌سابقه در افغانستان تبدیل شد. در این کارزار چهره‌های سیاسی چون امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری، عبدالرشید دوستم، حنیف اتمر، سیما سمر، شهرزاد اکبر، محمود سیقل، شکریه بارکزی، ناهید فرید، فوزیه کوفی، مریم سما، محمد کریم خلیلی، سرور دانش، جنرال مرادعلی مراد، قاسم وفایی‌زاده و ده‌ها چهرۀ سیاسی دیگر، مشارکت کردند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8418/ «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم.]</ref>
[[کتابخانه|کتابخانه‌ای]] به یادبود از شهدای کاج، با نام «کتابخانه کاج» در شهر [[بامیان]] راه‌اندازی شد،<ref>[https://jade-abresham.com/reports/9256/ «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامه جادۀ ابریشم.]</ref> مرکز آموزشی کاج نیز در کابل کتابخانه‌ای با نام «کتابخانه همیشه برگ‌های سبز کاج» تأسیس کرد.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/11828/ وفایی، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جاده ابریشم.]</ref>


====کتابخانه کاج====
==== چهلم شهدای کاج ====
[[کتابخانه|کتابخانه‌ای]] به یادبود از شهدای کاج، با نام «کتابخانه کاج» در شهر [[بامیان]] راه‌اندازی شد،<ref>[https://jade-abresham.com/reports/9256/ «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامه جادۀ ابریشم.]</ref>  مرکز آموزشی کاج نیز در کابل کتابخانه‌ای با نام «کتابخانه همیشه برگ‌های سبز کاج» تأسیس کرد.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/11828/ وفایی، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جاده ابریشم.]</ref>
مراسمی در تجلیل از چهلم شهدای کاج در شهر میلان ایتالیا برگزار شد. در این مراسم، «کلاودیو کانکاس» پژوهشگر ایتالیایی نیز حضور داشت و ضمن ارائهٔ سخن با اعطای تقدیرنامه مورد تقدیر قرار گرفت. کلاودیو کانکاس نویسندهٔ کتاب «صداهایی از هزارستان» و تز دکتری تحت عنوان «نسل‌کشی هزاره‌ها» است.<ref>[https://hazaraworld.com/fa/claudio-concas/ «سلام به کاج‌ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیرازنویسنده و هزاره‌شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد.]</ref>


====چهلم شهدای کاج====
==== مستندسازی ====
مراسمی در تجلیل از چهلم شهدای کاج در شهر میلان ایتالیا برگزار شد. در این مراسم، «کلاودیو کانکاس» پژوهشگر ایتالیایی نیز حضور داشت و ضمن ارائۀ سخن با اعطای تقدیرنامه مورد تقدیر قرار گرفت. کلاودیو کانکاس نویسندۀ کتاب «صداهایی از هزارستان» و تز دکتری تحت عنوان «نسل‌کشی هزاره‌ها» است.<ref>[https://hazaraworld.com/fa/claudio-concas/ «سلام به کاج ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیرازنویسنده و هزاره شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد.]</ref>
تیم مستندسازی از جمهوری اسلامی ایران برای تهیهٔ مستندی با نام «پروانه‌های کابل» از حملهٔ کاج به کابل رفته و با خانواده‌های شهدا گفت‌وگو کردند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/07/16/2785183/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%86%DA%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AD%D ««پروانه‌های کابل»؛ روایت آنچه در حملۀ انتحاری موسسۀ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>


====مستندسازی====
==== سالیاد ====
تیم مستندسازی از جمهوری اسلامی ایران برای تهیۀ مستندی با نام «پروانه‌های کابل» از حملۀ کاج به کابل رفته و با خانواده‌های شهدا گفت‌وگو کردند.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/07/16/2785183/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%86%DA%86%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AD%D ««پروانه‌های کابل»؛ روایت آنچه در حملۀ انتحاری موسسۀ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
یک سال بعد از حملهٔ کاج، مسئولان و استادان مرکز آموزشی کاج با خانواده‌های شهدا در تجمعی در کابل، یاد شهیدان را گرامی داشتند.<ref>[https://memar.press/اولین-سالروز-شهدای-کاج-در-کابل-برگزار-ش/ «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت معمار.]</ref>


====سالیاد====
== ویژگی‌های شهدای دانایی ==
یک سال بعد از حملۀ کاج، مسئولان و استادان مرکز آموزشی کاج با خانواده‌های شهدا در تجمعی در کابل، یاد شهیدان را گرامی داشتند.<ref>[https://memar.press/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4/ «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت معمار.]</ref>
 
==ویژگی‌های شهدای دانایی==
'''۱. تعلق به اقلیت مذهبی و قومی:''' شهدای دانایی به‌طور عمده از جامعه هزاره و پیروان مذهب تشیع بودند. این حملات الگویی از هدفگیری سیستماتیک اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد. سن اکثر شهدا کمتر از ۲۰ سال بود که بر ماهیت ضدبشری این حملات تأکید دارد.<ref>[https://8am.media/fa/hazara-culture-a-narrative-of-resilience-and-awareness/ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>
'''۱. تعلق به اقلیت مذهبی و قومی:''' شهدای دانایی به‌طور عمده از جامعه هزاره و پیروان مذهب تشیع بودند. این حملات الگویی از هدفگیری سیستماتیک اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد. سن اکثر شهدا کمتر از ۲۰ سال بود که بر ماهیت ضدبشری این حملات تأکید دارد.<ref>[https://8am.media/fa/hazara-culture-a-narrative-of-resilience-and-awareness/ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>


'''۲. موقعیت آموزشی و تحصیلی:''' بیشتر این شهدا در حال آماده‌سازی برای کنکور و تحصیلات عالی بودند. آنها در مراکز آموزشی معتبری مانند مهدی موعود، کوثر دانش و کاج تحصیل می‌کردند. حمله در ساعات آموزشی و در محیط‌های تحصیلی صورت گرفته بود.<ref>[https://8am.media/fa/hazara-culture-a-narrative-of-resilience-and-awareness/ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>
'''۲. موقعیت آموزشی و تحصیلی:''' بیشتر این شهدا در حال آماده‌سازی برای کنکور و تحصیلات عالی بودند. آنها در مراکز آموزشی معتبری مانند مهدی موعود، کوثر دانش و کاج تحصیل می‌کردند. حمله در ساعات آموزشی و در محیط‌های تحصیلی صورت گرفته بود.<ref>[https://8am.media/fa/hazara-culture-a-narrative-of-resilience-and-awareness/ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.]</ref>


'''۳. نماد مقاومت فرهنگی:''' نام‌گذاری شهدای دانایی تبدیل به نمادی از پایداری در برابر خشونت شد. اقداماتی مانند تأسیس مدرسۀ شهدای دانایی و کتابخانۀ کاج نشان‌دهندۀ این مقاومت است. خانواده‌های شهدا با اهدای هزینه‌های مراسم به درمان مجروحان، الگویی از انسانیت ارائه دادند.<ref>[https://jade-abresham.com/reports/9256/ «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامه جادۀ ابریشم.]</ref>
'''۳. نماد مقاومت فرهنگی:''' نام‌گذاری شهدای دانایی تبدیل به نمادی از پایداری در برابر خشونت شد. اقداماتی مانند تأسیس مدرسهٔ شهدای دانایی و کتابخانهٔ کاج نشان‌دهندهٔ این مقاومت است. خانواده‌های شهدا با اهدای هزینه‌های مراسم به درمان مجروحان، الگویی از انسانیت ارائه دادند.<ref>[https://jade-abresham.com/reports/9256/ «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامه جادۀ ابریشم.]</ref>


'''۴. بازتاب بین‌المللی:''' این حوادث با محکومیت گستردل نهادهای بین‌المللی مواجه شد. سازمان‌هایی مانند سازمان ملل و یونیسف این حملات را محکوم کردند. هنرمندان و فرهنگیان جهانی نیز با خلق آثار هنری به این رویدادها واکنش نشان دادند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8418/ «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم.]</ref>
'''۴. بازتاب بین‌المللی:''' این حوادث با محکومیت گستردل نهادهای بین‌المللی مواجه شد. سازمان‌هایی مانند سازمان ملل و یونیسف این حملات را محکوم کردند. هنرمندان و فرهنگیان جهانی نیز با خلق آثار هنری به این رویدادها واکنش نشان دادند.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8418/ «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم.]</ref>


'''۵. تأثیرگذاری اجتماعی:''' این حوادث باعث تقویت عزم جامعه هزاره برای ادامه تحصیل شد. دانش‌آموزان بازمانده در آزمون‌های ملی مانند کنکور موفقیت‌های چشمگیری کسب کردند. تظاهرات گسترده در ‌چندین‌شهر جهان نشان‌دهندۀ تأثیر عمیق این رویدادها بود.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8719/ «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته نامۀ جادۀ ابریشم.]</ref>
'''۵. تأثیرگذاری اجتماعی:''' این حوادث باعث تقویت عزم جامعه هزاره برای ادامه تحصیل شد. دانش‌آموزان بازمانده در آزمون‌های ملی مانند کنکور موفقیت‌های چشمگیری کسب کردند. تظاهرات گسترده در چندین‌شهر جهان نشان‌دهندهٔ تأثیر عمیق این رویدادها بود.<ref>[https://jade-abresham.com/slideshow/8719/ «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته نامۀ جادۀ ابریشم.]</ref>


==پانویس==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


==منابع==
== منابع ==
{{آغاز منابع}}
{{آغاز منابع}}
*«آخرین گزارش‌ها از حمله تروریستی به مدرسۀ دخترانه»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: 18 اردیبهشت 1400ش.
* «آخرین گزارش‌ها از حمله تروریستی به مدرسهٔ دخترانه»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*آر.اف.آی، «اعتراضات در نزدیک به 100 شهر دنیا برای توقف نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان»، وب‌سایت آر.آف.آی فارسی، تاریخ درج مطلب: 16 مهر 1401ش.
* آر.اف. آی، «اعتراضات در نزدیک به ۱۰۰ شهر دنیا برای توقف نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان»، وب‌سایت آر.آف. آی فارسی، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
*«آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: 21 اردیبهشت 1400ش.
* «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«آمار کشته شدگان در روز عاشورا به 80 تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آذر ۱۳۹۰ش.
* «آمار کشته شدگان در روز عاشورا به ۸۰ تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آذر ۱۳۹۰ش.
*«ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامۀ اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۴۰۱ش.
* «ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامهٔ اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۴۰۱ش.
*«افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسه سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز، تاریخ درج مطلب: 20 اردیبهشت 1400ش.
* «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسه سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهداء کابل به 85 نفر»، خبرگزاری فارس نیوز، تاریخ درج مطلب: 20 اردیبهشت 1400ش.
* «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسهٔ سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری فارس نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«اقدام تحسين برانگيز پدر يکي از شهداي حادثۀ تروريستي کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس، تاریخ درج مطلب: 29 مرداد 1397ش.
* «اقدام تحسین‌برانگیز پدر یکی از شهدای حادثهٔ تروریستی کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مرداد ۱۳۹۷ش.
*«اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار، تاریخ درج مطلب: 8 مهر 1402ش.
* «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۲ش.
*امین، عصمت، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»، وب‌سایت روزنامۀ صبح کابل، تاریخ درج مطلب: 8 مهر 1401ش.
* امین، عصمت، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»، وب‌سایت روزنامهٔ صبح کابل، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.
*«پروانه‌های کابل؛ روایت آنچه در حملۀ انتحاری موسسۀ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 16 مهر 1401ش.
* «پروانه‌های کابل؛ روایت آنچه در حملهٔ انتحاری مؤسسهٔ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
*«تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداءدر مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: 28 تیر 1400ش.
* «تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداءدر مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ تیر ۱۴۰۰ش.
*«تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 27 تیر 1400ش.
* «تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش.
*«تابلوی دختران مکتب سیدالشهداء، به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 27 تیز 1400ش.
* «تابلوی دختران مکتب سیدالشهداء، به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیز ۱۴۰۰ش.
*«تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا، تاریخ درج مطلب: 27 تیر 1400ش.
* «تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش.
*«تابلویی از بهشت...»، وب‌سایت قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: 3 مرداد 1400ش.
* «تابلویی از بهشت…»، وب‌سایت قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۴۰۰ش.
*«تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز، تاریخ درج مطلب: 25 مرداد 1397ش.
* «تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ش.
*«تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسۀ سیدالشهداء کابل»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 6 خرداد 1400ش.
* «تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسهٔ سیدالشهداء کابل»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۴۰۰ش.
*«حملات تروریستی غرب کابل؛‌ دانش‌آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب: 17 مهر 1397ش.
* «حملات تروریستی غرب کابل؛ دانش‌آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مهر ۱۳۹۷ش.
*«حمله به مدرسۀ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: 11 آذر 1401ش.
* «حمله به مدرسهٔ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۱ش.
*«حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه، تاریخ درج مطلب: 12 اسفند 1401ش.
* «حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اسفند ۱۴۰۱ش.
*«حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۳۹۹ش.
* «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۳۹۹ش.
*«حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش.؛
* «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامهٔ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش.
*«حملۀ انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری، تاریخ درج مطلب: 24 مرداد 1397ش.
* «حملهٔ انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش.
*«خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا چهره برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: 21 فروردین 1401ش.
* «خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا چهره برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش.
*«دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1397ش.
* «دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ش.
*روحانی، واجد، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: 10 مهر 1401ش.
* روحانی، واجد، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ش.
*«سلام به کاج‌ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیر از نویسنده و هزاره‌شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد، تاریخ درج مطلب: 27 عقرب 1401ش.
* «سلام به کاج‌ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیر از نویسنده و هزاره‌شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد، تاریخ درج مطلب: ۲۷ عقرب ۱۴۰۱ش.
*«سه انفجار در منطقه شیعهنشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 30 فروردین 1400ش.
* «سه انفجار در منطقه شیعهنشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ش.
*سیرت، حسین و اکرمی، اسحاق، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله، تاریخ درج مطلب: 18 مهر 1401ش.
* سیرت، حسین و اکرمی، اسحاق، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
*«شعر ابوطالب مظفری برای حادثۀ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وبسایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: 19 اردیبهشت 1400ش.
* «شعر ابوطالب مظفری برای حادثهٔ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وبسایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: 13 مهر 1402ش.
* «شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۴۰۲ش.
*«شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جادۀ ابریشم، تاریخ درج مطلب: 22 آبان 1401ش.
* «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۴۰۱ش.
*«شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف.ای، تاریخ درج مطلب: 10 مهر 1401ش.
* «شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف. ای، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ش.
*«عزای عمومی در افغانستان »، وب‌سایت جام جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: 21 اردیبهشت 1400ش.
* «عزای عمومی در افغانستان»، وب‌سایت جام جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*فرهنگ، فرشته، «ارادۀ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1397.
* فرهنگ، فرشته، «ارادهٔ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: ۶ بهمن ۱۳۹۷.
*«فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
* «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامهٔ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
*«کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: 8 مهر 1401ش.
* «کاج‌های خونین؛ ادامهٔ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.
*کمال، کمال‌الدین، «طالبان و حمله بر مراکز آموزشی و تحصیلی»، وب‌سایت حزب عدالت و آزادی افغانستان، تاریخ درج مطلب: 13 مهر 1402ش.
* کمال، کمال‌الدین، «طالبان و حمله بر مراکز آموزشی و تحصیلی»، وب‌سایت حزب عدالت و آزادی افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۴۰۲ش.
*«کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جادۀ ابریشم، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1401ش.
* «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ش.
*«گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسۀ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وب‌سایت نوید شاهد، تاریخ درج مطلب: 29 اردیبهشت، 1400ش.
* «گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسهٔ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وب‌سایت نوید شاهد، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت، ۱۴۰۰ش.
*«مدرسۀ شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 24 مهر 1397ش.
* «مدرسهٔ شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مهر ۱۳۹۷ش.
*«مرثیۀ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 20 اردیبهشت 1400ش.
* «مرثیهٔ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم، تاریخ درج مطلب: 19 19 مهر 1401ش.
* «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ ۱۹ مهر ۱۴۰۱ش.
*«واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۹ش.
* «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۹ش.
*«واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
* «واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«واکنش‌های گستردۀ بین‌المللی به حملۀ تروریستی خونین در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 9 مهر 1401ش.
* «واکنش‌های گستردهٔ بین‌المللی به حملهٔ تروریستی خونین در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۴۰۱ش.
*«واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، وب‌سایت خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب: 25 مرداد 1397ش.
* «واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، وب‌سایت خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ش.
*وفایی، عارف، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جادۀ ابریشم، تاریخ درج مطلب: 15 مهر 1402ش.
* وفایی، عارف، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش.
 
* «۳۵ شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
*«35 شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: 11 مهر 1401ش.
* «۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسهٔ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
*«۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسۀ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: 9 خرداد 1400ش.
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}

نسخهٔ ۱۶ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۱۸

شهدای دانایی

شهدای دانایی؛ دانش‌آموزانی که در حملات تروریستی به مراکز آموزشی منطقهٔ هزاره‌نشین غرب کابل جان خود را از دست دادند.

حملات تروریستی گروه‌های تندرو و تکفیری به مراکز آموزشی مناطق هزاره‌نشین غرب کابل، از جمله مکتب سیدالشهداء، مرکز آموزشی کاج و کورس مهدی موعود، به کشته و زخمی‌شدن شمار زیادی از دانش‌آموزان بی‌گناه منجر شد و دانش‌آموزان که در این مراکز کشته شدند، از سوی مردم افغانستان شهدای دانایی لقب گرفتند.

این حملات که به‌طور عمده با انفجارهای انتحاری و تیراندازی همراه بوده، بیشتر هدف قراردادن گروه قومی هزاره و شیعه را دنبال می‌کرده است. واکنش‌های گستردهٔ داخلی و بین‌المللی به این رویدادها، حاکی از محکومیت جهانی این جنایات و همدردی با قربانیان بود. این حملات نه‌تنها سبب سوگ و اندوه عمیق شد، بلکه مقاومت و پایداری جامعهٔ آموزشی را در پی داشت، به‌گونه‌ای که بازماندگان و خانواده‌های شهدا با عزمی راسخ به ادامهٔ راه علم و دانش پرداختند.

تاریخچهٔ حمله بر مراکز آموزشی هزاره‌ها

در دههٔ ۱۳۹۰ش حملات سیستماتیک به مراکز آموزشی، فرهنگی و مذهبی در مناطق هزاره‌نشین غرب کابل تشدید شد. این حملات که به‌طور عمده توسط گروه‌های تروریستی صورت گرفته، الگویی روشن از هدفگیری قوم هزاره بود. نخستین حملهٔ ثبت‌شده به مراکز آموزشی به اسفند ۱۳۹۶ش بازمی‌گردد، زمانی که مرکز آموزشی «کوثر دانش» هدف حمله انتحاری قرار گرفت. این رویداد اگرچه تلفات جانی در پی نداشت، اما سرآغاز موج جدیدی از خشونت‌های سازمان‌یافته بود. در مرداد ۱۳۹۷ش، آموزشگاه موعود در دشت برچی مورد حمله قرار گرفت که منجر به شهادت ۴۸ دانش‌آموز و زخمی شدن ۶۷ تن دیگر شد.

این روند خشونت‌بار با حملات متعدد به مساجد از جمله مسجد باقرالعلوم در آذر ۱۳۹۵ش (۲۷ کشته) و مسجد امام زمان در مهر ۱۳۹۶ش (۳۹ کشته) ادامه یافت. مراکز فرهنگی و ورزشی نیز از این حملات در امان نماندند؛ باشگاه ورزشی میوند در شهریور ۱۳۹۷ش (۳۰ کشته) و مرکز فرهنگی تبیان از جمله این اهداف بود.

در آبان ۱۳۹۹ش بار دیگر مرکز آموزشی کوثر دانش هدف حمله قرار گرفت که ده‌ها کشته و زخمی بر جای گذاشت. اوج این خشونت‌ها در ماه رمضان در اردیبهشت ۱۴۰۰ش با حمله به مکتب دخترانه سیدالشهدا رخ داد که نزدیک به ۱۰۰ دانش‌آموز دختر را به شهادت رساند و حدود ۲۰۰ تن دیگر را زخمی کرد. گروه تروریستی داعش مسئولیت اکثر این حملات را بر عهده گرفته است. با این حال، الگوی مکرر و هدفمند این حملات که به‌طور عمده مراکز آموزشی و فرهنگی مناطق هزاره‌نشین را نشانه گرفته، پرسش‌های جدی دربارهٔ ابعاد قومی و مذهبی این خشونت‌ها ایجاد کرد.[۱]

سابقهٔ حملات هدفمند و نسل‌کشی هزاره به زمان حاکمیت امیرعبدالرحمان در ۱۸۹۰–۱۹۰۰م برمی‌گردد؛ زمانی که وی به‌منظور گرفتن سرزمین مردم هزاره، از رهبران مذهبی اهل‌سنت خواست هزاره‌ها را کافر بخواند و علیه آنان فتوای جهاد بدهند.[۲]

اولین حملهٔ انتحاری بر محل تجمع مذهبی هزراه‌ها در ۱۵ آذر ۱۳۹۰ش (دهم محرم ۱۴۳۳ق) رخ داد. در این حمله دو مهاجم انتحاری در زیارتگاه ابوالفضل از مناطق ناحیهٔ دوم شهر کابل خود را در میان انبوه عزاداران حسینی منفجر کردند. در این حملهٔ تروریستی بیش از ۸۰ نفر شهید و ۱۶۴ نفر زخمی شدند که در میان آنها زنان و کودکان بسیاری بودند.[۳]

اهمیت و جایگاه دانایی در میان هزاره‌ها

در سبک‌زندگی‌هزاره‌ها دانش‌آموزی علاوه‌بر اینکه یک حق انسانی و شهروندی است، شکلی از مبارزه برای احیای هویت و عدالت نیز محسوب می‌شود؛ زیرا این قوم در دو قرن اخیر علاوه‌بر نسل‌کشی و کوچ اجباری، از نظر فرهنگی و آموزشی به‌طور هدفمند مورد تبعیض قرار گرفته است. علی‌رغم محرومیت‌های تاریخی و کمبود امکانات، این جامعه همواره آموزش را به‌عنوان یک روش مبارزه با جهل و ظلم برگزیده است.

در فرهنگ هزاره‌ها، کتاب و قلم به‌عنوان ابزارهای توانمندسازی و پیشرفت اجتماعی شناخته می‌شود. این نگاه باعث شده است که در دهه‌های اخیر تحصیل برای دختران و پسران به‌صورت برابر مورد توجه قرار گیرد. با وجود محدودیت‌های مالی و کمبود امکانات آموزشی، خانواده‌های هزاره از هیچ تلاشی برای فراهم‌آوردن زمینهٔ تحصیل فرزندان خود دریغ نمی‌کنند.

به‌همین دلیل جامعهٔ هزاره در غیاب حمایت‌های دولتی، با بهره‌گیری از منابع محدود شخصی خود، اقدام به تأسیس و ادارهٔ مراکز آموزشی در شهرها و مناطق مختلف کرده است. در این میان، توجه ویژه به تحصیل دختران به‌عنوان یکی از شاخص‌های پیشرفت اجتماعی در میان هزاره‌ها به‌شمار می‌رود.

به نظر کارشناسان حملات تروریستی به مراکز آموزشی هزاره‌ها مانند مرکز آموزشی موعود، کاج، کوثر دانش و مکتب سیدالشهدا، که به شهادت صدها دانش‌آموز هزاره انجامید، نه تنها ارادهٔ این جامعه را در هم نشکست، بلکه بر عزم آنان برای ادامهٔ راه علم‌آموزی افزود. هر حمله، بار دیگر نشان داد که تروریست‌ها نه از سلاح، بلکه از آگاهی هراس دارند. دانش‌آموزان هزاره، با الهام از فرهنگ دینی که شهیدان را نماد مقاومت می‌داند، پس از هر فاجعه با روحیه‌ای قوی‌تر به کلاس‌های درس بازگشتند.

پژوهشگران مقاومت هزاره‌ها را تنها محدود به صحنه‌های سیاسی یا نظامی نمی‌دانند، بلکه در سبک زندگی روزمره آنان نیز تجلی می‌یابد. فرهنگ عاشورا، با تأکید بر عدالت‌خواهی و پایداری در برابر ستم، به هزاره‌ها آموخته است که حتی در تاریک‌ترین لحظات، امید را زنده نگه دارند. این جامعه، با تکیه بر همبستگی اجتماعی و پایبندی به ارزش‌های دینی، توانسته است در برابر سیاست‌های حذف و تبعیض ایستادگی کند و با وجود تمام سختی‌ها، به پیشرفت‌های چشمگیری در عرصه‌های علمی و فرهنگی دست یابد.[۴]

شهدای مرکز آموزشی مهدی موعود

در روز ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش، یک فرد انتحاری وارد کورس (مرکز آموزشی) مهدی موعود در غرب شهر کابل شد و جلیقهٔ خود را منفجر کرد[۵] که در این حادثهٔ هولناک، ۵۰ دانش‌آموز دختر و پسر کشته و ۱۰۰ نفر نیز زخمی شدند.[۶] به‌همین دلیل، مردم افغانستان، دانش‌آموزان شهید را «شهدای دانایی» نامیدند. این حادثه، زمانی رخ داد که دانش‌آموزان در حال آموختن درس‌های آمادگی کنکور بودند.[۷]

ویژگی‌های

همهٔ قربانیان دانش‌آموز، از گروه قومی هزاره، شیعه و میانگین سنی آنها کمتر از ۲۰ سال بوده است.[۸]

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش مهدی موعود

علاوه‌بر اقشار مختلف مردم، رئیس‌جمهوری وقت افغانستان، معاون رئیس‌جمهور، ریاست اجراییه، معاون او و نهادهای بین‌المللی، این حادثهٔ دردناک را محکوم کردند.[۹] این حادثه جرقه‌ای برای جنبشی فرهنگی در دفاع از آموزش شد. نام‌گذاری این شهدا به شهدای دانایی از سوی مردم، پیام روشنی داشت که تروریست‌ها می‌توانند جان بگیرند، اما هرگز نخواهند توانست اشتیاق به دانش را نابود کنند.

یادمان شهدای دانایی

۱. مدرسهٔ شهدای دانایی

این حادثهٔ دردناک به جای یأس، موجی از عزم راسخ برای ادامه راه شهدای دانایی را ایجاد کرد. مدرسه‌ای در روستای حصارقاضی شهرستان ورامین به‌نام «شهدای دانایی» تأسیس شد که نه تنها یادبودی برای قربانیان، بلکه نمادی زنده از پایداری فرهنگی شد. این اقدام با حمایت نهادهای بین‌المللی صورت گرفت، نشان‌دهندهٔ توجه جهانی به این مقاومت فرهنگی بود.[۱۰]

۲. کمک به دانایی

خانوادهٔ یکی از شهدای دانایی، هزینه‌های مراسم یادبود و فاتحهٔ فرزند دانش‌آموز خود را برای مداوای مجروحان فقیر این حادثهٔ تروریستی اختصاص داد و در اطلاعیهٔ ترحیم اعلام کرد که هیچ‌کس نمی‌تواند جریان تحصیل و کسب دانایی را از ما بگیرد؛ اگر یک دانش‌آموز ما را به شهادت برسانید، ما دست پنج تن دیگر را گرفته وارد مکتب و دانشگاه خواهیم کرد. ما دوباره از میان خون و خاکستر برمی‌خیزیم و به خرد و دانایی سلام می‌دهیم، هیچ‌کس نمی‌تواند ما را حذف کند.[۱۱]

۳. تپهٔ شهدای دانایی

به منظور ارج‌گذاری به مقام دانش و دانش‌آموزان قربانی این حادثه، محل دفن شهدای دانایی در دامنهٔ کوه «قُورِیغ» در غرب کابل به «تپهٔ شهدای دانایی» نام‌گذاری شده است.[۱۲]

شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش

شهدای مرکز آموزشی کوثر دانش، دانش‌آموزانی بودند که در حملهٔ تروریستی به این مرکز آموزشی در منطقهٔ هزاره‌نشین غرب کابل جان باختند. این حادثهٔ خونین منجر به شهادت ۱۰ دانش‌آموز و زخمی‌شدن ۲۰ نفر دیگر شد و موجی از اندوه و محکومیت‌های بین‌المللی را در پی داشت. این مرکز که در منطقهٔ دشت برچی واقع شده، یکی از مراکز آموزشی مهم برای دانش‌آموزان هزاره و شیعه در کابل محسوب می‌شود.[۱۳]

جزئیات حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش

حمله در ساعت ۱۶:۳۰ عصر ۳ آبان ۱۳۹۹ش با انفجاری در نزدیکی مرکز آموزشی کوثر دانش آغاز شد. بر اساس گزارش‌ها، مهاجمان از یک خودروی بمب‌گذاری‌شده استفاده کردند که منجر به تخریب بخشی از ساختمان و کشته و زخمی شدن ده‌ها دانش‌آموز شد. بیشتر قربانیان را دانش‌آموزان نوجوان و جوان تشکیل می‌دادند که برای تحصیل به این مرکز مراجعه کرده بودند.[۱۴]

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزش کوثر دانش

این حمله با محکومیت‌های گستردهٔ داخلی و بین‌المللی مواجه شد. جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای رسمی، این حمله را «تروریستی، غیرانسانی و ضداسلامی» خواند و با خانواده‌های شهدا ابراز همدردی کرد. ریاست جمهوری افغانستان نیز این اقدام را «وحشیانه» توصیف و بر تعهد خود برای مقابله با تروریسم تأکید کرد.

سایر مقامات دولتی نیز در واکنشی تند، عاملان این حمله را «بدصفت و ترسو» خواندند و آن را نقض آشکار ارزش‌های انسانی و اسلامی دانستند. از جمله محمدکریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی، نیز این رویداد را «جنایت علیه بشریت» عنوان کرد و از جامعه جهانی خواست در برابر آن سکوت نکند.[۱۵]

پیامدهای این حادثه

این حمله بار دیگر توجه جامعهٔ جهانی را به وضعیت امنیتی در مناطق هزاره‌نشین کابل جلب کرد. بسیاری از تحلیلگران معتقدند این حملات بخشی از یک کمپین سیستماتیک برای هدف قراردادن اقلیت‌های قومی و مذهبی در افغانستان بود.[۱۶]

مرکز آموزشی کوثر دانش پیش از این نیز در ۱۳۹۶ش هدف حمله قرار گرفته بود، اما این بار حملهٔ تروریستی با شدت و خشونت بیشتری همراه بود.[۱۳]

شهدای مکتب سیدالشُهَداء

مدرسهٔ سیدالشهداء، بعد از ظهر ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ش، هنگام خروج دانش‌آموزان از این مدرسه، مورد حملهٔ تروریستی قرار گرفت.[۱۷] در این رویداد، ابتدا یک خودرو بمب‌گذاری‌شده پیش درب مدرسه و لحظاتی بعد، دو حلقه مین جاگذاری‌شده در اطراف مدرسه، منفجر شد. در این حمله، ۸۵ نفر کشته و ۱۴۷ نفر زخمی شدند.[۱۸] بیشتر قربانیان و مجروحان این حادثه، دانش‌آموزان دختر ۱۳ تا ۱۵ ساله از قوم هزاره و شیعه بودند.[۱۹]

واکنش‌ها به حمله به مکتب سیدالشهدا

۱. واکنش رسانه‌های مختلف

رسانه‌های داخلی و بین‌المللی و شبکه‌های اجتماعی، به این حادثهٔ خونین، واکنش بسیاری نشان داده و عکس‌های دانش‌آموزان کشته‌شده، بین کاربران شبکه‌های اجتماعی دست به دست و پیام «کابل تسلیت، افغانستان تسلیت»، به هشتگی داغ در فضای مجازی تبدیل شد.[۲۰]

۲. بیانیه شخصیت‌ها و نهادها

این حادثهٔ مرگبار، با واکنش‌ها و صدور بیانیه‌های متعددی از سوی مراجع تقلید شیعه، سازمان ملل و شورای امنیت، پاپ، رهبر مسیحیان کاتولیک و سران و اعضای دولت‌های خارجی مواجه شد.[۲۱]

۳. دولت افغانستان

دولت افغانستان، سه‌شنبه ۲۰ اردیبهشت را به مناسبت این رویداد و نیز واقعهٔ حمله به خوابگاه دانشجویان در شهر لوگر، عزای ملی اعلام کرد و پرچم افغانستان در داخل و خارج کشور به‌صورت نیمه‌افراشته درآمد.[۲۲]

۴. شاعران

شاعران و نویسندگان افغانستانی و ایرانی، همچون سایر حملات تروریستی رخ‌داده در افغانستان، با نوشتن شعر و یادداشت، به این حادثه واکنش نشان دادند.[۲۳] برای مثال، ابوطالب مظفری، از شاعران مشهور افغانستانی چنین سروده است:[۲۴]الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر 

الگو:ب

الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب 

الگو:پایان شعر

الگو:پایان نستعلیق

تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء»، از هنرمند ایرانی، عبدالحمید قدیریان.

۵. هنرمندان

عبدالحمید قدیریان، نقاش برجستهٔ ایرانی، در واکنش به این حادثهٔ فاجعه‌بار، تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» را برای نشان‌دادن همدری خود و ایرانیان با خانواده‌های قربانیان این مدرسه، تولید کرد.[۲۵] این اثر هنری، در ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش، در شهر مشهد، رونمایی و به افغانستان فرستاده شد.[۲۶] این اثر هنری، در ابعاد ۱۰۰ در ۱۵۰ سانتی‌متر و با تکنیک رنگ روغن کار شده است.[۲۷]

قدیریان به‌دلیل خلق این تابلو و واکنش سریع به شهادت دختران مدرسهٔ سیدالشهداء، به‌عنوان چهرهٔ برتر سال هنر انقلاب ۱۴۰۰ش معرفی و تجلیل شد.[۲۸]

۶. اعطای بورسیه

در پی انفجار خونین مدرسهٔ دخترانهٔ سیدالشهداء، دانشگاه الزهرا، ۵۰ بورسیهٔ تحصیلی به دانش‌آموزان این مدرسه، در همهٔ رشته‌های مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد این دانشگاه، اختصاص داد.[۲۹]

۷. تولید سرود

سرود «مدرسهٔ امام حسین»، به پاسداشت شهدای حادثهٔ تروریستی مدرسهٔ سیدالشهداء کابل و همدردی با مردم افغانستان، در قم تولید شد.[۳۰]

۸. نام‌گذاری مدرسه

دبیرستان دخترانهٔ «فرزانه» در منطقهٔ گلشهر مشهد، در ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش، به پاسداشت دانش‌آموزان مدرسهٔ سیدالشهداء، به نام «دختران مکتب سید الشهداء» تغییر کرد.[۳۱]

۹. کاربران فضای مجازی در ایران

کاربران فضای مجازی در ایران با انتشار ویدیوها و عکس‌های مختلف از این از این رویداد غم‌انگیز و درج هشتگ‌های مختلف، ضمن محکوم‌کردن آن به ابراز همدری با ملت افغانستان و خانواده‌های داغدار شهدای مکتب سیدالشهدا کابل پرداختند.[۳۲]

شهدای مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید

شهدای مکاتب ممتاز و عبدالرحیم شهید، دانش‌آموزانی بودند که در حملات تروریستی در منطقهٔ دشت‌برچی غرب کابل به شهادت رسیدند. این حادثه خونبار که با انفجارهای پی‌درپی همراه بود، موجی از اندوه و محکومیت‌های گسترده را در پی داشت.

جزئیات حملات بر مراکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید

در ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش انفجار نخست در مرکز آموزشی ممتاز واقع در قلعه نو دشت برچی توسط ماین جاسازی شده صورت گرفت. دقایقی بعد، انفجارهای متوالی در لیسه عالی عبدالرحیم شهید که بزرگ‌ترین مدرسه منطقه محسوب می‌شود، هنگام خروج دانش‌آموزان رخ داد. بر اساس گزارش‌های مردمی، شمار شهدا در این حملات دست‌کم ۲۶ نفر بوده است که شامل کودکانی خردسال نیز می‌شود.[۳۳]

واکنش‌هابه حمله بر مرکز آموزشی ممتاز و عبدالرحیم شهید

این حملات با محکومیت نهادهای بین‌المللی مواجه شد. در حالی که طالبان آمار رسمی کمتری ارائه کردند، منابع محلی از تلفات بیشتر خبر دادند. رفتار خشونت‌آمیز نیروهای طالبان با خانواده‌های داغدار و داوطلبان اهدای خون نیز مورد انتقاد قرار گرفت. در حالی که طالبان مسئولیت این حملات را رد کرده، تحلیلگران معتقدند این رویدادها الگویی از حملات سیستماتیک علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد.

برخورد با رسانه‌ها

نیروهای طالبان مانع از پوشش رسانه‌ای این حادثه شدند. بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، چندین خبرنگار بازداشت یا مورد ضرب و شتم قرار گرفتند. این برخوردها در حالی صورت می‌گیرد که طالبان مدعی برقراری امنیت کامل در کشور بودند.

نقض حقوق بشری

بازداشت برخی از معلمان مدارس هدف حمله و جلوگیری از کمک‌رسانی به مجروحان، نگرانی‌های جدی دربارهٔ نقض حقوق بشر توسط طالبان را افزایش دادو خانواده‌های قربانیان از رفتار خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی شکایت کردند.[۳۴]

شهدای مرکز آموزشی کاج

شهدای کاج، به دانش‌آموزانی گفته می‌شود که در حملهٔ انتحاری بر مرکز پیش‌دانشگاهی و آمادگی کنکور به نام «کاج» در غرب کابل، شهید شدند. این مرکز قبلاً با نام «موعود» یاد می‌شد که در نزدیکی حوزهٔ سیزدهم امنیتی شهر کابل موقعیت دارد.[۳۵] بعد از حملهٔ انتحاری به مرکز آموزشی موعود در ۲۴ اسد (مرداد) و شهیدشدن بیش از ۵۰ تن و زخمی‌شدن بیش از صد نفر، موعود مدتی تعطیل و سپس با نام کاج فعالیت‌های خود را از سر گرفت.[۳۶]

جزئیات حمله بر مرکز آموزشی کاج

صبح جمعه ۸ مهر ۱۴۰۱ش دو مهاجم در مرکز آموزشی کاج در غرب کابل به دانش‌آموزانی که برای آزمون آزمایشی کنکور تجمع کرده بودند، حمله کردند. مهاجمان ابتدا نگهبان مرکز را شهید کرده و سپس وارد ساختمان شدند و دانش‌آموزان را به رگبار بستند. سپس یکی از مهاجمان خود را میان صدها دانش‌آموز منفجر کرد.[۳۷] به گزارش دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان، در این حملهٔ تروریستی ۵۳ تن شهید و ۱۱۰ تن دیگر زخمی شدند.[۳۸] اکثر شهدای کاج دانش‌آموزان نوجوان دختر و پسر و از قوم هزاره و شیعه بودند.[۳۹]

واکنش‌ها به حمله بر مرکز آموزشی کاج

حملهٔ تروریستی به مرکز آموزشی کاج واکنش‌های زیادی در پی داشت و بیشتر مردم و شخصیت‌ها آن را مصداق جنایت علیه بشریت و نسل‌کشی دانسته‌اند. برخی، طالبان را مسئول ترویج ترور، توحش و انتحار دانسته و این عمل آنان را نابخشودنی و فراموش ناشدنی توصیف کرده‌اند؛ بعضی از سیاست‌مداران نیز این حمله را قتل‌عام خوانده و طالبان و گروه حقانی را مسئول آن دانسته‌اند.[۴۰] فعالان حقوق بشر افغانستان در واکنش به این حمله، آن را نسل‌کشی نامیدند.[۴۱] رامین مظهر شاعر افغانستانی در سوگ شهدای کاج چنین سرود:[۴۲]

با تانک، با شلاق، با ساطور می‌آیند
در جیب خود تنها قلم داری گل سوری


در شام روز حمله، شماری از شهروندان غرب کابل مقابل مرکز آموزشی کاج، به یاد و احترام شهدای کاج، شمع روشن کردند.[۴۳] فرهاد دریا خوانندهٔ افغانستانی ضمن محکوم‌کردن این حمله و اینکه این حمله مصداق نسل‌کشی هزاره‌ها است، خواهان اعلام یک هفته ماتم ملی از سوی دولت شد.[۴۴]

در سلسله واکنش‌های جهانی، سید عمار حکیم رئیس جریان حکمت ملی عراق، حسین کاظمی قمی نمایندهٔ ویژهٔ ایران در امور افغانستان، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجهٔ جمهوری اسلامی ایران، ریچارد بنت گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان، کارن دیکر کاردار سفارت ایالات متحدهٔ آمریکا، سفارت آلمان در افغانستان، دفتر سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما)، صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف)، سازمان عفو بین‌الملل و آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد، حملهٔ تروریستی کاج را با شدیدترین الفاظ محکوم کردند.[۴۵]

پیامدهای حمله بر مرکز آموزشی کاج

بعد از حملهٔ کاج، شاگردان این مرکز انگیزهٔ خود را از دست نداده و در آزمون کنکور همان سال، نفر دوم کنکور عمومی از شاگردان کاج بود و پنج نفر از شاگردان این مرکز، جزء ده نفر برتر در کنکور همان سال بودند.[۴۶] همچنین ۳۰۰ دانش‌آموز آن، در کنکور عمومی بیش از ۳۳۰ نمره از ۳۶۰ نمره کسب کردند و نزدیک چهل دختر و پسر از دانش‌آموزان کاج نیز با اخذ بورسیهٔ تحصیلی به خارج از کشور رفتند.[۴۷]

بازتاب حمله بر مرکز آموزشی کاج

۱. تظاهرات گسترده

در پی حملهٔ تروریستی کاج، شهروندان افغانستان در حدود ۱۲۰ شهر در نقاط مختلف جهان تظاهرات کردند و شعار «نسل‌کشی هزاره‌ها را متوقف کنید» سر دادند و با صدور قطعنامه، خواستار محکومیت نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان از سوی مجامع بین‌المللی و حفاظت از مردم هزاره در افغانستان شدند.[۴۸] در شهرهای افغانستان ازجمله کابل و بامیان، تظاهرات بانوان که با هدف محکومیت حملهٔ انتحاری کاج و نسل‌کشی هزاره‌ها برگزار شده بود، توسط طالبان با خشونت سرکوب شد.[۴۹]

۲. طوفان توییتری

در اعتراض به حملهٔ تروریستی کاج، کارزار توفان تویتری (#StopHazaraGenocide) یا «نسل‌کشی هزاره‌ها را متوقف کنید» با حضور چهره‌های ملی و بین‌المللی در فضای مجازی به راه افتاد که ظرف چند روز بیش از هشت هزار بار در تویتر دیده شده و به ترند بی‌سابقه در افغانستان تبدیل شد. در این کارزار چهره‌های سیاسی چون امرالله صالح، معاون پیشین ریاست‌جمهوری، عبدالرشید دوستم، حنیف اتمر، سیما سمر، شهرزاد اکبر، محمود سیقل، شکریه بارکزی، ناهید فرید، فوزیه کوفی، مریم سما، محمد کریم خلیلی، سرور دانش، جنرال مرادعلی مراد، قاسم وفایی‌زاده و ده‌ها چهرهٔ سیاسی دیگر، مشارکت کردند.[۵۰]

کتابخانه کاج

کتابخانه‌ای به یادبود از شهدای کاج، با نام «کتابخانه کاج» در شهر بامیان راه‌اندازی شد،[۵۱] مرکز آموزشی کاج نیز در کابل کتابخانه‌ای با نام «کتابخانه همیشه برگ‌های سبز کاج» تأسیس کرد.[۵۲]

چهلم شهدای کاج

مراسمی در تجلیل از چهلم شهدای کاج در شهر میلان ایتالیا برگزار شد. در این مراسم، «کلاودیو کانکاس» پژوهشگر ایتالیایی نیز حضور داشت و ضمن ارائهٔ سخن با اعطای تقدیرنامه مورد تقدیر قرار گرفت. کلاودیو کانکاس نویسندهٔ کتاب «صداهایی از هزارستان» و تز دکتری تحت عنوان «نسل‌کشی هزاره‌ها» است.[۵۳]

مستندسازی

تیم مستندسازی از جمهوری اسلامی ایران برای تهیهٔ مستندی با نام «پروانه‌های کابل» از حملهٔ کاج به کابل رفته و با خانواده‌های شهدا گفت‌وگو کردند.[۵۴]

سالیاد

یک سال بعد از حملهٔ کاج، مسئولان و استادان مرکز آموزشی کاج با خانواده‌های شهدا در تجمعی در کابل، یاد شهیدان را گرامی داشتند.[۵۵]

ویژگی‌های شهدای دانایی

۱. تعلق به اقلیت مذهبی و قومی: شهدای دانایی به‌طور عمده از جامعه هزاره و پیروان مذهب تشیع بودند. این حملات الگویی از هدفگیری سیستماتیک اقلیت‌های قومی و مذهبی را نشان می‌دهد. سن اکثر شهدا کمتر از ۲۰ سال بود که بر ماهیت ضدبشری این حملات تأکید دارد.[۵۶]

۲. موقعیت آموزشی و تحصیلی: بیشتر این شهدا در حال آماده‌سازی برای کنکور و تحصیلات عالی بودند. آنها در مراکز آموزشی معتبری مانند مهدی موعود، کوثر دانش و کاج تحصیل می‌کردند. حمله در ساعات آموزشی و در محیط‌های تحصیلی صورت گرفته بود.[۵۷]

۳. نماد مقاومت فرهنگی: نام‌گذاری شهدای دانایی تبدیل به نمادی از پایداری در برابر خشونت شد. اقداماتی مانند تأسیس مدرسهٔ شهدای دانایی و کتابخانهٔ کاج نشان‌دهندهٔ این مقاومت است. خانواده‌های شهدا با اهدای هزینه‌های مراسم به درمان مجروحان، الگویی از انسانیت ارائه دادند.[۵۸]

۴. بازتاب بین‌المللی: این حوادث با محکومیت گستردل نهادهای بین‌المللی مواجه شد. سازمان‌هایی مانند سازمان ملل و یونیسف این حملات را محکوم کردند. هنرمندان و فرهنگیان جهانی نیز با خلق آثار هنری به این رویدادها واکنش نشان دادند.[۵۹]

۵. تأثیرگذاری اجتماعی: این حوادث باعث تقویت عزم جامعه هزاره برای ادامه تحصیل شد. دانش‌آموزان بازمانده در آزمون‌های ملی مانند کنکور موفقیت‌های چشمگیری کسب کردند. تظاهرات گسترده در چندین‌شهر جهان نشان‌دهندهٔ تأثیر عمیق این رویدادها بود.[۶۰]

پانویس

  1. ↑ «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ «خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح؛ «حملات تروریستی غرب کابل، دانش آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، خبرگزاری جمهور.
  2. ↑ تیمور خانوف، تاریخ ملی هزاره، ۱۳۷۲ش، ص۱۴۳.
  3. ↑ «آمار کشته شدگان در روز عاشورا به 80 تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز.
  4. ↑ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.
  5. ↑ «حمله انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، خبرگزاری جمهوری.
  6. ↑ «دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» خبرگزاری تسنیم.
  7. ↑ شهید-راه-دانایی «35شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز.
  8. ↑ «تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز.
  9. ↑ «واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، خبرگزاری دید.
  10. ↑ «مدرسه شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، خبرگزاری تسنیم
  11. ↑ «اقدام تحسین‌برانگیز پدر یکی از شهدای حادثۀ تروریستی کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس.
  12. ↑ شهید-راه-دانایی «35 شهید راه دانایی»، وب‌سایت شهرآرا نیوز.
  13. ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا.
  14. ↑ «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا.
  15. ↑ «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا.
  16. ↑ «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا.
  17. ↑ «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین.
  18. ↑ «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز.
  19. ↑ «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین.
  20. ↑ «مرثیۀ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا.
  21. ↑ «حمله به مدرسۀ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه.
  22. ↑ «عزای عمومی در افغانستان »، وب‌سایت جام جم آنلاین.
  23. ↑ «گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسۀ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وبسایت نوید شاهد.
  24. ↑ «شعر ابوطالب مظفری برای حادثۀ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وب‌سایت شهرآرا نیوز.
  25. ↑ «تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.
  26. ↑ «تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا.
  27. ↑ «تابلوی «دختران مکتب سیدالشهداء» به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا.
  28. ↑ «خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء چهرۀ برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا.
  29. ↑ «۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسۀ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا.
  30. ↑ «تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسه سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  31. ↑ «تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداء در مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا.
  32. ↑ «واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن» شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم.
  33. ↑ «سه انفجار در منطقه شیعه نشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا.
  34. ↑ «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.
  35. ↑ «کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  36. ↑ فرهنگ، «ارادۀ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه.
  37. ↑ «کاج‌های خونین؛ ادامۀ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  38. ↑ «حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه.
  39. ↑ «شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان+تصاویر»، وب‌سایت شفقنا-افغانستان.
  40. ↑ امین، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»»، وب‌سایت روزنامۀ صبح کابل.
  41. ↑ سیرت و اکرمی، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله.
  42. ↑ «ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامۀ اطلاعات روز.
  43. ↑ روحانی، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  44. ↑ سیرت و اکرمی، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله.
  45. ↑ «واکنش‌های گستردۀ بین‌المللی به حملۀ تروریستی خونین در غرب کابل»، خبرگزاری تسنیم.
  46. ↑ «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار.
  47. ↑ وفایی، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جادۀ ابریشم.
  48. ↑ «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته نامۀ جادۀ ابریشم.
  49. ↑ «شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف.ای.
  50. ↑ «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم.
  51. ↑ «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامه جادۀ ابریشم.
  52. ↑ وفایی، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامۀ جاده ابریشم.
  53. ↑ «سلام به کاج‌ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیرازنویسنده و هزاره‌شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد.
  54. ↑ ««پروانه‌های کابل»؛ روایت آنچه در حملۀ انتحاری موسسۀ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم.
  55. ↑ «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت معمار.
  56. ↑ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.
  57. ↑ «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامۀ ۸ صبح.
  58. ↑ «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامه جادۀ ابریشم.
  59. ↑ «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم.
  60. ↑ «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته نامۀ جادۀ ابریشم.

منابع

  • «آخرین گزارش‌ها از حمله تروریستی به مدرسهٔ دخترانه»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • آر.اف. آی، «اعتراضات در نزدیک به ۱۰۰ شهر دنیا برای توقف نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان»، وب‌سایت آر.آف. آی فارسی، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «آشنایی با رویداد بمب‌گذاری مدرسه در کابل ۲۰۲۱»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «آمار کشته شدگان در روز عاشورا به ۸۰ تن رسید!»، وب‌سایت آریانا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آذر ۱۳۹۰ش.
  • «ابزارهای اعتراض خلاقانه در برابر یک نسل‌کُشی»، وب‌سایت روزنامهٔ اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسه سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری جهان نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسهٔ سیدالشهداء کابل به ۸۵ نفر»، خبرگزاری فارس نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «اقدام تحسین‌برانگیز پدر یکی از شهدای حادثهٔ تروریستی کورس موعود کابل» وب‌سایت انصارپرس، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مرداد ۱۳۹۷ش.
  • «اولین سالروز شهدای کاج در کابل برگزار شد»، وب‌سایت خبرگزاری معمار، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۲ش.
  • امین، عصمت، «حمله به مرکز آموزشی کاج؛ «حمله بر کودکان هزاره هولناک و جنایت نابخشودنی»، وب‌سایت روزنامهٔ صبح کابل، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «پروانه‌های کابل؛ روایت آنچه در حملهٔ انتحاری مؤسسهٔ کاج گذشت»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «تابلو نقاشی دختران مکتب سیدالشهداءدر مشهد مقدس رونمایی شد»، وب‌سایت خبرگزاری پانا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ تیر ۱۴۰۰ش.
  • «تابلوی دختران مکتب سیدالشهدا به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش.
  • «تابلوی دختران مکتب سیدالشهداء، به افغانستان ارسال می‌شود»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیز ۱۴۰۰ش.
  • «تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا رونمایی می‌شود»، خبرگزاری ایلنا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ تیر ۱۴۰۰ش.
  • «تابلویی از بهشت…»، وب‌سایت قدس آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۳ مرداد ۱۴۰۰ش.
  • «تمامی قربانیان حمله بر آموزشگاه موعود کمتر از ۲۰ سال عمر داشتند»، وب‌سایت طلوع نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ش.
  • «تولید سرود پاسداشت شهدای مدرسهٔ سیدالشهداء کابل»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۴۰۰ش.
  • «حملات تروریستی غرب کابل؛ دانش‌آموزان از مراکز آموزشی فاصله گرفته‌اند»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مهر ۱۳۹۷ش.
  • «حمله به مدرسهٔ سیدالشهداء کابل»، وب‌سایت ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ آذر ۱۴۰۱ش.
  • «حمله به مرکز آموزشی کاج»، ویکی‌شیعه، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اسفند ۱۴۰۱ش.
  • «حمله به یک مرکز آموزشی در کابل ۱۰ کشته بر جای گذاشت»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۳ آبان ۱۳۹۹ش.
  • «حمله مرگ‌بار به بزرگ‌ترین مکتب دشت برچی؛ خون کرد کتابم و شکست قلمم را»، وب‌سایت روزنامهٔ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ش.
  • «حملهٔ انتحاری به یک مرکز آموزشی در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری جمهوری، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مرداد ۱۳۹۷ش.
  • «خالق تابلوی نقاشی دختران مکتب سیدالشهدا چهره برتر هنر انقلاب در ایران شد»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۲۱ فروردین ۱۴۰۱ش.
  • «دولتی که نظاره کرد و شهدای دانایی که در آغوش خاک آرمیدند» وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۳۹۷ش.
  • روحانی، واجد، «کاج خونین؛ سلاخی هزاره‌ها زیر پرچم امارت طالبانی»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «سلام به کاج‌ها: محفل گرامیداشت چهلم شهدای کاج و تقدیر از نویسنده و هزاره‌شناس ایتالیایی درشهرمیلان ایتالیا»، وب‌سایت هزاره‌ورلد، تاریخ درج مطلب: ۲۷ عقرب ۱۴۰۱ش.
  • «سه انفجار در منطقه شیعهنشین کابل/ مدارس پسرانه هدف حمله»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۳۰ فروردین ۱۴۰۰ش.
  • سیرت، حسین و اکرمی، اسحاق، «آیا کشتار هزاره‌ها در افغانستان نسل‌کشی است؟»، وب‌سایت دویچه‌وله، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «شعر ابوطالب مظفری برای حادثهٔ دیروز کابل؛ خون تو فرش قرمز ملابرادر است»، وبسایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «شمع‌افروزی به یادبود شهدای کاج در شهر کلن آلمان»، وب‌سایت شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۴۰۲ش.
  • «شهروندان افغانستان به یاد کشته‌شدگان رویداد کاج در فنلند شمع افروختند»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۲۲ آبان ۱۴۰۱ش.
  • «شورای جهانی هزاره: حمله انتحاری در غرب کابل مصداق روشن تداوم نسل‌کشی هزاره است»، وب‌سایت آر.اف. ای، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «عزای عمومی در افغانستان»، وب‌سایت جام جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • فرهنگ، فرشته، «ارادهٔ قوی‌تر در پایتخت؛ نگاهی به وضعیت مراکز آموزشی موعود و کوثر دانش بعد از حملات تروریستی در کابل»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: ۶ بهمن ۱۳۹۷.
  • «فرهنگ هزاره، روایت ایستاده‌گی و آگاهی»، وب‌سایت روزنامهٔ ۸ صبح، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
  • «کاج‌های خونین؛ ادامهٔ حملات مرگبار بر مراکز آموزشی هزاره‌ها در غرب کابل»، وب‌سایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۱ش.
  • کمال، کمال‌الدین، «طالبان و حمله بر مراکز آموزشی و تحصیلی»، وب‌سایت حزب عدالت و آزادی افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۳ مهر ۱۴۰۲ش.
  • «کتابخانه کاج در بامیان با مدیریت یک خانم بازمانده از تحصیل راه‌اندازی شد»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ش.
  • «گرامی‌داشت یاد شهدای مدرسهٔ سیدالشهداء کابل در شب شعر آیه‌های زندگی»، وب‌سایت نوید شاهد، تاریخ درج مطلب: ۲۹ اردیبهشت، ۱۴۰۰ش.
  • «مدرسهٔ شهدای دانایی با حضور وزیر آموزش و پرورش در ورامین افتتاح شد»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۴ مهر ۱۳۹۷ش.
  • «مرثیهٔ دختران دشت اندوه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «واکنش چهره‌های سیاسی به نسل‌کشی هزاره‌ها و کارزار توقف نسل‌کشی هزاره‌ها»، وب‌سایت هفته‌نامه جاده ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ ۱۹ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «واکنش‌ها به حمله تروریستی به مرکز آموزشی کوثر دانش در کابل»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۴ آبان ۱۳۹۹ش.
  • «واکنش‌ها به داستان دنباله‌دار زخم خوردن و رنج کشیدن شیعیان در کابل + تصاویر»، خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • «واکنش‌های گستردهٔ بین‌المللی به حملهٔ تروریستی خونین در غرب کابل»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «واکنش‌های ملی در برابر رویداد خونین برچی؛ حمله بر دانش‌آموزان جنایت ضد بشری است»، وب‌سایت خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب: ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ش.
  • وفایی، عارف، «یک سال پس از کشتار دختران؛ شاخه‌های کاج تکثیر شده‌اند»، وب‌سایت هفته‌نامهٔ جادهٔ ابریشم، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش.
  • «۳۵ شهید راه دانایی» وب‌سایت شهرآرا نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «۵۰ بورسیه به دانش آموختگان مدرسهٔ سیدالشهداء افغانستان اعطا می‌شود» خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۹ خرداد ۱۴۰۰ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:شهدای_دانایی&oldid=34360»