پیشنویس:همسرآزاری: تفاوت میان نسخهها
imported>محمدمهدی محمدی اصلاح ارقام |
imported>محمدمهدی محمدی لینک داخلی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''{{درشت|همسرآزاری؛}}''' هرگونه رفتار آزاردهنده از سوی زن یا شوهر نسبت به یکدیگر. | '''{{درشت|همسرآزاری؛}}''' هرگونه رفتار آزاردهنده از سوی زن یا شوهر نسبت به یکدیگر. | ||
همسرآزاری از جمله خشونتهای خانگیِ بسیار شایع و از جمله آسیبهای اجتماعی است که از علل مختلفی سرچشمه میگیرد و پیامدهای فردی و اجتماعی زیادی دربردارد. زنان بیشتر در معرض سوءرفتار و آزار جسمی، | همسرآزاری از جمله خشونتهای خانگیِ بسیار شایع و از جمله آسیبهای اجتماعی است که از علل مختلفی سرچشمه میگیرد و پیامدهای فردی و اجتماعی زیادی دربردارد. زنان بیشتر در معرض سوءرفتار و آزار جسمی، [[آزار جنسی|جنسی]]، روانی همسر خود قرار میگیرند. برای پیشگیری از این موضوع راهکارهای مشخصی ارائه شده است. همچنین در صورت بروز، اینگونه مسائل از سوی نهادهای قانونی قابل پیگیری است. | ||
== مفهومشناسی همسرآزاری == | ==مفهومشناسی همسرآزاری== | ||
هرگونه عمل خشونتآمیز که منجر به آسیب و صدمه، اذیت، آزار، تهدید، محدودیت و محرومیتهای مختلف شود، همسرآزاری نامیده میشود.<ref>[https://www.imna.ir/news/508165/همسرآزاری-پدیده-ای-ناخوشایند-در-زندگی-مشترک «همسرآزاری، پدیدهای ناخوشایند در زندگی»، ایمنا، تاریخ بازدید: 2 مهر 1401ش.]</ref> | هرگونه عمل خشونتآمیز که منجر به آسیب و صدمه، اذیت، آزار، تهدید، محدودیت و محرومیتهای مختلف شود، همسرآزاری نامیده میشود.<ref>[https://www.imna.ir/news/508165/همسرآزاری-پدیده-ای-ناخوشایند-در-زندگی-مشترک «همسرآزاری، پدیدهای ناخوشایند در زندگی»، ایمنا، تاریخ بازدید: 2 مهر 1401ش.]</ref> | ||
== همسرآزاری در دنیا == | ==همسرآزاری در دنیا== | ||
همسرآزاری با پیامدهای منفی جسمی و روانشناختی زیادی همراه است.<ref>[https://ijpcp.iums.ac.ir/browse.php?a_id=2829&slc_lang=fa&sid=1&ftxt=1&html=1 قهاری، خادمالرضا، «همسرآزاری در ایران: امروز کجا هستیم؟»، 1397ش.]</ref> آسیای جنوبشرقی، آفریقا و اقیانوسیه، بهترتیب بالاترین آمار همسرآزاری را به خود اختصاص دادهاند؛<ref>[https://www.isna.ir/news/97061909576/آمارهای-سازمان-جهانی-بهداشت-از-آسیب-های-زنان-در-جهان «آمارهای سازمان جهانی بهداشت از آسیبهای زنان در جهان»، ایسنا، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> در کشورهای آمریکایی نیز ۲۹ درصد، خشونت علیه زنان به چشم میخورد. باراک اوباما، از رؤسایجمهور آمریکا، در گزارشی در روزنامهٔ نیویورکتایمز در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که یکچهارم زنان | همسرآزاری با پیامدهای منفی جسمی و روانشناختی زیادی همراه است.<ref>[https://ijpcp.iums.ac.ir/browse.php?a_id=2829&slc_lang=fa&sid=1&ftxt=1&html=1 قهاری، خادمالرضا، «همسرآزاری در ایران: امروز کجا هستیم؟»، 1397ش.]</ref> آسیای جنوبشرقی، آفریقا و اقیانوسیه، بهترتیب بالاترین آمار همسرآزاری را به خود اختصاص دادهاند؛<ref>[https://www.isna.ir/news/97061909576/آمارهای-سازمان-جهانی-بهداشت-از-آسیب-های-زنان-در-جهان «آمارهای سازمان جهانی بهداشت از آسیبهای زنان در جهان»، ایسنا، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> در کشورهای آمریکایی نیز ۲۹ درصد، خشونت علیه زنان به چشم میخورد. باراک اوباما، از رؤسایجمهور آمریکا، در گزارشی در روزنامهٔ نیویورکتایمز در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که یکچهارم زنان آمریکا در طول عمر خود [[خشونت خانگی]] را تجربه میکنند و در هر ۱۵ ثانیه زنی مورد تهاجم قرار میگیرد.<ref>[http://pajoohe.ir/ملی-و-ناکجا-آباد-;-نگاهی-به-فیلم-ملی-و-راههای-نرفته-اش__a-64192.aspx «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
همچنین در | همچنین در انگلستان از هر ده زن، یک زن به حد مرگ از شوهر خود کتک میخورد. در سوئیس نیز یکپنجم زنان، قربانی خشونت جسمی و روانی در طول زندگی شدهاند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، [[همسرآزاری]] و بهویژه زنآزاری، بخشی از فرهنگ و روال طبیعی زندگی بوده و زنان نیز آن را بهعنوان یک مسئله عادی در زندگی خود پذیرفتهاند. میزان خشونت کلامی در کشور ترکیه ۵۴ درصد، خشونت جسمی ۳۰ درصد و خشونت جنسی ۶٫۳ درصد اعلام شده است.<ref>[http://pajoohe.ir/ملی-و-ناکجا-آباد-;-نگاهی-به-فیلم-ملی-و-راههای-نرفته-اش__a-64192.aspx «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> در کشورهای حوزهٔ [[خلیج فارس]] مانند عربستان، زن از حقوحقوق پایینی برخوردار است. گاه مردان چنین میاندیشند که با آزردن همسر خود و اختیار کردن همسر دیگری، زندگیشان بهتر خواهد شد.<ref>[https://www.tohidcc.ir/articledet_192 «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
== همسرآزاری در ایران == | ==همسرآزاری در ایران== | ||
همسرآزاری گرچه در [[ایران]] ریشهٔ تاریخی دارد؛ اما زنان ایرانی بنا به ملاحظات فرهنگی و اخلاقی، تا سالهای اخیر خشونت شوهران را معمولاً ابراز نمیکردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82453911/درباره-همسر-آزاري «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> زیرا زنان و مردان ایرانی معتقدند [[خانواده]]، حیطهٔ خصوصی است و نباید اسرار آن به بیرون از خانه بروز پیدا کند. بر اساس آمار منتشره مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ش، از مجموع ۸۰ هزار مراجعه مدعیان همسرآزاری جسمی به پزشکی قانونی، ۹۶ درصد مربوط به زنان و چهار درصد مختص مردان بوده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400060100420/سهم-۹۶-درصدی-زنان-از-معاینات-همسرآزاری-جسمی-پزشکی-قانونی-افزایش «همسرآزاری جسمی»، ایسنا، تاریخ بازدید: 25 مرداد 1401ش.]</ref> | همسرآزاری گرچه در [[ایران]] ریشهٔ تاریخی دارد؛ اما زنان ایرانی بنا به ملاحظات فرهنگی و اخلاقی، تا سالهای اخیر خشونت شوهران را معمولاً ابراز نمیکردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82453911/درباره-همسر-آزاري «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> زیرا زنان و مردان ایرانی معتقدند [[خانواده]]، حیطهٔ خصوصی است و نباید اسرار آن به بیرون از [[خانه]] بروز پیدا کند. بر اساس آمار منتشره مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ش، از مجموع ۸۰ هزار مراجعه مدعیان همسرآزاری جسمی به پزشکی قانونی، ۹۶ درصد مربوط به زنان و چهار درصد مختص مردان بوده است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400060100420/سهم-۹۶-درصدی-زنان-از-معاینات-همسرآزاری-جسمی-پزشکی-قانونی-افزایش «همسرآزاری جسمی»، ایسنا، تاریخ بازدید: 25 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
== مصادیق همسرآزاری == | ==مصادیق همسرآزاری== | ||
سازمان بهداشت جهانی برای همسرآزاری انواع مختلفی را برشمرده که عبارت است از: | سازمان بهداشت جهانی برای همسرآزاری انواع مختلفی را برشمرده که عبارت است از: | ||
# خشونت روحی؛ هرگونه آزار و اذیت از طرف همسر که منجر به صدمات روحی و روانی شود و اعتمادبهنفس و عزتنفس فرد را کاهش دهد؛ مانند افسردگی و بیماریهای اضطرابی. | #خشونت روحی؛ هرگونه آزار و اذیت از طرف همسر که منجر به صدمات روحی و روانی شود و [[اعتماد به نفس|اعتمادبهنفس]] و [[عزت نفس|عزتنفس]] فرد را کاهش دهد؛ مانند [[افسردگی]] و بیماریهای اضطرابی. | ||
# خشونت جسمی؛ هر نوع خشونتی که هدفش آسیبرساندن و صدمات جسمانی باشد؛ مانند هلدادن، کتکزدن، مشت و سیلیزدن و سوزاندن.<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | #خشونت جسمی؛ هر نوع خشونتی که هدفش آسیبرساندن و صدمات جسمانی باشد؛ مانند هلدادن، کتکزدن، مشت و سیلیزدن و سوزاندن.<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
# خشونت جنسی؛ هر نوع عمل جنسی که با خشونت و تحقیر همراه بوده یا خارج از عرف باشد؛<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> مانند تحمیل نسبت ناروا به همسر و در معرض فحشا و فساد قراردادن وی به خاطر اعتیاد.<ref>[https://www.tohidcc.ir/articledet_192 «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | #خشونت جنسی؛ هر نوع عمل جنسی که با خشونت و تحقیر همراه بوده یا خارج از عرف باشد؛<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> مانند تحمیل نسبت ناروا به همسر و در معرض فحشا و فساد قراردادن وی به خاطر اعتیاد.<ref>[https://www.tohidcc.ir/articledet_192 «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
# خشونت اجتماعی؛<ref>[https://www.tohidcc.ir/articledet_192 «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> هر نوع عملی که زن و موقعیت اجتماعی او را محدود کرده و باعث انزوای او شود؛ از جمله قطع ارتباط با [[خانواده]]، مخالفتکردن با بیرونرفتن زنان، اجازهندادن به اشتغال و تحصیل همسر.<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | #خشونت اجتماعی؛<ref>[https://www.tohidcc.ir/articledet_192 «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> هر نوع عملی که زن و موقعیت اجتماعی او را محدود کرده و باعث انزوای او شود؛ از جمله قطع ارتباط با [[خانواده]]، مخالفتکردن با بیرونرفتن زنان، اجازهندادن به اشتغال و تحصیل همسر.<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
# خشونت اقتصادی؛ هر نوع عملی که زن از نظر مادی یا مالی تحتفشار مالی قرار گیرد؛ مانند خرجیندادن و در اصطلاح فقهی نفقهندادن مردان به همسران خود.<ref>[https://honarehzendegi.com/fa/Financial-and-economic-violence طباطبایی، «خشونت مالی و اقتصادی»، در سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.]</ref> | #خشونت اقتصادی؛ هر نوع عملی که زن از نظر مادی یا مالی تحتفشار مالی قرار گیرد؛ مانند خرجیندادن و در اصطلاح فقهی نفقهندادن مردان به همسران خود.<ref>[https://honarehzendegi.com/fa/Financial-and-economic-violence طباطبایی، «خشونت مالی و اقتصادی»، در سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.]</ref> | ||
== علل همسرآزاری == | ==علل همسرآزاری== | ||
عوامل متعدد روانشناختی، فرهنگی، اجتماعی، عوامل زیستشناختی، ژنتیکی در شکلگیری همسرآزاری یا جلوگیری از بروز آن نقش دارند. از جمله عوامل زمینهساز همسرآزاری عبارت است از: | عوامل متعدد روانشناختی، فرهنگی، اجتماعی، عوامل زیستشناختی، ژنتیکی در شکلگیری همسرآزاری یا جلوگیری از بروز آن نقش دارند. از جمله عوامل زمینهساز همسرآزاری عبارت است از: | ||
تأثیر وضعیت تحصیلی و اشتغال زنان،<ref>[http://pajoohe.ir/ملی-و-ناکجا-آباد-;-نگاهی-به-فیلم-ملی-و-راههای-نرفته-اش__a-64192.aspx «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> برآوردهنشدن هر یک از نیازها در زمینههای مالی، روانی و جنسی، فقر، | تأثیر وضعیت تحصیلی و اشتغال زنان،<ref>[http://pajoohe.ir/ملی-و-ناکجا-آباد-;-نگاهی-به-فیلم-ملی-و-راههای-نرفته-اش__a-64192.aspx «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> برآوردهنشدن هر یک از نیازها در زمینههای مالی، روانی و جنسی، فقر، [[اعتیاد به مواد مخدر|اعتیاد]]، بیدقتی در [[مهارتهای انتخاب همسر|انتخاب همسر]]، عدم باور مردان در رشد اقتصادی زنان، مرد یا [[زنسالاری]]، نقش رسانهها در ارائه چهرهای نادرست از زنان و ازدواجهای قبل از رشادت.<ref>[http://pajoohe.ir/نگاهی-به-مسئله-همسر-آزاری__a-40877.aspx ادیبزاده،« نگاهی به مسئلۀ همسرآزاری» پژوهشکدۀ باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
== پیامدهای خشونت خانگی == | ==پیامدهای خشونت خانگی== | ||
افسردگی اصلیترین پیامد روانشناختی همسرآزاری است و منجر به تغییر ویژگیهای شخصیتی فرد؛ از جمله افزایش روانرنجورشدن و کاهش توافقجویی میشود.<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> همسرآزاری، فرزندان و جامعه را نیز درگیر انواع آسیبهای روحی، روانی، سلامتی و بهداشتی میکند. این امر باعث میشود | افسردگی اصلیترین پیامد روانشناختی همسرآزاری است و منجر به تغییر ویژگیهای شخصیتی فرد؛ از جمله افزایش روانرنجورشدن و کاهش توافقجویی میشود.<ref>[https://www.mosahab.com/web/articles/view/131/همسر-آزاری-و-پیامد-های-جبران-ناپذیر-آن.html «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.]</ref> همسرآزاری، فرزندان و جامعه را نیز درگیر انواع آسیبهای روحی، روانی، سلامتی و بهداشتی میکند. این امر باعث میشود [[کودک|کودکان]]، از عوارض و تبعات ناشی از آن، بهخصوص در بزرگسالی، رنج ببرند؛ حتی در زندگی آینده با همسران خود از چنین رفتاری پیروی کنند. گاهی نیز صدمات و آسیبهای جبرانناپذیری را برای جامعه و نهادهای دولتی و غیردولتی به بار میآورد و آنها را درگیر مشکلات گوناگون اقتصادی، فرهنگی و خدماتی میکند. تا جایی که در بسیاری موارد این نهادها قادر نیستند بهای سنگین آن را بپردازند؛ در نتیجه پدیده خشونت تشدید و تقویت میشود.<ref>[https://www.irna.ir/news/82453911/درباره-همسر-آزاري «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> از دیگر پیامدهای همسرآزاری در برخی موارد جدایی موقت زن و شوهر از یکدیگر است که زمینهٔ جدایی دائم را فراهم میسازد.<ref>[https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=21803 نازپرور،«همسرآزاری»،1381ش، ص38]</ref> | ||
== ویژگی همسر آزارگر == | ==ویژگی همسر آزارگر== | ||
مردان و زنان آزارگر نشانههایی دارند که مهمترین نشانهها عبارتاند از: | مردان و زنان آزارگر نشانههایی دارند که مهمترین نشانهها عبارتاند از: | ||
# مداخله و ایجاد محدودیت در روابط اجتماعی | #مداخله و ایجاد محدودیت در روابط اجتماعی | ||
#کنترلگری | #کنترلگری | ||
# عدم کنترل خشم | #عدم کنترل خشم | ||
# تهدید و آزار همسر | #تهدید و آزار همسر | ||
# انعطافناپذیری در موقعیتهای گوناگون.<ref>[https://www.beytoote.com/wedlock/movafaghiat-raz/abusive-spouse02-characteristics.html «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 شهریور 1401ش.]</ref> | #انعطافناپذیری در موقعیتهای گوناگون.<ref>[https://www.beytoote.com/wedlock/movafaghiat-raz/abusive-spouse02-characteristics.html «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 شهریور 1401ش.]</ref> | ||
== مجازات همسرآزاری == | ==مجازات همسرآزاری== | ||
جرم همسرآزاری دوسویه است و زشت و جرمبودن آن نسبت به زن و شوهر یکسان است.<ref>[https://hoghooghvazendegi.ir/2657-2/ سعادت،«مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.]</ref> همسرآزاری فقط محدود به آزار بدنی نمیشود؛ بلکه آسیبهای مادی و معنوی را نیز در برمیگیرد؛ بنابراین همانطور که صدمهٔ بدنی، چه از سوی مرد و چه از طرف زن، جرم است و مجازات جزایی، قصاص و دیه دارد؛ توهین، افتراء، نشر اکاذیب و دشنام نیز که ضرر و زیان معنویاند؛<ref>[https://hoghooghvazendegi.ir/2657-2/ سعادت،«مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.]</ref> جرم هستند و بهحسب مورد، قابلتعقیب و دارای مجازات کیفریاند.<ref>تبصره یک ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۹۲)</ref> چند مورد از مجازات همسرآزاری که مشمول جرائم کیفری است عبارتاند از: | جرم همسرآزاری دوسویه است و زشت و جرمبودن آن نسبت به زن و شوهر یکسان است.<ref>[https://hoghooghvazendegi.ir/2657-2/ سعادت،«مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.]</ref> همسرآزاری فقط محدود به آزار بدنی نمیشود؛ بلکه آسیبهای مادی و معنوی را نیز در برمیگیرد؛ بنابراین همانطور که صدمهٔ بدنی، چه از سوی مرد و چه از طرف زن، جرم است و مجازات جزایی، قصاص و [[دیه]] دارد؛ توهین، افتراء، نشر اکاذیب و دشنام نیز که ضرر و زیان معنویاند؛<ref>[https://hoghooghvazendegi.ir/2657-2/ سعادت،«مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.]</ref> جرم هستند و بهحسب مورد، قابلتعقیب و دارای مجازات کیفریاند.<ref>تبصره یک ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۹۲)</ref> چند مورد از مجازات همسرآزاری که مشمول جرائم کیفری است عبارتاند از: | ||
* توهین و فحاشی: حبس از ۱ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق؛ یکی از آنها یا هر دو. | *توهین و فحاشی: حبس از ۱ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق؛ یکی از آنها یا هر دو. | ||
* نسبت اعمال خلاف عفت عمومی: نسبتدادن اعمالی که حد شرعی دارد: مانند زنا، اگر در دادگاه ثابت نشود جرم قذف شناخته میشود و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است. | *نسبت اعمال خلاف عفت عمومی: نسبتدادن اعمالی که حد شرعی دارد: مانند زنا، اگر در دادگاه ثابت نشود جرم قذف شناخته میشود و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است. | ||
* صدمات بدنی که باعث سیاهی، کبودی یا جراحت بر بدن شود طبق قانون مجازات اسلامی، دیه یا آرش دارد.<ref>[https://www.eghtesadonline.com/بخش-اخبار-2/543363-جرم-همسرآزاری-چیست-چگونه-با-آن-مبارزه-کنیم «جرم همسرآزاری چیست و چگونه با آن مبارزه کنیم، سایت اقتصادآنلاین، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | *صدمات بدنی که باعث سیاهی، کبودی یا جراحت بر بدن شود طبق قانون مجازات اسلامی، دیه یا آرش دارد.<ref>[https://www.eghtesadonline.com/بخش-اخبار-2/543363-جرم-همسرآزاری-چیست-چگونه-با-آن-مبارزه-کنیم «جرم همسرآزاری چیست و چگونه با آن مبارزه کنیم، سایت اقتصادآنلاین، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
== همسرآزاری در آموزههای دینی == | ==همسرآزاری در آموزههای دینی== | ||
[[قرآن]]، همسر و نهاد [[خانواده]] را عامل ایجاد سکینه و آرامش بین اعضای خانواده و جامعه میداند و رعایت مصلحت خانواده را موجب خیر کثیر معرفی کرده است. در فرهنگ مسلمانی، بنیان خانواده بر پایهٔ روابط سالم، اخلاقی و رهایی از | [[قرآن]]، همسر و نهاد [[خانواده]] را عامل ایجاد سکینه و آرامش بین اعضای خانواده و جامعه میداند و رعایت مصلحت خانواده را موجب خیر کثیر معرفی کرده است. در فرهنگ مسلمانی، بنیان خانواده بر پایهٔ روابط سالم، اخلاقی و رهایی از خودخواهی و رعایت احترام متقابل، فداکاری و دگرخواهی بنا شده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/90784/هـمســــر-آزاری قاسمی روشن، « همسرآزاری»،1382ش.]</ref> [[پیامبر اکرم]]، بدرفتاری شوهر با همسرش را موجب عدم قبولی [[صدقه]] و [[عبادت|عبادات]] او میداند.<ref>[http://pajoohe.ir/ملی-و-ناکجا-آباد-;-نگاهی-به-فیلم-ملی-و-راههای-نرفته-اش__a-64192.aspx «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.]</ref> [[امام صادق]] نیز زنان را به خوشرفتاری با همسرشان توصیه میکند و معتقد است در صورتی که حق همسرش پایمال شود، عبادات او مورد قبول خداوند نیست.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/90784/هـمســــر-آزاری قاسمی روشن، « همسرآزاری»،1382ش.]</ref> | ||
== راهکارهای پیشگیری از همسرآزاری == | ==راهکارهای پیشگیری از همسرآزاری== | ||
مهمترین راه برای پیشگیری از همسرآزاری، شناخت مناسب قبل از ازدواج و هنگام انتخاب همسر است که با اطمینان کامل شریک آینده زندگی را انتخاب کنند.<ref>[https://www.beytoote.com/wedlock/movafaghiat-raz/abusive-spouse02-characteristics.html «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 شهریور 1401ش.]</ref> همچنین راهکارهایی جهت کاهش آسیبهای همسرآزاری از طریق حقوقی و قانونی و هم از راه تعلیموتربیت در صورت بروز چنین شرایطی توصیه شده است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/82453911/درباره-همسر-آزاري «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.]</ref> که مهمترین آنها عبارتند از: ایجاد پناهگاهها، حمایتهای مالی، خدمات اورژانس اجتماعی، خدمات آموزشی و مشاورهای بهشکل فردی و گروهی، زوج | مهمترین راه برای پیشگیری از همسرآزاری، شناخت مناسب قبل از [[ازدواج]] و هنگام انتخاب همسر است که با اطمینان کامل شریک آینده زندگی را انتخاب کنند.<ref>[https://www.beytoote.com/wedlock/movafaghiat-raz/abusive-spouse02-characteristics.html «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 شهریور 1401ش.]</ref> همچنین راهکارهایی جهت کاهش آسیبهای همسرآزاری از طریق حقوقی و قانونی و هم از راه تعلیموتربیت در صورت بروز چنین شرایطی توصیه شده است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/82453911/درباره-همسر-آزاري «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.]</ref> که مهمترین آنها عبارتند از: ایجاد پناهگاهها، حمایتهای مالی، خدمات اورژانس اجتماعی، خدمات آموزشی و مشاورهای بهشکل فردی و گروهی، [[زوجدرمانی|زوج درمانی]]، بالابردن باورهای معنوی، اخلاقی و دینی، توجه به تأثیر عمیق همهجانبه رسانههای جمعی مانند صداوسیما،<ref>[http://pajoohe.ir/نگاهی-به-مسئله-همسر-آزاری__a-40877.aspx ادیبزاده،« نگاهی به مسئلۀ همسرآزاری» پژوهشکدۀ باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> تشویق مردان به گفتوگو و همکاری.<ref>[https://www.irna.ir/news/82453911/درباره-همسر-آزاري «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.]</ref> | ||
== تصویرگری == | ==تصویرگری== | ||
تهمینه میلانی از جمله کارگردانانی است که در فیلمهایش به بررسی حقوق زنان و جایگاه آنان در جامعه از طریق نشاندادن خشونت علیه زنان میپردازد.<ref>[http://pajoohe.ir/ملی-و-ناکجا-آباد-;-نگاهی-به-فیلم-ملی-و-راههای-نرفته-اش__a-64192.aspx «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.]</ref> با همین دیدگاه فیلم سینمایی «ملی و راههای نرفتهاش» به چالشهای مسائل زنان بهویژه مسألهٔ همسرآزاری میپردازد. همچنین در شبکه سلامت صداوسیما برنامهٔ مستند گونهٔ «گپ گشت» به تبیین و تحلیل آسیبهای اجتماعی و انواع همسرآزاری میپردازد.<ref>[https://salamattv.ir/news/89575 «نقد همسرآزاری در شبکه سلامت»، شبکه سلامت، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.]</ref> در بین کتابهای انتشاریافته نیز کتابی با عنوان «همسرآزاری: برای زنان و برای آنهایی که قربانی خشونت هستند» به نویسندگی آقای بوالهری و خانم قهاری در دسترس همگان قرار گرفته است.<ref>[https://www.gisoom.com/book/1980085/کتاب-همسرآزاری-برای-زنان-و-برای-آن-هایی-که-قربانی-خشونت-هستند/ «همسرآزاری»، درشبکه جامع گیسوم، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.]</ref> | |||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* ادیبزاده، عبدالرئوف، «نگاهی به مسئلهٔ همسرآزاری» پژوهشکدهٔ باقرالعلوم، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۸۹ش. | * ادیبزاده، عبدالرئوف، «نگاهی به مسئلهٔ همسرآزاری» پژوهشکدهٔ باقرالعلوم، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۸۹ش. | ||
نسخهٔ ۹ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۸:۳۲
همسرآزاری؛ هرگونه رفتار آزاردهنده از سوی زن یا شوهر نسبت به یکدیگر.
همسرآزاری از جمله خشونتهای خانگیِ بسیار شایع و از جمله آسیبهای اجتماعی است که از علل مختلفی سرچشمه میگیرد و پیامدهای فردی و اجتماعی زیادی دربردارد. زنان بیشتر در معرض سوءرفتار و آزار جسمی، جنسی، روانی همسر خود قرار میگیرند. برای پیشگیری از این موضوع راهکارهای مشخصی ارائه شده است. همچنین در صورت بروز، اینگونه مسائل از سوی نهادهای قانونی قابل پیگیری است.
مفهومشناسی همسرآزاری
هرگونه عمل خشونتآمیز که منجر به آسیب و صدمه، اذیت، آزار، تهدید، محدودیت و محرومیتهای مختلف شود، همسرآزاری نامیده میشود.[۱]
همسرآزاری در دنیا
همسرآزاری با پیامدهای منفی جسمی و روانشناختی زیادی همراه است.[۲] آسیای جنوبشرقی، آفریقا و اقیانوسیه، بهترتیب بالاترین آمار همسرآزاری را به خود اختصاص دادهاند؛[۳] در کشورهای آمریکایی نیز ۲۹ درصد، خشونت علیه زنان به چشم میخورد. باراک اوباما، از رؤسایجمهور آمریکا، در گزارشی در روزنامهٔ نیویورکتایمز در سال ۲۰۱۶ اعلام کرد که یکچهارم زنان آمریکا در طول عمر خود خشونت خانگی را تجربه میکنند و در هر ۱۵ ثانیه زنی مورد تهاجم قرار میگیرد.[۴]
همچنین در انگلستان از هر ده زن، یک زن به حد مرگ از شوهر خود کتک میخورد. در سوئیس نیز یکپنجم زنان، قربانی خشونت جسمی و روانی در طول زندگی شدهاند. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، همسرآزاری و بهویژه زنآزاری، بخشی از فرهنگ و روال طبیعی زندگی بوده و زنان نیز آن را بهعنوان یک مسئله عادی در زندگی خود پذیرفتهاند. میزان خشونت کلامی در کشور ترکیه ۵۴ درصد، خشونت جسمی ۳۰ درصد و خشونت جنسی ۶٫۳ درصد اعلام شده است.[۵] در کشورهای حوزهٔ خلیج فارس مانند عربستان، زن از حقوحقوق پایینی برخوردار است. گاه مردان چنین میاندیشند که با آزردن همسر خود و اختیار کردن همسر دیگری، زندگیشان بهتر خواهد شد.[۶]
همسرآزاری در ایران
همسرآزاری گرچه در ایران ریشهٔ تاریخی دارد؛ اما زنان ایرانی بنا به ملاحظات فرهنگی و اخلاقی، تا سالهای اخیر خشونت شوهران را معمولاً ابراز نمیکردند.[۷] زیرا زنان و مردان ایرانی معتقدند خانواده، حیطهٔ خصوصی است و نباید اسرار آن به بیرون از خانه بروز پیدا کند. بر اساس آمار منتشره مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ش، از مجموع ۸۰ هزار مراجعه مدعیان همسرآزاری جسمی به پزشکی قانونی، ۹۶ درصد مربوط به زنان و چهار درصد مختص مردان بوده است.[۸]
مصادیق همسرآزاری
سازمان بهداشت جهانی برای همسرآزاری انواع مختلفی را برشمرده که عبارت است از:
- خشونت روحی؛ هرگونه آزار و اذیت از طرف همسر که منجر به صدمات روحی و روانی شود و اعتمادبهنفس و عزتنفس فرد را کاهش دهد؛ مانند افسردگی و بیماریهای اضطرابی.
- خشونت جسمی؛ هر نوع خشونتی که هدفش آسیبرساندن و صدمات جسمانی باشد؛ مانند هلدادن، کتکزدن، مشت و سیلیزدن و سوزاندن.[۹]
- خشونت جنسی؛ هر نوع عمل جنسی که با خشونت و تحقیر همراه بوده یا خارج از عرف باشد؛[۱۰] مانند تحمیل نسبت ناروا به همسر و در معرض فحشا و فساد قراردادن وی به خاطر اعتیاد.[۱۱]
- خشونت اجتماعی؛[۱۲] هر نوع عملی که زن و موقعیت اجتماعی او را محدود کرده و باعث انزوای او شود؛ از جمله قطع ارتباط با خانواده، مخالفتکردن با بیرونرفتن زنان، اجازهندادن به اشتغال و تحصیل همسر.[۱۳]
- خشونت اقتصادی؛ هر نوع عملی که زن از نظر مادی یا مالی تحتفشار مالی قرار گیرد؛ مانند خرجیندادن و در اصطلاح فقهی نفقهندادن مردان به همسران خود.[۱۴]
علل همسرآزاری
عوامل متعدد روانشناختی، فرهنگی، اجتماعی، عوامل زیستشناختی، ژنتیکی در شکلگیری همسرآزاری یا جلوگیری از بروز آن نقش دارند. از جمله عوامل زمینهساز همسرآزاری عبارت است از: تأثیر وضعیت تحصیلی و اشتغال زنان،[۱۵] برآوردهنشدن هر یک از نیازها در زمینههای مالی، روانی و جنسی، فقر، اعتیاد، بیدقتی در انتخاب همسر، عدم باور مردان در رشد اقتصادی زنان، مرد یا زنسالاری، نقش رسانهها در ارائه چهرهای نادرست از زنان و ازدواجهای قبل از رشادت.[۱۶]
پیامدهای خشونت خانگی
افسردگی اصلیترین پیامد روانشناختی همسرآزاری است و منجر به تغییر ویژگیهای شخصیتی فرد؛ از جمله افزایش روانرنجورشدن و کاهش توافقجویی میشود.[۱۷] همسرآزاری، فرزندان و جامعه را نیز درگیر انواع آسیبهای روحی، روانی، سلامتی و بهداشتی میکند. این امر باعث میشود کودکان، از عوارض و تبعات ناشی از آن، بهخصوص در بزرگسالی، رنج ببرند؛ حتی در زندگی آینده با همسران خود از چنین رفتاری پیروی کنند. گاهی نیز صدمات و آسیبهای جبرانناپذیری را برای جامعه و نهادهای دولتی و غیردولتی به بار میآورد و آنها را درگیر مشکلات گوناگون اقتصادی، فرهنگی و خدماتی میکند. تا جایی که در بسیاری موارد این نهادها قادر نیستند بهای سنگین آن را بپردازند؛ در نتیجه پدیده خشونت تشدید و تقویت میشود.[۱۸] از دیگر پیامدهای همسرآزاری در برخی موارد جدایی موقت زن و شوهر از یکدیگر است که زمینهٔ جدایی دائم را فراهم میسازد.[۱۹]
ویژگی همسر آزارگر
مردان و زنان آزارگر نشانههایی دارند که مهمترین نشانهها عبارتاند از:
- مداخله و ایجاد محدودیت در روابط اجتماعی
- کنترلگری
- عدم کنترل خشم
- تهدید و آزار همسر
- انعطافناپذیری در موقعیتهای گوناگون.[۲۰]
مجازات همسرآزاری
جرم همسرآزاری دوسویه است و زشت و جرمبودن آن نسبت به زن و شوهر یکسان است.[۲۱] همسرآزاری فقط محدود به آزار بدنی نمیشود؛ بلکه آسیبهای مادی و معنوی را نیز در برمیگیرد؛ بنابراین همانطور که صدمهٔ بدنی، چه از سوی مرد و چه از طرف زن، جرم است و مجازات جزایی، قصاص و دیه دارد؛ توهین، افتراء، نشر اکاذیب و دشنام نیز که ضرر و زیان معنویاند؛[۲۲] جرم هستند و بهحسب مورد، قابلتعقیب و دارای مجازات کیفریاند.[۲۳] چند مورد از مجازات همسرآزاری که مشمول جرائم کیفری است عبارتاند از:
- توهین و فحاشی: حبس از ۱ ماه تا ۱ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق؛ یکی از آنها یا هر دو.
- نسبت اعمال خلاف عفت عمومی: نسبتدادن اعمالی که حد شرعی دارد: مانند زنا، اگر در دادگاه ثابت نشود جرم قذف شناخته میشود و مجازات آن ۸۰ ضربه شلاق است.
- صدمات بدنی که باعث سیاهی، کبودی یا جراحت بر بدن شود طبق قانون مجازات اسلامی، دیه یا آرش دارد.[۲۴]
همسرآزاری در آموزههای دینی
قرآن، همسر و نهاد خانواده را عامل ایجاد سکینه و آرامش بین اعضای خانواده و جامعه میداند و رعایت مصلحت خانواده را موجب خیر کثیر معرفی کرده است. در فرهنگ مسلمانی، بنیان خانواده بر پایهٔ روابط سالم، اخلاقی و رهایی از خودخواهی و رعایت احترام متقابل، فداکاری و دگرخواهی بنا شده است.[۲۵] پیامبر اکرم، بدرفتاری شوهر با همسرش را موجب عدم قبولی صدقه و عبادات او میداند.[۲۶] امام صادق نیز زنان را به خوشرفتاری با همسرشان توصیه میکند و معتقد است در صورتی که حق همسرش پایمال شود، عبادات او مورد قبول خداوند نیست.[۲۷]
راهکارهای پیشگیری از همسرآزاری
مهمترین راه برای پیشگیری از همسرآزاری، شناخت مناسب قبل از ازدواج و هنگام انتخاب همسر است که با اطمینان کامل شریک آینده زندگی را انتخاب کنند.[۲۸] همچنین راهکارهایی جهت کاهش آسیبهای همسرآزاری از طریق حقوقی و قانونی و هم از راه تعلیموتربیت در صورت بروز چنین شرایطی توصیه شده است؛[۲۹] که مهمترین آنها عبارتند از: ایجاد پناهگاهها، حمایتهای مالی، خدمات اورژانس اجتماعی، خدمات آموزشی و مشاورهای بهشکل فردی و گروهی، زوج درمانی، بالابردن باورهای معنوی، اخلاقی و دینی، توجه به تأثیر عمیق همهجانبه رسانههای جمعی مانند صداوسیما،[۳۰] تشویق مردان به گفتوگو و همکاری.[۳۱]
تصویرگری
تهمینه میلانی از جمله کارگردانانی است که در فیلمهایش به بررسی حقوق زنان و جایگاه آنان در جامعه از طریق نشاندادن خشونت علیه زنان میپردازد.[۳۲] با همین دیدگاه فیلم سینمایی «ملی و راههای نرفتهاش» به چالشهای مسائل زنان بهویژه مسألهٔ همسرآزاری میپردازد. همچنین در شبکه سلامت صداوسیما برنامهٔ مستند گونهٔ «گپ گشت» به تبیین و تحلیل آسیبهای اجتماعی و انواع همسرآزاری میپردازد.[۳۳] در بین کتابهای انتشاریافته نیز کتابی با عنوان «همسرآزاری: برای زنان و برای آنهایی که قربانی خشونت هستند» به نویسندگی آقای بوالهری و خانم قهاری در دسترس همگان قرار گرفته است.[۳۴]
پانویس
- ↑ «همسرآزاری، پدیدهای ناخوشایند در زندگی»، ایمنا، تاریخ بازدید: 2 مهر 1401ش.
- ↑ قهاری، خادمالرضا، «همسرآزاری در ایران: امروز کجا هستیم؟»، 1397ش.
- ↑ «آمارهای سازمان جهانی بهداشت از آسیبهای زنان در جهان»، ایسنا، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.
- ↑ «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.
- ↑ «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.
- ↑ «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری جسمی»، ایسنا، تاریخ بازدید: 25 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ طباطبایی، «خشونت مالی و اقتصادی»، در سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.
- ↑ «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.
- ↑ ادیبزاده،« نگاهی به مسئلۀ همسرآزاری» پژوهشکدۀ باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری چیست»، مرکز مشاوره مصاحب، تاریخ بازدیذ: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.
- ↑ نازپرور،«همسرآزاری»،1381ش، ص38
- ↑ «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 شهریور 1401ش.
- ↑ سعادت،«مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.
- ↑ سعادت،«مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ بازدید: 28 مرداد 1401ش.
- ↑ تبصره یک ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری (مصوب ۱۳۹۲)
- ↑ «جرم همسرآزاری چیست و چگونه با آن مبارزه کنیم، سایت اقتصادآنلاین، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ قاسمی روشن، « همسرآزاری»،1382ش.
- ↑ «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 27 مرداد 1401ش.
- ↑ قاسمی روشن، « همسرآزاری»،1382ش.
- ↑ «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 2 شهریور 1401ش.
- ↑ «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.
- ↑ ادیبزاده،« نگاهی به مسئلۀ همسرآزاری» پژوهشکدۀ باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «دربارۀ همسرآزاری»، جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.
- ↑ «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ بازدید: 26 مرداد 1401ش.
- ↑ «نقد همسرآزاری در شبکه سلامت»، شبکه سلامت، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.
- ↑ «همسرآزاری»، درشبکه جامع گیسوم، تاریخ بازدید: 30 مرداد 1401ش.
منابع
- ادیبزاده، عبدالرئوف، «نگاهی به مسئلهٔ همسرآزاری» پژوهشکدهٔ باقرالعلوم، تاریخ درج مطلب: ۵ اسفند ۱۳۸۹ش.
- «جرم همسرآزاری چیست و چگونه با آن مبارزه کنیم»، در سایت اقتصادآنلاین، تاریخ بازدید: ۲۵ مرداد ۱۴۰۱ش.
- سعادت، برهان، «مفهوم همسرآزاری»، در سایت حقوق و خانواده، تاریخ درج مطلب: ۲۸ آبان ۱۳۹۶ش.
- طباطبایی، فرزاد، «خشونت مالی و اقتصادی»، در سایت حامی هنر زندگی، تاریخ بازدید: ۶ مهر ۱۴۰۱ش.
- قاسمی روشن، ابراهیم، «همسرآزاری»، مطالعات راهبردی زنان، شمارهٔ ۲۰، ۱۳۸۲ش.
- قهاری، خادمالرضا، شهربانو، نوشین، «همسرآزاری در ایران: امروز کجا هستیم؟»، مجله روانپزشکی و روانشناسی، شماره۴، ۱۳۹۷ش.
- «ملی و ناکجا آباد»، پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۳۹۶ش.
- نازپرور، بشیر، «همسرآزاری»، پژوهش زنان، شماره۳، ۱۳۸۱ش.
- «نقد همسرآزاری در شبکه سلامت»، شبکه سلامت، تاریخ بازدید: ۳۰ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «همسرآزاری»، درشبکه جامع گیسوم، تاریخ بازدید: ۳۰ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «همسرآزاری»، سایت مشاوره توحید، تاریخ درج مطلب: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۹ش.
- «همسرآزاری جسمی»، ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲ شهریور ۱۴۰۰ش.
- «همسرآزاری، پدیدهای ناخوشایند در زندگی»، ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ تیر ۱۴۰۱ش..
- «یک همسر آزارگر چه ویژگیهایی دارد.»، در سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۲ شهریور ۱۴۰۱ش.
| زنان در ادیان | |
|---|---|
| زن در جامعه | |
| زن در سیاست | |
| زن در خانواده | |
| افراد مرتبط | |
| مشاغل زنانه | |
| اخلاق زنان | |
| حقوق زنان | |
| تاریخ زنان | |
| زن در ادبیات و فرهنگ | |
| جامعهشناسی خانواده | |
|---|---|
| مسائل زنان و خانواده | |
| فرهنگ خانواده | |
| تربیت در خانواده | |
| اخلاق خانواده | |
| در باورهای دینی | |
| اقتصاد خانواده | |
| در هنر و رسانه | |
| موارد مرتبط | |
| حقوق پیرامون ازدواج | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ازدواج و روانشناسی | |||||||
| فرهنگ ازدواج | |||||||
| آداب و رسوم | |||||||
| در باورهای دینی | |||||||
| موارد مرتبط | |||||||
| انواع ازدواج |
| ||||||