پیشنویس:کولبری: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>محمدمهدی محمدی لینک داخلی |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:کولبری۱.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:کولبری۱.jpg|بندانگشتی|کولبری کولبران در زمستان؛ کوهستانهای کردستان|جایگزین=کولبری کولبران در زمستان؛ کوهستانهای کردستان]] | ||
{{درشت|'''کولبری؛'''}} حمل بار توسط نیروی انسانی. | |||
کولبری، شغلی دیرینه و پرخطر در مناطق مرزی و کوهستانی ایران است که بهواسطه نبود شغل پایدار و فقر اقتصادی، همچنان دهها هزار نفر به آن روی میآورند. کولبران با توان جسمانی خود بارهایی تا ۲۰۰ کیلوگرم را در مسیرهای صعبالعبور جابهجا میکنند و در عین حال با چالشهایی چون سقوط، فرسودگی، بیثباتی معیشتی و سوءاستفاده قاچاقچیان روبهرو هستند. این شغل گرچه از نگاه منتقدان نوعی بردگی نوین و حاصل توسعهنیافتگی مرزهاست، اما میتواند با حمایت دولت، بیمه و قانونیسازی مسیرها به فرصتی برای تقویت اقتصاد مرزی، کاهش [[مهاجرت]]، رونق بازارچهها و تثبیت جمعیت روستایی تبدیل شود. | |||
==مفهومشناسی== | |||
در گذشتهای نهچندان دور، افرادی که «حمال» نامیده میشدند بهدلیل کمبود یا نبود وسایل نقلیه برای حمل بار، وسایل را بر پشت خود بسته و آنها را از جایی به جای دیگر انتقال میدادند. با گسترش شهرنشینی و پیشرفت ابزارها و ماشینهای | ==مفهومشناسی کولبری== | ||
در گذشتهای نهچندان دور، افرادی که «حمال» نامیده میشدند بهدلیل کمبود یا نبود وسایل نقلیه برای حمل بار، وسایل را بر پشت خود بسته و آنها را از جایی به جای دیگر انتقال میدادند. با گسترش [[شهرنشینی]] و پیشرفت ابزارها و ماشینهای حملونقل، این شغل نسبت به گذشته کمرنگتر شد.<ref>[https://www.irna.ir/news/85226230/ØªÙØ§ÙÙ
ÙØ¯Û-Ù-ظرÙÛØª-ÙØ§-ÙØ§ÛÙ-Ù¾ÙÙØ§Ù-Ø²ÙØ¯Ú¯Û-Ø¹Ø´Ø§ÛØ±-Ù . «توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> امروزه به فردی که با استفاده از توان بدنی و در قبال دریافت مزد، اقدام به حملونقل کالاهای تجاری در دو طرف مرز میکند، «کولبر» گفته میشود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762392/کولبری-در-پرتو-حقوق-بشر-و-شهروندی . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.]</ref> این اصطلاح نوپدید، مفهومی آشنا در فرهنگ ایرانی دارد؛ در گذشته، فروشندگان خردهپا یا دورهگرد که آنها را پیلهور میگفتند اجناس خود را با کولبری، جابجا میکردند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/4322335/تغییر-نام-کولبری-به-پیله-وری-معیشت-مرزنشین . «تغییر نام کولبری به پیلهوری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر.]</ref> | |||
همچنین از گذشته تاکنون، هیزم به دوش گرفتن توسط زنان و مردان عشایر<ref>[https://www.irna.ir/news/85226230/ØªÙØ§ÙÙ
ÙØ¯Û-Ù-ظرÙÛØª-ÙØ§-ÙØ§ÛÙ-Ù¾ÙÙØ§Ù-Ø²ÙØ¯Ú¯Û-Ø¹Ø´Ø§ÛØ±-Ù . «توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و نیز به کول بستن بچه با استفاده از [[چادر]] یا پارچه توسط زنان روستایی و عشایر برای جابهجایی و نگهداری نوزادان هنگام انجام کارهای روزمره یا هنگام کوچ، امری رایج بوده و هست.<ref>[https://www.rokna.net/بخش-اخبار-اجتماعی-95/880016-فیلم-عبور-مادر-بختیاری-از . «فیلم عبور مادر بختیاری از جادۀ صعبالعبور»، وبسایت رکنا.]</ref> | |||
در برخی مناطق مرزی یا صعبالعبور که امکان استفاده از ماشین و وسایل حملونقل وجود ندارد یا در زندگی عشایری و در برخی مناطق روستایی که به امکانات و ابزارهای حملونقل شهری دسترسی ندارند از کولبری استفاده میشود.<ref>[https://egsdejournal.sbu.ac.ir/article_101947_5d9bbaab474dc6f2a8e3b07aaca96189.pdf . محمدی و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، 1400ش،] ص20.</ref> امروزه کولبری شغل دهها هزار نفر از ساکنان برخی مناطق مرزی [[ایران]] است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/عملکرد-و-وظایف-دولت-در-قبال-کولبران . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref> تداوم کولبری، محصول درهم تنیدگی عواملی در سطوح فراملی، ملی و محلی است که در یک وضعیت جغرافیایی خاص به نام مرز شکل گرفته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2044179/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B . قادرزاده و غیاثوند، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، 1401ش، ص63-64.]</ref> طبق آمار سال ۱۳۹۶ش، ۶۸ هزار نفر در ایران مشغول کولبری هستند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> | |||
==جغرافیای کولبری در ایران== | ==جغرافیای کولبری در ایران== | ||
محدودهٔ فعالیت کولبران بیشتر در نقاط کوهستانی، مناطق صعبالعبور و مناطق روستایی و مرزی در غرب و شمالغرب ایران شامل پیرانشهر، سردشت،<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> بانه، مریوان،<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1748453/مرزنشینی-اقتصاد-مرزی-و-اسیبهای-خانواده . هدایت و باسیتی، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، 1399ش، ص141-142.]</ref> پاوه<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1811986/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B7%D9%88%D9%81-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9% . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.]</ref> و بعضی مناطق استانهای آذربایجان غربی، ایلام و [[سیستان]] و بلوچستان است.<ref>[https://www.toseeirani.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-5/13565-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9% . «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.]</ref> | |||
==شرایط کولبری== | ==شرایط کولبری== | ||
در برخی مناطق و روستاهای کشور، تعداد قابل توجهی از مردان و بعضاً زنان برای گذران زندگی و کسب درآمد به کولبری روی آوردهاند. <ref> | در برخی مناطق و روستاهای کشور، تعداد قابل توجهی از مردان و بعضاً زنان برای گذران زندگی و کسب درآمد به کولبری روی آوردهاند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2044179/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B . قادرزاده و غیاثوند، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، 1401ش، ص63-64.]</ref> کولبران متناسب با توان جسمانی خود معمولاً بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم بار را بر دوش گرفته و آن را از مبدأ تا مقصد (اینسوی مرز به آنسوی مرز) جابهجا میکنند و متناسب با وزن بار و مسافت طی شده از صاحب بار پول میگیرند و کسب درآمد میکنند. میزان باری که کولبران بر دوش خود میگیرند، به فصل و نوع بار بستگی دارد. در فصول سرد سال مثل [[زمستان]] و [[پاییز]] میزان بار سبکتر بوده و در فصل [[تابستان]] و [[بهار]] میزان بار سنگینتر است. امروزه بیشتر معابر کولبری توسط نیروهای بازرسی کاملاً مدیریت و از ورود کالای قاچاق جلوگیری میشود.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> | ||
== | ==چالشهای کولبری== | ||
[[پرونده:کولبری.jpg|بندانگشتی|312x312پیکسل| | [[پرونده:کولبری.jpg|بندانگشتی|312x312پیکسل|کولبری در کنار یک پرتگاه|جایگزین=کولبری در کنار یک پرتگاه]] | ||
اگرچه کولبری یک شغل قدیمی در میان مرزنشینان است، اما کولبران در انجام فعالیت شغلی خود با چالشهایی | اگرچه کولبری یک شغل قدیمی در میان مرزنشینان است، اما کولبران در انجام فعالیت شغلی خود با چالشهایی روبهرو هستند، از جمله: | ||
#سختی حمل بار در مناطق کوهستانی بهخصوص در مناطق سردسیر؛<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/ | #سختی حمل بار در مناطق کوهستانی بهخصوص در مناطق سردسیر؛<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> | ||
#احتمال سقوط از پرتگاهها و آسیبهای جسمی یا به خطر افتان جان کولبر؛<ref> | #احتمال سقوط از پرتگاهها و آسیبهای جسمی یا به خطر افتان جان کولبر؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2104898/کشاکش-Ø±ÙØ¬-Ù-Ú¯ÙØ¬-سازÙÚ©Ø§Ø±ÙØ§Û-ØÙظ-سرÙ
اÛÙ-Ù-Ù . قادرزاده و غیاثوند، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، 1402ش، ص5.]</ref> | ||
#نارضایتی شغلی؛<ref> | #نارضایتی شغلی؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/عملکرد-و-وظایف-دولت-در-قبال-کولبران . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref> | ||
#فرسودگی شغلی؛<ref> | #فرسودگی شغلی؛<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821482/درک-و-فهم-پدیده-کولبری-در-شهرستان-بانه . زارع شاهآبادی و محمدی، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، 1400ش، ص137-138.]</ref> | ||
#ناپایداری معیشت.<ref> | #ناپایداری معیشت.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1748453/مرزنشینی-اقتصاد-مرزی-و-اسیبهای-خانواده . هدایت و باسیتی، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، 1399ش، ص141-142.]</ref> | ||
==سوءاستفاده از | ==سوءاستفاده از کولبری== | ||
برخی سودجویان با پرداخت دستمزد بیشتر، از کولبران برای انتقال کالای قاچاق سوءاستفاده میکنند. این کولبران ناگزیر از بیراهه که احتمال خطرات جانی بیشتری دارد، به حمل بار میپردازند و جان و موقعیت شغلی خود را به خطر میاندازند.<ref> | برخی سودجویان با پرداخت دستمزد بیشتر، از کولبران برای انتقال کالای قاچاق سوءاستفاده میکنند. این کولبران ناگزیر از بیراهه که احتمال خطرات جانی بیشتری دارد، به حمل بار میپردازند و جان و موقعیت شغلی خود را به خطر میاندازند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> بیکاری و فقر در برخی مناطق مرزی، موجب گرایش برخی کولبران به این فعالیت غیرقانونی میشود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/عملکرد-و-وظایف-دولت-در-قبال-کولبران . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref> | ||
==علل تمایل افراد به کولبری== | ==علل تمایل افراد به کولبری== | ||
[[پرونده:کولبری2.jpg|بندانگشتی| | [[پرونده:کولبری2.jpg|بندانگشتی|دو کولبر درحال جابجایی یخچال|جایگزین=کولبر]] | ||
بسیاری از مرزنشینان دلیل رویآوری به | بسیاری از مرزنشینان دلیل رویآوری به کولبری را نبود شغل مناسب در منطقهٔ خود دانستهاند و کولبری را شغل کاذب میدانند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> به عقیدهٔ آنها نگاه امنیتی به مناطق مرزی سبب عدم سرمایهگذاری دولت و بخش خصوصی جهت ایجاد اشتغال مولد و پایدار در منطقه شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/عملکرد-و-وظایف-دولت-در-قبال-کولبران . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref> | ||
منتقدان نیز کولبری را شغلی پرمخاطره، آسیبزا، نوعی بردگی نوین و حاصل سوءمدیریت و توسعه نیافتن مناطق مرزی دانستهاند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/عملکرد-و-وظایف-دولت-در-قبال-کولبران . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref> که زمینه را برای قاچاق و جابهجایی بار غیرقانونی فراهم میسازد<ref>[https://egsdejournal.sbu.ac.ir/article_101947_5d9bbaab474dc6f2a8e3b07aaca96189.pdf . محمدی و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، 1400ش، ص18-20].</ref> و بهلحاظ امنیتی و اقتصادی نواحی مرزی را با چالش مواجه میکند.<ref>[https://www.toseeirani.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-5/13565-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9% . «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.]</ref> همچنین کولبران، امنیت شغلی ندارند و جوانان مناطق مرزی بهدلیل بیکاری و فقر و برخلاف میل باطنی<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762392/کولبری-در-پرتو-حقوق-بشر-و-شهروندی . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.]</ref> به کولبری روی میآورند و خطرات بسیاری را به جان میخرند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> برخی دیگر تضعیف شیوههای سنتی تولید، روابط خویشاوندی و قرابت فرهنگی را عامل سوقدهندهٔ جوانان این مناطق به کولبری میدانند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1811986/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B7%D9%88%D9%81-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9% . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.]</ref> | |||
==کارکرد کولبری== | |||
اگرچه برخی دیدگاه انتقادی نسبت به شغل کولبری داشته و معتقد به کمرنگ شدن یا حذف این شغل در جامعه هستند؛<ref>[https://www.toseeirani.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-5/13565-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9% . «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.]</ref> اما از نظر برخی کارکردهای مثبت کولبری سبب تبدیل آن به یک فرصت شغلی پایدار میشود؛ استفادهٔ صحیح از پتانسیل کولبری برای تولید درآمد برای کولبران و پولسازی با استفاده از مناطق مرزی برای کشور در رونق زندگی روستانشینان مرزی و ماندگاری روستانشینان در مناطق خود نقش مؤثری دارد. برخی کولبران روزانه میلیونها تومان درآمد دارند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> | |||
همچنین کولبری میتواند سبب رونق بازارچههای مرزی، کاهش فقر اقتصادی مرزنشینان، تقویت ارتباطات میان ساکنان دو طرف مرز، تثبیت جمعیت، کاهش [[مهاجرت]] از روستا به شهر، توسعهٔ منطقهای و امنیت پایدار مرزی شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1811986/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B7%D9%88%D9%81-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9% . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.]</ref> این کارکردها میتواند با حمایت اقتصادی و فرهنگی دولت،<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1864304/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%DA%A9%D8%B3%D8%A8-%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8% . شافعی و همکاران، «واکاوی توسعه کسبوکارهای مرزی بهعنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، 1400ش، ص1-3.]</ref> بهرسمیت شناختن شغل [[کولبری]]،<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762392/کولبری-در-پرتو-حقوق-بشر-و-شهروندی . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.]</ref> اختصاص دادن بیمه و مزایا به کولبران و افزایش مسیرهای مجاز کولبری،<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/فعالیت-68-هزار-کولبر-در-ایران . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.]</ref> تقویت شود. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
*امامی، فاطمه، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، | {{آغاز منابع}} | ||
*امامی، فاطمه، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، | *امامی، فاطمه، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، فصلنامهٔ حقوق و فقه، شمارهٔ ۱۴، ۱۴۰۰ش. | ||
*«تغییر نام کولبری به پیلهوری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: | *امامی، فاطمه، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، فصلنامهٔ مطالعات شهروندی، شمارهٔ ۱۹، ۱۴۰۰ش. | ||
*«توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: | *«تغییر نام کولبری به پیلهوری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲ تیر ۱۳۹۷ش. | ||
* | *«توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ش. | ||
*زارع شاهآبادی، اکبر و محمدی، آرزو، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، | *«کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامهٔ صبح توسعه ایران، تاریخ درج مطلب: ۱ دی ۱۳۹۸ش. | ||
*شافعی، رضا و همکاران، «واکاوی توسعه کسبوکارهای مرزی بهعنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، | *زارع شاهآبادی، اکبر و محمدی، آرزو، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، فصلنامهٔ جامعهشناسی کاربردی، شمارهٔ ۸۱، ۱۴۰۰ش. | ||
*«فعالیت | *شافعی، رضا و همکاران، «واکاوی توسعه کسبوکارهای مرزی بهعنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، شمارهٔ ۳۴، ۱۴۰۰ش. | ||
*«فیلم عبور مادر بختیاری از | *«فعالیت ۶۸ هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۹ شهریور ۱۳۹۶ش. | ||
*قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، | *«فیلم عبور مادر بختیاری از جادهٔ صعبالعبور»، وبسایت رکنا، تاریخ درج مطلب: ۲ فروردین ۱۴۰۲ش. | ||
*قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، | *قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، فصلنامهٔ جامعهشناسی، شمارهٔ ۱، ۱۴۰۲ش. | ||
*محمدی، حیدر و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، | *قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، شمارهٔ ۳۸، ۱۴۰۱ش. | ||
*محمودی، محمدامین و مرادی، علی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی | *محمدی، حیدر و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، فصلنامهٔ توسعهٔ پایدار محیط جغرافیایی، شمارهٔ ۵، ۱۴۰۰ش. | ||
*هدایت، عثمان و باسیتی، شهرام، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، | *محمودی، محمدامین و مرادی، علی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعهٔ کیفی کولبران شهر پاوه»، فصلنامهٔ جامعهشناسی فرهنگ و هنر، شمارهٔ ۸، ۱۴۰۰ش. | ||
*هدایت، عثمان و باسیتی، شهرام، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، شمارهٔ ۷۷، ۱۳۹۹ش. | |||
[[رده: | {{پایان منابع}} | ||
{{کسب و کار-افقی}} | |||
[[رده:پیشهها]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۹:۱۹

کولبری؛ حمل بار توسط نیروی انسانی.
کولبری، شغلی دیرینه و پرخطر در مناطق مرزی و کوهستانی ایران است که بهواسطه نبود شغل پایدار و فقر اقتصادی، همچنان دهها هزار نفر به آن روی میآورند. کولبران با توان جسمانی خود بارهایی تا ۲۰۰ کیلوگرم را در مسیرهای صعبالعبور جابهجا میکنند و در عین حال با چالشهایی چون سقوط، فرسودگی، بیثباتی معیشتی و سوءاستفاده قاچاقچیان روبهرو هستند. این شغل گرچه از نگاه منتقدان نوعی بردگی نوین و حاصل توسعهنیافتگی مرزهاست، اما میتواند با حمایت دولت، بیمه و قانونیسازی مسیرها به فرصتی برای تقویت اقتصاد مرزی، کاهش مهاجرت، رونق بازارچهها و تثبیت جمعیت روستایی تبدیل شود.
مفهومشناسی کولبری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در گذشتهای نهچندان دور، افرادی که «حمال» نامیده میشدند بهدلیل کمبود یا نبود وسایل نقلیه برای حمل بار، وسایل را بر پشت خود بسته و آنها را از جایی به جای دیگر انتقال میدادند. با گسترش شهرنشینی و پیشرفت ابزارها و ماشینهای حملونقل، این شغل نسبت به گذشته کمرنگتر شد.[۱] امروزه به فردی که با استفاده از توان بدنی و در قبال دریافت مزد، اقدام به حملونقل کالاهای تجاری در دو طرف مرز میکند، «کولبر» گفته میشود.[۲] این اصطلاح نوپدید، مفهومی آشنا در فرهنگ ایرانی دارد؛ در گذشته، فروشندگان خردهپا یا دورهگرد که آنها را پیلهور میگفتند اجناس خود را با کولبری، جابجا میکردند.[۳]
همچنین از گذشته تاکنون، هیزم به دوش گرفتن توسط زنان و مردان عشایر[۴] و نیز به کول بستن بچه با استفاده از چادر یا پارچه توسط زنان روستایی و عشایر برای جابهجایی و نگهداری نوزادان هنگام انجام کارهای روزمره یا هنگام کوچ، امری رایج بوده و هست.[۵]
در برخی مناطق مرزی یا صعبالعبور که امکان استفاده از ماشین و وسایل حملونقل وجود ندارد یا در زندگی عشایری و در برخی مناطق روستایی که به امکانات و ابزارهای حملونقل شهری دسترسی ندارند از کولبری استفاده میشود.[۶] امروزه کولبری شغل دهها هزار نفر از ساکنان برخی مناطق مرزی ایران است.[۷] تداوم کولبری، محصول درهم تنیدگی عواملی در سطوح فراملی، ملی و محلی است که در یک وضعیت جغرافیایی خاص به نام مرز شکل گرفته است.[۸] طبق آمار سال ۱۳۹۶ش، ۶۸ هزار نفر در ایران مشغول کولبری هستند.[۹]
جغرافیای کولبری در ایران
[ویرایش | ویرایش مبدأ]محدودهٔ فعالیت کولبران بیشتر در نقاط کوهستانی، مناطق صعبالعبور و مناطق روستایی و مرزی در غرب و شمالغرب ایران شامل پیرانشهر، سردشت،[۱۰] بانه، مریوان،[۱۱] پاوه[۱۲] و بعضی مناطق استانهای آذربایجان غربی، ایلام و سیستان و بلوچستان است.[۱۳]
شرایط کولبری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در برخی مناطق و روستاهای کشور، تعداد قابل توجهی از مردان و بعضاً زنان برای گذران زندگی و کسب درآمد به کولبری روی آوردهاند.[۱۴] کولبران متناسب با توان جسمانی خود معمولاً بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم بار را بر دوش گرفته و آن را از مبدأ تا مقصد (اینسوی مرز به آنسوی مرز) جابهجا میکنند و متناسب با وزن بار و مسافت طی شده از صاحب بار پول میگیرند و کسب درآمد میکنند. میزان باری که کولبران بر دوش خود میگیرند، به فصل و نوع بار بستگی دارد. در فصول سرد سال مثل زمستان و پاییز میزان بار سبکتر بوده و در فصل تابستان و بهار میزان بار سنگینتر است. امروزه بیشتر معابر کولبری توسط نیروهای بازرسی کاملاً مدیریت و از ورود کالای قاچاق جلوگیری میشود.[۱۵]
چالشهای کولبری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
اگرچه کولبری یک شغل قدیمی در میان مرزنشینان است، اما کولبران در انجام فعالیت شغلی خود با چالشهایی روبهرو هستند، از جمله:
- سختی حمل بار در مناطق کوهستانی بهخصوص در مناطق سردسیر؛[۱۶]
- احتمال سقوط از پرتگاهها و آسیبهای جسمی یا به خطر افتان جان کولبر؛[۱۷]
- نارضایتی شغلی؛[۱۸]
- فرسودگی شغلی؛[۱۹]
- ناپایداری معیشت.[۲۰]
سوءاستفاده از کولبری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]برخی سودجویان با پرداخت دستمزد بیشتر، از کولبران برای انتقال کالای قاچاق سوءاستفاده میکنند. این کولبران ناگزیر از بیراهه که احتمال خطرات جانی بیشتری دارد، به حمل بار میپردازند و جان و موقعیت شغلی خود را به خطر میاندازند.[۲۱] بیکاری و فقر در برخی مناطق مرزی، موجب گرایش برخی کولبران به این فعالیت غیرقانونی میشود.[۲۲]
علل تمایل افراد به کولبری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بسیاری از مرزنشینان دلیل رویآوری به کولبری را نبود شغل مناسب در منطقهٔ خود دانستهاند و کولبری را شغل کاذب میدانند.[۲۳] به عقیدهٔ آنها نگاه امنیتی به مناطق مرزی سبب عدم سرمایهگذاری دولت و بخش خصوصی جهت ایجاد اشتغال مولد و پایدار در منطقه شده است.[۲۴]
منتقدان نیز کولبری را شغلی پرمخاطره، آسیبزا، نوعی بردگی نوین و حاصل سوءمدیریت و توسعه نیافتن مناطق مرزی دانستهاند[۲۵] که زمینه را برای قاچاق و جابهجایی بار غیرقانونی فراهم میسازد[۲۶] و بهلحاظ امنیتی و اقتصادی نواحی مرزی را با چالش مواجه میکند.[۲۷] همچنین کولبران، امنیت شغلی ندارند و جوانان مناطق مرزی بهدلیل بیکاری و فقر و برخلاف میل باطنی[۲۸] به کولبری روی میآورند و خطرات بسیاری را به جان میخرند.[۲۹] برخی دیگر تضعیف شیوههای سنتی تولید، روابط خویشاوندی و قرابت فرهنگی را عامل سوقدهندهٔ جوانان این مناطق به کولبری میدانند.[۳۰]
کارکرد کولبری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اگرچه برخی دیدگاه انتقادی نسبت به شغل کولبری داشته و معتقد به کمرنگ شدن یا حذف این شغل در جامعه هستند؛[۳۱] اما از نظر برخی کارکردهای مثبت کولبری سبب تبدیل آن به یک فرصت شغلی پایدار میشود؛ استفادهٔ صحیح از پتانسیل کولبری برای تولید درآمد برای کولبران و پولسازی با استفاده از مناطق مرزی برای کشور در رونق زندگی روستانشینان مرزی و ماندگاری روستانشینان در مناطق خود نقش مؤثری دارد. برخی کولبران روزانه میلیونها تومان درآمد دارند.[۳۲]
همچنین کولبری میتواند سبب رونق بازارچههای مرزی، کاهش فقر اقتصادی مرزنشینان، تقویت ارتباطات میان ساکنان دو طرف مرز، تثبیت جمعیت، کاهش مهاجرت از روستا به شهر، توسعهٔ منطقهای و امنیت پایدار مرزی شود.[۳۳] این کارکردها میتواند با حمایت اقتصادی و فرهنگی دولت،[۳۴] بهرسمیت شناختن شغل کولبری،[۳۵] اختصاص دادن بیمه و مزایا به کولبران و افزایش مسیرهای مجاز کولبری،[۳۶] تقویت شود.
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ . «توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.
- ↑ . «تغییر نام کولبری به پیلهوری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . «توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ . «فیلم عبور مادر بختیاری از جادۀ صعبالعبور»، وبسایت رکنا.
- ↑ . محمدی و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، 1400ش، ص20.
- ↑ . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.
- ↑ . قادرزاده و غیاثوند، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، 1401ش، ص63-64.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . هدایت و باسیتی، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، 1399ش، ص141-142.
- ↑ . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.
- ↑ . «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.
- ↑ . قادرزاده و غیاثوند، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، 1401ش، ص63-64.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . قادرزاده و غیاثوند، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، 1402ش، ص5.
- ↑ . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.
- ↑ . زارع شاهآبادی و محمدی، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، 1400ش، ص137-138.
- ↑ . هدایت و باسیتی، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، 1399ش، ص141-142.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.
- ↑ . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.
- ↑ . محمدی و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، 1400ش، ص18-20.
- ↑ . «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.
- ↑ . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.
- ↑ . «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
- ↑ . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.
- ↑ . شافعی و همکاران، «واکاوی توسعه کسبوکارهای مرزی بهعنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، 1400ش، ص1-3.
- ↑ . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.
- ↑ . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- امامی، فاطمه، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، فصلنامهٔ حقوق و فقه، شمارهٔ ۱۴، ۱۴۰۰ش.
- امامی، فاطمه، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، فصلنامهٔ مطالعات شهروندی، شمارهٔ ۱۹، ۱۴۰۰ش.
- «تغییر نام کولبری به پیلهوری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲ تیر ۱۳۹۷ش.
- «توانمندی و ظرفیتها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «کولبران؛ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وبسایت روزنامهٔ صبح توسعه ایران، تاریخ درج مطلب: ۱ دی ۱۳۹۸ش.
- زارع شاهآبادی، اکبر و محمدی، آرزو، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، فصلنامهٔ جامعهشناسی کاربردی، شمارهٔ ۸۱، ۱۴۰۰ش.
- شافعی، رضا و همکاران، «واکاوی توسعه کسبوکارهای مرزی بهعنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، شمارهٔ ۳۴، ۱۴۰۰ش.
- «فعالیت ۶۸ هزار کولبر در ایران»، وبسایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۹ شهریور ۱۳۹۶ش.
- «فیلم عبور مادر بختیاری از جادهٔ صعبالعبور»، وبسایت رکنا، تاریخ درج مطلب: ۲ فروردین ۱۴۰۲ش.
- قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، فصلنامهٔ جامعهشناسی، شمارهٔ ۱، ۱۴۰۲ش.
- قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، شمارهٔ ۳۸، ۱۴۰۱ش.
- محمدی، حیدر و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، فصلنامهٔ توسعهٔ پایدار محیط جغرافیایی، شمارهٔ ۵، ۱۴۰۰ش.
- محمودی، محمدامین و مرادی، علی، «کولبری، برآیند سیاستهای معطوف به توسعهنیافتگی مطالعهٔ کیفی کولبران شهر پاوه»، فصلنامهٔ جامعهشناسی فرهنگ و هنر، شمارهٔ ۸، ۱۴۰۰ش.
- هدایت، عثمان و باسیتی، شهرام، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیبهای خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، فصلنامهٔ رفاه اجتماعی، شمارهٔ ۷۷، ۱۳۹۹ش.