پرش به محتوا

پیش‌نویس:حسن خلق در خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>محمدمهدی محمدی
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''<big>حسن‌ خلق در خانواده</big>'''، خوش‌رویی و خوش‌رفتاری اعضای خانواده با یکدیگر.
[[پرونده:خانواده۲.jpg|جایگزین=خانواده ایرانی؛ خانواده پاسندی|بندانگشتی|خانواده ایرانی؛ خانواده پاسندی]]
'''{{درشت|حسن خلق در خانواده}}'''، خوش‌رویی و خوش‌رفتاری اعضای خانواده با یکدیگر.
 
'''حسن خلق'''، به معنای خوش‌رویی و رفتار پسندیده، از ارکان [[اخلاق]] اسلامی است که نقشی بنیادین در [[تحکیم خانواده]] و کلید بهبود روابط اجتماعی محسوب می‌شود. این مقاله با تبیین مصادیق عینی آن در منابع دینی، مانند نرم‌خویی و [[مدیریت خشم|مهار خشم]]، به بررسی آثار و [[برکت|برکات]] دنیوی و اخروی آن به‌ویژه در [[زندگی]] مشترک می‌پردازد. در نهایت، این نوشتار نشان می‌دهد که چگونه این فضیلت از طریق سه مؤلفهٔ نظری «وسعت»، «سهولت» و «زینت»، به توسعه، تعمیق و آرامش در تعاملات انسانی می‌انجامد.
 
==مفهوم‌شناسی حسن خلق==
حُسن خُلق، به‌معنای خوش‌رویی، [[خوش‌رفتاری]]، حسن معاشرت و رفتار پسندیده با دیگران،<ref>مجلسی، بحار الأنوار، [بی‌تا]، ج71، ص389.</ref> در [[فرهنگ اسلامی]]، نمادی از رحمت الهی دانسته می‌شود. [[قرآن]]، [[حضرت محمد]] را الگوی برتر حسن‌خلق<ref>سورهٔ قلم، آیه 4.</ref> معرفی کرده و [[نرم‌خویی]] و [[مهربانی]] را عامل جذب مردم به او دانسته است.<ref>سورهٔ آل‌عمران، آیه 159.</ref> [[امام جعفر بن محمد|امام صادق]]، حسن‌خلق را یکی از محبوب‌ترین عمل‌های مؤمن<ref>کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏3، ص258.</ref> و از نشانه‌های [[ایمان]] کامل معرفی کرده است.<ref>کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏3، ص257.</ref>
 
حسن‌خلق از جمله مفاهیمی است که در حوزهٔ روابط میان افراد معنا پیدا می‌کند و نقش مهمی در تحکیم [[خانواده]] و رضایت زناشویی دارد.<ref>خطیب، مهارت‌های زندگی، 1396ش، ص257.</ref> چگونگی شکل‌گیری و استمرار یک زندگی سالم، بر پایهٔ رفتار متقابل زن و شوهر استوار است. اگر زن و شوهر رفتار خوب و مطلوبی با یکدیگر داشته باشند، از همان ابتدای زندگی خانواده‌ای سالم شکل می‌گیرد و تا زمانی که این رویه ادامه یابد، خانواده نیز به سبک و سیاق پسندیده استمرار خواهد یافت. پژوهشگران معتقدند، [[اخلاق]] خوب و خوش‌رفتاری، هم در پی‌ریزی و هم در استمرار درست خانواده و زندگی مشترک نقش به‌سزایی دارد.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص361.</ref>
 
==مصادیق حسن‌خلق در خانواده در منابع دینی==
از مسائل مهم در موضوع حسن خلق، شناخت مصادیق و موارد عینی و مشخص این فضیلت اخلاقی برای انجام عمل است. بر اساس منابع دینی، انسان برای شکل‌گیری یک ارتباط مثبت و خوب در معاشرت‌ها و روابط اجتماعی، نیازمند شناخت مصادیق و موارد عینی حسن‌خلق است.<ref>[http://hadith.riqh.ac.ir/article_3886.html .  پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.]</ref> در منابع دینی به موارد زیر اشاره شده است:
#الفت‌گیری و الفت‌پذیری؛ ارتباط، بدون الفت‌گیری و مهرورزی به دیگران، ارتباطی خشک و آزار دهنده است.<ref>کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏15، ص173.</ref>
#نرم‌خویی و انعطاف‌پذیری؛ همان‌طور که دو جسم سخت نمی‌توانند به‌راحتی در کنار هم قرار گیرند، دو انسان با اخلاق خشن و خشک نیز نمی‌توانند با آرامش در کنار هم زندگی کنند.<ref>سورهٔ آل‌عمران، آیه 159.</ref>
#خوش‌گویی؛ سخن دل‌نواز، سخنی است که از نظر عاطفی، محبت‌آمیز باشد، نه نفرت‌انگیز و از نظر شخصیتی، پیام‌آور تکریم و حرمت باشد، نه توهین و تحقیر.<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج‏3، ص480.</ref>
#خوش‌رویی؛ این فضیلت اخلاقی بر لطافت و [[زیبایی]] ارتباط بین افراد مؤثر است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج‏13، ص320.</ref>
#شوخ‌طبعی؛ خشک بودن و اَخم داشتن در روابط بین دو فرد موجب کسل‌کننده بودن روابط و برانگیخته شدن عواطف منفی می‌شود.<ref>کلینی، الکافی، 1429ق، ج4، ص746.</ref>
#خرسند شدن در خوشایندها و ناخرسند شدن در ناخوشایندها؛ این اصل موجب کم شدن فشارهای روانی در محیط خانواده و اجتماع می‌شود.<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ق، ج‏3، ص480.</ref>
#مهار خشم؛ با مهار خشم در تضادها و اختلاف‌ها، آسیب‌های اجتماعی، برانگیخته شدن عواطف منفی و کدورت‌ها جای خود را به صمیمیت و حفظ کیان خانواده و حفظ روابط اجتماعی می‌دهد.<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ق، ج‏3، ص481.</ref>
 
==اهمیت حسن خلق در خانواده با همسر==
[[پرونده:خانواده۱.png|جایگزین=پدرام کریمی مجری تلویزیون به همراه فرزند و همسر|بندانگشتی|پدرام کریمی مجری تلویزیون به همراه فرزند و همسر]]
استحکام و دوام جامعهٔ انسانی وابسته به استحکام و دوام خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین و اساسی‌ترین پایهٔ جامعهٔ انسانی است. استحکام خانواده و موفقیت و رستگاری افراد خانواده در گرو خوش‌اخلاقی و رفتار پسندیده‌ای است که در میان زن و شوهر و بقیهٔ اعضاء خانواده حاکم است.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص361.</ref>
 
رسول خدا خوش‌خلقی با خانواده را بهترین نوع [[ایمان]] دانسته و کسانی را که چنین ویژگی و رفتاری داشته باشند، هم‌نشین خود در قیامت معرفی کرده است.<ref>محمدی ری‌شهری، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، 1389ش، ص204.</ref> او همچنین زنان را به ادب و تواضع کامل در برابر شوهر، سفارش کرده است.<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج‏5، ص96.</ref>
 
==آثار و برکات حسن خلق در خانواده با همسر==
آثار و برکات حسن خلق با همسر نه‌تنها در زندگی کنونی آنها بروز پیدا می‌کند؛ بلکه این آثار در نسل‌های بعدی مانند [[پدر|پدران]]، مادران، فرزندان، دوستان، استادان، شاگردان و همکاران و به‌طور کلی در همهٔ جامعهٔ انسانی خود را نشان خواهد داد.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص368.</ref>
 
بر اساس منابع دینی برخی از آثار دنیوی و اخروی خوش‌خلقی با همسر عبارت‌اند از:
#آثار دنیوی؛ بر اساس آموزه‌های دینی آثار و برکاتی که حسن‌خلق برای همهٔ اعضاء [[خانواده]] در پی خواهد داشت عبارت‌اند از زندگی شیرین، دل‌بستگی به زندگی زناشویی، استحکام و استمرار زندگی، انس و الفت، نجات از فاصله‌ها و جدایی، سلامت جسمی و روحی، [[تربیت]] فرزندان صالح، افزایش رزق و روزی، عمر طولانی.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص369- 376.</ref>
#آثار اُخروی؛ در آموزه‌های دینی آثار و برکاتی چون نجات از فشار قبر<ref>طوسی، الأمالی، 1411ق، ص427.</ref> و بهره‌مندی از پاداش اخروی در [[بهشت]]<ref>سورهٔ فرقان، آیه 1.</ref> برای خوش‌خلقی با همسر ذکر شده است.
 
==شیوه‌های حسن خلق با همسر==
دین‌پژوهان بر اساس آموزه‌های دینی، معیارهایی را برای تشخیص خوش‌رفتاری زن و شوهر ذکر کرده‌اند. ازجمله:
#داشتن رفتار مؤدبانه با همسر؛<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج1، ص112.</ref>
#محدود کردن انتظارات خود؛<ref>محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج‏8، ص376.</ref>
#نافرمانی نکردن و خشمگین نکردن همسر؛<ref>محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج3، ص410.</ref>
#صدا زدن همسر با احترام؛<ref>کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏11، ص371.</ref>
#عذر خواهی کردن از همسر بعد از مرتکب خطا شدن و پذیرفتن عذر او؛<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج13، ص168.</ref>
#بردبار بودن در برابر بدخلقی‌های همسر؛<ref>محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج6، ص144.</ref>
#داشتن روحیهٔ [[ایثار]] در قبال همسر؛<ref>محمدی ری‌شهری، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، 1389ش، ص180.</ref>
#تشکر و قدردانی از همسر؛<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص434.</ref>
#باوفا و خوش قول بودن؛<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، 1412ق، ج21، ص343.</ref>
#تمکین همسر هنگام نیاز؛<ref>سورهٔ مؤمنون، آیات 1-7.</ref>
#[[مدارا]] کردن با همسر.<ref>. محمدی ری‌شهری، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، 1389ش، ص444.</ref>


حُسن خُلق، به‌معنای خوش‌رویی، خوش‌رفتاری، حسن معاشرت و رفتار پسندیده با دیگران،<ref>مجلسی، بحار الأنوار، [بی‌تا]، ج71، ص389.</ref>  در [[فرهنگ اسلامی]]، نمادی از رحمت الهی دانسته می‌شود. [[قرآن]]، [[حضرت محمد]] را الگوی برتر حسن‌خلق<ref>سورۀ قلم، آیه 4.</ref>  معرفی کرده و نرم‌خویی و مهربانی را عامل جذب مردم به او دانسته است.<ref>سورۀ آل‌عمران، آیه 159.</ref>  امام صادق، حسن‌خلق را یکی از محبوب‌ترین عمل‌های مؤمن<ref>کلینی، الكافي، 1429ق، ج‏3، ص258.</ref>  و از نشانه‌های ایمان کامل معرفی کرده است.<ref>کلینی، الكافي، 1429ق، ج‏3، ص257.</ref>  حسن‌خلق از جمله مفاهیمی است که در حوزۀ روابط میان افراد معنا پیدا می‌کند و نقش مهمی در تحکیم [[خانواده]] و رضایت زناشویی دارد.<ref>خطیب، مهارت‌های زندگی، 1396ش، ص257. </ref>  چگونگی شکل‌گیری و استمرار یک زندگی سالم، بر پایۀ رفتار متقابل زن و شوهر استوار است. اگر زن و شوهر رفتار خوب و مطلوبی با یکدیگر داشته باشند، از همان ابتدای زندگی خانواده‌ای سالم شکل می‌گیرد و تا زمانی که این رویه ادامه یابد، خانواده نیز به سبک و سیاق پسندیده استمرار خواهد یافت. پژوهشگران معتقدند، اخلاق خوب و خوش‌رفتاری، هم در پی‌ریزی و هم در استمرار درست خانواده و زندگی مشترک نقش به‌سزایی دارد.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص361.</ref> 
==مصادیق حسن‌خلق در منابع دینی==
از مسائل مهم در موضوع حسن ‌خلق، شناخت مصادیق و موارد عینی و مشخص این فضیلت اخلاقی برای انجام عمل است. بر اساس منابع دینی، انسان برای شکل‌گیری یک ارتباط مثبت و خوب در معاشرت‌ها و روابط اجتماعی، نیازمند شناخت مصادیق و موارد عینی حسن‌خلق است.<ref> [http://hadith.riqh.ac.ir/article_3886.html .  پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.]</ref>  در منابع دینی به موارد زیر اشاره شده است:
# الفت‌گیری و الفت‌پذیری؛ ارتباط، بدون الفت‌گیری و مهرورزی به دیگران، ارتباطی خشک و آزار دهنده است.<ref>کلینی، الكافي، 1429ق، ج‏15، ص173.</ref>
# نرم‌خویی و انعطاف‌پذیری؛ همان‌طور که دو جسم سخت نمی‌توانند به‌راحتی در کنار هم قرار گیرند، دو انسان با اخلاق خشن و خشک نیز نمی‌توانند با آرامش در کنار هم زندگی کنند.<ref>سورۀ آل‌عمران، آیه 159.</ref> 
# خوش‌گویی؛ سخن دل‌نواز، سخنی است که از نظر عاطفی، محبت‌آمیز باشد، نه نفرت‌‌انگیز و از نظر شخصیتی، پیام‌آور تکریم و حرمت باشد، نه توهین و تحقیر.<ref>محمدی ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ش، ج‏3، ص480.</ref> 
# خوش‌رویی؛ این فضیلت اخلاقی بر لطافت و زیبایی ارتباط بین افراد مؤثر است.<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حديث، 1391ش، ج‏13، ص320.</ref> 
# شوخ‌طبعی؛ خشک بودن و اَخم‌ داشتن در روابط بین دو فرد موجب کسل‌کننده بودن روابط و برانگیخته شدن عواطف منفی می‌شود.<ref>کلینی، الكافي، 1429ق، ج4، ص746.</ref> 
# خرسند شدن در خوشایندها و ناخرسند شدن در ناخوشایندها؛ این اصل موجب کم شدن فشارهای روانی در محیط [[خانواده]] و اجتماع می‌شود.<ref>محمدی ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ق، ج‏3، ص480.</ref> 
# مهار خشم؛ با مهار خشم در تضادها و اختلاف‌ها، آسیب‌های اجتماعی، برانگیخته شدن عواطف منفی و کدورت‌ها جای خود را به صمیمیت و حفظ کیان خانواده و حفظ روابط اجتماعی می‌دهد.<ref>محمدی ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ق، ج‏3، ص481.</ref>
==اهمیت خوش‌رفتاری با همسر==
‌استحکام و دوام جامعۀ انسانی وابسته به استحکام و دوام خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین و اساسی‌ترین پایۀ جامعۀ انسانی است. استحکام خانواده و موفقیت و رستگاری افراد خانواده در گرو خوش‌اخلاقی و رفتار پسندیده‌ای است که در میان زن و شوهر و بقیۀ اعضاء [[خانواده]] حاکم است.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص361.</ref>  رسول خدا خوش‌خلقی با خانواده را بهترین نوع ایمان دانسته و کسانی را که چنین ویژگی و رفتاری داشته باشند، هم‌نشین خود در قیامت معرفی کرده است.<ref>محمدى رى‏شهرى، تحكيم خانواده از نگاه قرآن و حديث، 1389ش، ص204.</ref>  او همچنین زنان را به ادب و تواضع کامل در برابر شوهر، سفارش کرده است.<ref>محمدی‌ ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ش، ج‏5، ص96.</ref> 
==آثار و برکات خوش‌رفتاری با همسر==
آثار و برکات خوش‌رفتاری با همسر نه‌تنها در زندگی کنونی آنها بروز پیدا می‌کند؛ بلکه این آثار در نسل‌های بعدی مانند پدران، مادران، فرزندان، دوستان، استادان، شاگردان و همکاران و به‌طور کلی در همۀ جامعۀ انسانی خود را نشان خواهد داد.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص368.</ref>  بر اساس منابع دینی برخی از آثار دنیوی و اخروی خوش‌خلقی با همسر عبارت‌اند از:
الف) آثار دنیوی؛ بر اساس آموزه‌های دینی آثار و برکاتی که حسن‌خلق برای همۀ اعضاء [[خانواده]] در پی خواهد داشت عبارت‌اند از زندگی شیرین، دل‌بستگی به زندگی زناشویی، استحکام و استمرار زندگی، انس و الفت، نجات از فاصله‌ها و جدایی، سلامت جسمی و روحی، [[تربیت]] فرزندان صالح، افزایش رزق و روزی، عمر طولانی.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش،  ص369- 376.</ref>
ب) آثار اُخروی؛ در آموزه‌های دینی آثار و برکاتی چون نجات از فشار قبر<ref>طوسی، الأمالی، 1411ق، ص427.</ref>  و بهره‌مندی از پاداش اخروی در بهشت<ref>سورۀ فرقان، آیه 1.</ref>  برای خوش‌خلقی با همسر ذکر شده است.
==شیوه‌های خوش‌رفتاری با همسر==
دین‌پژوهان بر اساس آموزه‌های دینی، معیارهایی را برای تشخیص خوش‌رفتاری زن و شوهر ذکر کرده‌اند. ازجمله:
# داشتن رفتار مؤدبانه با همسر؛ <ref>محمدی‌ ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ش، ج1، ص112.</ref>
# محدود کردن انتظارات خود؛<ref>محمدی‌ ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حديث، 1391ش، ج‏8، ص376.</ref> 
# نافرمانی نکردن و خشمگین نکردن همسر؛<ref>محمدی‌ ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حديث، 1391ش،  ج3، ص410.</ref> 
# صدا زدن همسر با احترام؛<ref>کلینی، الكافي، 1429ق، ج‏11، ص371.</ref> 
# عذر خواهی کردن از همسر بعد از مرتکب خطا شدن و پذیرفتن عذر او؛<ref>محمدی‌ ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ش، ج13، ص168.</ref>   
# بردبار بودن در برابر بدخلقی‌های همسر؛<ref>محمدی‌ ری‌شهری، ميزان الحكمة، 1389ش، ج6، ص144.</ref>   
# داشتن روحیۀ ایثار در قبال همسر؛<ref>محمدى رى‏شهرى، تحكيم خانواده از نگاه قرآن و حديث، 1389ش، ص180.</ref>   
# تشکر و قدردانی از همسر؛<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص434.  </ref> 
# باوفا و خوش قول بودن؛<ref>حر عاملی، وسائل الشیعة، 1412ق، ج21، ص343.</ref> 
# تمکین همسر هنگام نیاز؛<ref>سورۀ مؤمنون، آیات 1-7.</ref> 
# مدارا کردن با همسر.<ref> .  محمدى رى‏شهرى، تحكيم خانواده از نگاه قرآن و حديث، 1389ش، ص444.</ref>
==آثار رفق و مدارا در خانواده==
==آثار رفق و مدارا در خانواده==
از جمله پیامدهای رفق و مدارا در زندگی مشترک بر اساس منابع دینی، عبارت‌اند از:  
از جمله پیامدهای رفق و مدارا در زندگی مشترک بر اساس منابع دینی، عبارت‌اند از:
# احساس امنیت؛  
#[[احساس]] امنیت؛
# خوشبختی و سعادت؛  
#خوشبختی و سعادت؛
# آسان شدن امور زندگی؛
#آسان شدن امور [[زندگی]]؛
# پرهیز از کینه‌ها و عداوت؛  
#پرهیز از کینه‌ها و عداوت؛
# رسیدن به خواسته‌ها؛  
#رسیدن به خواسته‌ها؛
# تداوم محبت و دوستی؛  
#تداوم محبت و دوستی؛
# کاهش در گیری‌ها و مخالفت‌ها؛  
#کاهش درگیری‌ها و مخالفت‌ها؛
# تحکیم روابط و دل‌بستگی بین اعضاء خانواده، بویژه همسران؛  
#تحکیم روابط و دل‌بستگی بین اعضاء خانواده، بویژه همسران؛
# احساس آرامش و اطمینان خاطر.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص412.</ref>  
#احساس آرامش و اطمینان خاطر.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص412.</ref>
 
==حدود و ضوابط مدارا در زندگی مشترک==
==حدود و ضوابط مدارا در زندگی مشترک==
مدارا و مراعات حال همسر، علاوه بر آثار و برکاتی که دارد، دارای حدود و ضوابطی است. هدف از مدارا کردن با همسر، موفقیت هر چه بیشتر مدیریت زندگی و گرم‌تر شدن محیط [[خانواده]] و ارتباط زناشویی است. روان‌شناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت معتقدند، هر چه مانع رسیدن به این هدف شود و مخل آن باشد، مردود است.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص420. </ref> از جمله:
مدارا و مراعات حال همسر، علاوه بر آثار و برکاتی که دارد، دارای حدود و ضوابطی است. هدف از مدارا کردن با همسر، موفقیت هر چه بیشتر مدیریت زندگی و گرم‌تر شدن محیط خانواده و [[رابطه زناشویی|ارتباط زناشویی]] است. روان‌شناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت معتقدند، هر چه مانع رسیدن به این هدف شود و مخل آن باشد، مردود است.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص420.</ref> از جمله:
# فراهم شدن زمینه برای سوءاستفاده همسر از فرصت‌ها؛  
#فراهم شدن زمینه برای سوءاستفاده همسر از فرصت‌ها؛
# ضایع شدن حقوق دیگران؛  
#ضایع شدن حقوق دیگران؛
# توجیه کردن کارهای نادرست و نابه‌جا.<ref>طوسی، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص420.</ref>  
#توجیه کردن کارهای نادرست و نابه‌جا.<ref>طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص420.</ref>
 
==تأثیر حسن‌خلق بر بهبود روابط اجتماعی==
==تأثیر حسن‌خلق بر بهبود روابط اجتماعی==
یکی از مسائل مهم در علوم انسانی به‌ویژه [[روان‌شناسی]]، چگونگی تأثیر حسن‌خلق بر بهبود روابط اجتماعی است. بر اساس منابع اسلامی، پایۀ نظری حسن‌خلق دارای سه مؤلفۀ اساسی وسعت،<ref>.کلینی، الكافي، 1429ق، ج3، ص266.</ref> سهولت<ref>کلینی، الكافي، 1429ق، ج3، ص255. </ref> و زینت<ref>طبرسی، مشکاة الأنوار، [بی‌تا]، ص422.</ref> است.<ref> [http://hadith.riqh.ac.ir/article_3886.html پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.]</ref>  
یکی از مسائل مهم در علوم انسانی به‌ویژه [[روان‌شناسی]]، چگونگی تأثیر حسن‌خلق بر بهبود روابط اجتماعی است. بر اساس منابع اسلامی، پایهٔ نظری حسن‌خلق دارای سه مؤلفهٔ اساسی وسعت،<ref>. کلینی، الکافی، 1429ق، ج3، ص266.</ref> سهولت<ref>کلینی، الکافی، 1429ق، ج3، ص255.</ref> و [[زینت]]<ref>طبرسی، مشکاة الأنوار، [بی‌تا]، ص422.</ref> است.<ref>[http://hadith.riqh.ac.ir/article_3886.html پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.]</ref>
حسن‌خلق به سبب دارا بودن این سه مؤلفه، موجب رسیدن مهر و لطف انسان به دیگران و آسان شدن روابط بین افراد و زینت اجتماعی آنها می‌شود. این سه مؤلفه با فراهم کردن آسایش، آرامش، لذت، سرور و امنیت در روابط اجتماعی، موجب توسعه، تعمیق و تحکیم روابط اجتماعی می‌شوند.<ref>[http://hadith.riqh.ac.ir/article_3886.html پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث].</ref>
 
حسن‌خلق به سبب دارا بودن این سه مؤلفه، موجب رسیدن مهر و لطف انسان به دیگران و آسان شدن روابط بین افراد و زینت اجتماعی آنها می‌شود. این سه مؤلفه با فراهم کردن آسایش، آرامش، لذت، سرور و امنیت در روابط اجتماعی، موجب [[توسعه]]، تعمیق و تحکیم [[روابط اجتماعی]] می‌شوند.<ref>[http://hadith.riqh.ac.ir/article_3886.html پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث].</ref>


==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* پسندیده، عباس، «چیستی حسن‌خلق و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401.
{{آغاز منابع}}
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1412ق.
* پسندیده، عباس، «چیستی حسن‌خلق و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث، تاریخ بازدید: ۳۰ شهریور ۱۴۰۱.
* خطیب، مهدی، مهارت‌های زندگی، قم، دارالحدیث، 1396ش.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۱۲ق.
* خطیب، مهدی، مهارت‌های زندگی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۶ش.
* طبرسی، أبوالفضل علی، مشکاة الأنوار، [بی‌جا]، [بی‌نا]، [بی‌تا].
* طبرسی، أبوالفضل علی، مشکاة الأنوار، [بی‌جا]، [بی‌نا]، [بی‌تا].
* طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، 1411ق.
* طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۱ق.
* طوسی، اسدالله، سیرۀ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، 1391ش.
* طوسی، اسدالله، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الكافي، قم، دارالحدیث، 1429ق.
* کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق.
* مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، [بی‌جا]، الإسلامیه، [بی‌تا].
* مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، [بی‌جا]، الإسلامیه، [بی‌تا].
* محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حديث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، 1391ش.
* محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
* محمدی‌ ری‌شهری، محمد، ميزان الحكمة، قم، دارالحدیث، چاپ یازدهم، 1389ش.
* محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، دارالحدیث، چاپ یازدهم، ۱۳۸۹ش.
* محمدى رى‏شهرى، محمد، تحكيم خانواده از نگاه قرآن و حديث، قم، دارالحديث، چاپ دوم، 1389ش.
* محمدی ری‌شهری، محمد، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.
*  
* {{پایان منابع}}
[[رده: ویکی‌زندگی]]
 
[[رده: الگوهای اخلاقی]]
 
[[رده:فضائل اخلاقی]]
{{#seo:
|title=حسن خلق در خانواده چیست؟ آثار و راهکارهای تقویت آن - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=حسن خلق در خانواده, خوش اخلاقی در خانواده, اخلاق در خانواده, اهمیت حسن خلق, تحکیم خانواده, روابط خانوادگی
|description=حسن خلق در خانواده، کلید تحکیم روابط و از ارکان اخلاق اسلامی است. با مصادیق، آثار دنیوی و اخروی و راهکارهای دستیابی به این فضیلت مهم آشنا شوید - ویکی زندگی
}}

نسخهٔ کنونی تا ۵ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۲۲

خانواده ایرانی؛ خانواده پاسندی
خانواده ایرانی؛ خانواده پاسندی

حسن خلق در خانواده، خوش‌رویی و خوش‌رفتاری اعضای خانواده با یکدیگر.

حسن خلق، به معنای خوش‌رویی و رفتار پسندیده، از ارکان اخلاق اسلامی است که نقشی بنیادین در تحکیم خانواده و کلید بهبود روابط اجتماعی محسوب می‌شود. این مقاله با تبیین مصادیق عینی آن در منابع دینی، مانند نرم‌خویی و مهار خشم، به بررسی آثار و برکات دنیوی و اخروی آن به‌ویژه در زندگی مشترک می‌پردازد. در نهایت، این نوشتار نشان می‌دهد که چگونه این فضیلت از طریق سه مؤلفهٔ نظری «وسعت»، «سهولت» و «زینت»، به توسعه، تعمیق و آرامش در تعاملات انسانی می‌انجامد.

مفهوم‌شناسی حسن خلق

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

حُسن خُلق، به‌معنای خوش‌رویی، خوش‌رفتاری، حسن معاشرت و رفتار پسندیده با دیگران،[۱] در فرهنگ اسلامی، نمادی از رحمت الهی دانسته می‌شود. قرآن، حضرت محمد را الگوی برتر حسن‌خلق[۲] معرفی کرده و نرم‌خویی و مهربانی را عامل جذب مردم به او دانسته است.[۳] امام صادق، حسن‌خلق را یکی از محبوب‌ترین عمل‌های مؤمن[۴] و از نشانه‌های ایمان کامل معرفی کرده است.[۵]

حسن‌خلق از جمله مفاهیمی است که در حوزهٔ روابط میان افراد معنا پیدا می‌کند و نقش مهمی در تحکیم خانواده و رضایت زناشویی دارد.[۶] چگونگی شکل‌گیری و استمرار یک زندگی سالم، بر پایهٔ رفتار متقابل زن و شوهر استوار است. اگر زن و شوهر رفتار خوب و مطلوبی با یکدیگر داشته باشند، از همان ابتدای زندگی خانواده‌ای سالم شکل می‌گیرد و تا زمانی که این رویه ادامه یابد، خانواده نیز به سبک و سیاق پسندیده استمرار خواهد یافت. پژوهشگران معتقدند، اخلاق خوب و خوش‌رفتاری، هم در پی‌ریزی و هم در استمرار درست خانواده و زندگی مشترک نقش به‌سزایی دارد.[۷]

مصادیق حسن‌خلق در خانواده در منابع دینی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از مسائل مهم در موضوع حسن خلق، شناخت مصادیق و موارد عینی و مشخص این فضیلت اخلاقی برای انجام عمل است. بر اساس منابع دینی، انسان برای شکل‌گیری یک ارتباط مثبت و خوب در معاشرت‌ها و روابط اجتماعی، نیازمند شناخت مصادیق و موارد عینی حسن‌خلق است.[۸] در منابع دینی به موارد زیر اشاره شده است:

  1. الفت‌گیری و الفت‌پذیری؛ ارتباط، بدون الفت‌گیری و مهرورزی به دیگران، ارتباطی خشک و آزار دهنده است.[۹]
  2. نرم‌خویی و انعطاف‌پذیری؛ همان‌طور که دو جسم سخت نمی‌توانند به‌راحتی در کنار هم قرار گیرند، دو انسان با اخلاق خشن و خشک نیز نمی‌توانند با آرامش در کنار هم زندگی کنند.[۱۰]
  3. خوش‌گویی؛ سخن دل‌نواز، سخنی است که از نظر عاطفی، محبت‌آمیز باشد، نه نفرت‌انگیز و از نظر شخصیتی، پیام‌آور تکریم و حرمت باشد، نه توهین و تحقیر.[۱۱]
  4. خوش‌رویی؛ این فضیلت اخلاقی بر لطافت و زیبایی ارتباط بین افراد مؤثر است.[۱۲]
  5. شوخ‌طبعی؛ خشک بودن و اَخم داشتن در روابط بین دو فرد موجب کسل‌کننده بودن روابط و برانگیخته شدن عواطف منفی می‌شود.[۱۳]
  6. خرسند شدن در خوشایندها و ناخرسند شدن در ناخوشایندها؛ این اصل موجب کم شدن فشارهای روانی در محیط خانواده و اجتماع می‌شود.[۱۴]
  7. مهار خشم؛ با مهار خشم در تضادها و اختلاف‌ها، آسیب‌های اجتماعی، برانگیخته شدن عواطف منفی و کدورت‌ها جای خود را به صمیمیت و حفظ کیان خانواده و حفظ روابط اجتماعی می‌دهد.[۱۵]

اهمیت حسن خلق در خانواده با همسر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پدرام کریمی مجری تلویزیون به همراه فرزند و همسر
پدرام کریمی مجری تلویزیون به همراه فرزند و همسر

استحکام و دوام جامعهٔ انسانی وابسته به استحکام و دوام خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین و اساسی‌ترین پایهٔ جامعهٔ انسانی است. استحکام خانواده و موفقیت و رستگاری افراد خانواده در گرو خوش‌اخلاقی و رفتار پسندیده‌ای است که در میان زن و شوهر و بقیهٔ اعضاء خانواده حاکم است.[۱۶]

رسول خدا خوش‌خلقی با خانواده را بهترین نوع ایمان دانسته و کسانی را که چنین ویژگی و رفتاری داشته باشند، هم‌نشین خود در قیامت معرفی کرده است.[۱۷] او همچنین زنان را به ادب و تواضع کامل در برابر شوهر، سفارش کرده است.[۱۸]

آثار و برکات حسن خلق در خانواده با همسر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

آثار و برکات حسن خلق با همسر نه‌تنها در زندگی کنونی آنها بروز پیدا می‌کند؛ بلکه این آثار در نسل‌های بعدی مانند پدران، مادران، فرزندان، دوستان، استادان، شاگردان و همکاران و به‌طور کلی در همهٔ جامعهٔ انسانی خود را نشان خواهد داد.[۱۹]

بر اساس منابع دینی برخی از آثار دنیوی و اخروی خوش‌خلقی با همسر عبارت‌اند از:

  1. آثار دنیوی؛ بر اساس آموزه‌های دینی آثار و برکاتی که حسن‌خلق برای همهٔ اعضاء خانواده در پی خواهد داشت عبارت‌اند از زندگی شیرین، دل‌بستگی به زندگی زناشویی، استحکام و استمرار زندگی، انس و الفت، نجات از فاصله‌ها و جدایی، سلامت جسمی و روحی، تربیت فرزندان صالح، افزایش رزق و روزی، عمر طولانی.[۲۰]
  2. آثار اُخروی؛ در آموزه‌های دینی آثار و برکاتی چون نجات از فشار قبر[۲۱] و بهره‌مندی از پاداش اخروی در بهشت[۲۲] برای خوش‌خلقی با همسر ذکر شده است.

شیوه‌های حسن خلق با همسر

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دین‌پژوهان بر اساس آموزه‌های دینی، معیارهایی را برای تشخیص خوش‌رفتاری زن و شوهر ذکر کرده‌اند. ازجمله:

  1. داشتن رفتار مؤدبانه با همسر؛[۲۳]
  2. محدود کردن انتظارات خود؛[۲۴]
  3. نافرمانی نکردن و خشمگین نکردن همسر؛[۲۵]
  4. صدا زدن همسر با احترام؛[۲۶]
  5. عذر خواهی کردن از همسر بعد از مرتکب خطا شدن و پذیرفتن عذر او؛[۲۷]
  6. بردبار بودن در برابر بدخلقی‌های همسر؛[۲۸]
  7. داشتن روحیهٔ ایثار در قبال همسر؛[۲۹]
  8. تشکر و قدردانی از همسر؛[۳۰]
  9. باوفا و خوش قول بودن؛[۳۱]
  10. تمکین همسر هنگام نیاز؛[۳۲]
  11. مدارا کردن با همسر.[۳۳]

آثار رفق و مدارا در خانواده

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

از جمله پیامدهای رفق و مدارا در زندگی مشترک بر اساس منابع دینی، عبارت‌اند از:

  1. احساس امنیت؛
  2. خوشبختی و سعادت؛
  3. آسان شدن امور زندگی؛
  4. پرهیز از کینه‌ها و عداوت؛
  5. رسیدن به خواسته‌ها؛
  6. تداوم محبت و دوستی؛
  7. کاهش درگیری‌ها و مخالفت‌ها؛
  8. تحکیم روابط و دل‌بستگی بین اعضاء خانواده، بویژه همسران؛
  9. احساس آرامش و اطمینان خاطر.[۳۴]

حدود و ضوابط مدارا در زندگی مشترک

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مدارا و مراعات حال همسر، علاوه بر آثار و برکاتی که دارد، دارای حدود و ضوابطی است. هدف از مدارا کردن با همسر، موفقیت هر چه بیشتر مدیریت زندگی و گرم‌تر شدن محیط خانواده و ارتباط زناشویی است. روان‌شناسان و صاحب نظران تعلیم و تربیت معتقدند، هر چه مانع رسیدن به این هدف شود و مخل آن باشد، مردود است.[۳۵] از جمله:

  1. فراهم شدن زمینه برای سوءاستفاده همسر از فرصت‌ها؛
  2. ضایع شدن حقوق دیگران؛
  3. توجیه کردن کارهای نادرست و نابه‌جا.[۳۶]

تأثیر حسن‌خلق بر بهبود روابط اجتماعی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

یکی از مسائل مهم در علوم انسانی به‌ویژه روان‌شناسی، چگونگی تأثیر حسن‌خلق بر بهبود روابط اجتماعی است. بر اساس منابع اسلامی، پایهٔ نظری حسن‌خلق دارای سه مؤلفهٔ اساسی وسعت،[۳۷] سهولت[۳۸] و زینت[۳۹] است.[۴۰]

حسن‌خلق به سبب دارا بودن این سه مؤلفه، موجب رسیدن مهر و لطف انسان به دیگران و آسان شدن روابط بین افراد و زینت اجتماعی آنها می‌شود. این سه مؤلفه با فراهم کردن آسایش، آرامش، لذت، سرور و امنیت در روابط اجتماعی، موجب توسعه، تعمیق و تحکیم روابط اجتماعی می‌شوند.[۴۱]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ مجلسی، بحار الأنوار، [بی‌تا]، ج71، ص389.
  2. ↑ سورهٔ قلم، آیه 4.
  3. ↑ سورهٔ آل‌عمران، آیه 159.
  4. ↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏3، ص258.
  5. ↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏3، ص257.
  6. ↑ خطیب، مهارت‌های زندگی، 1396ش، ص257.
  7. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص361.
  8. ↑ . پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.
  9. ↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏15، ص173.
  10. ↑ سورهٔ آل‌عمران، آیه 159.
  11. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج‏3، ص480.
  12. ↑ محمدی ری‌شهری، دانشنامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج‏13، ص320.
  13. ↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج4، ص746.
  14. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ق، ج‏3، ص480.
  15. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ق، ج‏3، ص481.
  16. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص361.
  17. ↑ محمدی ری‌شهری، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، 1389ش، ص204.
  18. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج‏5، ص96.
  19. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص368.
  20. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص369- 376.
  21. ↑ طوسی، الأمالی، 1411ق، ص427.
  22. ↑ سورهٔ فرقان، آیه 1.
  23. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج1، ص112.
  24. ↑ محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج‏8، ص376.
  25. ↑ محمدی ری‌شهری، دانش‌نامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج3، ص410.
  26. ↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج‏11، ص371.
  27. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج13، ص168.
  28. ↑ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمة، 1389ش، ج6، ص144.
  29. ↑ محمدی ری‌شهری، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، 1389ش، ص180.
  30. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص434.
  31. ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، 1412ق، ج21، ص343.
  32. ↑ سورهٔ مؤمنون، آیات 1-7.
  33. ↑ . محمدی ری‌شهری، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، 1389ش، ص444.
  34. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص412.
  35. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص420.
  36. ↑ طوسی، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، 1391ش، ص420.
  37. ↑ . کلینی، الکافی، 1429ق، ج3، ص266.
  38. ↑ کلینی، الکافی، 1429ق، ج3، ص255.
  39. ↑ طبرسی، مشکاة الأنوار، [بی‌تا]، ص422.
  40. ↑ پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.
  41. ↑ پسندیده، عباس، «چیستی «حسن‌خلق» و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • پسندیده، عباس، «چیستی حسن‌خلق و چگونگی تأثیر آن بر روابط اجتماعی»، وب‌سایت علوم حدیث، تاریخ بازدید: ۳۰ شهریور ۱۴۰۱.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۱۲ق.
  • خطیب، مهدی، مهارت‌های زندگی، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۶ش.
  • طبرسی، أبوالفضل علی، مشکاة الأنوار، [بی‌جا]، [بی‌نا]، [بی‌تا].
  • طوسی، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۱ق.
  • طوسی، اسدالله، سیرهٔ تربیتی و اخلاقی پیامبر و اهل‌بیت در خانه و خانواده (همسران شایسته)، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۹ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، [بی‌جا]، الإسلامیه، [بی‌تا].
  • محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
  • محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، دارالحدیث، چاپ یازدهم، ۱۳۸۹ش.
  • محمدی ری‌شهری، محمد، تحکیم خانواده از نگاه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۸۹ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:حسن_خلق_در_خانواده&oldid=32795»