پرش به محتوا

پیش‌نویس:قمه زنی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>شاهرودی
 
(۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<big>'''قمه‌زنی؛'''</big> نوعی از عزاداری با ایجاد زخم بر سر و جاری شدن خون.
[[پرونده:Brooklyn Museum - Ghamezani Muhharran One of 274 Vintage Photographs.jpg|جایگزین=قمه زنی در ایران|بندانگشتی|تصویر «قمه زنی محرم در ایران» از مجموعه موزه بروکلین. بین ۱۸۷۶ و ۱۹۳۳ میلادی]]
{{درشت|'''قمه‌زنی؛'''}} نوعی از عزاداری با ایجاد زخم بر سر و جاری شدن خون.


عزاداری بر [[شهادت]] [[امام حسین]] از سنت‌های مذهبی [[مسلمانان]] و به‌ویژه [[شیعیان]] است؛ از زمان [[صفویه]] یا [[قاجار]]، در مراسم عزاداری گروه‌هایی از شیعیان، پدیده‌ای به ‌نام قمه‌زنی رواج یافته که منشأ دینی ندارد و محل اختلاف است؛ موافقان یکی از دلایل خود را همدردی با امام حسین در حین انجام این کار می‌دانند؛ اما مخالفان با تأکید بر آسیب‌های فردی و اجتماعی این عمل، آن را نوعی بدعت می‌دانند که موجب وهن اسلام و تشیع می‌شود.
عزاداری بر [[شهادت]] امام حسین از سنت‌های مذهبی [[مسلمانان]] و به‌ویژه [[شیعیان]] است؛ از زمان [[صفویه]] یا [[قاجار]]، در مراسم [[عزاداری]] گروه‌هایی از شیعیان، پدیده‌ای به نام قمه‌زنی رواج یافته که منشأ دینی ندارد و محل اختلاف است؛ موافقان یکی از دلایل خود را همدردی با [[امام حسین]] در حین انجام این کار می‌دانند؛ اما مخالفان با تأکید بر آسیب‌های فردی و اجتماعی این عمل، آن را نوعی بدعت می‌دانند که موجب وهن [[اسلام]] و [[شیعه|تشیع]] می‌شود.


==مفهوم‌شناسی قمه‌زنی==
== مفهوم‌شناسی قمه‌زنی ==
قمه، سلاحی از جنس آهن، کوتاه‌تر از شمشیر و بلندتر از چاقو است که دو طرف آن تیز و بران است. در اصطلاح، زخمی کردن سروصورت و جاری شدن خون با انگیزۀ عزاداری در [[روز عاشورا]] را قمه‌زنی می‌گویند.<ref> آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص121.</ref>
قمه، سلاحی از جنس آهن، کوتاه‌تر از شمشیر و بلندتر از چاقو است که دو طرف آن تیز و بران است. در اصطلاح، زخمی کردن سروصورت و جاری شدن خون با انگیزهٔ عزاداری در [[روز عاشورا]] را قمه‌زنی می‌گویند.<ref>آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص121.</ref>


==تاریخچه قمه==
== تاریخچه قمه ==
قمه‌زنی پیش از سلجوقیان، ایلخانان و تیموریان جزء آیین‌های سوگواری [[شیعیان]] نبوده است و در دوران صفویه به تبعیت از فرقه‌های مسیحیان قرون‌وسطی و برخی آیین‌های هندی، در [[ایران]] گسترش یافت.<ref> ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدۀ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص73.</ref> در دورۀ [[صفویه]]، در روز [[عاشورا]] گروهی به ‌نام فداییان قزلباش با راه‌اندازی دسته‌های عزا و شمشیر به‌دست، قمه بر سر خود می‌زدند تا به این وسیله اعلام کنند، فدایی [[امام حسین]] هستند و حاضرند در راه امام حسین سرهای‌شان نیز بریده شود.<ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص62-63.</ref>
قمه‌زنی پیش از [[سلجوقیان]]، [[ایلخانان]] و [[تیموریان]] جزء آیین‌های سوگواری [[شیعیان]] نبوده است و در دوران صفویه به تبعیت از فرقه‌های مسیحیان قرون‌وسطی و برخی آیین‌های هندی، در [[ایران]] گسترش یافت.<ref>ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص73.</ref> در دورهٔ [[صفویه]]، در روز [[عاشورا]] گروهی به نام فداییان قزلباش با راه‌اندازی دسته‌های عزا و شمشیر به‌دست، قمه بر سر خود می‌زدند تا به این وسیله اعلام کنند، فدایی [[امام حسین]] هستند و حاضرند در راه امام حسین سرهای‌شان نیز بریده شود.<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص62-63.</ref>


برخی تاریخ‌نگاران خاستگاه قمه‌زنی را شهرهای مورد نفوذ دراویش و صوفیه در دوره صفویان دانستهاند؛<ref> مسائلی، قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت، 1386ش، ص23.</ref> اما قمه‌زنی به‌مثابه یک سبک عزاداری در دورۀ [[قاجاریه]] گسترش یافت.<ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص62-63.</ref> برخی دیگر، منشأ اصلی قمه‌زنی را ترک‌های آذربایجان دانسته‌اند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D9%82%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C «قمه‌زنی»، ویکی‌فقه.]</ref> علی شریعتی (1356ش)، قمه‌زنی را جزئی از مراسم مصائب مسیح دانسته که مسیحیان ارتدوکس برگزار می‌کرده‌اند. [[مرتضی مطهری]] (1358ش)، معتقد است که قمه‌زنی از ارتدوکس‌های قفقاز به ایران رسیده و به‌سرعت گسترش یافته است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052618583/%D9%82%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «قمه‌زنی پیشینۀ تاریخی در کرمان ندارد»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>
برخی تاریخ‌نگاران خاستگاه قمه‌زنی را شهرهای مورد نفوذ دراویش و صوفیه در دوره صفویان دانسته‌اند؛<ref>مسائلی، قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت، 1386ش، ص23.</ref> اما قمه‌زنی به‌مثابه یک سبک عزاداری در دورهٔ [[قاجاریه]] گسترش یافت.<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص62-63.</ref> برخی دیگر، منشأ اصلی قمه‌زنی را ترک‌های آذربایجان دانسته‌اند.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/قمه‌زنی «قمه‌زنی»، ویکی‌فقه.]</ref> [[علی شریعتی]] (۱۳۵۶ش)، قمه‌زنی را جزئی از مراسم مصائب مسیح دانسته که مسیحیان ارتدوکس برگزار می‌کرده‌اند. [[مرتضی مطهری]] (۱۳۵۸ش)، معتقد است که قمه‌زنی از ارتدوکس‌های قفقاز به ایران رسیده و به‌سرعت گسترش یافته است.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052618583/قمه-زنی-بیشینه-تاریخی-در-کرمان-ندارد «قمه‌زنی پیشینۀ تاریخی در کرمان ندارد»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>


از زمان [[قاجار]] تا پهلوی، بدون ایجاد ممنوعیتی از جانب حاکمان و علما، این عمل ادامه پیدا کرد و در دوران پهلوی اول به‌علت ممانعت از انجام آیین‌های دینی از جمله عزاداری [[امام حسین]]، علما ضمن صدور فتوایی، قمه‌زنی را جایز دانستند. در این میان برخی علما از قبیل [[امام خمینی]]، سیدمحمود طالقانی، زنجانی و سیدمحسن امین با خرافات رایج در عزاداری‌های آن زمان مبارزه کردند و در راستای این مبارزه، انجمن‌های اسلامی دانشجویان و انجمن اصلاح عقاید دینی مردم برپا شده و رسالۀ «التنزیه لاعمال الشبیه» نوشتۀ سیدمحسن امین با ترجمۀ جلال‌ آل‌احمد، تحت عنوان عزاداری‌های نامشروع چاپ شد.<ref> امین، عزاداری‌های نامشروع، 1371ش، ص12-16. </ref> پس از انقلاب، در سال 1358ش امام خمینی به ممنوعیت و حرمت قمه‌زنی حکم کرد و آمار قمه‌زنی کاهش یافت، اما پس از فوت او در پی حمایت برخی از علمای دینی دوباره افزایش یافت.<ref> ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدۀ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص73 </ref>
از زمان [[قاجار]] تا پهلوی، بدون ایجاد ممنوعیتی از جانب حاکمان و علما، این عمل ادامه پیدا کرد و در دوران پهلوی اول به‌علت ممانعت از انجام آیین‌های دینی از جمله عزاداری [[امام حسین]]، علما ضمن صدور فتوایی، قمه‌زنی را جایز دانستند. در این میان برخی علما از قبیل [[امام خمینی]]، سیدمحمود طالقانی، زنجانی و سیدمحسن امین با خرافات رایج در عزاداری‌های آن زمان مبارزه کردند و در راستای این مبارزه، انجمن‌های اسلامی دانشجویان و انجمن اصلاح عقاید دینی مردم برپا شده و رسالهٔ «التنزیه لاعمال الشبیه» نوشتهٔ سیدمحسن امین با ترجمهٔ [[جلال آل‌احمد]]، تحت عنوان عزاداری‌های نامشروع چاپ شد.<ref>امین، عزاداری‌های نامشروع، 1371ش، ص12-16.</ref> پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۸ش امام خمینی به ممنوعیت و حرمت قمه‌زنی حکم کرد و آمار قمه‌زنی کاهش یافت، اما پس از فوت او در پی حمایت برخی از علمای دینی دوباره افزایش یافت.<ref>ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص73</ref>


==مراسم قمه‌زنی==
== مراسم قمه‌زنی ==
در صبح روز [[عاشورا]] عزاداران با پوشیدن لباس سفید و بلندی مانند کفن، به‌صورت گروهی در خیابان، همراه با زدن طبل و شیپور و «حیدر حیدر» و «شاه حسین» گویان، مراسم را آغاز می‌کنند؛ با زدن قمه به بالای تاج سر و ایجاد شکاف عمیق، خون بر صورت و کفن آنها می‌ریزد. تعداد ضربات بین یک تا پانزده ضربه است؛ برخی در اثر شدت صدمۀ وارد شده بی‌هوش می‌شوند.<ref> ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدۀ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص76.</ref>
[[پرونده:قمه زنی۲.jpg|جایگزین=قمه‌زنی پسر توسط پدر در کربلا (عراق)|بندانگشتی|قمه‌زنی پسر توسط پدر در کربلا (عراق)]]
در صبح روز [[عاشورا]] عزاداران با پوشیدن لباس سفید و بلندی مانند کفن، به‌صورت گروهی در خیابان، همراه با زدن طبل و شیپور و «حیدر حیدر» و «شاه حسین» گویان، مراسم را آغاز می‌کنند؛ با زدن قمه به بالای تاج سر و ایجاد شکاف عمیق، خون بر صورت و کفن آنها می‌ریزد. تعداد ضربات بین یک تا پانزده ضربه است؛ برخی در اثر شدت صدمهٔ وارد شده بی‌هوش می‌شوند.<ref>ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص76.</ref>


==علل و اهداف قمه‌زنی==
== علل و اهداف قمه‌زنی ==
باورمندان این عمل، قمه‌زنی را با هدف فرهنگی، انجام می‌دهند؛ از جمله این اهداف؛ یادآوری وقایع روز [[عاشورا]]، تحکیم فرهنگ عزاداری، احترام به بزرگان و نیاکان خود، ایجاد همبستگی با شهدای روز عاشورا و ادای نذر<ref> ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدۀ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص75.</ref> و بیش از همۀ اینها ابراز علاقه و ارادت نسبت به [[امام حسین]] است.<ref> آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص121.</ref> علل دیگری چون سر به محمل کوبیدن [[حضرت زینب]]، جزع برای امام حسین، مواسات و همدردی با امام حسین، احیای امر مذهب، استدلال به فرازی از زیارت ناحیۀ مقدسه و سر به دیوار کوبیدن [[امام سجاد]] را جوازی بر این امر دانسته‌اند.<ref> قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص190-194.</ref>
باورمندان این عمل، قمه‌زنی را با هدف فرهنگی، انجام می‌دهند؛ از جمله این اهداف؛ یادآوری وقایع روز [[عاشورا]]، تحکیم فرهنگ عزاداری، احترام به بزرگان و نیاکان خود، ایجاد همبستگی با شهدای روز عاشورا و ادای [[نذر]]<ref>ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص75.</ref> و بیش از همهٔ اینها ابراز علاقه و ارادت نسبت به [[امام حسین]] است.<ref>آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص121.</ref> علل دیگری چون سر به محمل کوبیدن [[حضرت زینب]]، جزع برای امام حسین، مواسات و همدردی با امام حسین، احیای امر مذهب، استدلال به فرازی از زیارت ناحیهٔ مقدسه و سر به دیوار کوبیدن [[امام سجاد]] را جوازی بر این امر دانسته‌اند.<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص190-194.</ref>


==آسیب‌های اجتماعی قمه‌زنی==
== آسیب‌های اجتماعی قمه‌زنی ==
مخالفان قمه‌زنی، این عمل را بدعت، خرافه و ضد فرهنگِ عاشورا دانسته‌اند،<ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص57.</ref> به‌گونه‌ای که آن را از نمودهای حزن و اندوه و عزاداری نمی‌دانند، زیرا موجب تضعیف [[دین اسلام]] و مذهب تشیع می‌شود.<ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص65.</ref> قمه‌زنی با خون‌ریزی می‌تواند در افراد، موجب عفونت موضعی، قطع عروق و اعصاب، بروز بیماری‌هایی مانند هپاتیت ب، شکستگی استخوان و جمجمه و پارگی سیستم وریدی مغز شود؛<ref> ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدۀ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص74.</ref> اما پیامدهای اجتماعی آن توجه بیشتری را از سوی پژوهشگران به خود جلب کرده است؛ موارد زیر به‌عنوان آسیب‌های اجتماعی قمه‌زنی، از سوی مخالفان قمه‌زنی، مورد توجه قرار گرفته است:
[[پرونده:قمه زنی۱.jpg|جایگزین=بازتاب منفی قمه‌زنی در رسانه‌های غربی|بندانگشتی|بازتاب منفی قمه‌زنی در رسانه‌های غربی]]
*ایجاد [[ترس]] و وحشت در کودکان و زنان؛
مخالفان قمه‌زنی، این عمل را [[بدعت]]، خرافه و ضد فرهنگِ عاشورا دانسته‌اند،<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص57.</ref> به‌گونه‌ای که آن را از نمودهای حزن و اندوه و عزاداری نمی‌دانند، زیرا موجب تضعیف [[دین اسلام]] و مذهب تشیع می‌شود.<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص65.</ref> قمه‌زنی با خون‌ریزی می‌تواند در افراد، موجب عفونت موضعی، قطع عروق و اعصاب، بروز بیماری‌هایی مانند هپاتیت ب، شکستگی استخوان و جمجمه و پارگی سیستم وریدی مغز شود؛<ref>ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص74.</ref> اما پیامدهای اجتماعی آن توجه بیشتری را از سوی پژوهشگران به خود جلب کرده است؛ موارد زیر به‌عنوان آسیب‌های اجتماعی قمه‌زنی، از سوی مخالفان قمه‌زنی، مورد توجه قرار گرفته است:
*ایجاد فضای خشونت‌آمیز و تشویق به خشونت؛
* ایجاد [[ترس]] و وحشت در [[کودک|کودکان]] و زنان؛
*نادیده گرفتن عواطف انسانی؛
* ایجاد فضای خشونت‌آمیز و تشویق به خشونت؛
*تهدید امنیت به‌جهت استفاده از سلاح سرد؛<ref> آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص117.</ref>
* نادیده گرفتن عواطف انسانی؛
*غرق شدن در احساسات بی‌منطق و دوری از اهداف اصلی [[عاشورا]]؛<ref> آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص124.</ref>
* تهدید امنیت به‌جهت استفاده از سلاح سرد؛<ref>آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص117.</ref>
*دین‌گریزیی به‌ویژه در جوانان؛<ref> آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص125.</ref>
* غرق شدن در احساسات بی‌منطق و دوری از اهداف اصلی [[عاشورا]]؛<ref>آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص124.</ref>
*رواج پدیدۀ خودزنی (آسیب رساندن به بدن، کاری حرام دانسته شده است).<ref> آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص129.</ref>
* [[دین]]<nowiki/>گریزیی به‌ویژه در جوانان؛<ref>آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص125.</ref>
* رواج پدیدهٔ خودزنی (آسیب رساندن به بدن، کاری حرام دانسته شده است).<ref>آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص129.</ref>


==قمه‌زنی از منظر فقها==
== قمه‌زنی از منظر فقها ==
علما و فقهای بسیاری در حرمت و ممنوعیت این عمل فتوا داده‌اند؛ از جمله سید ابوالحسن اصفهانی، محمدحسین کاشف‌الغطاء،<ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص64. </ref> سیدمحمد اشرفی ‌شیرازی،<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.</ref> سید محمدباقر صدر،<ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص64. </ref> [[سید روح‌الله خمینی]]، محمدعلی اراکی، سید محمدباقر حکیم، محمد مؤمن، لطف‌الله صافی ‌گلپایگانی، ناصر مکارم ‌شیرازی،<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.</ref> سیدعلی سیستانی، <ref> شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، ص64. </ref> محمدابراهیم جناتی و [[سیدعلی خامنه‌ای]].<ref> قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.</ref> از موافقان قمه‌زنی می‌توان به سید محمدصادق روحانی و سیدصادق شیرازی اشاره کرد.<ref> [https://fa.wikishia.net/view/%D9%82%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C «قمه‌زنی»، ویکی‌شیعه.]</ref>
علما و فقهای بسیاری در حرمت و ممنوعیت این عمل فتوا داده‌اند؛ از جمله سید ابوالحسن اصفهانی، محمدحسین کاشف‌الغطاء،<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص64.</ref> سیدمحمد اشرفی شیرازی،<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.</ref> سید محمدباقر صدر،<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص64.</ref> [[سید روح‌الله خمینی]]، محمدعلی اراکی، سید محمدباقر حکیم، محمد مؤمن، لطف‌الله صافی گلپایگانی، ناصر مکارم شیرازی،<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.</ref> سیدعلی سیستانی،<ref>شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص64.</ref> محمدابراهیم جناتی و [[سیدعلی خامنه‌ای]].<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.</ref> از موافقان قمه‌زنی می‌توان به سید محمدصادق روحانی و سیدصادق شیرازی اشاره کرد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/قمه‌زنی «قمه‌زنی»، ویکی‌شیعه.]</ref>


==تصویرپردازی==
== تصویرپردازی ==
انعکاس این عمل در رسانه‌های جهانی به‌‌شرح ذیل است:
انعکاس این عمل در رسانه‌های جهانی به‌شرح ذیل است:


===فیلم===
=== فیلم ===
فیلم «فتنه» به دو [[زبان انگلیسی]] و هلندی به تهیه‌کنندگی یکی از نمایندگان مجلس هلند، در سال 1387ش در اینترنت منتشر شد و دو روز بعد به‌علت واکنش‌های تند به محتوای ضد اسلامی و قرآنی آن حذف شد. در این فیلم با نشان دادن صحنه‌ای از قمه‌زنی، چهره‌ای خشونت‌آمیز از [[اسلام]] و [[تشیع]] نشان داده شده است.<ref> قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص211-212.</ref>
[[پرونده:Fitna-2.jpg|جایگزین=فیلم فتنه|بندانگشتی|فیلم فتنه در ابتدا پیامبر اسلام را به صورت همان کاریکاتور جنجالی دانمارکی نمایش می‌دهد که بمب ساعتی بالای سرش در انتهای فیلم منفجر می‌شود]]
===سایت===
[[پرونده:قمه زنی.jpg|جایگزین=تصویری از قمه‌زنی کودکان در فیلم فتنه|بندانگشتی|تصویری از قمه‌زنی کودکان در فیلم فتنه]]
در سایت‌هایی همچون «jusus-is-savior»، «الفرقان» و «طریق‌الاسلام» در معرفی تشیع از تصاویر قمه‌زنی در روز [[عاشورا]] استفاده کرده و به تحقیر مذهب [[شیعه]] پرداخته‌اند.<ref> قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص212-213. </ref>
فیلم «فتنه» به دو [[زبان انگلیسی]] و هلندی به تهیه‌کنندگی یکی از نمایندگان مجلس هلند، در سال ۱۳۸۷ش در اینترنت منتشر شد و دو روز بعد به‌علت واکنش‌های تند به محتوای ضداسلامی و قرآنی آن حذف شد. در این فیلم با نشان دادن صحنه‌ای از قمه‌زنی، چهره‌ای خشونت‌آمیز از [[اسلام]] و [[تشیع]] نشان داده شده است.<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص211-212.</ref>


==جایگزین قمه‌زنی==
=== سایت ===
امروزه عزاداران حسینی با مبادرت به نذر خون در روز [[عاشورا]]، موجب تداوم فرهنگ عاشورا، نجات بیماران و حفظ سلامتی خود می‌شوند.<ref> [https://www.irna.ir/news/82260498/%D9%86%D8%B0%D8%B1-%D8%AE%D9%88%D9%86-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86-%D9%82%D9%85%D9%87-%D8%B2%D9%86%DB%8C «نذر خون جایگزین قمه‌زنی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
در سایت‌هایی همچون «jusus-is-savior»، «الفرقان» و «طریق‌الاسلام» در معرفی تشیع از تصاویر قمه‌زنی در روز [[عاشورا]] استفاده کرده و به تحقیر مذهب [[شیعه]] پرداخته‌اند.<ref>قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص212-213.</ref>


==پانویس==
== جایگزین قمه‌زنی ==
{{پانویس}}
امروزه عزاداران حسینی با مبادرت به نذر خون در روز [[عاشورا]]، موجب تداوم فرهنگ عاشورا، نجات بیماران و حفظ سلامتی خود می‌شوند.<ref>[https://www.irna.ir/news/82260498/نذر-خون-جایگزین-قمه-زنی «نذر خون جایگزین قمه‌زنی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>


==منابع==
== پانویس ==
*آمویی، محمدرضا و چقازردی، احسان، «آسیب‌شناسی پدیدۀ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، کنفرانس ملی دانش و فناوری روانشناسی، علوم تربیتی و جامع روانشناسی ایران، 1395ش.
{{پانویس}}
*امین، محسن، عزاداری‌های نامشروع، ترجمۀ جلال آل‌احمد، بوشهر، شروه، چاپ دوم، 1371ش.
 
*ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدۀ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، فصلنامۀ تحقیقات فرهنگی، دورۀ سوم، شمارۀ 3، 1389ش.
== منابع ==
*شیرکُش، هیثم، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدۀ قمه‌زنی»، مجموعه مقالات همایش اوج شعائر اسلامی و امنیت.
{{آغاز منابع}}
*قانع، احمدعلی و فتح‌الله بیاتی، محمدرضا، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال شانزدهم، شمارۀ 29، 1394ش.
* آمویی، محمدرضا و چقازردی، احسان، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، کنفرانس ملی دانش و فناوری روان‌شناسی، علوم تربیتی و جامع روان‌شناسی ایران، ۱۳۹۵ش.
*«قمه‌زنی»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: 11 مهر 1401ش.
* امین، محسن، عزاداری‌های نامشروع، ترجمهٔ جلال آل‌احمد، بوشهر، شروه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ش.
*«قمه‌زنی»، ویکی‌فقه، تاریخ بازدید: 11 مهر 1401ش.
* ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، فصلنامهٔ تحقیقات فرهنگی، دورهٔ سوم، شمارهٔ ۳، ۱۳۸۹ش.
*«قمه‌زنی پیشینۀ تاریخی در کرمان ندارد»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1400ش.
* شیرکُش، هیثم، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، مجموعه مقالات همایش اوج شعائر اسلامی و امنیت.
*مسائلی، مهدی، قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت، اصفهان، گلبن، چاپ ششم، 1386ش.
* قانع، احمدعلی و فتح‌الله بیاتی، محمدرضا، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال شانزدهم، شمارهٔ ۲۹، ۱۳۹۴ش.
*«نذر خون جایگزین قمه‌زنی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 17 مهر 1395ش.
* «قمه‌زنی»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
* «قمه‌زنی»، ویکی‌فقه، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
* «قمه‌زنی پیشینهٔ تاریخی در کرمان ندارد»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ش.
* مسائلی، مهدی، قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت، اصفهان، گلبن، چاپ ششم، ۱۳۸۶ش.
* «نذر خون جایگزین قمه‌زنی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مهر ۱۳۹۵ش.
{{پایان منابع}}
 
{{#seo:
|title=قمه‌زنی چیست؟ بررسی تاریخچه و دیدگاه‌های موافق و مخالف - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|keywords=قمه‌زنی، حکم قمه زنی، تاریخچه قمه زنی، قمه زنی چیست، عزاداری محرم، وهن دین
|description=قمه‌زنی نوعی عزاداری است که منشأ دینی نداشته و محل اختلاف فقهاست. با تاریخچه، دلایل موافقان و استدلال مخالفان این عمل که آن را وهن دین می‌دانند آشنا شوید - ویکی زندگی
}}
 
{{ایران-افقی}}
{{اسلام-افقی}}
 
[[رده:آداب و رسوم محلی در ایران]]
[[رده:آیین‌های سوگواری]]
[[رده:ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی]]
[[رده:باورهای اسلامی]]
[[رده:عزاداری‌ها]]

نسخهٔ کنونی تا ۱ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۰۳:۴۱

قمه زنی در ایران
تصویر «قمه زنی محرم در ایران» از مجموعه موزه بروکلین. بین ۱۸۷۶ و ۱۹۳۳ میلادی

قمه‌زنی؛ نوعی از عزاداری با ایجاد زخم بر سر و جاری شدن خون.

عزاداری بر شهادت امام حسین از سنت‌های مذهبی مسلمانان و به‌ویژه شیعیان است؛ از زمان صفویه یا قاجار، در مراسم عزاداری گروه‌هایی از شیعیان، پدیده‌ای به نام قمه‌زنی رواج یافته که منشأ دینی ندارد و محل اختلاف است؛ موافقان یکی از دلایل خود را همدردی با امام حسین در حین انجام این کار می‌دانند؛ اما مخالفان با تأکید بر آسیب‌های فردی و اجتماعی این عمل، آن را نوعی بدعت می‌دانند که موجب وهن اسلام و تشیع می‌شود.

مفهوم‌شناسی قمه‌زنی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قمه، سلاحی از جنس آهن، کوتاه‌تر از شمشیر و بلندتر از چاقو است که دو طرف آن تیز و بران است. در اصطلاح، زخمی کردن سروصورت و جاری شدن خون با انگیزهٔ عزاداری در روز عاشورا را قمه‌زنی می‌گویند.[۱]

تاریخچه قمه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

قمه‌زنی پیش از سلجوقیان، ایلخانان و تیموریان جزء آیین‌های سوگواری شیعیان نبوده است و در دوران صفویه به تبعیت از فرقه‌های مسیحیان قرون‌وسطی و برخی آیین‌های هندی، در ایران گسترش یافت.[۲] در دورهٔ صفویه، در روز عاشورا گروهی به نام فداییان قزلباش با راه‌اندازی دسته‌های عزا و شمشیر به‌دست، قمه بر سر خود می‌زدند تا به این وسیله اعلام کنند، فدایی امام حسین هستند و حاضرند در راه امام حسین سرهای‌شان نیز بریده شود.[۳]

برخی تاریخ‌نگاران خاستگاه قمه‌زنی را شهرهای مورد نفوذ دراویش و صوفیه در دوره صفویان دانسته‌اند؛[۴] اما قمه‌زنی به‌مثابه یک سبک عزاداری در دورهٔ قاجاریه گسترش یافت.[۵] برخی دیگر، منشأ اصلی قمه‌زنی را ترک‌های آذربایجان دانسته‌اند.[۶] علی شریعتی (۱۳۵۶ش)، قمه‌زنی را جزئی از مراسم مصائب مسیح دانسته که مسیحیان ارتدوکس برگزار می‌کرده‌اند. مرتضی مطهری (۱۳۵۸ش)، معتقد است که قمه‌زنی از ارتدوکس‌های قفقاز به ایران رسیده و به‌سرعت گسترش یافته است.[۷]

از زمان قاجار تا پهلوی، بدون ایجاد ممنوعیتی از جانب حاکمان و علما، این عمل ادامه پیدا کرد و در دوران پهلوی اول به‌علت ممانعت از انجام آیین‌های دینی از جمله عزاداری امام حسین، علما ضمن صدور فتوایی، قمه‌زنی را جایز دانستند. در این میان برخی علما از قبیل امام خمینی، سیدمحمود طالقانی، زنجانی و سیدمحسن امین با خرافات رایج در عزاداری‌های آن زمان مبارزه کردند و در راستای این مبارزه، انجمن‌های اسلامی دانشجویان و انجمن اصلاح عقاید دینی مردم برپا شده و رسالهٔ «التنزیه لاعمال الشبیه» نوشتهٔ سیدمحسن امین با ترجمهٔ جلال آل‌احمد، تحت عنوان عزاداری‌های نامشروع چاپ شد.[۸] پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۸ش امام خمینی به ممنوعیت و حرمت قمه‌زنی حکم کرد و آمار قمه‌زنی کاهش یافت، اما پس از فوت او در پی حمایت برخی از علمای دینی دوباره افزایش یافت.[۹]

مراسم قمه‌زنی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
قمه‌زنی پسر توسط پدر در کربلا (عراق)
قمه‌زنی پسر توسط پدر در کربلا (عراق)

در صبح روز عاشورا عزاداران با پوشیدن لباس سفید و بلندی مانند کفن، به‌صورت گروهی در خیابان، همراه با زدن طبل و شیپور و «حیدر حیدر» و «شاه حسین» گویان، مراسم را آغاز می‌کنند؛ با زدن قمه به بالای تاج سر و ایجاد شکاف عمیق، خون بر صورت و کفن آنها می‌ریزد. تعداد ضربات بین یک تا پانزده ضربه است؛ برخی در اثر شدت صدمهٔ وارد شده بی‌هوش می‌شوند.[۱۰]

علل و اهداف قمه‌زنی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

باورمندان این عمل، قمه‌زنی را با هدف فرهنگی، انجام می‌دهند؛ از جمله این اهداف؛ یادآوری وقایع روز عاشورا، تحکیم فرهنگ عزاداری، احترام به بزرگان و نیاکان خود، ایجاد همبستگی با شهدای روز عاشورا و ادای نذر[۱۱] و بیش از همهٔ اینها ابراز علاقه و ارادت نسبت به امام حسین است.[۱۲] علل دیگری چون سر به محمل کوبیدن حضرت زینب، جزع برای امام حسین، مواسات و همدردی با امام حسین، احیای امر مذهب، استدلال به فرازی از زیارت ناحیهٔ مقدسه و سر به دیوار کوبیدن امام سجاد را جوازی بر این امر دانسته‌اند.[۱۳]

آسیب‌های اجتماعی قمه‌زنی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بازتاب منفی قمه‌زنی در رسانه‌های غربی
بازتاب منفی قمه‌زنی در رسانه‌های غربی

مخالفان قمه‌زنی، این عمل را بدعت، خرافه و ضد فرهنگِ عاشورا دانسته‌اند،[۱۴] به‌گونه‌ای که آن را از نمودهای حزن و اندوه و عزاداری نمی‌دانند، زیرا موجب تضعیف دین اسلام و مذهب تشیع می‌شود.[۱۵] قمه‌زنی با خون‌ریزی می‌تواند در افراد، موجب عفونت موضعی، قطع عروق و اعصاب، بروز بیماری‌هایی مانند هپاتیت ب، شکستگی استخوان و جمجمه و پارگی سیستم وریدی مغز شود؛[۱۶] اما پیامدهای اجتماعی آن توجه بیشتری را از سوی پژوهشگران به خود جلب کرده است؛ موارد زیر به‌عنوان آسیب‌های اجتماعی قمه‌زنی، از سوی مخالفان قمه‌زنی، مورد توجه قرار گرفته است:

  • ایجاد ترس و وحشت در کودکان و زنان؛
  • ایجاد فضای خشونت‌آمیز و تشویق به خشونت؛
  • نادیده گرفتن عواطف انسانی؛
  • تهدید امنیت به‌جهت استفاده از سلاح سرد؛[۱۷]
  • غرق شدن در احساسات بی‌منطق و دوری از اهداف اصلی عاشورا؛[۱۸]
  • دینگریزیی به‌ویژه در جوانان؛[۱۹]
  • رواج پدیدهٔ خودزنی (آسیب رساندن به بدن، کاری حرام دانسته شده است).[۲۰]

قمه‌زنی از منظر فقها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

علما و فقهای بسیاری در حرمت و ممنوعیت این عمل فتوا داده‌اند؛ از جمله سید ابوالحسن اصفهانی، محمدحسین کاشف‌الغطاء،[۲۱] سیدمحمد اشرفی شیرازی،[۲۲] سید محمدباقر صدر،[۲۳] سید روح‌الله خمینی، محمدعلی اراکی، سید محمدباقر حکیم، محمد مؤمن، لطف‌الله صافی گلپایگانی، ناصر مکارم شیرازی،[۲۴] سیدعلی سیستانی،[۲۵] محمدابراهیم جناتی و سیدعلی خامنه‌ای.[۲۶] از موافقان قمه‌زنی می‌توان به سید محمدصادق روحانی و سیدصادق شیرازی اشاره کرد.[۲۷]

تصویرپردازی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

انعکاس این عمل در رسانه‌های جهانی به‌شرح ذیل است:

فیلم

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
فیلم فتنه
فیلم فتنه در ابتدا پیامبر اسلام را به صورت همان کاریکاتور جنجالی دانمارکی نمایش می‌دهد که بمب ساعتی بالای سرش در انتهای فیلم منفجر می‌شود
تصویری از قمه‌زنی کودکان در فیلم فتنه
تصویری از قمه‌زنی کودکان در فیلم فتنه

فیلم «فتنه» به دو زبان انگلیسی و هلندی به تهیه‌کنندگی یکی از نمایندگان مجلس هلند، در سال ۱۳۸۷ش در اینترنت منتشر شد و دو روز بعد به‌علت واکنش‌های تند به محتوای ضداسلامی و قرآنی آن حذف شد. در این فیلم با نشان دادن صحنه‌ای از قمه‌زنی، چهره‌ای خشونت‌آمیز از اسلام و تشیع نشان داده شده است.[۲۸]

سایت

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در سایت‌هایی همچون «jusus-is-savior»، «الفرقان» و «طریق‌الاسلام» در معرفی تشیع از تصاویر قمه‌زنی در روز عاشورا استفاده کرده و به تحقیر مذهب شیعه پرداخته‌اند.[۲۹]

جایگزین قمه‌زنی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه عزاداران حسینی با مبادرت به نذر خون در روز عاشورا، موجب تداوم فرهنگ عاشورا، نجات بیماران و حفظ سلامتی خود می‌شوند.[۳۰]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص121.
  2. ↑ ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص73.
  3. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص62-63.
  4. ↑ مسائلی، قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت، 1386ش، ص23.
  5. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص62-63.
  6. ↑ «قمه‌زنی»، ویکی‌فقه.
  7. ↑ «قمه‌زنی پیشینۀ تاریخی در کرمان ندارد»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
  8. ↑ امین، عزاداری‌های نامشروع، 1371ش، ص12-16.
  9. ↑ ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص73
  10. ↑ ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص76.
  11. ↑ ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص75.
  12. ↑ آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص121.
  13. ↑ قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص190-194.
  14. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص57.
  15. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص65.
  16. ↑ ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، 1389ش، ص74.
  17. ↑ آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص117.
  18. ↑ آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص124.
  19. ↑ آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص125.
  20. ↑ آمویی و چقازردی، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، 1395ش، ص129.
  21. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص64.
  22. ↑ قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.
  23. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص64.
  24. ↑ قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.
  25. ↑ شیرکش، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، ص64.
  26. ↑ قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص201-210.
  27. ↑ «قمه‌زنی»، ویکی‌شیعه.
  28. ↑ قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص211-212.
  29. ↑ قانع و بیاتی، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، 1394ش، ص212-213.
  30. ↑ «نذر خون جایگزین قمه‌زنی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • آمویی، محمدرضا و چقازردی، احسان، «آسیب‌شناسی پدیدهٔ قمه‌زنی از ابعاد مختلف اجتماعی و امنیتی»، کنفرانس ملی دانش و فناوری روان‌شناسی، علوم تربیتی و جامع روان‌شناسی ایران، ۱۳۹۵ش.
  • امین، محسن، عزاداری‌های نامشروع، ترجمهٔ جلال آل‌احمد، بوشهر، شروه، چاپ دوم، ۱۳۷۱ش.
  • ربانی و دیگران، «رهیافتی فرهنگی بر پدیدهٔ قمه‌زنی شهروندان خمینی‌شهر»، فصلنامهٔ تحقیقات فرهنگی، دورهٔ سوم، شمارهٔ ۳، ۱۳۸۹ش.
  • شیرکُش، هیثم، «بررسی آسیب‌های اجتماعی و امنیتی پدیدهٔ قمه‌زنی»، مجموعه مقالات همایش اوج شعائر اسلامی و امنیت.
  • قانع، احمدعلی و فتح‌الله بیاتی، محمدرضا، «قمه‌زنی؛ عزاداری یا خرافه؟»، مطالعات فرهنگ و ارتباطات، سال شانزدهم، شمارهٔ ۲۹، ۱۳۹۴ش.
  • «قمه‌زنی»، ویکی‌شیعه، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «قمه‌زنی»، ویکی‌فقه، تاریخ بازدید: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ش.
  • «قمه‌زنی پیشینهٔ تاریخی در کرمان ندارد»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ش.
  • مسائلی، مهدی، قمه‌زنی؛ سنت یا بدعت، اصفهان، گلبن، چاپ ششم، ۱۳۸۶ش.
  • «نذر خون جایگزین قمه‌زنی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مهر ۱۳۹۵ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:قمه_زنی&oldid=32192»