آبشار ویسادار؛ سومین آبشار مرتفع گیلان در دل جنگل‌های رضوانشهر.
آبشار ویسادار، در قلب جنگل‌های انبوه و سرسبز شمال ایران، همچون تاجی درخشان بر دامان طبیعت گیلان می‌درخشد. این شاهکار خلق‌شده، با عظمت خروشان و زیبایی سحرآمیزش، زنده‌ترین تجلی قدرت بی‌همتای آفرینش خداوند است؛ صحنه‌ای که هر بیننده‌ای را به حیرت واداشته و قلبش را با نوای جادویی آب می‌نوازد. دیواره‌های پرشکوه و منحصربه‌فرد اطراف آن، قابی اسرارآمیز برای این الماس سبزجنگل ساخته‌اند؛ گویی هنرمندی بزرگ، پرده‌ای از یک رؤیای رؤیایی را در دل جنگل گشوده است. این آبشار خروشان، نه تنها سومین آبشار مرتفع گیلان است، بلکه نگینی ناب در تارک جاذبه‌های طبیعی ایران به‌شمار می‌رود. هر سال، هزاران گردشگر مشتاق، مسیر پرفرازونشیب جنگل را می‌پیمایند تا شاهد نمایش خیره‌کنندهٔ هم‌نوایی آب، صخره و سبزی جنگل باشند.
آبشار دیدنی ویسادار در استان گیلان، محدودهٔ شهرستان رضوانشهر در ۱۶کیلومتری منطقهٔ پره‌سر و در دهستان ارده و در روستای آوَویار، واقع شده است.[۱] به‌لحاظ جغرافیایی آبشار ویسادار با شهر پره‌سر ۱۶کیلومتر، با تالش ۳۰کیلومتر و با شهر رشت نیز در حدود ۶۰کیلومتر فاصله دارد.[۲]
ارتفاع آبشار ۱۵ متر و عرض آن حدود ۲۰ متر است. ویسادار یک واژهٔ تالشی و به‌معنای «سایهٔ درخت بید» است. بسیاری معتقدند که دلیل نام‌گذاری این آبشار می‌تواند به‌خاطر وجود درختان بید در مسیر رسیدن به این آبشار باشد.[۳]
صخره‌های پشت آبشار به‌دلیل فرسایش، لایه‌لایه و پله‌پله شده‌اند و نمایی منحصربه‌فرد به آبشار داده‌اند؛ این ویژگی به‌ویژه در پاییز، با پوشیده شدن لایه‌ها از برگ‌های رنگارنگ، منظره‌ای چشم‌نواز خلق می‌کند.[۴] آبشار از روی تخته‌سنگ‌های بلند به حوضچه‌ای سنگی می‌ریزد که آب زلال و هوای خنک آن، محیطی بسیار دلپذیر برای گردشگران ایجاد کرده است. شنا و آب‌تنی در حوضچهٔ آبشار در فصل‌های گرم سال از محبوب‌ترین تفریحات گردشگران است.[۵] آب آبشار به رودخانهٔ لمیر می‌ریزد و در نهایت هم به دریای خزر می‌پیوندد.[۶]
مسیر جنگلی منتهی به آبشار، خود یکی از جذابیت‌های منطقه است و پیاده‌روی در این مسیر، با صدای پرندگان و هوای مطبوع، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی به‌شمار می‌رود و فرصتی است برای تجربهٔ ارتباط عمیق با طبیعت و درک بهتر از خلقت خداوند که همه چیز را با نظم و هماهنگی شگفت‌انگیز آفریده است.[۷]
بهترین زمان برای بازدید از آبشار ویسادار، فصل بهار و اوایل پاییز است؛ زیرا هم آب‌وهوای منطقه دلپذیرتر است و هم طبیعت اطراف آبشار در زیباترین حالت خود قرار دارد. در تابستان به‌دلیل رطوبت بالا و گرمای هوا ممکن است تحمل این شرایط برای برخی گردشگران سخت باشد.[۸]
ساکنان منطقهٔ آبشار ویسادار عمدتاً بومیان تالشی هستند. این بخش از گیلان دارای فرهنگ باستانی تالش است و مردم محلی آن به زبان تالشی صحبت می‌کنند. با گذر زمان از شرق، گیلکان نیز به این منطقه مهاجرت کرده‌اند و از غرب نیز ترک‌ها به‌عنوان اقوام ایرانی به این ناحیه آمده‌اند، در نتیجه ترکیبی از اقوام تالشی، گیلک و ترک در روستاهای اطراف آبشار زندگی می‌کنند. این تنوع قومی سبب شده تا فرهنگ، زبان و آداب و رسوم منطقه رنگ و بویی غنی و متنوع داشته باشد. همچنین، بسیاری از ساکنان منطقه به فعالیت‌هایی چون کشاورزی، دامداری و پرورش زنبور عسل مشغول هستند و عسل طبیعی این منطقه شهرت خاصی دارد.[۹]
پوشش گیاهی: در جنگل‌های اطراف آبشار ویسادار، تراکم درختان بسیار بالا است و گونه‌های مختلفی از گیاهان در نزدیکی این آبشار وجود دارد. بخش وسیعی از جنگل را «درختان بید» پوشانده‌اند. درختان دیگری مانند ممرز، افرا، گردو، راش، توسکا، اوجا و نمدار نیز در این منطقه دیده می‌شوند. گیاهان علفی و بوته‌ای مانند سرخس، پیچک، زالزالک، آلوچه، تمشک و گل‌های وحشی نیز در جنگل‌های اطراف رشد می‌کنند. از طرفی گیاهان دارویی مانند «بارهنگ»، «گل ختمی»، «گل‌گاوزبان»، «کاسنی»، «پونه»، «غاز ایاقی»، «ثعلب» و «مازو» در این منطقه وجود دارند.[۱۰] این پوشش گیاهی در هر فصل زیبایی خاصی دارد؛ به‌ویژه در پاییز با رنگ‌های زرد و قرمز برگ‌ها، منظره‌ای بسیار چشم‌نواز ایجاد می‌کند.[۱۱]
حیات وحش: حیواناتی نظیر خرگوش، جوجه‌تیغی، خرس، گرگ، گراز، اسب و گاو در اطراف این آبشار وجود دارد[۱۲] و پرنده‌های مختلفی نیز از قبیل کبک، غاز، قرقاول و مرغابی‌های وحشی در نزدیکی آبشار ویسادار زندگی می‌کنند.[۱۳]
فاصلهٔ نزدیک آبشار تا جادهٔ اصلی و روستاهای اطراف، این منطقه را به مکانی جذاب و بکر برای علاقه‌مندان به اتراق در طبیعت تبدیل کرده است.[۱۴] کلبه‌هایی به روش سنتی در نزدیکی آبشار ساخته شده‌اند که امکانات متعددی را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهند.[۱۵] گردشگرانی که تمایل به اقامت و اتراق در نزدیکی آبشار و جنگل دارند، می‌توانند از کلبه‌های اجاره‌ای این منطقه استفاده کنند.[۱۶] همچنین هتل‌های رشت و رضوانشهر با امکانات مناسب، میزبان گردشگرانی است که از آبشار ویسادار بازدید می‌کنند.[۱۷]
برای سفر به آبشار ویسادار لازم است در استان گیلان به‌سمت انزلی حرکت کرده و با عبور از شهر رضوانشهر به منطقه پره‌سر رسید. با عبور از روستای صیقل‌سرا و آوَویار و پس از طی‌کردن مسافتی در حدود ۱۵ کیلومتر، آبشار دیده می‌شود؛ البته چهار کیلومتر پایانی این جادهٔ روستایی خاکی است.[۱۸]
آبشار ویسادار در بین مردم محلی منطقهٔ رضوانشهر و شهرستان پره‌سر جایگاه ویژه‌ای دارد و بخشی از هویت طبیعی و فرهنگی آن‌ها محسوب می‌شود.
نام آبشار در زبان تالشی به‌معنای «سایهٔ درخت بید» است که نشان‌دهندهٔ ارتباط عمیق مردم بومی با طبیعت و پوشش گیاهی منطقه است.[۱۹]
این آبشار و جنگل‌های اطراف آن محل مناسبی برای برگزاری تفریحات بومی مانند پیاده‌روی، شنا در حوضچهٔ طبیعی و گردشگری طبیعی است که به حفظ سنت‌های محلی و سبک زندگی سنتی کمک می‌کند.[۲۰]
آبشار ویسادار به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم استان گیلان، سالانه گردشگران زیادی را جذب می‌کند که این امر موجب رونق اقتصادی منطقه شده است.
وجود امکاناتی مانند پارکینگ، سرویس بهداشتی، رستوران و پل فلزی تماشاگر آبشار، زمینه‌ساز توسعهٔ گردشگری و اشتغال‌زایی برای مردم محلی است.[۲۱]
توسعهٔ گردشگری در این منطقه می‌تواند به افزایش درآمدهای محلی، ایجاد کسب‌وکارهای مرتبط با خدمات گردشگری مانند اقامتگاه‌های سنتی، فروش صنایع دستی و محصولات کشاورزی و بهبود زیرساخت‌ها کمک کند.
مسئولان محلی بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های بیشتر، اعطای مجوز ساخت کلبه‌های سنتی و نصب تابلوهای راهنما برای معرفی بهتر آبشار تأکید دارند تا از این ظرفیت اقتصادی به شکل بهینه بهره‌برداری شود.[۲۲]
آبشار ویسادار علاوه بر اینکه نمادی از زیبایی طبیعی و فرهنگی منطقه است، محرکی برای توسعهٔ اقتصادی پایدار از طریق گردشگری طبیعی در منطقه محسوب می‌شود.[۲۳]
منطقهٔ آبشار ویسادار دارای جذابیت‌های گردشگری بسیار متنوع و چشم‌نوازی است و هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند:
آبشار چالدشتآبشار ویسادار با ارتفاع ۱۵ متر و شکل خاص لایه‌لایهٔ صخره‌های پشت آن، نمایی منحصربه‌فرد و خیره‌کننده ایجاد کرده است. این آبشار بعد از آبشار لاتون و آبشار چالدشت، سومین آبشار مرتفع استان گیلان است[۲۴] و آب زلال آن پس از عبور از لایه‌های سنگی به حوضچه‌ای نیم‌دایره‌ای و مناسب برای شنا می‌ریزد.[۲۵]
جنگل‌های انبوه و سرسبز اطراف آبشار با درختان بید، ممرز، افرا، راش و سایر گونه‌ها، محیطی آرام و دلپذیر برای پیاده‌روی و طبیعت‌گردی فراهم کرده‌اند. صدای پرندگان و عطر جنگل در مسیر رسیدن به آبشار، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای گردشگران به ارمغان می‌آورد.[۲۶]
پل فلزی روبروی آبشار نیز امکان تماشای کامل و دیدن چشم‌اندازهای زیبا از آبشار و رودخانهٔ لمیر را به بازدیدکنندگان می‌دهد و مکانی مناسب برای عکاسی است.
حوضچهٔ آبشار در فصل‌های گرم سال محل مناسبی برای آب‌تنی و شنا است که گردشگران زیادی به آن علاقه‌مند هستند.[۲۷]
کلبه‌ها و امکانات رفاهی اطراف آبشار شامل فروشگاه‌های کوچک چای، قلیان، عسل طبیعی و تنقلات، همچنین آلاچیق‌هایی برای استراحت و پیک‌نیک، فضای مناسبی برای اقامت کوتاه‌مدت و تفریح فراهم کرده‌اند.
قلعه لیسار تالشجاذبههای طبیعی و تاریخی نزدیک مانند آبشار آسیابگا، ساحل جنگلی گیسوم، گردنهٔ حیران، جادهٔ اسالم به خلخال و قلعهٔ لیسار از دورهٔ سلجوقیان، گزینه‌های جذاب دیگری برای گردشگران در نزدیکی آبشار ویسادار هستند.[۲۸]
مسیر جنگلی دست‌نخورده و خوش آب و هوا که پیمودن آن خود نوعی تفریح و تجربهٔ طبیعت‌گردی است، از دیگر جذابیت‌های این منطقه به‌شمار می‌رود.[۲۹]
