پیشنویس:جمادی الثانی
جمادیالثانی؛ ششمین ماه از ماههای تقویم قمری در فرهنگ اسلامی.
جمادیالثانی یا جمادیالآخر، ششمین ماه از ماههای دوازدهگانة قمری در فرهنگ اسلامی است که بین ماههای جمادیالاول و رجب قرار گرفته است. بهدلیل وجود برخی مناسبتهای مذهبی همچون ولادت و شهادت فاطمهٔ زهرا، این ماه از اهمیت خاصی نزد شیعیان برخوردار است.
واژهشناسی و نامگذاری
[ویرایش | ویرایش مبدأ]جمادی، از ریشهٔ «جمد» بهمعنای خشکی[۱] انجماد و سرمای سخت است. ماههای جمادیالاول و جمادیالثانی، از جمله ماههای جفتی هستند.[۲]
از آنجا که نامگذاری دو ماه جمادیالاول و جمادیالثانی در فصل سرما و یخبندان بوده و آب در این ماهها منجمد میشده، آنها را «جمادی» نامیدهاند[۳] و نیز چون ششمین ماه از سال قمری است، برخی به آن جمادی سته میگویند.[۴]
ماه جمادیالثانی قبل از اسلام
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در دوران جاهلیت مدت روزهای این ماه، سی روز بوده که بعد از اسلام مثل دیگر ماههای قمری، بر اساس رؤیت هلال ۲۹ یا ۳۰ روز تعیین میشود.[۵]
تقدیم و تأخیر ماهها بر یکدیگر از دیگر آدابورسوم عصر جاهلیت بوده است. آنها دو ماه جمادیالاول و جمادیالثانی را قبل از رجب قرار داده و بهدلیل حرام بودن جنگ در ماه رجب، در دو ماه جمادی تلاش میکردند که انتقام خود را از دشمن بگیرند.[۶]
وقایع تاریخی ماه جمادیالثانی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در ماه جمادیالثانی رویدادهای زیر واقع شده است:
شهادت فاطمهٔ زهرا (۳ جمادیالثانی ۱۱ق)[۷]
ولادت فاطمهٔ زهرا (۲۰ جمادیالثانی ۲ یا ۵ بعثت)[۸]
ماه جمادیالثانی در فرهنگ شیعیان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در تقویم اسلامی، روز سوم این ماه مصادف با شهادت فاطمهٔ زهرا است. شیعیان و هیئتهای مذهبی در کشورهای مختلف جهان، هر ساله در این شبانهروز، عزاداری میکنند.[۹] شیعیان عراقی در شهرهای مختلف عراق از جمله نجف و کربلا، با برگزاری مجالس سوگواری، راهاندازی دستههای عزاداری و برپایی موکب و پذیرایی از عزاداران حضرت زهرا، یاد او را گرامی میدارند.[۱۰] سوم جمادیالثانی (سالروز شهادت فاطمه زهرا)، در ایران تعطیل رسمی است. مردم و هیئتهای مذهبی در سراسر ایران با نصب پرچمهای سیاه بر درب منازل و خیابانها، سیاهپوش کردن حرم امامان و امام زادگان، مساجد و اماکن متبرکه و نیز با برپایی مراسم سخنرانی، روضهخوانی، سینهزنی و زنجیرزنی برای حضرت زهرا عزاداری میکنند.[۱۱] بیستم جمادیالثانی، سالروز ولادت فاطمهٔ زهرا از دیگر مناسبتهای مذهبی در این ماه است. شیعیان در سراسر جهان همچون افغانستان، پاکستان، ترکیه، سوریه، لبنان، ترکمنستان،[۱۲] شهرهای نجف و کربلا در عراق و سراسر ایران این روز را با برگزاری مراسمهای متنوع همچون آذینبندی حرم امامان، امامزادگان در عراق و ایران، چراغانی کردن اماکن مذهبی، اجرای سرود، مولودیخوانی، شعرخوانی، سخنرانی، پخش شربت و شیرینی، جشن میگیرند.[۱۳]
در ایران، روز ولادت فاطمه زهرا را بهعنوان «روز زن» نامگذاری کردهاند. در این روز، سخنرانان، کارشناسان و گویندگان صداوسیما، با بیان مقام و منزلت زن و مادر در اسلام، نقش تربیتی آنها را در جامعه و خانواده مورد توجه قرار میدهند. همچنین، همسران و فرزندان بهپاس زحمات و تلاشهای زنان و مادران خود، با اهدای گل و هدایا مقام آنها را گرامی داشته و از زحمات آنها تجلیل و قدردانی میکنند.[۱۴]
اعمال عبادی ماه جمادیالثانی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]از جمله اعمال مستحبی ماه جمادیالثانی، خواندن دعای «اللّهُمَّ یا اللَّهُ أَنْتَ الدّائِمُ الْقائِمُ، یا اللَّهُ أَنْتَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ، یا اللَّهُ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْلی» در روز اول،[۱۵] عزاداری و خواندن زیارتنامهٔ فاطمهٔ زهرا در روز سوم جمادیالثانی، روزه گرفتن، خیرات کردن و صدقه دادن در روز بیستم این ماه هستند. خواندن چهار رکعت نماز همراه با صلوات و دعاهایی که برای آن ذکر شده از دیگر اعمال مستحبی ماه جمادیالثانی است.[۱۶]
ماه جمادیالثانی در ادبیات فارسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]در ادبیات و اشعار فارسی، شاعران فارسیزبان همچون فرخی سیستانی و منوچهری دو ماه جمادیالاول و جمادیالثانی را در اشعار خود بهکار بردهاند؛ برای مثال، فرخی سیستانی در ضمن قصیدهٔ خود میگوید:[۱۷] الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق منوچهری در ضمن اشعار خود چین میسراید:[۱۸] الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ دهخدا، «جمادی»، وبسایت واژهیاب.
- ↑ عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ حائری، «جمادی»، دایرةالمعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423؛ عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ دهخدا، «جمادی»، وبسایت واژهیاب.
- ↑ عبداللهی، «جمادی»، دانشنامۀ جهان اسلام.
- ↑ حائری، «جمادی»، دایرةالمعارف تشیع، 1386ش، ج5، ص423.
- ↑ قمی، مفاتیحالجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادیالثانی»؛ اشتهاردی، سوگنامهٔ آل محمد، 1379ش، ص25.
- ↑ قمی، مفاتیحالجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادیالثانی».
- ↑ «گزارشی از عزاداری شهادت حضرت زهرادر کشورهای مختلف»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «برپایی آیین سالروز شهادت حضرت فاطمۀ زهرا در نجف و کربلا»، خبرگزاری ابکنا.
- ↑ «عزاداری شهادت حضرت زهرادر سراسر ایران»، وبسایت صاحبخبر.
- ↑ «جشن میلاد حضرت فاطمۀ زهرا درکشورهای مختلف جهان برگزار شد»، خبرگزرای رسمی حوزه.
- ↑ «جشن ولادت حضرت زهرا در شهرهای کربلا و نجف» شیعه نیوز.
- ↑ «برنامههای هفتۀ بزرگداشت مقام زن و روز مادر اعلام شد»، خبرگزاری شبستان.
- ↑ سید بنطاووس، الإقبال بالأعمال، 1376ش، ج3، ص157.
- ↑ قمی، مفاتیحالجنان، 1370ش، «اعمال ماه جمادیالثانی».
- ↑ فرخی سیستانی، «دیوان اشعار، قصاید»، شمارۀ 9، درمدح خواجه جلیل عبدالرزاق، وبسایت گنجور.
- ↑ منوچهری، «دیوان اشعار، مسمطات»، شماره 10، در وصف خزان، وبسایت گنجور.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «برپایی آیین سالروز شهادت حضرت فاطمهٔ زهرا در نجف و کربلا»، خبرگزاری ابکنا، تاریخ درج: ۲۸ دی ۱۳۹۹ش.
- «برنامههای هفتهٔ بزرگداشت مقام زن و روز مادر اعلام شد»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج: ۲۸ دی ۱۴۰۰ش.
- «جشن میلاد حضرت فاطمهٔ زهرا درکشورهای مختلف جهان برگزار شد»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج: ۱۹ اسفند ۱۳۹۶ش.
- «جشن ولادت حضرت زهرا در شهرهای کربلا و نجف» شیعه نیوز، تاریخ درج: ۱۹ اسفند ۱۳۹۶ش.
- حائری، مهدی، دائرةالمعارف تشیع، تهران، نشر سعید محبی، چ۴، ۱۳۸۶ش.
- دهخدا، «جمادی»، سایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۱ اسفند ۱۴۰۱ش.
- زبیدی، محمد، تاج العروس، بیروت، دارالهدایة، ۱۳۸۶ش.
- سید بنطاووس، علی بن موسی، إقبالالأعمال، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۶ش.
- عبداللهی، رضا، «جمادی»، دانشنامهٔ جهان اسلام، تاریخ بازدید: ۱ اسفند ۱۴۰۱ش.
- «عزاداری شهادت حضرت زهرا در سراسر ایران»، وبسایت صاحبخبر، تاریخ درج: ۱۶ دی ۱۴۰۰ش.
- فرخی سیستانی، «دیوان اشعار، قصاید»، شمارهٔ ۹، در مدح خواجه جلیل عبدالرزاق، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲ اسفند ۱۴۰۱ش.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیحالجنان، تهران، فرهنگ اسلامی، چ۵، ۱۳۷۰ش.
- «گزارشی از عزاداری شهادت حضرت زهرا در کشورهای مختلف»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ درج: ۲۳ بهمن ۱۳۹۷ش.
- محمدی اشتهاردی، محمد، سوگنامهٔ آل محمد، قم، ناصر، چ۱۴، ۱۳۷۹ش.
- منوچهری، «دیوان اشعار، مسمطات»، شماره ۱۰، در وصف خزان، وبسایت گنجور، تاریخ بازدید: ۷ اسفند ۱۴۰۱ش.
زمان و تقویم | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| واژگان زمان | |||||
| واژگان تقویم | |||||
| ماهها | |||||
| رویدادهای مهم | |||||
| روزها | |||||
| روزهای نامدار |
| ||||
