پیش‌نویس:تکیه‌گاه آقا مرتضی علی
.jpg)
تکیه‌گاه آقا مرتضی علی؛ تکیه‌ای به نام امام علی با هدف حمایت از آسیب‌دیدگان اجتماعی در منطقه هرندی تهران.
تکیه‌گاه آقا مرتضی علی، نهادی اجتماعی-مذهبی در محله هرندی تهران است که در سال ۱۳۹۸ و همزمان با عید غدیر توسط عبدالرضا هلالی تأسیس شد. این مرکز با هدف حمایت و ارائه پناه به اقشار آسیب‌دیده جامعه، از جمله نیازمندان، معتادان طردشده، افراد بی‌خانمان و حتی تحصیل‌کردگانی که به دلایلی از خانواده و جامعه جدا افتاده‌اند، فعالیت می‌کند. هلالی با الهام از گفت‌وگویی انگیزه‌بخش با یکی از نیازمندان محل، کوشیده است کارکرد سنتی تکیه را به عرصه خدمات اجتماعی و امدادرسانی گسترش دهد. در این مکان، علاوه بر حفظ شعائر دینی، با برپایی سفره‌های اطعام و ارائه خدمات حمایتی، گامی بلند در جهت تأمین نیازهای محرومان و بازگرداندن کرامت انسانی آنان برداشته شده است.
معرفی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تکیه‌گاه آقا مرتضی علی در خیابان و محلهٔ شهید هرندی تهران قرار دارد.[۱] این تکیه‌گاه همزمان با عید غدیر در سال ۱۳۹۸ش به همت عبدالرضا هلالی با برپاکردن سفرهٔ اطعامی در محلهٔ هرندی تهران افتتاح شد.[۲] در تکیه‌گاه آقا مرتضی علی، افراد آسیب‌پذیر و رانده‌شده از اجتماع، حمایت می‌شوند و خدمات اجتماعی دریافت می‌کنند. این افراد، طیف گسترده‌ای از اقشار اجتماعی را در بر می‌گیرند مانند نیازمندان؛ معتادان طردشده از سوی خانواده‌ها که در جامعه با آنها مانند مجرم برخورد می‌شود؛ افرادی که با داشتن خانواده‌های ثروتمند، به هر دلیلی از سوی خانواده طرد شده‌اند. در این مجموعه حتی جانباز، شاعر یا افراد تحصیل‌کرده نیز دیده می‌شوند که به این مکان پناه می‌آورند.[۳]
نام‌گذاری
[ویرایش | ویرایش مبدأ].jpg)
عبدالرضا هلالی در مصاحبه‌های خود علت نام‌گذاری این مکان به تکیه‌گاه را این‌گونه بیان کرده است که آنجا پناهگاهی برای مردم نیازمند است. او همچنین جرقهٔ این اقدام را از روزی می‌داند که برای کمک به نیازمندان به یکی از مناطق محروم رفته بود، فردی وی را صدا زده و به او گفته ما هم اهل روضه و گریه برای اهل‌بیت هستیم، ولی روا نیست که منزل ما روبروی حسینیهٔ به این بزرگی باشد و خانوادهٔ من با بیماری و فقر، محتاج نان شب خود باشد.[۴]
همین صحبت‌ها، موجب شد تا هلالی در کنار تعظیم شعائر، قدمی برای تأمین احتیاجات افراد بی‌بضاعت، معتاد و گرفتار بردارد و محلی برای حمایت از این قشر از جامعه فراهم کند. او تأکید کرده است که هدف از تکیه‌گاه، تنها برگزاری مراسم مذهبی نیست، بلکه پناه و امیدی برای دل‌های شکسته و نیازمندان واقعی است. به گفتهٔ او، تکیه‌گاه در واقع پلی میان شور حسینی و خدمت اجتماعی است که مردم را در کنار هم جمع می‌کند و روح تعاون و مهربانی را در میان آنان زنده نگه می‌دارد. این مکان امروز به مرکزی برای یاری، همدلی و بازسازی زندگی افراد آسیب‌دیده تبدیل شده است.[۵]
ارتباط تکیه‌گاه آقامرتضی علی با تکیه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]تِکیه یا تَکیه که امروزه در اصطلاح شیعیان به مکان برگزاری مراسم مذهبی و سوگواری ائمه به‌ویژه در دههٔ محرم و اجرای تعزیه یا شبیه‌خوانی گفته می‌شود[۶] در ابتدا به خانقاه دراویش گفته می‌شد که در آن به رقص سماع می‌پرداختند. تکیه از سده هشتم هجری قمری در عثمانی رواج داشت و سپس به ایران راه یافت. در عصر صفوی با گسترش تشیع در ایران، سنتِ ساختِ تکیه رواج پیدا کرد و کاربرد آن به محلی برای سوگواری امامان، به‌خصوص دههٔ محرم و اجرای تعزیه، تغییر پیدا کرد.[۷] اولین تکیه‌ای که در برخی منابع تاریخی به آن اشاره شده است؛ تکیه «شاهزاده خانم صفوی» معروف به تکیه «خانوم»، متعلق به خواهر شاه طهماسب صفوی است.[۸]
در دوران قاجار کاربرد اصطلاح تکیه برای مکان سوگواری امام حسین چنان گسترش یافت که دیگر این اصطلاح برای مکان‌های ویژهٔ صوفیان استفاده نمی‌شد. در ضمن اصطلاح تکیه فقط به مکان‌های ثابت برای عزاداری اطلاق نمی‌شد؛ بلکه هر چادر یا مکانی که به‌طور موقت مثلاً در چهارراه‌ها، میدان‌ها یا مکان‌های دیگر به‌منظور عزاداری برپا می‌شد، تکیه خوانده می‌شد.[۹] دورهٔ قاجار به‌خصوص زمان سلطنت ناصرالدین شاه، دورهٔ اوج تکیه‌سازی در ایران بوده است.[۱۰] از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین تکیه‌های تهران می‌توان به تکیه دولت،[۱۱] تکیه تجریش،[۱۲] تکیه نیاوران، تکیه رضاقلی خان، تکیه نفرآباد، تکیه دزاشیب، تکیه سادات اخوی، تکیه درخونگاه و تکیه خرازها اشاره کرد. تکیه دزاشیب در سال ۱۳۸۴ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۳] عبدالرضا هلالی کوشیده است تا کارکرد تکیه را برای دوستداران اهل‌بیت به سطح ارائه خدمات اجتماعی و حمایت از نیازمندان، گسترش دهد.[۱۴]
خدمات تکیه‌گاه آقا مرتضی علی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در تکیه‌گاه آقا مرتضی علی، علاوه بر میزبانی مراسم‌های روضه و سخنرانی هیئت‌الرضا، به رتق‌وفتق امور آسیب‌دیدگان اجتماعی پرداخته می‌شود و خدماتی مانند اهدای لباس نو، اطعام با غذا و نان گرم، استحمام، اصلاح سر و صورت به آنها ارائه می‌شود.[۱۵] همچنین شفاخانهٔ حضرت زهرا برای امور درمانی نیازمندان، خیریه بهشت امام حسن، رسیدگی به افراد بی‌بضاعت، رسیدگی به معتادان و بردن آنها به کمپ ترک اعتیاد و تلاش برای اشتغال‌زایی نیز از مواردی است که در این مکان با همکاری و همراهی جوانان هیئت و مردم صورت می‌گیرد.[۱۶]
در این مکان هر شب، سفرهٔ غذا و مکان استراحت برای افراد نیازمند و معتادان برپا است، اما در روزهای چهارشنبه خدمات دیگری مانند اصلاح سر و صورت، استحمام و تعویض لباس نیز برای آنها انجام می‌شود.[۱۷]
احداث درمانگاه دندانپزشکی و درمان دندان‌ها از دیگر خدماتی است که در این مکان به‌دلیل هزینه‌های بالای دندانپزشکی برای مردم محروم و به‌خصوص معتادان، به‌صورت رایگان انجام می‌شود.[۱۸] همچنین در اعیاد و مناسبت‌های خاص مانند عید نوروز، روز تولد حضرت علی، شب یلدا و ایام ماه رمضان[۱۹] برنامه‌هایی برای این افراد برگزار می‌شود.[۲۰]
اهداف تکیه‌گاه آقا مرتضی علی
[ویرایش | ویرایش مبدأ].jpg)
تکیه‌گاه آقا مرتضی علی، بدون دریافت حمایت و کمک از نهادهای دولتی، فقط با کمک مردم و خیرین اداره می‌شود. طریقهٔ جذب افراد به این مکان به‌گونه‌ای است که جوانان هیئتی با انجام کارهایی مانند نذر آتش در شب‌های سرد زمستان با پیت حلبی و چوب به دیدن کارتن‌خواب‌های اطراف تهران می‌روند و با دادن غذای گرم، آنها را به آمدن به تکیه‌گاه آقا مرتضی علی، دعوت می‌کنند. هدف اصلی این تکیه‌گاه با انجام چنین خدماتی علاوه بر رسیدگی به امور نیازمندان، بازگرداندن آنها به زندگی است. در قدم اول، افراد معتاد یا کارتن‌خواب با ورود به این مکان با دیدن افراد مثل خود، احساس راحتی می‌کنند. آنها با لباس‌های ژولیده وارد این مکان می‌شوند، اما موقع خروج نمی‌شود آنها را با قبل مقایسه کرد یا حتی شناخت. همین امر تلنگری برای آنان است تا شاید روزی به زندگی عادی برگردند و زندگی خود را از نو شروع کنند.[۲۱]
تکیه‌گاه آقا مرتضی علی با ایجاد حس خوب در افراد معتاد، انگیزه ترک مواد مخدر را در آنان ایجاد می‌کند و پس از انتقال آنها به کمپ‌های ترک اعتیاد، از فروپاشی این خانواده‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین با ایجاد اشتغال برای افراد بیکار موجب حفظ آبروی آنان شده و خانواده‌های زیادی را به زندگی دلگرم می‌کنند. با اصلاح هر فرد، یک خانواده سروسامان یافته و آسیب‌ها و تنش‌های اجتماعی کاهش می‌یابد و جامعه سم‌زدایی می‌شود.[۲۲]
دیدگاه‌های هلالی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]به اعتقاد عبدالرضا هلالی امام حسین فقط سوژه‌ای برای گریه و سوگواری نیست، بلکه باید دستاورد عینی برای آن وجود داشته باشد که در بهبود وضعیت جامعه و خدمت به خلق‌الله، بازنمایی شود.[۲۳] از نظر او رسیدگی به گرفتاری‌های مردم به‌خصوص در مناطق محروم از وظایف روحانیون، هیئت‌ها و مساجد است و درب مساجد، حسینیه‌ها و تکایا باید همیشه به روی درمانده‌ها باز باشد.[۲۴] عزادار حقیقی اهل‌بیت، کسی است که به راحتی از کنار درد و گرفتاری‌های مردم عبور نمی‌کند و نسبت به این امور بی‌تفاوت نیست. همچنین او از مسئولین هیئات مذهبی انتظار دارد که شنوندهٔ خوبی برای مشکلات مردم و زبان گویای مشکلات مردم به مسئولین باشند.[۲۵] او باور دارد؛ حال خوبی که پس از رسیدگی به افراد گرفتار به‌دست می‌آورد را با هیچ چیز دیگری نمی‌تواند تعویض کند.[۲۶]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ «تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت نشان.
- ↑ «سفره اطعام عید غدیر خم تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت عقیق.
- ↑ «حاج عبدالرضا هلالی | خدمات اجتماعی تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ «انگیزه حاج عبدالرضا هلالی از راه‌اندازی تکیه‌گاه آقا مرتضی علی در محله هرندی تهران چه بود؟»، وب‌سایت عقیق.
- ↑ «افتتاح تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ بلوک‌باشی، «تکیه»، مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ کیانی، تاریخ خانقاه در ایران، 1369ش، ص264-265.
- ↑ «از تکیه شاهزاده خانم صفوی چه می‌دانید؟»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ چلکووسکی، تعزیه هنر بومی پیشرو ایران، 1367ش، ص104-105.
- ↑ معتمدی، جغرافیای تاریخی تهران، 1381ش، ص449.
- ↑ «تاریخچه قدیمی‌ترین تکیه تهران»، خبرآنلاین.
- ↑ «تکیه‌ای با قدمت 200 ساله/ تماشای معماری قاجاری در تکیه بزرگ تجریش»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «مروری بر تکیه‌های قدیمی تهران»، همشهری‌آنلاین.
- ↑ «انگیزه حاج عبدالرضا هلالی از راه‌اندازی تکیه‌گاه آقا مرتضی علی در محله هرندی تهران چه بود؟»، وب‌سایت عقیق.
- ↑ «روایت رضا هلالی از فعالیت تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، خبرگزاری شبستان.
- ↑ «افتتاح تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ حیدری، «پناهی برای خانه به دوشان»، وب‌سایت روزنامه ایران.
- ↑ «هلالی برای نیازمندان و معتادان، درمانگاه رایگان دندانپزشکی تأسیس کرد»، وب‌سایت جهان‌نیوز.
- ↑ «گفتگو جنجالی با عبدالرضا هلالی – تکیه‌گاه مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات.
- ↑ «خاطرات رضا هلالی از تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت شبکه دو.
- ↑ حیدری، «پناهی برای خانه به دوشان»، وب‌سایت روزنامه ایران.
- ↑ حیدری، «پناهی برای خانه به دوشان»، وب‌سایت روزنامه ایران.
- ↑ «گزارش تصویری از تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت تلوبیون.
- ↑ «پناهگاه خانه به دوشان»، وب‌سایت عقیق.
- ↑ «هلالی برای نیازمندان و معتادان، درمانگاه رایگان دندانپزشکی تأسیس کرد»، وب‌سایت جهان‌نیوز.
- ↑ «خاطرات رضا هلالی از تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت شبکه دو.
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- «از «تکیه شاهزاده خانم صفوی» چه می‌دانید؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «افتتاح تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- «انگیزه حاج عبدالرضا هلالی از راه‌اندازی تکیه‌گاه آقا مرتضی علی در محله هرندی تهران چه بود؟»، وب‌سایت عقیق، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۴۰۰ش.
- بلوک‌باشی، علی، «تکیه»، مرکز دائرهٔ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۸ بهمن ۱۳۹۸ش.
- «پناهگاه خانه به دوشان»، وب‌سایت عقیق، تاریخ درج مطلب: ۳۰ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «تاریخچه قدیمی‌ترین تکیه تهران»، خبرآنلاین، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- «تکیه‌ای با قدمت ۲۰۰ ساله/ تماشای معماری قاجاری در تکیه بزرگ تجریش»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۹ مهر ۱۳۹۹ش.
- «تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت نشان، تاریخ بازدید: ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- چلکووسکی، پتر جی، تعزیه هنر بومی پیشرو ایران، ترجمه داوود حاتمی، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۶۷ش.
- «حاج عبدالرضا هلالی | خدمات اجتماعی تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- حیدری، «پناهی برای خانه به دوشان»، وب‌سایت روزنامه ایران، تاریخ درج مطلب: ۶ دی ۱۴۰۰ش.
- «خاطرات رضا هلالی از تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت شبکه دو، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- «روایت رضا هلالی از فعالیت تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۴۰۰ش.
- «سفره اطعام عید غدیر خم تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت عقیق، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ش.
- کیانی، محسن، تاریخ خانقاه در ایران، تهران، طهوری، ۱۳۶۹ش.
- «گزارش تصویری از تکیه‌گاه آقا مرتضی علی»، وب‌سایت تلوبیون، تاریخ انتشار: ۳۰ آذر ۱۴۰۲ش.
- «گفتگو جنجالی با عبدالرضا هلالی – تکیه‌گاه مرتضی علی»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ش.
- محمودآبادی و بختیاری، «بررسی پیشینه تاریخی ابنیه سنتی ایران با مطالعهٔ موردی تکیه»، وب‌سایت تاریخ محلی، تاریخ انتشار: دی ۱۳۹۳ش.
- «مروری بر تکیه‌های قدیمی تهران»، همشهری‌آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۳۹۹ش.
- معتمدی، محسن، جغرافیای تاریخی تهران، تهران، نشر دانشگاهی تهران، ۱۳۸۱ش.
- «هلالی برای نیازمندان و معتادان، درمانگاه رایگان دندانپزشکی تأسیس کرد»، وب‌سایت جهان‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲ اسفند ۱۳۹۹ش.