میمند؛ روستایی تاریخی - گردشگری با معماری صخرهای در شهربابک.
روستای تاریخی میمند با معماری صخرهای دستکند، روستایی شگفتانگیز و منحصربهفرد است. این بنای دستکند باستانی، با وسعت ۴۲۰ کیلومتر مربع از نخستین سکونتگاههای بشری در ایران و از مهمترین و بزرگترین روستاهای دستکند در جهان بهشمار میرود.
میمند، روستایی دستکند است[۱] و قدمت آن به هزار و دویست سال پیش[۲] و دورهٔ مهرپرستی ایرانیان بازمیگردد.[۳] برخی بنیان این روستا را به دوره مادها نسبت دادهاند.[۴] بر اساس پژوهشهای باستانشناسی و نتایج آزمایش کربن ۱۴ در قطعات سفالی بهدست آمده از دژ میمند، قدمت این روستا به دورهٔ اشکانیان نسبت داده میشود.[۵]
جمعیت روستای میمند از سال ۱۳۵۵ش تا کنون از حدود ۵۰۰ نفر به ۱۲۰۰ نفر رسیده است. در تابستانها بهدلیل کوچ اهالی، جمعیت این روستا به۵۰ نفر کاهش مییابد.[۶] مردم روستای میمند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند.[۷]
موقعیت جغرافیایی: روستای میمند در ۳۸ کیلومتر شمال شرقی شهربابک قرار دارد.[۸] این روستا از شرق به رفسنجان، از جنوب به سیرجان، از شمال به استان یزد و از غرب به استان فارس محدود میشود.[۹]
آبوهوا: روستای میمند به لحاظ موقعیت جغرافیایی در منطقهای کوهستانی قرار گرفته و دارای آبوهوای معتدل کوهستانی است.[۱۰] این منطقه دارای زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل است.[۱۱]
دشتها: روستای میمند در ارتفاع ۲٬۲۴۰ متری از سطح دریا و بین دشت و کوهستان قرار دارد.[۱۲] این دشت در گذشته پوشیده از درختان پسته و بادام وحشی بوده است.[۱۳]
پوششگیاهی: اطراف این روستا محل رویش درختان متنوع از جمله درختان توت و شاهتوت است.[۱۴] همچنین روستای میمند محل رویش برخی گیاهان دارویی مانند «آویشن سیاه»، «مریم گلی»، «بومادران»، «ختمی»، «آلاله»، «زیره»، «ترنجبین»، «اسطوخودوس»، «بارهنگ»، «رازیانه»، «پونه»، «پرسیاوشان»، «شیرین بیان»، «خاکشیر»، «شاتره»، «خارشتر»، «مخلسه»، «اسفند»، «ریواس» و «کنگر» است.[۱۵]
حیاتوحش: روستای میمند زیستگاه جانوران گوناگونی مانند: مار، سوسمار، جوجهتیغی، لاکپشت و خرگوش است.[۱۶] همچنین در کوهستانهای این روستا حیوانات وحشی مختلفی از جمله آهو، گرگ، روباه، بزکوهی، کبک و پرندگان شکاری نیز زندگی میکنند.[۱۷]
روستای میمند مجموعهای از خانههای صخرهای پراکنده، معبد، قلعه و برجهای مختلف است.[۱۸] در گذشته مردمان سختکوش این روستا درون کوه و صخرهها را کنده و برای خود خانههایی پنج طبقه به نام «کیچه» ساختهاند.[۱۹] در روستای میمند حدود ۴۰۶ کیچه وجود دارد.[۲۰] کیچههای روستای میمند مانند یک عایق حرارتی عمل میکنند.[۲۱] همچنین کیچهها بهدلیل ساختار سنگی در مقابل آتشسوزی نیز مقاوم هستند.[۲۲] بهدلیل شرایط اقلیمی سرد این منطقه، خانههای روستای میمند ورودیهای کوتاه و کوچک دارند. بزرگترین کیچه میمند دارای ۹۰ متر مربع مساحت است.[۲۳]
آدابورسوم: ساکنان روستای میمند، پایبند به حفظ بسیاری از آدابورسوم پیشنیان خود هستند.[۲۶] یکی از مراسمهای رایج در این روستا که در ماه محرم انجام میشود، «جوشزنی یا سینهزنی» است. در این مراسم مردم عزادار با دست چپ کمر فرد کناری خود را محکم گرفته و یک حلقه دایرهای تشکیل میدهند و همزمان با این حرکت زنجیرهای، اشعار مذهبی نوحهخوان را پاسخ داده و با دست راست به سینه خود میکوبند.[۲۷]
غذاهای محلی: از جمله غذاهای محلی روستای میمند میتوان به قورمه گوشت، دوشاب یا شیره انگور، قاتق بنه، گوشت و بادمجو (خورش بادمجان)، اوکله (کله پاچه)، گوشت و کلم (خورش کلم)، قیکه نخود (خورش قیمه)، آش دوغ، آش الوک، آش بنه، پلو سوزی (سبزی پلو)، آش زرد (شله زرد)،[۲۸] خاکه پیاز (املت پیاز)، کاتلیت (کتلت)، کودو ییتیمو (یتیمچه کدو)، تو کمی مرخ خورده ناردونه (مرغ شکم پر با انار خشک)، خورش آلو (تاس کباب سیب زمینی) و کال جوش اشاره کرد.[۲۹]
صنایعدستی و سوغات: از جمله صنایع دستی روستای میمند میتوان به نمدمالی، فرشبافی، گلیمبافی و سبدبافی اشاره کرد.[۳۰]
روستای میمند دارای مدرسه،[۳۱]مسجد و حسینیه است.[۳۲] مدرسه روستای میمند نیز به شکل کیچه در دل کوه حفر شده است.[۳۳] همچنین حسینیه و مسجد روستای میمند علاوه بر مرکز مذهبی، مرکز تبادل نظر اهالی نیز هست.[۳۴]
فروش صنایعدستی بومی روستای میمندمکانهای دیدنی: علاوه بر معماری منحصربهفرد این روستا، در این منطقه مسجد تاریخی و سنگی وجود دارد که قدمت آن به دوره قاجار بر میگردد. این مسجد سه ستون سنگی دارد و محراب آن در درون صخره کنده شده است.[۳۵] یکی دیگر از جاذبههای دیدنی روستای میمند حمام قدیمی آن است، این حمام صخرهای مانند سایر حمامهای ایران دارای خزینه، تون، رختکن و غیره است.[۳۶] همچنین آتشکده میمند که در دل کوه و روستای صخرهای میمند واقع شده از جاهای دیدنی میمند است.[۳۷] روستای تاریخی میمند هفتمین منظر فرهنگی – طبیعی و تاریخی جهان بوده و برندهٔ جایزه جهانی ملینا مرکوری از یونسکو است.[۳۸]
امکانات رفاهی: از جمله امکانات رفاهی روستای میمند میتوان به مراکز و هتلها،[۳۹] مهمانسرای سنتی میمند[۴۰] خونه سنگی و خانه بومگردی روستای میمند اشاره کرد.[۴۱]
مسیر دسترسی: برای سفر به روستای میمند لازم است در استان کرمان به شهرستان شهربابک رفته و از آنجا با طیکردن ۳۸ کیلومتر مسافت به روستای میمند رسید.[۴۲]
قنبری، یوسف و همکاران، «بررسی و شناسایی توانها و محدودیتهای توسعهٔ صنعت گردشگری در نواحی موردشناسی: روستای میمند کرمان»، جغرافیا و آمایش شهری منطقهای، شماره ۲۰، ۱۳۹۵ش.
