پیش‌نویس:آبشار قره‌سو

آبشار قره سو؛ از زیباترین جاذبه‌های گردشگری استان خراسان رضوی.
آّبشاره قره سو در شهرستان کلات نادری خراسان رضوی که مجموعه‌ای از هشت آبشار زیبا است، یکی از سرمایه‌های ملی و نعمت‌های خدادادی طبیعت ایران است که با آب زلال و مناظر بکر خود، هم به تأمین آب شرب و کشاورزی منطقه کمک می‌کند و هم جاذبه‌ای مهم برای گردشگری و حفظ محیط زیست به شمار می‌رود.

معرفی آبشار قره سو

آبشار قره سو یکی از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری استان خراسان رضوی است که در سمت جنوب‌غربی و در فاصلۀ 10 کیلومتری از شهرستان کلات نادری و در روستایی به همین نام قرار دارد. این آبشار در فاصلۀ 160 کیلومتری از شمال شهر مشهد قرار گرفته است.

«قره سو» در زبان ترکی به‌معنای «آب سیاه» است که به‌دلیل وجود سنگ‌های سیاه در بستر رودخانه و انعکاس رنگ آن در آب، به این نام خوانده می‌شود.

این آبشار در ارتفاعی حدود ۱۱۹۰ تا ۱۲۵۰ متر از سطح دریا واقع شده و شامل مجموعه‌ای از ۸ آبشار کوچک و بزرگ است که بلندترین آن‌ها حدود ۸ متر ارتفاع دارد124. دره‌ای تنگ و صخره‌ای با دیوارهای بلند اطراف آبشار قرار گرفته که برای تسهیل دسترسی گردشگران نردبان‌های فلزی نصب شده است تا امکان بالا رفتن از آبشارها فراهم شود124

آبشار قره سو به دلیل طبیعت بکر، آب و هوای معتدل و خنک در فصول گرم سال، چشمه‌های آب خنک و وجود تنگه‌های پیچ در پیچ، یکی از مقاصد محبوب گردشگری در منطقه به شمار می‌آید26. همچنین این آبشارها پس از سرازیر شدن، آب خود را برای مصارف کشاورزی و آب شرب اهالی پایین دست تأمین می‌کنند

از نظر تاریخی، نادرشاه افشار با استفاده از مهندسان خود، آب شیرین و گوارای قره سو را که حدود ۵ کیلومتر با عمارت خورشید (کاخ کلات) فاصله داشت، به آنجا هدایت کرده است تا مشکل آب نامطلوب کلات رفع شود

منطقه آبشار قره سو دارای پوشش گیاهی متنوعی است که عمدتاً شامل جنگل‌های ارس و درختچه‌های خودرو می‌شود؛ درختان بلند و سر به فلک کشیده ارس در اطراف دره و آبشارها فضای طبیعی بکری ایجاد کرده‌اند25. این منطقه به دلیل وجود جریان‌های آبی و آب و هوای معتدل، پوشش گیاهی مناسبی دارد که در فصل بهار و تابستان سرسبزی و طراوت خاصی به آن می‌بخشد و بهترین زمان بازدید از آبشار در فصل بهار و تابستان است.

ساکنان منطقه آبشار قره سو

ساکنان منطقۀ آبشار قره سو عمدتاً در روستای قره سو زندگی می‌کنند که جمعیت آن در سال ۱۳۹۵ش حدود ۱۶ نفر در ۷ خانوار بوده است. مردم منطقه در شهرستان کلات نادری از اقوام مختلفی تشکیل شده‌اند که شامل ترک‌ها، کردها و فارس‌ها می‌شوند. تقریباً نیمی از جمعیت این منطقه ترک‌زبان، حدود ۳۵ درصد کرد و مابقی فارس‌زبان هستند. مردم کلات به زبان‌های ترکی اردلانی، کردی کرمانجی و فارسی با گویش خراسانی تکلم می‌کنند.

مسیر دسترسی به آبشار قره سو

برای رسیدن به این آبشار زیبا، دو مسیر وجود دارد. مسیر اول، از طرف شهر مشهد است. برای این منظور، از مسیر میدان امام حسین در مشهد، می‌توان به‌سمت شهر کلات نادری حرکت کرده و پس از طی 145 کیلومتر، بعد از شهر کلات، به‌سمت چپ رفته و وارد روستای قره سو شد. مسیر دوم نیز از سمت شهر قوچان و درگز به‌سمت کلات نادری است. فاصلۀ کلات تا قوچان در حدود 110 کیلومتر و فاصلۀ کلات تا درگز در حدود 80 کیلومتر است. مسیر دوم، دارای پیچ‌وخم‌های بسیار و گردنه‌های سختی است.

امکانات رفاهی

امکانات رفاهی منطقه آبشار قره سو شامل موارد زیر است:

وجود فضای مسطح در ابتدای مسیر رودخانه برای استراحت، چادر زدن و صرف غذا در کنار خانواده، سرویس‌های بهداشتی و سوپرمارکت در نزدیکی ورودی مسیر آبشار برای رفاه گردشگران، نردبان‌های فلزی نصب شده بر دیواره‌های دره که امکان بالا رفتن از آبشارها را آسان و ایمن می‌کند، اقامتگاه‌ها، سوییت‌ها و آلاچیق‌هایی در فاصلۀ حدود ۲ کیلومتری آبشار برای اقامت گردشگران، خدمات حمل‌ونقل از سوی شهرداری مشهد به‌منظور دسترسی راحت‌تر گردشگران به منطقه، به‌ویژه برای کسانی که خودرو شخصی ندارند، نزدیکی به هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در شهرستان کلات نادری و مشهد که امکانات مناسبی برای اقامت فراهم می‌کنند. این امکانات رفاهی موجب شده بازدید از آبشار قره سو برای گردشگران راحت‌تر و لذت‌بخش‌تر باشد و تجربه‌ای کامل از طبیعت‌گردی و اقامت در منطقه فراهم کند.

نقش آبشار قره سو در فرهنگ و اقتصاد منطقه

آبشار قره سو نقش مهمی در فرهنگ و اقتصاد منطقه ایفا کرده است؛ این آبشار به عنوان منبع اصلی تأمین آب شرب و کشاورزی روستاهای پایین‌دست شناخته می‌شود و به بهبود معیشت مردم کمک می‌کند125. از نظر فرهنگی، آبشار و طبیعت پیرامون آن همراه با عمارت تاریخی خورشید، بخشی از هویت محلی و میراث تاریخی منطقه را تشکیل می‌دهد و بازدید از آن سفری تفریحی، تاریخی و فرهنگی برای گردشگران محسوب می‌شود15. همچنین، این منطقه به دلیل جاذبه‌های طبیعی و امکانات گردشگری، به توسعه گردشگری و رونق اقتصادی محلی کمک می‌کند.

.

گردشگری

منطقۀ قره‌سو، به داشتن آبشارهای بلند (آبشارهای هشت‌گانه)، دره‌های زیبا و آب‌وهوای ییلاقی معروف بوده و بنابراین یکی از تفرجگاه‌های کلات نادری به‌شمار می‌رود. در کنار این آبشار، نردبان‌های فلزی به‌منظور بالارفتن از آبشار نیز تعبیه شده که همواره مورد استقبال گردشگران بوده است. این نردبان در فصول پرآب، درون آبشار قرار گرفته و در فصول کم‌آب (تابستان)، تنها منجر به خیس شدن افراد می‌شود.

از مهمترین اماکن دیدنی در اطراف این منطقه می‌توان به «کاخ خورشید» اشاره کرد که از دوران حکومت نادرشاه افشار به یادگار مانده است. این بنای سه طبقه، با نام‌های کاخ نادری یا قصر خورشید نیز معروف است که در میان یک باغ بزرگ و به سبک تلفیقی از هنر معماری ایرانی و هندی ساخته شده است. کوه‌های هزار مسجد، آبشار بابا رمضان، روستای لایین، جنگل ارس، بند نادری، کتیبۀ نادری، آب‌انبارهای روستای خشت، مسجد کبود گنبد، آبشار اُرتِکند و آبشار چرم نیز از دیگر اماکن دیدنی در این منطقه هستند.

منابع

• «آبشار قره سو»، وب‌سایت گردشگری724، تاریخ بازدید: 4 مهر 1401ش.
• «آبشار قره سو کلات نادری»، وب‌سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 4 مهر 1401ش.
• «آبشار قره سو و قصر خورشید در کلات نادری مشهد»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی گشت، تاریخ بارگذاری: 11 مهر 1398ش.
• «معرفی آبشار قره سو در مشهد»، وب‌سایت اقامت 24، تاریخ بارگذاری: 2 بهمن 1395ش.
• «معرفی دیدنی‌های قره سو»، وب‌سایت شبکه اینترنتی آپارات، تاریخ بازدید: 4 مهر 1401ش.