پیش‌نویس:آبشار
آبشار؛
آبشار از شگفت‌انگیزترین و جذاب‌ترین پدیده‌های زمین‌شناسی و طبیعی است که در آن آب یک رودخانه یا چشمه‌های آب، از یک نقطۀ مرتفع مانند شیب‌های تند یا صخره‌ها با سرعت زیاد به پایین یک دره یا دامنه می‌ریزد. آبشارها معمولاً در مناطق کوهستانی و پر بارش دیده می‌شوند. آبشارها بر اساس شکل ریزش آب و شرایط محیطی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. آبشارهای معروفی در جهان وجود دارند. در ایران نیز آبشارهای متعددی در نقاط مختلف آن پراکنده شده‌اند، اما لرستان در ایران با داشتن پنجاه آبشار، رکورددار تعداد آبشارها در منطقۀ خاورمیانه است.
تعریف آبشار
آبشارها به‌دلیل فرسایش متفاوت سنگ‌ها در مسیر جریان آب شکل می‌گیرند. وقتی رودخانه یا جریان آب از روی لایه‌ای از سنگ‌های سخت عبور می‌کند و سپس به لایه‌ای از سنگ‌های نرم‌تر می‌رسد، سنگ‌های نرم‌تر بهمرور زمان توسط جریان آب فرسایش می‌یابند، در حالی که سنگ‌های سخت‌تر مقاومت بیشتری دارند و کمتر فرسایش پیدا می‌کنند. این فرسایش سنگ‌های نرم زیرین موجب می‌شود که سنگ‌های سخت بالایی به‌صورت آویزان باقی بمانند و در نهایت، آب از لبۀ این سنگ‌های سخت به‌صورت ناگهانی به پایین ریخته و آبشار تشکیل می‌شود.
نحوۀ تشکیل آبشار
رودخانه‌ها هنگام عبور از بستر خود، از روی سنگ‌های مختلفی می‌گذرند و سنگ‌ها بهمرور زمان و به آرامی دچار فرسایش می‌شوند. اما همۀ سنگ‌ها یکسان نیستند؛ برخی سخت‌ترند و به‌سختی فرسایش می‌یابند، در حالی که برخی دیگر نرم‌تر بوده و راحت‌تر توسط جریان آب از بین می‌روند.
وقتی رودخانه‌ای از روی لایه‌ای از سنگ‌های سخت عبور می‌کند و سپس به منطقه‌ای با سنگ‌های نرم‌تر می‌رسد، اتفاق جالبی رخ می‌دهد: آب نمی‌تواند به‌راحتی سنگ‌های سخت را حفر کند، اما سنگ‌های نرم زیرین را بهمرور زمان فرسایش می‌دهد و زیر سنگ سخت را خالی می‌کند. اگر این حفره به اندازۀ کافی بزرگ شود، حتی ممکن است افراد بتوانند از پشت آبشار عبور کنند.
نمونۀ بارز این پدیده را می‌توان در آبشار نیاگارا، واقع در مرز کانادا و آمریکا، مشاهده کرد. در این منطقه، لایه‌ای از سنگ آهک سخت، روی لایه‌ای از سنگ نرم‌تر به نام شیل قرار گرفته است. آب رودخانه، شیل را سریع‌تر فرسایش می‌دهد و در نتیجه، قطعات بزرگی از سنگ آهک هر از گاهی از لبۀ آبشار جدا شده و سقوط می‌کنند. این اتفاق به‌ویژه در بخش مرکزی آبشار که جریان آب شدیدتر است، بیشتر رخ می‌دهد و باعث می‌شود آبشار در بخش کانادایی به شکل نعلی درآید.
در اروپا، مرتفع‌ترین آبشار قاره در نروژ قرار دارد و اوتیگارد نامیده می‌شود. این آبشار با ارتفاع ۸۰۰ متر، آب حاصل از ذوب یخچال یوستردال را از دیواره‌های پرشیب نسدال به پایین می‌ریزد. این دیواره‌ها به دلیل فرسایش یخچال‌ها در گذشته، بسیار پرشیب شده‌اند.
در مناطق کوهستانی، رودها معمولاً آبشارهای متعددی ایجاد می‌کنند، زیرا آب هنگام حرکت در دامنه کوه از روی لبه‌ها و صخره‌های متعدد عبور می‌کند و آبشارهای کوچک و بزرگ به وجود می‌آورد. در مناطق ساحلی، آبشارها کمتر دیده می‌شوند، اما اگر رودخانه‌ای از ارتفاع به دریا بریزد، در آن نقطه نیز آبشار شکل می‌گیرد.
در ایران، استان لرستان با داشتن بیش از پنجاه آبشار، رکورددار بیشترین تعداد آبشارها در خاورمیانه است و این موضوع، اهمیت ویژه‌ای به این منطقه از نظر جاذبه‌های طبیعی داده است.