پیش‌نویس:زنان موفق افغانستان

زنان موفق افغانستان؛ بانوان پیشگام در عرصه‌های علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی افغانستان.

زنان موفق افغانستان علی‌رغم چالش‌ها و محدودیت‌های جنسیتی در این کشور، در عرصه‌های مختلف سیاسی، علمی، اجتماعی و فرهنگی به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند. مواردی همچون مبارزات ضداستبدادی، فعالیت‌های بشردوستانه، دستاوردهای علمی و تصدی مسئولیت‌های مهم سیاسی از جمله جلوه‌های این موفقیت‌ها محسوب‌شود که در زندگی زنان همچون سیما سمر، بی‌بی‌سنگی، حبیه سرابی و شکردخت جعفری دیده‌شود. این زنان نه تنها در عرصه‌های تخصصی خود پیشگام بوده‌اند، بلکه با ایفای نقش به‌عنوان عاملان تغییر، راه را برای نسل‌های آینده هموار کرده‌اند. دستاوردهای آنان تأثیر ماندگاری در بازتعریف جایگاه زنان افغانستان داشته و الهام‌بخش حرکت به سوی برابری و پیشرفت در جامعه بوده است.

تعریف زنان موفق افغانستان

زنان موفق افغانستانی به زنانی اطلاق می‌شود که علی‌رغم چالش‌های عمیق فرهنگی، اجتماعی و امنیتی، با تکیه بر دانش، خلاقیت و پایداری، در عرصه‌های علمی، سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی به دستاوردهای چشمگیر نائل آمده‌اند. این زنان با حفظ هویت بومی و ارزش‌های فرهنگی، مرزهای سنتی را درنوردیده و نقش مؤثری در توسعهٔ جامعه داشته‌اند. آنها با عبور از موانع ساختاری مانند محدودیت‌های آموزشی، ناامنی و تبعیض سیستماتیک، الهام‌بخش نسل‌های بعدی شده‌اند.

بی‌بی‌سنگی

بی‌بی‌سنگی، در ۱۲۴۳ش در کابل متولد شد. پدر او، سنگی‌محمد معروف به سنگی بابای غازی از سادات مورد احترام، عالم دینی و از فرماندهان مجاهدین ملی در جنگ‌های اول و دوم علیه انگلیس بود. مادر او سیده‌آنا، از خاندان سیدعلی ترمذی بوده که در شرق افغانستان به پیر بابای بونیر و پیر بابای کنر معروف است. نام بی‌بی‌سنگی، مریم بوده و به بی‌بی‌سیده نیز مشهور است.

بی‌بی‌سنگی بعد از گذاراندن دورهٔ ابتدایی، علوم عربی، فقه، صرف و نحو را فراگرفت و متون درسی ادبیات دری مانند گلستان سعدی، دیوان حافظ و نصاب الصبیان را به حافظهٔ خود سپرد. بی‌بی‌سنگی، در زمان حکومت عبدالرحمن‌خان با یکی از نوادگان عبدالله احرار، شیخ بزرگ طریقت نقشبندیه، ازدواج کرد. همسر بی‌بی‌سنگی که اهل فرهنگ و هنر بود در رشد شخصیت او اثر داشته است.

بی‌بی‌سنگی، شاعری نام‌دار، ادیب، سخنور، استبدادستیز، حاضرجواب، بدیهه‌سرا و ارتجال‌گوی بود و در قالب شعر به روش حکومت عبدالرحمن اعتراض می‌کرد. او با جنبش جوانان افغان و حلقهٔ مترقی و آزادی‌خواه ارتباط داشت. بی‌بی‌سنگی در تاریخ معاصر افغانستان اولین زنِ زندانی سیاسی در عهد عبدالرحمن‌خان بود. شعرهای نیمه دوم زندگی او بیشتر رنگ عرفانی و دینی دارد. لیسهٔ مریم، در منطقهٔ خیرخانهٔ کابل و منطقهٔ کوته‌سنگی به نام این زن نام‌گذاری شده است.

فعالیت‌های بی‌بی‌سنگی

بی‌بی‌سنگی در اوج حاکمیت عبدالرحمن‌خان با سرودن اشعار حماسی با عناوین ظلم‌ستیزی و استبداد علیه پادشاه به حمایت از مردم معترض پرداخت. فعالیت‌های او باعث شد، از سوی مأموران حکومت دست‌گیر و زندانی شود. سخنوری، آگاهی و دانش بی‌بی‌سنگی ترس را در دربار پادشاه ایجاد کرد تا مبادا زنان زندانی دیگر به تأثیر از شخصیت وی علیه دولت شورش کنند و به‌همین دلیل به‌دستور پادشاه در سلول انفرادی زندانی شد. در طول سه روز، سلولی از سنگ در منطقهٔ «کوته-سنگی» امروز ساختند و بی‌بی‌سنگی را به آنجا انتقال دادند. او بعد از رهایی از زندان به تصوف و عرفان روی آورد و به حفظ قرآن و تدریس تلاش داشت. بی‌بی‌سنگی در زمان حکومت حبیب‌الله فرزند امیرعبدالرحمن به‌عنوان معلم دختران خانوادهٔ شاهی مقرر شد و دختران حبیب‌الله را آموزش می‌داد. بی‌بی‌سنگی در مبارزات استقلال‌طلبانهٔ جوانان فعالیت داشت و در لحظات اولیهٔ سلطنت امان‌الله خان پادشاه آزادی‌خواه حاضر شده و فی‌البداهه اشعاری سرود و پادشاه را تشویق به تحصیل و استقلال سیاسی کشور کرد و مورد تمجید پادشاه و مردم قرار گرفت.

سیما سمر

سیما سمر، یکی از زنان تأثیرگذار در عرصه سیاست در افغانستان است. او از زنان موفق و الهام‌بخش در افغانستان محسوب می‌شود. وی در ۱۳۳۵ش، در ولایت غزنی، ولسوالی جاغوری به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود و هلمند گذراند. سیما در سن نوجوانی و در کلاس هفتم، به‌دلیل تبعیض آشکار جنسیتی، قومیتی و مذهبی، انگیزهٔ خدمات بشردوستانه را در خود پیدا کرد.

سیما سمر پس از طی مراحل آموزش ابتدایی و متوسطه، به کابل رفت و در رشتهٔ پزشکی در دانشگاه کابل ادامهٔ تحصیل داد. او اولین دختر از قوم هزاره بود که به تحصیلات عالی راه یافته بود. سمر در ۱۹۸۶م از دانشکدهٔ طب کابل فارغ‌التحصیل شد و به مناطقی با شرایط سخت و دوردست مأموریت یافت، اما به‌دلیل عدم اطمینان از امنیت جانی، از رفتن به آن مناطق، سرباز زد و به زادگاه خود برگشته و خدمات صحی را آغاز کرد. پس از آن‌که همسر او در دوران نظام کمونسیتی دستگیر شد، به کویتهٔ پاکستان مهاجرت کرد و در شفاخانه‌ای (بیمارستان) در بخش پناهندگان افغانستانی، مشغول به خدمت شد.

سیما سمر زنان را رکن بنیادین جامعه و دارای کرامت انسانی برابر با مردان دانسته و جامعهٔ بشری را بدون در نظر گرفتن جایگاه زن، بی‌معنا می‌دانست. او، همچنین، از جمله دلایل خشونت علیه زنان افغان را، عدم آگاهی خود آنها، عدم دسترسی به مسائل بهداشتِ زنان در مورد باروری، فقر و عدم پشتیبانی مراجع عدلی (قضایی) از زنان می‌داند. هیئت داوران بنیاد آلترناتیو یا زندگی بهتر، کار سیما سمر در زمینهٔ تأمین حقوق بشر در افغانستان را استقامت و فداکاری شجاعانه خوانده است. همچنین از او به‌عنوان بانوی رؤیاهای نسل حاضر افغانستان، آموزگار نسل امروز و ستارهٔ مدنیت یاد شده است. او از معدود زنانی است که پست‌های مهمی را در دولت و بیرون دولت افغانستان، تصاحب کرده است.

مسئولیت‌های سیما سمر

سیما سمر، در پی فعالیت‌های داوطلبانه و خیرخواهانهٔ خود در زمینه‌های گوناگون انسانی، در ۲۰۰۱م در کنفرانس بن، برای استقرار نظام جدید در افغانستان، از سوی سازمان ملل دعوت شد تا به‌عنوان یک فعال اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در تثبیت نظام جدید یاری رساند. سمر در ژوئیه ۲۰۰۲م به‌عنوان معاون لوی‌جرگهٔ اضطراری در افغانستان انتخاب شد. او همچنین، اولین وزیر امور زنان در تاریخ افغانستان، پس از چند دهه جنگ و ناامنی و اولین وزیر زن هزاره‌تبار بود. سیما سمر، در وزارت تازه‌تأسیس امور زنان، خدمات مهمی را برای زنان محروم افغانستان آغاز کرد. از جملهٔ کارهایی که او در این وزارتخانه انجام داد، شامل موارد زیر است:

• فراهم‌کردن زمینة بازگشت زنان به وظایف دولتی؛
• زمینه‌سازی برای بازگشایی مدارس برای دختران؛
• ایجاد آموزشگاه‌های سوادآموزی، گل‌دوزی و خیاطی در وزارت امور زنان؛
• ایجاد مکتب (مدرسه) برای زنان متأهل؛
• تأسیس مراکز مختلف خدماتی ویژهٔ زنان در سراسر کشور و اختصاص ۵۵ درصد از سهمیهٔ نمایندگی در لویه‌جرگه، برای زنان.

سیما سمر پس از پایان کار در وزارت امور زنان، از ۱۳۸۱ش تا ۱۳۹۸ش، به‌عنوان رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان خدمت و پس از آن به‌عنوان وزیر دولت در امور صلح و روابط بین‌الملل ایفای وظیفه کرد. او در ۱۳۹۷ش، عضویت بورد عالی مشورتی دبیرکل سازمان ملل در امور میانجی‌گری صلح را به‌دست‌آورد. همچنین در ۱۳۹۴ش، عنوان معاونت مجمع آسیا و اقیانوسیه (پاسیفیک) را احراز کرد.

فعالیت‌های سیما سمر

• ایجاد سازمان شهدا: نیازهای شدید بهداشتی درمانی، سمر را مصمم کرد تا در سال ۱۹۸۹م، یک نهاد غیردولتی را با عنوان «سازمان شهدا» (Shuhada Organzaon) برای مهاجران افغانستان در کویته راه‌اندازی کند. وظیفهٔ این نهاد، مراقبت از زنان و دختران افغان و نیز زنان بی‌سرپرست تعریف شد. همچنین سمر به خدمت‌رسانی در امر تعلیم و تربیت، بهداشت خانواده، برنامه‌ریزی خانوادگی، توانمندسازی زنان و دختران افغانستانی در داخل کشور و کویتهٔ پاکستان و تربیت پرستار و قابله، نقش عمده‌ای ایفا کرد، اما نیازهای تحصیلی و پزشکی پناهندگان در کویته و هموطنان داخل کشور، فراتر از ظرفیت سازمان شهدا بود. این سطح از نیازها، سیما سمر را به‌سوی تأسیس «انستیتوت ساینس» کشانید تا تعداد زیادی از جوانان مهاجر به تکمیل تحصیلات خود بپردازند. سمر، چهار شفاخانه (بیمارستان) در مناطق محروم افغانستان و ده کلینیک صحی، در قالب مؤسسهٔ شهدا تأسیس کرد.
• تأسیس مکتب: سیما سمر در دورهٔ اول تسلط طالبان، مکاتب زیرزمینی ایجاد کرد تا به آموزش دانش‌آموزان بپردازد. پس از استقرار دولت موقت، این مکاتب به دولت واگذار شد که حدود ۸۰۰ نفر در آن مشغول تحصیل بودند. او همچنین ۱۱۹ مکتب کوچک و بزرگ را ایجاد یا بازسازی کرد و بیش از ۱۵۹ هزار دانش‌آموز دختر و پسر را آموزش داد که از مجموع دانش‌آموزان، بیش از ۵۲ درصد آنها، دختر بودند. علاوه‌بر آن، در حدود ۹۰۲۷ معلم، در سازمان شهدا، آموزش دیدند؛ ۴۹۳۰۰ خانم نیز در دوره‌های سوادآموزی مراکز تحت مدیریت سیما سمر شرکت کرده و ۳۷۶ دختر نیز از برنامه‌های زبان انگیسی و کامپیوتر بهره بردند. تاکنون بیش از ۴ میلیون نفر از طریق سازمان شهدا، در موضوعات حقوق کودکان، حقوق زنان و حقوق بشر آموزش‌های ابتدایی دیده‌اند.
• تأسیس مؤسسهٔ تحصیلات عالی گوهرشاد: سیما سمر در ۲۰۱۰م مؤسسة تحصیلات عالی گوهرشاد را بنیان نهاد. این مؤسسه با هدف تسهیل آموزش‌های عالی برای جوانان به‌صورت غیرانتفاعی ایجاد شد که تا به‌حال حدود ۳۰۰ دانشجو را بورسیه کرده که در این میان، ۱۷۰ تن دختر هستند.
• ایجاد مرکز توانمندسازی زنان: سمر، در کنار مؤسسهٔ تحصیلات عالی گوهرشاد، مرکز توانمندسازی زنان را با هدف کمک به زنان و حمایت مالی دختران محصل بی‌بضاعت، ایجاد کرد. او همچنین، سه یتیم‌خانه در بامیان و غزنی تأسیس کرد. سیما سمر، از طریق این یتیم‌خانه، یتیمان و زنان بی‌سرپرست را مورد حمایت خود قرار داد و تعدادی از آنها را در اثر حمایت‌های مالی و آموزشی، به دانشگاه فرستاد.

جوایز و افتخارات سیما سمر

سمر، به‌خاطر تلاش‌های خستگی‌ناپذیر در زمینهٔ حقوق بشر در سطح ملی و بین‌المللی، در ماه می ۲۰۰۵م از سوی کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد به‌عنوان گزارشگر ویژهٔ حقوق بشر در سودان معرفی شد. سیما سمر به‌دلیل خدمات فراوان در زمینهٔ حقوق بشر به‌ویژه در دفاع از حقوق زنان و کودکان، در ۲۰۰۹م و ۲۰۱۰م نامزد دریافت جایزة صلح نوبل شد. سمر بیش از ۲۵ جایزهٔ ملی و بین‌المللی و تعدادی مدرک دکترای افتخاری از نهادهای مختلف جهان، دریافت کرده است؛ مانند:

1. جایزهٔ رهبری اجتماعی (Community Leadership)، در ۱۹۹۴م از طرف بنیاد “Roman Magsaysay”، در فیلیپین؛
2. جایزهٔ Voice of Courage، از کمیسون زنان برای زنان و اطفال مهاجر، در نیویورک؛
3. جایزهٔ «زنان برای صلح» توسط Together for Peace Foundation، در رم ایتالیا؛
4. جایزهٔ زندگی بهتر یا «نوبل آلترناتیو» صلح.

حبیبه سرابی

حبیبه سرابی از قوم هزاره است که در ۱۳۳۷ش، در ولایت بغلان متولد شد. پدر او اهل سراب از ولایت غزنی است که در خردسالی به مزارشریف مهاجرت کرده بود. حبیبه تحصیلات ابتدایی را در ولایت بغلان و سپس در ولایت کاپیسا به پایان رساند و دورهٔ دبیرستان را در کابل سپری کرد. وی در ۱۳۵۷ش وارد دانشگاه علوم طبی کابل شد و در سال ۱۳۶۰ش در رشتهٔ فارمسی (داروسازی) از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. پس از آن، حبیبه با بورسیه‌ای که از طرف سازمان بهداشت جهانی دریافت کرد، ادامهٔ تحصیلات خود را در رشتهٔ هماتولوژی (خون‌شناسی) در هند به پایان رساند.

فعالیت‌های حبیبه سرابی

سرابی فعالیت علمی خود را از انستیتوت ملی لابراتواری طبی دانشگاه کابل آغار کرد. او تا قبل از حکومت اول طالبان، در دانشگاه علوم طبی کابل تدریس می‌کرد. او، همچنین به‌مدت ده سال استاد انستیتوت (مؤسسه) آموزش‌های متوسط پزشکی در کابل در بخش‌های همتولوژی، مایکروبیالوژی و فارمکولوژی بود. حبیبه در سال ۱۹۹۸م در انستیتوت آموزش افغان مشغول به آموزش شد. حبیبه پس از اوج‌گیری اعتراضات علیه حکومت وابسته به شوروی با جمعی از دانشجویان، اتحادیهٔ دانشجویان معترض را تأسیس کرد و به‌عنوان یکی از اعضای برجستهٔ آن علیه نظام حاکم، فعالیت می‌کرد. سرابی در اردوگاه‌های مهاجرین در پاکستان دوره‌های آموزشی برگزار کرد. در زمان حاکمیت اول طالبان دوره‌های کوتاه‌مدت سوادآموزی را در کابل، جلال‌آباد و مزارشریف به‌صورت مخفیانه راه‌اندازی کرد و یکی از فعالین در بخش حقوق زنان بود.

مهم‌ترین مسؤلیت‌های سرابی عبارتند از:

1. اشتراک در کنفرانس بن در سال ۱۳۸۰ش؛
2. وزیر امور زنان در دولت انتقالی در سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ش؛
3. والی بامیان در زمان حکومت حامد کرزی از سال ۱۳۸۴ش تا ۱۳۹۲ش؛
4. مشاور دکتر عبدالله عبدالله، رئیس اجرائیه دولت وحدت ملی، در امور زنان و جوانان؛
5. معاون شورای عالی صلح در سال ۲۰۱۶م؛
6. عضو تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی افغانستان با طالبان در دوحه.

مهم‌ترین دستاوردهای سرابی چنین بیان شده است:

1. ایجاد برنامهٔ درازمدت در حمایت از حقوق زنان برای بهبود وضعیت زندگی آنها؛
2. آموزش جندر (تساوی حقوق زن و مرد) در وزارت امور زنان؛
3. توسعهٔ آموزش جندر در سطح وزارتخانه‌ها و ولایات مراکز انکشافی زنان؛
4. ایجاد بخش‌های جندر در وزارتخانه‌های مهم کشور؛
5. داشتن برنامه مدون در رابطه با خشونت علیه زنان و اجرای آن برنامه‌ها؛
6. عضو گروه تطبیق کنوانسیون منع هرگونه تبعیض علیه زنان؛
7. فعالیت‌های آموزشی در رابطه با تعلیم و تربیت دختران در بامیان؛
8. مشارکت دادن زنان در اقتصاد، تجارت و پلیس.

افتخارات و جوایز حبیبه سرابی

ثبت‌شدن بیوگرافی حبیبه سرابی در مرکز بین‌المللی بیوگرافی کمبریج در لندن، دریافت مدال «ملالی» از سوی حامد کرزی رئیس‌جمهور وقت به‌دلیل تطبیق حاکمیت قانون در ۱۳۸۵ش دریافت مدال «کمندر» از سوی دولت فرانسه و دریافت لقب «قهرمان محیط زیست» از سوی ماهنامهٔ تایمز از جمله افتخاراتی است که حبیبه سرابی در دورهٔ فعالیت‌های خود به‌دست آورده است. حبیبه سرابی علاوه‌بر افتخارات و دستاوردها، جوایزی را از نهادهای بین‌المللی دریافت کرده که عبارت است از:

1. دریافت جایزهٔ سیمون از طرف دولت فرانسه به پاس فعالیت‌های خانم سرابی در رابطه با حمایت از حقوق زنان و برابری جنسیتی در ۲۰۲۱م.
2. کسب جایزهٔ صلح جهانی ادارهٔ انکشافی سازمان ملل، اِن پیس (N-peace awards) به‌دلیل تلاش در زمینهٔ توانمندی زنان، حکومت‌داری خوب، ارزش‌دادن به حقوق بشر و تأمین صلح، در ۲۰۱۶م که توسط نهاد توسعه‌ای سازمان ملل در تایلند به او اهدا شد.
3. جایزهٔ نهاد رامون مگسیسی مشهور به جایزه صلح نوبل آسیا، به‌دلیل فعالیت در زمینهٔ دفاع از حقوق زنان و ترویج آموزش در یک محیط جنگ‌زده که تغییرات اجتماعی سودمندی ایجاد کرده بود.
4. کسب جایزهٔ «Prestigious Ramon Magsaysay» در ۲۰۱۳م، به‌دلیل فعالیت در زمینهٔ آموزش دختران و حکومت‌داری خوب؛
5. دریافت جایزهٔ Jason از Children Squer ایالت اوماهای آمریکا.

شکردخت جعفری

شکردخت جعفری در ۱۳۵۶ش در ولسوالی (شهرستان) سنگ‌تخت از توابع ولایت دایکندی افغانستان متولد شد. او آموزش ابتدایی را نزد پدر خود فراگرفت. با خیزش مردم افغانستان علیه اشغال‌گران شوروی، شکردخت و خانوادهٔ او مجبور به ترک زادگاه خود شده و در شش‌سالگی همراه با خانواده به ایران مهاجرت کردند. شکردخت با دریافت کارت اقامت در ایران، دوره‌های تحصیلی خود را در مدارس ایران به پایان رساند.

شکردخت در ۱۳۷۵ش در رشتهٔ تکنولوژی رادیولوژی، ابتدا وارد دانشگاه علوم پزشکی تهران شده و سپس لیسانس خود را از دانشگاه علوم پزشکی تبریز در ۱۳۷۹ش به‌دست‌آورد. او دورهٔ کارشناسی ارشد را در رشتهٔ فیزیک پزشکی، با بورسیه‌ای که از طرف سازمان بین‌المللی اتمی افغانستان در ۱۳۸۹ش دریافت کرده بود، در بریتانیا گذراند و به‌دلیل نتیجهٔ عالی، موفق به دریافت بورسیهٔ دکترا از این دانشگاه شد. او دورهٔ دکترای خود را در مرکز فیزیک هسته‌ای و تشعشع دانشگاه ساری بریتانیا به اتمام رساند.

فعالیت‌های علمی شکردخت جعفری

جعفری در ۱۳۸۳ش همراه با همسر و فرزند خود به افغانستان بازگشت و در دانشگاه پزشکی کابل به‌عنوان استادیار شروع به کار کرد. او، اکنون به‌عنوان پژوهشگر و استادیار در دانشگاه ساری انگلستان کار می‌کند. مدرن کردن وسایل قدیمی تشخیص تشعشع، به‌روزرسانی برنامهٔ درسی رادیولوژی، تدوین یک دورهٔ آموزشی جهت آموزش کارکنان و دانشجویان رادیولوژی بیمارستان برای کار با تجهیزات و تجزیه و تحلیل داده‌ها، رهبری یک پروژهٔ ملی برای ایجاد مرکز سرطان‌شناسی در ۲۰۰۸م از جمله فعالیت‌های علمی شکردخت جعفری هستند.

از جمله مسئولیت‌های شکردخت جعفری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. نمایندگی وزارت تحصیلات عالی افغانستان در کمیسیون مستقل انرژی اتمی کشور؛
2. سوپروایزری بخش رادیولوژی بیمارستان فرانسوی کودکان در کابل؛
3. از مؤسسین کمیسیون مستقل انرژی اتمی افغانستان؛
4. مسئول پروژهٔ تأسیس مرکز رادیوتراپی در دانشگاه طبی کابل با همکاری سازمان بین‌المللی انرژی اتمی از ۱۳۸۷ش تا میزان (مهر)۱۳۹۱ش؛
5. کسب تأییدیهٔ سازمان بین‌المللی انرژی اتمی برای ساخت دو پروژهٔ مرکز رادیولوژی و براکی‌تراپی؛
6. فعالیت در بخش رادیولوژی بیمارستان‌های بنیاد آغاخان.

اختراعات شکردخت جعفری

1. اختراع دستگاه دوزسنج ثبت تشعشعات پرتودرمانی سرطان؛ این دستگاه دوزسنج که با استفاده از مهره‌های ساده شیشه‌ای ساخته شده، می‌تواند میزان اشعهٔ دریافتی بیماران سرطانی در زمان رادیوتراپی را با دقت بسیار بالا و در بازهٔ زمانی مناسب اندازه‌گیری کند.
2. اختراع سیستم اندازه‌گیری سه‌بُعدی دوز اشعه برای درمان سرطان؛ این سیستم سه‌بُعدی دوزسنج با قرار گرفتن داخل بدن بیمار سرطانی مقدار دقیق تشعشع دریافتی بدن بیمار را ثبت کرده و پزشکان با خواندن آن می‌توانند میزان اشعهٔ دریافتی بدن بیمار را بسنجند.

جوایز و افتخارات شکردخت جعفری

شکردخت جعفری، برندهٔ جایزهٔ زنان در نوآوری ۲۰۱۶م بریتانیا در میان ۱۶۰۰ شرکت‌کننده از کشورهای مختلف بود که به‌دلیل ارائهٔ روش جدید پرتودرمانی برای بیماران سرطانی آن را دریافت کرد.

منابع

• احمدی، فاطمه، «سیما سمر: به مردان می‌گویم که زنانه کار کنند»، وب‌سایت هفته‌نامه نیمرخ، تاریخ انتشار: ۲ میزان ۱۳۹۶ش.
• «از ساخت گردنبند تا ابداع وسیلهٔ پرتودرمانی»، خبرگزاری بانوان افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۳۹۶ش.
• «از کارنامه موفق سیما سمر در مراسمی باشکوه تجلیل به عمل آمد»، وب‌سایت چکاد، تاریخ درج مطلب: ۲۲ مهر ۱۳۹۸ش.
• «اولین والی زن افغانستان موفق به کسب جایزه صلح شد»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۲ فوریه ۲۰۱۷م.
• «بانوان تاریخ‌ساز؛ ۱۰ زن افغان که اولین‌ها در عرصه‌های کاری خود بوده‌اند»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: ۳ تیر ۱۳۹۵ش.
• «بررسی شخصیت نامزدها و معاونین، حبیبه سرابی»، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۹۲.
• «بی‌بی‌سنگی کیست؟ و چرا در کابل یک منطقه را (کوته سنگی) می‌گویند؟»، وب‌سایت ماریادارو، تاریخ بازدید: ۱۱ فروردین ۱۴۰۱ ش.
• «بیوگرافی سیما سمر، انجمن یک‌رمان»، تاریخ درج مطلب: ۲۴ سپتامبر ۲۰۲۰م. «داکتر سیما سمر معاون مجمع آسیا و اقیانوسه شد»، وب‌سایت هزاره انترنشنال، تاریخ بازدید: ۲۲ بهمن ۱۴۰۱ش.
• «بیوگرافی معاونان نامزدهای ریاست جمهوری افغانستان(۳) احمد ضیا مسعود، حبیبه سرابی»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فوریه ۲۰۱۴م.
• «تاریخچه کوته‌سنگی کابل»، یوتیوب، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۱ ش.
• «حبیبه سرابی کیست؟»، خبرگزاری شاهد، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۱ش.
• «حبیبه سرابی: زنان باید اعتماد به نفس را در وجود خود تقویت کنند»، خبرگزاری تساوی، تاریخ درج مطلب: ۱۵ تیر ۱۳۹۳ش.
• «زنان افغانستان در تاریخ هنر و رزمندگی دست بالا دارند»، خبرگزاری جین‌ها اجنسی، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۱ ش.
• «زنان پیشگام افغانستان، بی‌بی‌سنگی شیرزن مبارز و سخنور»، صفحهٔ فیس‌بوک زنان‌پیشگام افغانستان، تاریخ بازدید: ۱۲ فروردین ۱۴۰۱ ش.
• «زنان موفق افغانستان؛ از بانوی خلبان تا وزیر زن افغانستانی»، وب‌سایت روایت، تاریخ درج مطلب: ۱۴ مرداد ۱۴۰۴ش.
• «زندگی‌نامه حبیبه سرابی، بانوی سیاستمدار افغان»، وب‌سایت همصنفی، تاریخ درج مطلب: ۲۴ دی ۱۳۹۹ش.
• «زندگینامه شکردخت جعفری مخترع و فیزیکدان پزشکی هزاره»، وب‌سایت بشارت، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۵ش.
• «زندگی‌نامه هیئت مذاکره‌کنندهٔ صلح بین افغان‌ها»، آژانس خبری پژواک، تاریخ درج مطلب: ۱۰ سپتامبر ۲۰۲۰م.
• «سیما سمر بار دیگر نامزد جایزه صلح نوبل شد»، وبلاگ می رحیمی، تاریخ درج مطلب: ۱۰ مهر ۱۳۸۹ش.
• شعور، اسدالله، «بی‌بی‌سنگی شیرزن مبارز و سخنور، نشر شده»، وب‌سایت دیکشنری آنلاین افغان، تاریخ درج مطلب: ۱۳/۶/۲۰۲۰م.
• «شکردخت جعفری از دایکندی تا لندن؛ سفر دشوار زنِ زندگی‌ساز افغان»، خبرگزاری شفقنا، تاریخ درج مطلب: ۶ دسامبر ۲۰۱۶م.
• «شکردخت جعفری از دشواری‌های مهاجرت تا کارنامهٔ درخشان علمی»، مهاجر نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۴ دسامبر ۲۰۱۹م.
• «شکردخت جعفری دومین اختراع پزشکی خود را ثبت کرد»، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۴ دی ۱۴۰۰ش.
• «شکردخت جعفری را بیشتر بشناسیم»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۰ آذر ۱۳۹۵ش.
• «شکردخت جعفری، مخترع افغان دومین اختراع خود را ثبت کرد»، خبرگزاری خامه‌پرس، تاریخ درج مطلب: ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱م.
• شهیر، علی‌شیر، «نخبگان سیاسی زن؛ ۱۰ چهرة تأثیرگذار بر سیاست افغانستان»، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اسفند ۱۳۹۵ش.
• «شیوه ابداعی دانشجوی افغان برای درمان سرطان»، وبلاگ نام‌آوران افغانستان، تاریخ بازدید: ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ش.
• علومی، ناهید، «مشارکت زنان نام‌دار در حماسه و تاریخ افغانستان»، وب‌سایت افغان جرمن، تاریخ درج مطلب: ۲۰/۵/۲۰۲۱م.
• «قصه شکردخت جعفری؛ قصه زنانی که دنیا را تغییر دادند»، وب‌سایت فارسی وان، تاریخ بازدید: ۱۲ اسفند ۱۴۰۱ش.
• «گفتگو با دکتر حبیبه سرابی، وزیر امور زنان افغانستان»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: فروردین ۱۳۸۲ش.
• «ماجرای تحریف شخصیت سمر به سلمان‌رشدی افغانستان، طبیبی که شاگردش دیپلمات شد، وزیری که دفتر کار نداشت»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۷ دی ۱۳۹۴ش.
• ماهوره، ثریا، «بیوگرافی سیما سمر پزشک و فعال حقوق بشر»، وب‌سایت همصنفی، تاریخ درج مطلب: ۷ تیر ۱۳۹۸ش.
• محبی، نورعلی، «بیوگرافی مختصر داکتر سیما سمر، وبلاگ عصیان»، تاریخ درج مطلب: ۱۹ تیر ۱۳۹۲ش.
• . «مختصات افغانستان»، وب‌سایت قاموس کبیر، تاریخ بازدید: ۱۱ فروردین ۱۴۰۱ ش.
• «معرفی و بیوگرافی شکردخت جعفری دختری از ولایت دایکندی، مبتکر آب و روشنایی برای درمان سرطان»، پایگاه اطلاع‌رسانی دایکندی، تاریخ درج مطلب: ۹ آذر ۱۳۹۵ش.
• مؤمن‌زاده، «سیما سمر برندهٔ جایزهٔ زندگی بهتر یا الترنابیو شد»، وبلاگ جاغوری یک، تاریخ درج مطلب: ۶ مهر ۱۳۹۱ش.
• «نخبگان سیاسی زن؛ ۱۰ چهره تأثیرگذار بر سیاست افغانستان»، خبرگزاری بانوان افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ دی ۱۳۹۵ش.