پیشنویس:محمدمهدی طهرانچی
محمدمهدی طهرانچی؛ دانشمند برجستۀ هستهای ایران و رییس دانگشاه آزاد اسلامی.
محمدمهدی طهرانچی از اساتید برجستۀ فیزیک دانشگاه شهید بهشتی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بود که در ۲۳ خرداد ۱۴۰4ش در حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به شهادت رسید. وی با مدرک دکتری فیزیک حالت جامد و سابقۀ مطالعاتی در مرکز بینالمللی فیزیک نظری ایتالیا، از چهرههای پیشرو در حوزههای نانوفیزیک و ماده چگال محسوب میشد. طهرانچی با بیش از ۱۵۰ مقاله علمی معتبر، تألیف و ترجمۀ کتاب و راهنمایی دهها پایاننامۀ تحصیلات تکمیلی، نقش مؤثری در توسعه علوم پایۀ کشور ایفا کرد.
در عرصۀ مدیریت دانشگاهی، ریاست دانشگاه شهید بهشتی (۱۳۹۱-۱۳۹۵ش) و سپس ریاست دانشگاه آزاد اسلامی از آبان ۱۳۹۷ تا زمان شهادت از جمله مسئولیتهای وی بود. طرحهای تحولی مانند «پایش» و توسعۀ زیستبوم نوآوری از مهمترین ابتکارات مدیریتی طهرانچی محسوب میشود. وی با تلفیق دانش عمیق دانشگاهی و بینش مدیریتی، گامهای بلندی در مسیر پیوند دانشگاه با صنعت و نیازهای واقعی جمهوری اسلامی ایران برداشت.
تولد و تحصیلات طهرانچی
محمدمهدی طهرانچی در ۱۳۴۴ش در تهران و در خانوادهای مذهبی متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مدارس پایتخت به پایان رساند. وی در رشتۀ فیزیک دانشگاه شهید بهشتی پذیرفته شد و در ۱۳۶۷ش مدرک کارشناسی خود را از این دانشگاه گرفت. طهرانچی تحصیلات تکمیلی خود را در گرایش فیزیک حالت جامد همان دانشگاه ادامه داد و در ۱۳۷۰ش مدرک کارشناسی ارشد را دریافت کرد. وی سپس در مقطع دکتری تخصصی همان گرایش به تحصیل پرداخت و در ۱۳۷۶ش با موفقیت از رساله دکتری خود دفاع کرد.
پس از اتمام تحصیلات، دکتر طهرانچی برای گذراندن دورۀ فرصت مطالعاتی به مرکز بینالمللی فیزیک نظری عبدالسلام (ICTP) در تریسته ایتالیا رفت و سالهای ۱۳۷۵ش و ۱۳۷۶ش را به بهرهگیری از دانش روز جهان در حوزه فیزیک پرداخت.
این استاد برجسته در حوزههای تخصصی متعددی از جمله فیزیک ماده چگال، نانوفیزیک و نانوتکنولوژی، ابررسانایی دمای بالا، شبیهسازیهای محاسباتی مواد، بررسی خواص الکترونیکی و مغناطیسی مواد و همچنین فیزیک محاسباتی دارای تخصص و تجربه ارزشمندی بود.
دکتر طهرانچی در دانشگاه شهید بهشتی به مقام استاد تمامی با پایه ۴۱ (بالاترین رتبه استادی در نظام آموزش عالی ایران) نائل آمد و بهعنوان استاد ممتاز این دانشگاه شناخته شد. وی بعدها به ریاست این دانشگاه نیز منصوب شد.[۱]
فعالیتهای علمی و پژوهشی طهرانچی
محمد مهدی طهرانچی از چهرههای برجسته علمی کشور بود که فعالیتهای پژوهشی گستردهای در حوزههای تخصصی فیزیک و فناوری داشت. سوابق پژوهشی ایشان گواهی بر تعهد علمی و تخصص وی در پیشبرد مرزهای دانش و فناوری در سطح ملی و بینالمللی بوده که در ذیل آمده است:
زمینههای پژوهشی
۱. فیزیک مواد مغناطیسی؛
۲. فوتونیک؛
۳. سیاستگذاری علم و فناوری ؛
مقالات علمی
۱. انتشار ۱۰۹ مقاله علمی پژوهشی در مجلات معتبر بینالمللی نمایهشده در پایگاه ISI؛
۲. ارائه بیش از ۱۳۵ مقاله در کنفرانسهای علمی داخلی و خارجی؛
تألیف و ترجمه کتاب
۱. تألیف کتاب «پژوهش وضع موجود، طراحی وضع مطلوب»، تهران، نشر دانشگاهی، ۱۳۸۸ش.
۲. ترجمه کتاب «آشنایی با مواد مغناطیسی» (نوشته بی. دی. کالیتی و سی. دی. گراهام)، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۹۵ش؛
طرحهای پژوهشی
اجرای بیش از ۱۷ طرح پژوهشی در سطح ملی با همکاری مراکز و نهادهای علمی و صنعتی از جمله:
- وزارت صنایع و معادن؛
- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری؛
- موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی؛
- ستاد توسعه فناوری نانو؛
- ستاد توسعه علوم و فناوریهای شناختی؛
- مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
تدریس و راهنمایی پایاننامه
- راهنمایی 15 دانشجوی دکتری و راهنمايی بيش از 70 پاياننامه کارشناسی ارشد در رشتههای فیزیک و فوتونیک؛
- تدریس در مقاطع دکتری فیزیک، فوتونیک و مدیریت آموزش عالی.
دستاوردهای علمی
۱. راهاندازی «آزمایشگاه مگنتوفوتونیک» در پژوهشکده لیزر و پلاسما که گامی مهم در توسعۀ تحقیقات میانرشتهای در حوزه فیزیک و فناوریهای نوین محسوب میشود؛
۲. راه اندازی قطب علمی فوتونیک.[۲]
مسئولیتها و سوابق اجرایی
معاون اجرایی و برنامهریزی دانشکده علوم دانشگاه شهید بهشتی: ۱۳۷۷–۱۳۷۸ش
رئیس گروه فیزیک دانشگاه پیام نور: ۱۳۷۷–۱۳۷۸ش
معاون تحصیلات تکمیلی دانشکده علوم دانشگاه شهید بهشتی: ۱۳۷۸–۱۳۸۲ش
معاون پژوهشی پژوهشکده لیزر دانشگاه شهید بهشتی: ۱۳۸۲–۱۳۸۴ش
از مؤسسان پژوهشکده لیزر دانشگاه شهید بهشتی
از مؤسسان دانشکده فناوریهای نوین دانشگاه شهید بهشتی
مجری طرح عمده فوتونیک مؤسسه آموزشی تحقیقاتی صنایع دفاعی: ۱۳۸۲–۱۳۸۳ش
مدیر قطب علمی فوتونِیک دانشگاه شهید بهشتی: ۱۳۸۶–۱۳۹۱ش
عضو هیئت مدیره انجمن اپتیک و فوتونیک ایران: ۱۳۸۸–۱۳۹۲ش
عضو کمیته علمی مطالعات سند تحول راهبردی علم و فناوری کشور: ۱۳۸۷–۱۳۸۸ش
معاون پژوهشی وفناوری دانشگاه شهید بهشتی: ۱۳۸۴–۱۳۸۶ش
رئیس مرکز نشر دانشگاهی: ۱۳۸۷–۱۳۹۱ش
رئیس کمیسیون تخصصی علوم پایه شورای عالی عتف: ۱۳۸۹ تاکنون
رئیس دانشگاه شهید بهشتی: ۱۳۹۱ تا بهمن ۱۳۹۵ش
سرپرست دانشگاه آزاد استان تهران و دانشگاه آزاد تهران مرکزی مرداد ۱۳۹۶ش تاکنون
سرپرست معاونت علمی آستان قدس رضوی از اسفندماه 1395ش[۳]
تحریم محمدمهدی طهرانچی توسط آمریکا
در ۱۸ مارس ۲۰۲۰م، دولت ایالات متحدۀ آمریکا محمدمهدی طهرانچی را در فهرست تحریمهای یکجانبۀ خود قرار داد. وزارت خارجه آمریکا در توجیه این اقدام، ادعاهای مبنی بر مشارکت وی در برنامههای علمی و فناورانه جمهوری اسلامی ایران مطرح نمود. کارشناسان تحریم طهرانچی را نشاندهندۀ عظمت خدمات علمی و مدیریتی وی و گواهی بر ترس دشمنان از پیشرفتهای علمی و فناورانه ایران اسلامی توصیف کردند.[۴]
شهادت
بامداد روز جمعه ۲۳ خرداد1404ش محمدمهدی طهرانچی به همراه همسر خود، در پی حملۀ تروریستی و تجاوزکارانۀ رژیم صهیونیستی به منزل مسکونی ایشان در منطقۀ سعادتآباد تهران، به شهادت رسید.[۵]
افتخارات
۱. دارندۀ نشان درجه یک علمی از رئیسجمهور؛[۶]
۲. استاد نمونهٔ کشوری در ۱۳۹۰-۱۳۹۱ش.
خدمات علمی و نوآوریها
محمدمهدی طهرانچی بهعنوان استاد تمام دانشگاه شهید بهشتی و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، با رویکردی تحولگرا، نقش بیبدیلی در ارتقای نظام آموزش عالی و پژوهشهای کاربردی ایفا کرد. وی با تلفیق دانش عمیق دانشگاهی و مدیریت جهادی، گامهای مؤثری در پیوند علم و صنعت برداشت. برای مثال طرح «پایش» از ابتکارات برجستۀ دکتر طهرانچی بود که با هدف همسوسازی پایاننامهها و پژوهشهای دانشگاهی با نیازهای ملی طراحی و اجرا شد. این طرح تحولی، مسیر پژوهشهای آکادمیک را به سمت حل چالشهای واقعی کشور هدایت کرد.
توسعۀ «زیستبوم نوآوری» در دانشگاه آزاد اسلامی از دیگر دستاوردهای مدیریتی وی محسوب میشود که فضایی پویا برای رشد استعدادها و تبدیل ایدههای علمی به محصولات فناورانه ایجاد کرد. طهرانچی با نگاهی آیندهنگر، دانشگاه را به محور توسعه علمی و فناوری کشور تبدیل کرد. در حوزۀ پژوهش، وی با تألیف و ترجمۀ کتابهای تخصصی، انتشار مقالات معتبر بینالمللی و راهنمایی دهها پایاننامه تحصیلات تکمیلی، سهم بسزایی در تولید علم و تربیت نیروی انسانی متخصص داشت. رویکرد وی به پژوهش، ترکیبی از تعهد ملی و نوآوری علمی بود.
طهرانچی بهعنوان عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، در سیاستگذاریهای کلان علمی کشور نقش فعالی ایفا کرد و همواره بر ضرورت تحول در نظام آموزش عالی تأکید داشت. به نظر کارشناسان مدیریت نظاممند و ایدهپردازیهای وی الگویی برای مدیران علمی کشور محسوب میشود. وی با اعتقاد به جایگاه محوری دانشگاه در توسعۀ ملی، کوشید تا علم را از محیط آکادمیک به عرصۀ عمل منتقل کند. روحیۀ جهادی و نوآورانۀ طهرانچی، الهامبخش نسل جوان دانشجویان و پژوهشگران کشور است.[۷]
پانویس
- ↑ «شهید محمدمهدی طهرانچی؛ دانشمندی بیادعا و تاثیرگذار»، خبرگزاری تابناک.
- ↑ «سوابق و فعالیتها»، وبسایت دکتر محمدمهدی طهرانچی.
- ↑ «سرپرست دانشگاه آزاد کیست؟+ سوابق محمد مهدی طهرانچی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «بیوگرافی محمدمهدی طهرانچی که در حمله تروریستی اسرائیل به شهادت رسید»، وبسایت روزنامۀ هفت صبح.
- ↑ «شهید محمدمهدی طهرانچی؛ دانشمندی بیادعا و تاثیرگذار»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «مسیر پر افتخار یک فیزیکدان انقلابی؛ از فیزیک ماده چگال تا مدیریت بزرگترین دانشگاه کشور»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «مسیر پر افتخار یک فیزیکدان انقلابی؛ از فیزیک ماده چگال تا مدیریت بزرگترین دانشگاه کشور»، خبرگزاری ایسنا.
منابع
«بیوگرافی محمدمهدی طهرانچی که در حمله تروریستی اسرائیل به شهادت رسید»، وبسایت روزنامۀ هفت صبح، تاریخ درج مطلب: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ش.
«سرپرست دانشگاه آزاد کیست؟+ سوابق محمد مهدی طهرانچی»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۸ مرداد ۱۳۹۷ش.
«سوابق و فعالیتها»، وبسایت دکتر محمدمهدی طهرانچی، تاریخ بازدید: ۲۴ خرداد ۱۴۰۴ش.
«شهید محمدمهدی طهرانچی؛ دانشمندی بیادعا و تاثیرگذار»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ش.
«شهید محمدمهدی طهرانچی؛ دانشمندی بیادعا و تاثیرگذار»، خبرگزاری تابناک، تاریخ درج مطلب: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ش.
«مسیر پر افتخار یک فیزیکدان انقلابی؛ از فیزیک ماده چگال تا مدیریت بزرگترین دانشگاه کشور»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ش.