پیش‌نویس:فروردین

فروردین؛ اولین ماه در تقویم هجری شمسی ایرانیان.

فروردین، اولین ماه از ماه¬های دوازده¬گانه در تقویم هجری شمسی بوده و 31 روز دارد. فروردین، ماه آغازین فصل بهار است و با نوروز شروع می‌شود. فروردین به‌دلیل آیین¬های کهن گرامی¬داشت سال نو، از اهمیت بالایی نزد ایرانیان برخوردار است.

نام¬گذاری

فروردین در تقویم رسمی ایران، نام ماه اول سال شمسی است که از نظر علم نجوم، خورشید در برج حمل (برج اول از برج‌های دوازده‌گانۀ فلک) قرار می‌گیرد.

آیین¬ها

1. نوروز

اول فروردین در حوزۀ تمدنی و جغرافیایی نوروز، بسیار گرامی داشته می¬شود. آیین‌هایی مانند خانه‌تکانی، چهارشنبه‌سوری، گرامی¬داشت اموات، سفرۀ هفت¬سین، حضور در مکان¬های مقدس، دیدوبازدید، صلۀ ارحام، سیزده‌به‌در، عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن در نوروز، از سنت¬های دیرین ایرانیان است. آیین نوروز با سابقۀ چند هزارساله در تاریخ و فرهنگ ایران، عامل پیوستگی ایرانیان و بخشی از هویت ملی آن‌ها است و هیچ رخدادی تاکنون نتوانسته نوروز را در فرهنگ و خاطرۀ جمعی ایرانیان کم¬رنگ کند.

2. تعطیلات رسمی

در ایران چهار روز به مناسب نوروز، تعطیل رسمی است. مدرسه‌ها تا سیزدهم فروردین تعطیل هستند.

3. سفرهای نوروزی

در فصل بهار و به‌ویژه در تعطیلات نوروز، بسیاری از مردم به سفر می¬روند و از موقعیت تعطیلات این چند روز استفاده مناسب می¬کنند. سفرهای زیارتی به مشهد و قم و سیاحتی به شمال و جزیرۀ کیش از جمله سفرهای مردم در این ایام به¬شمار می¬رود.

4. دید و بازدید

یکی از مهم¬ترین آداب و رسوم نوروز، دیدوبازدید و صلۀ ارحام هست. دیدوبازدید از اول فروردین شروع می¬شود و تا 13 فروردین و گاهی تا آخر فروردین ادامه پیدا می¬کند. ایرانیان در این ایام لباس نو بر تن می‌کنند. ابتدا به دیدار بزرگان فامیل می¬روند و سپس دیدارها بین خویشان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک در شب و روز ادامه می¬یابد. عیدی‌دادن و عیدی‌گرفتن، از شیرین¬ترین رسوم در مهمانی‎های نوروزی هست که خاطرات خوشی را از ایام نوروز به¬خصوص برای کوچک‌ترها برجا می¬گذارد.

سیزده¬به¬در

در تقویم رسمی ایران، سیزدهم فروردین روز طبیعت نام¬گذاری شده است. این روز در فرهنگ عمومی، سیزده¬به¬در نامیده می¬شود. در این روز، مردم کشورهایی که در حوزه فرهنگی و تمدنی نوروز قرار دارند، از خانه بیرون می¬روند و به تفریح می¬پردازند. سیزده¬به¬در از آیین¬های مهم ایرانیان است، اما سابقۀ مکتوب تاریخی جز از زمان فتحعلی شاه قاجار برای آن یافت نشده است. سپری کردن روز در دشت و صحرا، گره‌زدن سبزه، سپردن سبزه به آب رود‌ها و نهرها، خوردن کاهو و سکنجبین، پختن آش و غذاهای متنوع، از آداب‌ورسوم سیزده‌به‌در است.

باورهای عامیانه دربارۀ سیزدهم فروردین

بر اساس برخی انگاره‌های عامیانه، روز سیزدهم تمام ماه¬های ایرانیان نحس انگاشته می‌شود. در دوران قاجار برخی می‌پنداشتند که ممکن است در سیزدهم فروردین، خانه¬ها ویران و بلای سال جدید در این روز تقدیر شود لذا به بیرون از خانه می¬رفتند. امروزه این باور در بین بعضی ایرانیان باقی مانده است. برخی، پیشینۀ انگارۀ نحسی سیزدهم فروردین نزد ایرانیان را به قبل از اسلام باز¬می-گردانند.

روز جمهوری اسلامی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی، ایرانیان در روزهای 10 و 11 فروردین 1358ش در یک همه‌پرسی شرکت کردند تا دیدگاه خود را درباره حکومت جمهوری اسلامی، اعلام کنند. در این همه¬پرسی 98.2 درصد ایرانیان به نظام جمهوری اسلامی رأی «آری» دادند. در روز 12 فروردین با اعلام نتایج همه¬پرسی، نظام سلطنتی بعد از 2500 سال به نظام جمهوری اسلامی و حکومت مردمی تغییر یافت. به‌همین مناسبت، دوازدهم فروردین به¬عنوان روز «جمهوری اسلامی» نام¬گذاری شد.

متولدین فروردین¬ماه در باور عامیانه

بر اساس باورهای رایج عامیانه، افرادی که در فروردین ماه متولد می‌شوند، دارای این خصوصیات مشترک هستند: اهل امر و نهی، اهل هیجان، پرتوقّع، ریاست¬مآب، با اعتماد¬به¬نفس، سازنده، به گذشته فکر نمی‌کند، جوان¬تر از سن واقعی، شایسته، ماجراجو، روشنفکر و دقیق. همچنین آنها افرادی خوش‌طبع، خوش‌رو و خوش¬اقبال هستند. متولدین این ماه افرادی با ذوق و سلیقه بوده و عموماً رفتار مسالمت‎‌آمیز دارند.

وقایع تاریخی فروردین

1. 1 فروردین ۱۳۴۲ش: حملۀ ¬مأموران محمدرضا شاه پهلوی به مدرسه فیضیه در قم؛
2. 3 فروردین ۱۳۰۱ش: تأسیس حوزۀ علمیۀ قم توسط عبدالکریم حائری یزدی از مراجع تقلید شیعه.
3. 10 فروردین ۱۲۹۱ش: تخریب گنبد حرم امام رضا توسط نیروی نظامی روسیه؛
4. 12 فروردین ۱۳۵۸ش: اعلام نتیجۀ همه‌پرسی برای برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران؛
5. 14 فروردین ۱۳۵۸ش: شروع قیام شیعیان علیه حکومت کمونیستی در افغانستان؛
6. 31 فروردین ۱۳۰۵ش: تخریب قبرستان بقیع و بارگاه چهار امام شیعیان به‌دست وهابی‌ها.

مناسبت¬های فروردین

1. ۱ فروردین: نوروز و آغاز تعطیلات عمومی به‌مدت 4 روز؛
2. 12 فروردین: روز جمهوری اسلامی؛
3. 13 فروردین: روز طبیعت (سیزده‌به‌در)؛
4. ۲۵ فروردین: روز بزرگداشت عطار نیشابوری؛
5. ۲۹ فروردین: روز ارتش جمهوری اسلامی ایران؛

فروردین درادبیات فارسی

فروردین در سروده¬های شعرای بزرگ ادبیات فارسی منعکس شده است. از جمله در اشعار فرخی سیستانی، چنین آمده است: و حافظ شیرازی: الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر

الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیق

پروین اعتصامی نیز چنین سروده است: الگو:آغاز نستعلیق

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیق

و حافظ می‌گوید:

الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیق

منابع

• «خصوصیات اخلاقی متولدین فروردین ماه»، باشگاه خبرنگاران جوان تاریخ درج مطلب: 17 خرداد 1397ش.
• «سیزده فروردین»، ویکی فقه، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• «چرا عدد ۱۳ نحس است؟»، سایت خبری ویستا، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• «گذری بر تاریخچۀ سیزده بدر در میان ایرانیان»، وب¬سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 13 فروردین 1393ش.
• «نوروز»، ویکی¬زندگی، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• دهخدا، علی¬اکبر، لغت¬نامه، وب¬سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• «جشنی تاریخی در دل مردم»، وب¬سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: 23 اسفند 1396ش.
• فرخی سیستانی، دیوان اشعار، وب¬سایت گنجور، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• پروین اعتصامی، دیوان اشعار، وب¬سایت گنجور، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• حافظ شیرازی، غزلیات، سایت گنجور، تاریخ بازدید: 16 فروردین 1402ش.
• «۱۲ فروردین، روزی فراموش‌نشدنی در تاریخ انقلاب اسلامی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: 12 فروردین 1402ش.
• «هشت شوال؛ سالروز تخریب بقیع توسط وهابی‌ها»، وب¬سایت جام‌جم آنلاین، تاریخ درج مطلب: 9 اردیبهشت 1402ش.
• «ديد و بازديد نوروزي، آييني نيكو و ديرينه پابرجا»، خبرگزاری جمهوری اسلامی: ایرنا، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1392ش.
• محمدتقی آقا نجفی اصفهانی»، ویکی¬شیعه، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش.
• «کدام استان‌ها در نوروز بیشترین مسافر را داشتند؟»، وب¬سایت خبری الف، تاریخ درج مطلب: 11 فروردین 1402ش.
• «قیام دایکندی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 11 اردیبهشت 1402ش.
• «روزی که حرم امام رضا را به توپ بستند»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷ آبان ۱۳۹۷ش.