پیش‌نویس:زینت السادات همایونی

بانو همایونی

زینت‌السادات همایونی؛ بانوی مجتهده‌ای که فقاهت را از بانو امین آموخت.

زینت‌السادات همایونی، معروف به بانو همایونی و بانو علویه همایونی، از شاگردان برجستهٔ بانو امین است که مدت پنجاه سال در نزد او، دانش آموخت و به اعتلای علمی، فرهنگی و سیاسی بانوان کمک کرد.

تولد و کودکی زینت السادات همایونی

بانو همایونی در سال ۱۲۹۶ش در اصفهان به دنیا آمد. پدرش سیدرحیم و مادرش سلطان‌آغا نام داشت. او در کودکی با کمک مادر، مقدمات قرآن را آموخت. بانو همایونی در خاطراتش از گریه‌های فراوان خود در دوران کودکی یاد کرده که در تب عشق خدا می‌سوخت. همچنین او در اولین ماه رمضانی که قصد داشت روزه بگیرد برای تشخیص اوقات سحر و افطار، با ستاره‌ها مأنوس شده و به اوقات شرعی پی می‌بُرد.

ازدواج زینت السادات همایونی

همسر بانو همایونی محمد فیض بود که در سال ۱۳۴۲ش درگذشت.

تحصیلات زینت السادات همایونی

زینت‌السادات همایونی تحصیلات اولیه را نزد مادر و تا کلاس نُهم را نزد برادر خود آموخت. او همزمان به کارهای هنری نظیر خیاطی و گلدوزی نیز تسلط یافت. علاقهٔ بسیار او به دانش‌اندوزی سبب شد تا در ۱۶ سالگی نزد بانو امین (۱۲۶۵–۱۳۶۲ش) به فراگیری معارف دینی بپردازد. قرآن، شرح دعای کمیل، مقدمات عربی، شرح باب حادی‌عشر، رسالهٔ عملیه و اخلاق را نزد بانو امین فراگرفت. او روزانه از حوالی ظهر تا غروب در منزل بانو امین بود. در سال ۱۳۴۳ش در امتحان طلاب مدرسهٔ سپهسالار شرکت کرده و پذیرفته شد. همچنین در دانشگاه الهیات تهران نیز قبول شد و تا دو سال همراه طلبه‌های مرد به تحصیل پرداخت. زینت‌السادات همایونی در سال ۱۳۵۵ش از بانو امین اجازهٔ روایت گرفت.

استادان زینت السادات همایونی

بانو امین

بانو علویه همایونی تا زمان فوتِ بانو امین به مدت پنجاه سال، نزد او به تحصیل علم پرداخت. علاوه بر بانو امین در محضر اساتید دیگری چون حیدرعلی محقق (۱۲۹۳–۱۳۷۹ش) ادبیات عرب و منطق، نزد صدرالدین کوپایی (۱۲۶۵–۱۳۳۱ش) منطق، شرح منظومهٔ ملاهادی سبزواری، مغنی، معالم و شرح لمعه و در حضور نورالدین قودجانی اشنی (۱۲۸۲–۱۳۵۷ش) اسفار اربعهٔ ملاصدرا را فراگرفت.

سبک زندگی زینت السادات همایونی

زینت‌السادات همایونی نظم و تدبیر را مبنای همهٔ امور زندگی خود قرار داده بود؛ این انضباط را ناشی از خرد او دانسته‌اند.

دیدگاه‌ها و توصیه‌های زینت السادات همایونی

بانو همایونی در دفاع از مقام زن، شخصیت و جایگاه الهی او را تبیین می‌کرد و انتخاب حجاب را منوط به شناخت مقام زنان و هویت واقعی آنان می‌دانست. او در برابر انگارهٔ فمینیستی و تساوی میان زن و مرد، به سخن امام علی اشاره داشت که تفاوت‌های میان مردم، به خیر و صلاح بوده و تساوی آنان، سبب هلاکت است. در این راستا معتقد بود که زنان باید به جایگاه زنانهٔ خویش از جمله نقش مادری و حجاب افتخار کنند.

او فرزندآوری را جزو اصالت زنان می‌دانست و مخالف حضور بی‌حساب زنان در خارج از خانه بود. بانو همایونی معتقد بود که تحصیل علوم دینی و صاحب‌نظر بودن در این زمینه، نباید مانعی در برابر خانه و خانواده و عاملی برای تفاخر به همسر باشد. او به شاگردان خود توصیه می‌کرد که زمان‌های فراغت خود را به شناخت ویژگی‌های زنان و تحقیقاتی در این باره اختصاص دهند و برای تهذیب نفس، انسان‌سازی و تربیت نسل برنامه‌ریزی کنند.

ویژگی‌های اخلاقی زینت السادات همایونی

مهربانی و برخورد نیکو در ارتباط با مردم، پاسخ‌گویی به جوانان مطابق با توان عمل آنان، یاری‌رسانی به مردم در مشکلات، ولایت‌مداری و انقلابی بودن و صداقت، از ویژگی‌های بانو علویه همایونی دانسته شده است.

فعالیت‌ها و سِمت‌های زینت السادات همایونی

از جمله فعالیت‌هایی که بانو همایونی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی و دینی انجام داده، عبارت است از:

• بالا بردن بصیرت سیاسی بانوان؛
• پیگیری مسائل سیاسی و فرهنگی کشور از طریق رسانه‌ها؛
• مکاتبه با رؤسای جمهور و مطالبهٔ ایجاد زمینهٔ مناسب برای رشد فکری و ارتقای علمی بانوان و جوانان؛
• تربیت و پرورش دانشجویان در فضای حاکم بر آن دوره و ارتقای آنان تا مرتبهٔ پژوهشگری؛
• دفاع از هویت ایرانی- اسلامی در برابر فرقه‌های انحرافی؛
• آشنا کردن زنان با مسائل روز از طریق سخنرانی، گردهمایی و دعوت مهمانان داخلی و خارجی؛
• تأسیس مکتب فاطمه به‌عنوان اولین حوزه علمیهٔ بانوان، دستیابی به محصولات علمی عمیق و ماندگار در آن و توانمندسازی دانشجویان در تَصدّی امور مختلف؛
• تدریس زبان انگلیسی، تفسیر و اصول عقاید در مکتب فاطمه؛
• تأسیس دبیرستان امین؛
• مدیرمسئول مدرسهٔ گلستانیان؛
• تدریس در جامعةالزهرا قم؛
• مدیریت دبستان نرجس؛
• ترجمه و تألیف کتب علمی.

آثار زینت السادات همایونی

بانو علویه همایونی کتاب‌های ذیل را به رشتهٔ تحریر درآورده است:

• ترجمهٔ اربعین هاشمیه (اثر بانو امین)؛
• زن مظهر خلافت الله؛
• ترجمهٔ بخشی از اسرارالایات ملاصدرا؛
• عشق ذوالقربی (دربارهٔ حضرت زهرا)؛
• نسیم ولایت (دربارهٔ امام علی)؛
• زندگانی بانوی ایرانی (دربارهٔ بانو امین)؛
• سفرنامهٔ علویه همایونی (سفرنامهٔ خودنوشت).

درگذشت زینت السادات همایونی

اقامه نماز بر پیکر بانو زینت‌السادات همایونی توسط آیت‌الله مظاهری

بانو همایونی در ۱۰ تیر ۱۳۹۵ش در ۹۹ سالگی درگذشت و در امامزاده ابراهیم اصفهان به خاک سپرده شد.

بزرگداشت زینت السادات همایونی

بانو همایونی در سال ۱۳۸۸ش، به‌عنوان چهرهٔ ماندگار جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد و در سال ۱۳۹۰ش در همایش‌های «آمینهٔ امین» و «زن نمونه و موفق از دیدگاه اسلام»، از وی تجلیل شد. در اصفهان نیز خیابانی به جهت بزرگداشت او نامگذاری شده است.

منابع

• «بانو علویهٔ همایونی در سن ۹۹ سالگی درگذشت»، مهرنیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ تیر ۱۳۹۵ش.
• «خیابان علویه همایونی اصفهان»، وب‌سایت نشان، تاریخ بازدید: ۱۲ بهمن ۱۴۰۱ش.
• رحمت‌آبادی، اعظم، «روش بانو امین و استاد همایونی در برابر موج تجدّدخواهی»، نشریهٔ شمیم نرجس، شمارهٔ ۳۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۵ش.
• «رئیس‌جمهور: چهره‌های ماندگار از ارجمندترین سرمایه‌های ملی ما محسوب می‌شوند»، روزنامهٔ ایران، شمارهٔ ۴۷۶۳، تاریخ انتشار: ۲۱ فروردین ۱۳۹۰ش.
• «زندگی‌نامهٔ بانو همایونی شاگرد بانو امین»، وبلاگ کانون بانو امین، تاریخ درج مطلب: ۱۳ تیر ۱۳۹۵ش.
• «سفرنامه؛ بیان خاطرات شخصی و علمی بانو همایونی از زبان وی»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: ۱ اسفند ۱۳۸۸ش.
• «فخر جامعهٔ زنان»، روزنامهٔ جام‌جم، شمارهٔ ۳۱۰۲، تاریخ انتشار: ۲۳ فروردین ۱۳۹۰ش.
• «فخر زنان ایران، مروری بر زندگی پربار بانوی مجتهده، زینت‌السادات علوی همایونی»، روزنامهٔ کیهان، شمارهٔ ۲۱۳۸۴، تاریخ انتشار: ۱۵ تیر ۱۳۹۵ش.
• «مقبرهٔ بانو علویه همایونی (زینت‌السادات همایونی) و خاطرات حجت‌الاسلام احمد مقیمی از ایشان»، وب‌سایت دیدئو، تاریخ بازدید: ۱۱ بهمن ۱۴۰۱ش.
• «نگاهی به سیرهٔ بانوی مجتهده، علویه همایونی»، روزنامهٔ کیهان، شمارهٔ ۲۱۴۱۱، تاریخ انتشار: ۱۹ مرداد ۱۳۹۵ش.
• «همایونی آراسته به علم امین»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: ۱۱ بهمن ۱۴۰۱ش.