زهره صفاتی معروف به بانو مجتهده صفاتی،[۱] از پایهگذاران حوزۀ علمیۀ خواهران در شهر قم است. فعالیتهای او در عرصۀ مسائل زنان سبب شده که جزءِ افراد شناخته شده در جوامع نخبگانی تشیع و مسیحیت شود.[۲]
تولد و کودکی
زهره صفاتی در سال 1328ش در آبادان به دنیا آمد. پدرش معمار و مادرش معلم بود. او در مکتبخانه به آموزش قرآن پرداخت و همزمان احکام اولیۀ دین را در پنج سالگی فرا گرفت.[۳]
نوجوانی و تحصیلات
زهره صفاتی بهدلیل شرایط نامناسب فضای آموزشی ایران در دورۀ حکومت پهلوی، از حضور در دبیرستان خودداری کرد و بهصورت خودخوان به یادگیری پرداخت. وی با خواندن زندگینامۀ بانو امین به معارف دینی علاقهمند شد و در کنار دروس دبیرستان، به مطالعۀ دروس حوزوی و مجلات اسلامی[۴] نیز اهتمام ویژه پیدا کرد.[۵] او ادبیات عرب را در مرکز اسلامی آبادان بهمدت چهار سال فرا گرفت[۶] و در سال 1349ش به همراه جمعی از دوستانش برای آموزش سطوح عالی علوم دینی به قم رفت.[۷] در شهر قم، محل سکونت آنها با نصب پردهای به کلاس درس تبدیل شد.[۸]
ازدواج و فرزندان
خانم زهره صفاتی در سال 1355ش با محمدحسن احمدی فقیه یزدی (1330-1389ش) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج شش فرزند (دو دختر و چهار پسر) است.[۹]
سبک زندگی
از نکات مهم زندگی بانو صفاتی، اولویت دادن به خانواده است؛ او در سالهای طفولیت فرزندان، فعالیتهای علمی و تدریس خود را به محیط خانه منتقل کرد.[۱۰] نظم و برنامهریزی در همۀ امور برای او اهمیت ویژهای دارد و بر اساس آن امور رایج زندگی را پیش میبرد و برای کسب موفقیت و انجام کارهای خود از درگاه الهی استمداد کرده و به محضر اهل بیت توسل دارد.[۱۱]
نقش مادری
بانو صفاتی در تربیت فرزندان خود از علوم و معارف قرآنی و سیرۀ اهلبیت بهره برده و پرورش آنان را در همۀ ابعاد از جمله اعتقادی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی مورد توجه قرار داده است. در تربیت دینی و مذهبی فرزندان، بدون سختگیری و تعصب نابهجا، همواره مشوق بوده و الگوی زندگی فرزندان دختر خود را سیرۀ حضرت زهرا معرفی کرده است. در تعامل تربیتی با آنان، اساس را مهرورزی قرار داده و از مقایسه فرزندان و تنبیه بدنی پرهیز کرده است. او در عین توجه به تغذیۀ جسمی و سلامت فرزندان خود، با معرفی الگوهای مثبت به تغذیۀ فکری آنان نیز اهمیت داده است. حس مسئولیتپذیری را در فرزندان تقویت کرده و به ازدواج آنان در زمان مناسب بها داده است. او نه فقط در تولد و کودکی و سن رشد فرزندان، بلکه در بزرگسالی نیز به امور معنوی و مادی و علمی آنان دقت داشته و در مواقع بروز مشکلات راهنما، غمخوار و تکیهگاه آنان است.[۱۲]
دیدگاه بانو صفاتی در مورد زنان و تحصیل آنان
بانو صفاتی معتقد است در دنیای امروز، حضور زنان در جامعه با تندروی یا کاستی همراه شده است. او ورود بیحساب زنان به همۀ فعالیتها را نشانۀ نادیده گرفتن موقعیت روحی و جسمی زنان و ظلم به آنان دانسته است؛[۱۳] اما تحصیل معارف اسلامی را برای زنان و خانوادۀ آنان و رشد جامعه، مفید میداند؛ زیرا سبب کاهش مشکلات اخلاقی، رفتاری و خانوادگی در سطح جامعه میشود.[۱۴]
سیرۀ اخلاقی
تواضع و صداقت از ویژگیهای برجستۀ بانو صفاتی دانسته شده است.[۱۵] همچنین از خصوصیات اخلاقی وی میتوان به قدرت مدیریت و جمع ویژگیهای خانهداری، علمآموزی، تقوا و تربیت نیک فرزندان اشاره کرد.[۱۶]
استادان
بانو مجتهده صفاتی در محضر استادان ذیل به کسب علم پرداخته است:
مشاور فقهی معاون رئیسجمهور در امور زنان و خانواده در سال 1392ش.[۲۴]
آثار
بیشتر آثار بانو مجتهده صفاتی در حوزۀ احکام فقهی بانوان است و با رویکرد علمی - پژوهشی به مسائل زنان پرداخته است. آثار وی در قالب کتاب و مقاله عبارت است از:
کتابها
زیارت در پرتو ولایت «شرحی بر زیارت عاشورا»؛
پژوهش فقهی پیرامون سن تکلیف؛
نوآوری فقهی در احکام بانوان «یائسگی»؛
نوآوریهای فقهی در احکام بانوان، پیشگیری از بارداری (کنترل جمعیت) و مسائل فقهی مرتبط با آن؛
