پیش‌نویس:محمد قریب

محمد قریب؛ پدر طب کودکان در ایران.

محمد قریب، بنیان‌گذار طب اطفال در ایران، در سال ۱۲۸۸ش در تهران به‌دنیا آمد و پس از تحصیل در دارالفنون و ادامه تحصیل در فرانسه، نخستین دانشجوی ایرانی موفق در کنکور انترنای پاریس شد. او در سال ۱۳۱۷ش به ایران بازگشت و با راه‌اندازی بخش کودکان در بیمارستان‌ها، نسل جدید پزشکان را تربیت کرد و کتاب‌های معتبر پزشکی تألیف کرد. دکتر قریب خدمات برجسته‌ای در انتقال خون و جراحی تعویض خون ارائه کرد و جوایز بین‌المللی از جمله نشان عالی «لژیون دونور» فرانسه دریافت کرد. وی انسانی مردم‌دار و وطن‌دوست بود که با مطب خود، بیماران نیازمند را بدون دریافت هزینه درمان می‌کرد و روابط دوستانه‌ای با عالمان دینی داشت. محمد قریب در سال ۱۳۵۳ش درگذشت و در قبرستان شیخان قم به خاک سپرده شد. زندگی و خدمات او در سریال «روزگار قریب» بازنمایی شده و همچنان الهام‌بخش جامعه پزشکی ایران باقی مانده است.

ولادت و نسب محمد قریب

محمد قریب در سال ۱۲۸۸ش در تهران به‌دنیا آمد.^[۱] پدرش، علی‌اصغر خان قریب، اهل روستای گَرکان از توابع آشتیان در اراک بود.^[۲] در آن زمان که مدارس جدید، جای مکتب‌ها را گرفته بودند، بسیاری از مردم، مدرسه را جای خوبی برای آموزش بچه‌ها نمی‌دانستند؛ اما خانوادهٔ قریب، فرزندشان را به مدرسه فرستادند.^[۳]

ازدواج و خانواده محمد قریب

مجسمه محمد قریب - بوستان دانشمندان فناوری پردیس — مجسمه محمد قریب در بوستان دانشمندان فناوری پردیس

محمد قریب در سال ۱۳۱۵ش با زهرا قریب گرکانی، ازدواج کرد. ثمره زندگی مشترک آنها دو فرزند پسر به نام‌های حسین و محسن و دو فرزند دختر به نام‌های ناهید و مریم بود.^[۴]

تحصیلات محمد قریب

محمد قریب تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان سینا و متوسطه را در دارالفنون تهران به اتمام رساند. او به پزشکی علاقه زیادی داشت و در سال ۱۳۰۶ش جزء اولین دانشجویانی بود که برای ادامه تحصیل راهی کشور فرانسه شد. وی در همان سال اول، جایزه لابراتوار تشریح دانشکده پزشکی را به‌دست‌آورد و در سال چهارم دانشجویی نیز در مسابقات اکسترنای پاریس پذیرفته شد.

محمد قریب، اولین دانشجوی ایرانی بود که در کنکور انترنای بیمارستان پاریس در سال ۱۳۱۴ش قبول شد. قبولی در این آزمون، برای دانشجویان بسیار سخت بود اما محمد قریب، اولین دانشجوی ایرانی بود که به‌آسانی در این آزمون موفق شود.^[۵] دکتر قریب در سال ۱۳۱۶ش از رساله دکتری خود با موضوع «وقفه‌های تنفسی شیرخواران» دفاع کرد.^[۶]

محمد قریب و خدمت به میهن

دکتر محمد قریب، در سال ۱۳۱۷ش به ایران بازگشت؛ زیرا بر این باور بود که باید دانش خود را در راه کشور و خدمت به هموطنان خویش به‌کار گیرد.^[۷] او مانند همه مردان ایرانی، دوره سربازی را گذراند^[۸] و در سال ۱۳۱۹ش به‌عنوان دانشیار طب کودکان در دانشگاه، مشغول به فعالیت علمی شد. ابتدا در بیمارستان رازی به اداره بخش کودکان پرداخت؛ سپس به بیمارستان هزار تخت‌خوابی رفت و در آنجا بخش کودکان را راه‌اندازی کرد. او در سال ۱۳۱۹ش کتاب بیماری‌های کودکان را نوشت و در سال ۱۳۳۵ش با کمک دکتر حسن اهری آن را اصلاح و دوباره چاپ کرد.^[۹]

افتخارها و جوایز

محمد قریب، بنیان‌گذار انتقال خون در ایران بود و اولین پزشکی بود که عمل تعویض خون را در ایران انجام داد.
دکتر قریب در سال ۱۳۲۱ش، نشان عالی «لژیون دونور»، بالاترین نشان دولت فرانسه را دریافت کرد.
او در سال ۱۳۵۰ش عضو هیئت مدیره انجمن بین‌المللی بیماری‌های کودکان شد و به کنگره‌های مختلف بین‌المللی که در کشورهای کانادا، ترکیه، ژاپن، اتریش، آمریکا و فرانسه برگزار می‌شد نیز دعوت شد.
وی همچنین به عضویت چندین مجمع علمی بین‌المللی درآمد.
او در سال‌های آخر عمرش نشان درجه یک فرهنگ را از وزارت آموزش و پرورش دریافت کرد.^[۱۰]

شاگردان محمد قریب

رونمایی از مجسمه محمد قریب در بوستان دانشمندان فناوری پردیس

دکتر قریب به‌عنوان پایه‌گذار طب اطفال در ایران و استاد برجستهٔ دانشکده پزشکی در تهران، در فاصله سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۳ش شاگردان معروفی مانند صادق مختارزاده، قانع بصیری، نورالدین هادوی، مرتضی مشایخی، غلامرضا خاتمی و احمد سیادتی را در جامعهٔ پزشکی ایران تربیت کرد که همگی، خود از بزرگان علم پزشکی ایران به‌شمار می‌روند.^[۱۱]

فعالیت‌های سیاسی محمد قریب

دکتر قریب گاهی در کلاس‌های درس خود در دانشگاه از اقدامات رژیم پهلوی انتقاد می‌کرد. وی بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ش به‌همراه ده نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران مانند مهندس بازرگان، دکتر سحابی و دکتر نعمت‌اللهی بیانیه‌ای را علیه رژیم امضا کرد. دستور اخراج او از دانشگاه توسط محمدرضا شاه، موجب افزایش محبوبیت او نزد دانشجویان و جامعه دانشگاهی شد.^[۱۲]

آرامگاه قریب- گورستان شیخان — آرامگاه قریب در گورستان شیخان

سبک زندگی محمد قریب

دکتر محمد قریب انسانی مردم‌دار، بااخلاق و وطندوست بود. زمانی که به ایران بازگشت در کنار منزل خود، مطبی را برای درمان بیماران بنا کرد و هر روز از ساعت ۱۴ تا ۲۱ در آنجا به بیماران خدمت می‌کرد و از بسیاری از بیماران، پولی دریافت نمی‌کرد. حق ویزیت او نیز به نسبت شهرتی که در دانش پزشکی داشت، حتی نسبت به شاگردانش، کمتر بود.^[۱۳]

او در زندگی خود با عالمان دینی از جمله آیت‌الله طالقانی، آیت‌الله موسوی زنجانی، آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله فیروزآبادی رابطه‌ای دوستانه داشت، به‌گونه‌ای که بیمارستان آیت‌الله گلپایگانی در قم به سفارش وی ساخته شد.^[۱۴]

درگذشت محمد قریب

دکتر محمد قریب در سال ۱۳۵۱ش به بیماری سرطان مثانه مبتلا شد؛ اما اقدامات درمانی در ایران و آمریکا، در بهبودی وی اثری نداشت. دکتر محمد قریب در روز سه‌شنبه اول بهمن ۱۳۵۳ش در بیمارستانی که خودش بنیان نهاده بود، از دنیا رفت و بنا بر وصیت‌اش در قبرستان شیخان قم در نزدیکی حرم فاطمه معصومه، به‌خاک سپرده شد.^[۱۵] در مراسم تدفین او بسیاری از دانشمندان و عالمان شرکت کردند. پادشاه ایران، پیکر دکتر قریب را از تهران تا قم همراهی کرد و آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی بر پیکر او، نماز میت خواند.^[۱۶]

یادبود محمد قریب

سریال «روزگار قریب» به کارگردانی کیانوش عیاری در سال ۱۳۸۶ش در مورد زندگی دکتر قریب ساخته شد. در این سریال زندگی دکتر قریب را از زمان تحصیلات ابتدایی تا زمان مرگش به‌تصویر می‌کشد و به حوادثی که در آن دوران رخ می‌دهد مانند کودتای رضاخان، قحطی تهران در زمان جنگ جهانی دوم و حضور متفقین در ایران می‌پردازد.^[۱۷]

پانویس

منابع

«آشنایی با زندگی دکتر محمد قریب»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۱۹ مهر ۱۴۰۱ش.
«آغاز پخش «روزگار قریب» از امشب»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۳ شهریور ۱۴۰۰ش.
«دربارهٔ محمد قریب»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: ۲۰ مهر ۱۴۰۱ش.
«دکتر محمد قریب»، دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۰ مهر ۱۴۰۱ش.
«دکتر محمد قریب»، وب‌سایت بیمارستان نیکان، تاریخ بازدید: ۲۰ مهر ۱۴۰۱ش.
«زندگی‌نامه دکتر محمد قریب – پدر طب کودکان ایران»، وب‌سایت پرورش افکار، تاریخ درج مطلب: ۲۰ تیر ۱۳۹۷ش.
«زندگی‌نامه دکتر محمد قریب»، وب‌سایت جادوی باور، تاریخ درج مطلب: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
«غربت کودکانه ای که دستهای قریب التیامش داد.»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۲ بهمن ۱۳۸۹ش.

[1] «آشنایی با زندگی دکتر محمد قریب»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 19 مهر 1401ش.

[2] «دکتر محمد قریب»، وب‌سایت بیمارستان نیکان، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[3] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب»، وب‌سایت جادوی باور، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[4] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب – پدر طب کودکان ایران»، وب‌سایت پرورش افکار، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[5] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب – پدر طب کودکان ایران»، وب‌سایت پرورش افکار، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[6] «درباره محمد قریب»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[7] «درباره محمد قریب»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[8] «دکتر محمد قریب»، دانشنامه اسلامی، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[9] «غربت کودکانه ای که دستهای قریب التیامش داد.»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[10] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب»، وب‌سایت جادوی باور، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[11] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب – پدر طب کودکان ایران»، وب‌سایت پرورش افکار، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[12] «آشنایی با زندگی دکتر محمد قریب»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 19 مهر 1401ش.

[13] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب – پدر طب کودکان ایران»، وب‌سایت پرورش افکار، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[14] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب»، وب‌سایت جادوی باور، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[15] «دکتر محمد قریب»، وب‌سایت بیمارستان نیکان، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[16] «زندگی‌نامه دکتر محمد قریب»، وب‌سایت جادوی باور، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[17] «آغاز پخش «روزگار قریب» از امشب»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ بازدید: 20 مهر 1401ش.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]