جواهر دشت؛ روستایی ییلاقی در دل رشتهکوههای هیرکانی رودسر.
جواهردشت، روستایی سرسبز و ییلاقی در ارتفاعات هیرکانی و مجاور بلندترین قله گیلان، قله سماسوس، قرار دارد. این روستا با آبوهوای سرد کوهستانی، پوشش گیاهی متنوع جنگلی و مرتعی و چشمهسارهای فراوان، مکانی جذاب برای گردشگران طبیعتدوست است. اهالی آن عمدتاً به دامداری، کشاورزی، زنبورداری و خدمات گردشگری مشغول بوده و فرهنگ و هنر محلی، رسوم ویژه، غذاهای سنتی و سوغات بومی را حفظ کردهاند.
جواهردشت دارای جاذبههای گردشگری متعدد از جمله مراتع بکر، جنگلهای سیاهکلرود، قله سماسوس و خانههای ییلاقی است و امکانات رفاهی نسبتاً خوبی برای بازدیدکنندگان فراهم شده است. با وجود این، مشکلات زیستمحیطی مانند چرای بیرویه دام، قطع شاخهها و مدیریت ناکافی پسماندها، تهدیدی برای طبیعت و حیات وحش این منطقه محسوب میشوند.
معرفی جواهر دشت
جواهردشت روستایی سرسبز در دل ارتفاعات هیرکانی[۱] و از توابع شهر رودسر است.[۲] این روستا در بسیاری از اوقات با انبوهی از ابر، پوشیده میشود.[۳] پوشش گیاهی این منطقه اغلب جنگلی است و روستای جواهردشت در ارتفاع دو هزار متری و در مجاورت بلندترین قله استان گیلان «قله سماموس» قرار گرفته است.[۴]
نامگذاری جواهر دشت
«جواهردشت» یا «جئوردشت»؛ بهمعنای «بالادشت» است. برخی افراد محلی معتقدند، چون در دوران قدیم شخصی به نام «جواهر» در این روستا سرپرستی و حکمرانی بر مردم را عهدهدار بوده، به احترام او روستا را جواهردشت نامگذاری کردهاند. عدهای دیگر عقیده دارند که بهدلیل تبدیل زمینهای کشاورزی و جنگلهای اولیه به چمنزار و سبزهزار و وجود چشمهسارها و مرغوبیت زمین کشاورزی در این منطقه، این محل را جواهردشت نامیدهاند.[۵]
پیشینه جواهر دشت
برخی از مردم محلی قدمت این منطقه را بالای ۴۰۰ سال میدانند؛ اما با بررسیهای علمی، قدمت این ییلاق نمیتواند بیش از ۳۰۰ سال باشد.[۶]
جمعیتشناسی جواهر دشت
روستای جواهر دشت دارای آبوهوای سرد کوهستانی است و در فصل زمستان با بارش سنگین برف، بسیاری از راههای منتهی به این روستا مسدود میشود. بههمین دلیل این روستا دارای جمعیت فصلی است؛ یعنی هر خانوار مدت زمان خاصی را در روستا بهسر میبرد و در فصول سرد سال بسیاری از اهالی، روستا را ترک میکنند.[۷]
جغرافیا جواهر دشت
حیات وحش جواهردشت
موقعیت جغرافیایی: جواهردشت در قسمت شرقی استان گیلان و در فاصله ۴۶ کیلومتری از شهرستان رودسر[۸] و ۲۲ کیلومتری از سیاهکلرود قرار دارد. این روستای ییلاقی از توابع دهستان سیاهکلرود است.[۹]
آبوهوا: اختلاف ارتفاع بین ۵۰۰ تا ۲۵۰۰ متر[۱۰] در قسمتهای مختلف منطقهٔ جواهردشت، سبب تنوع آبوهوایی در این منطقه شده است.[۱۱] جواهر دشت اغلب دارای آبوهوای استوایی معتدل و خنکی است.[۱۲]
رشتهکوهها: اطراف روستای جواهردشت را رشتهکوههای «هیرکانی» احاطه کردهاند.[۱۳] همچنین در قسمت جنوبی جواهردشت، قله بلند گیلان و کوه «سماسوس» قرار گرفته است.[۱۴]
منابع آبی: روستای جواهردشت در منطقهای قرار گرفته که چشمهسارهای آبمعدنی[۱۵] و رودخانههای متعددی مانند: «خشکهرود»، «سیاهلات» و «رحیمآباد»، جریان دارند و در شمار منابع آبی این روستا هستند.[۱۶]
پوشش گیاهی: تلفیق جنگل و مرتع سبب پوشش گیاهی غنی در این منطقه شده است.[۱۷] در مناطق کوهپایهای و تپههای جواهردشت دارای گونههای گیاهی متعدد وحشی و دارویی[۱۸] از جمله گونهٔ باارزش شمشاد، گلهای رنگارنگ و گلگاوزبان وجود دارد. همچنین در قسمتهای پایینی این منطقه «میشگوش» و انواع درختان پهنبرگ یافت میشود.[۱۹]
از دیگر گونههای گیاهی این منطقه میتوان به درختان «آزاد»، «توسکا»، «افرا»، «خرمالوی وحشی»، «بلوط»، «خرمندی» و «ممرز» اشاره کرد.[۲۰] از جمله گیاهانی که در ارتفاعات جواهردشت وجود دارد میتوان «راش»، «ون»، «زالزالک»، و «گلابی وحشی» را نام برد. در سراسر مسیر منتهی به روستای جواهردشت،[۲۱] «گلگاوزبان»،[۲۲] «گزنه» و «گلهای شمشاد» و «بنفشه» اشاره کرد.[۲۳]
حیاتوحش: در قسمتهای مختلف دشت، اسبهای وحشی وجود دارد.[۲۴] همچنین در اراضی اطراف این روستا رد سوراخ موشخرماها دیده میشود.[۲۵] در ارتفاعات، مناطق کوهستانی و جنگلهای اطراف جواهردشت حیوانات دیگری مانند: «خرس قهوهای»، «پلنگ»،[۲۶] «کل»، «بز»، «گراز»، «گربه جنگلی»[۲۷] و «شغال» نیز یافت میشوند.[۲۸]
اقتصاد جواهر دشت
مردم روستای جواهردشت اغلب به شغل دامداری،[۲۹] کشاورزی، زنبورداری و خدمات گردشگری مشغول هستند.[۳۰]
فرهنگ و هنر جواهر دشت
آدابورسوم: در مناطق مختلف گیلان از جمله جواهردشت مراسم گیشهبَری با شیوههای خاصی انجام میگیرد.[۳۱] در این مراسم نهالی را از خانه پدر عروس کنده و به همراه عروس و داماد به خانهٔ داماد میبرند و در آنجا میکارند.[۳۲] یکی دیگر از رسوم رایج میان اهالی روستا مراسم «شبِچله» است. در این مراسم از انواع خوراکیها و تنقلاتی مانند: هندوانه، آب ازگیل یا آب کونوس، برشته برنج و سه میوه محلی پرتقال، گلابی محلی (خوج) و لیمو استفاده میکنند.[۳۳] همچنین اهالی این روستا در سیزدهبِدَر از صبح به جنگلهای اطراف رفته و با سرودن آواز؛ «سیزده بدر بَشیم سَفَرکس همراه سال دِگر (سیزده بدر سال دیگر بریم سفر با همدیگر)»، همگی ۱۳ عدد سنگ به رودخانه میاندازند.[۳۴]
امامزاده نقره عباس جواهردشتمکانهای مذهبی: از جمله اماکن مذهبی که در روستای جواهردشت قرار دارد، «امامزاده نقره عباس» است. این بنای تاریخی بهدلیل قرارگرفتن در منطقهٔ مرتفع، معماری متفاوتی با سایر امامزادههای گیلان دارد.[۳۵] این امامزاده، زیارتگاه مردم بومی و محل ادای نذورات آنها است و بسیار مورد تکریم اهالی جواهردشت و سیاهکلرود قرار میگیرد.[۳۶]
غذاهای محلی: از جمله غذاهای محلی رایج در روستای جواهردشت «باقلاقاتق»، «میرزاقاسمی»، «کتهکباب»، «غوره بادنجان» و «مرغ ترش» همراه با ماست و دوغ محلی است.[۳۷] همچنین غذاهای مرسوم در میان اهالی روستای جواهردشت در عید نوروز شامل: «سبزی پلو با ماهی شور» است.[۳۸]
سوغات: از بهترین سوغاتهای جواهردشت؛ سبزیهای معطر و دارویی در سراسر جنگل، مراتع و دشتهای اطراف جواهردشت است. همچنین محصولات تازه و تولیدی روستاییان مانند: دوغ، ماست، پنیر و ربآلوچه نیز از دیگر سوغاتیهای جواهردشت بهشمار میرود.[۳۹]
جاذبههای گردشگری جواهر دشت
جنگل سیاهکل رودمناطق دیدنی: طبیعت بکر و گذشتن از جاده پرپیچوخم ییلاق جواهردشت، بهشتی در میان ابرها را مقابل دید بازدیدکنندگان ایجاد میکند.[۴۰] از جمله جاذبههای دیدنی جواهردشت، مراتع «ناصره دشت» و «لووه سر» است.[۴۱] همچنین وجود خانههای ییلاقی و گلهٔ اسبهای وحشی در این منطقه از دیگر جاذبههای گردشگری این منطقه است.[۴۲] از دیگر جاذبههای دیدنی اطراف جواهردشت، «جنگل سیاهکلرود» و «قله سماسوس» است.[۴۳] از دیگر تفریحهای رایج در این منطقهٔ ییلاقی صخرهنوردی، کوهپیمایی، دوچرخهسواری در کوهستان، شکار و ماهیگیری است.[۴۴]
امکانات رفاهی: روستای جواهردشت با توجه به شرایط جغرافیایی که دارد از امکانات نسبتاً خوبی برخوردار است. از جمله امکانات رفاهی و اقامتی این روستا میتوان به کلبهها.[۴۵] و خانههای جنگلی که در میان جنگلهای پاییندست ییلاق قرار دارند اشاره کرد.[۴۶] همچنین علاقهمندان به اتراق و اسکان در طبیعت میتوانند به استقرار کمپهای بزرگ در این منطقه بپردازند.[۴۷] یکی دیگر از امکانات رفاهی روستای جواهردشت وجود بازاری در ورودی روستا است. همچنین «قصابی»، «خواربار فروشی» و «قهوهخانه» نیز از دیگر امکانات رفاهی این روستا بهشمار میرود.[۴۸]
مسیر دسترسی: برای سفر به روستای جواهردشت ابتدا به استان گیلان و شهر رودسر رفته، سپس با طیکردن ۴۶ کیلومتر مسافت و با عبور از سیاهکلرود و چابکسر به روستای جواهردشت رسید.[۴۹]
مشکلات زیستمحیطی جواهر دشت
در روستای جواهردشت، بسیاری از مراتع اطراف این روستا در اثر چرای بیرویه دام تخریب شده است.[۵۰] قطع شاخههای درختان بهمنظور روشنکردن آتش در این منطقه سبب ازبینرفتن پوشش گیاهی و حیاتوحش این منطقه شده است.[۵۱] همچنین وضعیت تولید و انهدام زبالهها و پسماندها در این روستا نیز از دیگر معضلات موجود در جواهردشت است.[۵۲]
زیرساخت جواهر دشت
روستای جواهردشت یک منطقة گردشگری است. امروزه در این روستا سیستم آب لولهکشی از چشمه احداث شده است.[۵۳] همچنین بهتازگی روستای جواهردشت به سیستم برقکشی شهری و دکل موبایل نیز تجهیز شده است.[۵۴]های منتهی به جواهردشت تا اوایل قسمتهای جنگلی در روستای «چاشت خورلات»، آسفالت است؛ اما ادامه جاده، خاکی است[۵۵] و بهتر است از جیپهای افراد محلی برای رفتن به ارتفاعات استفاده کرد.[۵۶]
.jpg)
