پیش‌نویس:حریره

حریره؛ خوراکی رقیق برای بیماران و کودکان

حریره، خوراکی رقیق از آرد برنج، شکر و مغز بادام است که معمولا برای کودکان شیرخوار و بیماران تهیه می‌شود. به حریره آرد هاله، فالوده، حلوای آردی یا فرنی نیز می‌گویند. همچنین حریره نامی عام برای غذاهای بدون گوشت حاوی سبزیجات، سیب‌زمینی و آرد است.

انواع حریره

از انواع حریره می‌توان به حریره آردی‌ (تهیه شده از آرد برنج، شیر و شکر)، حریره بادامی (تهیه شده از بادام، شیر و شکر)، حریره نشاسته (تهیه شده از نشاسته،‌ شکر و شیر)، حریره سیب (تهیه شده از سیب رنده شده، شکر و شیر)، حریره اسفناج، حریره باقلا، حریره پیاز، حریره توت‌فرنگی، حریره شلغم، حریره عدس، حریره خرفه و حریره فندق اشاره کرد. حریره بادام از سایر حریره‌ها معروف‌تر است.

خواص حریره

طب سنتی طبع حریره بادام را گرم و تر می‌داند. حریره، غذایی زودهضم بوده و برای کودکان و سالمندان مفید است. حریره چاق‌کننده و موجب تقویت عمومی بدن می‌شود. حریره آرد برنج و بادام خرد‌شده برای تقویت بیماران در دوران نقاهت مفید دانسته شده است. ترکیب حریره نشاسته و برنج و آب پاچه بره جهت درمان بیمارانی که با سرفه، خون بالا می‌آورند، تجویز شده است. حریره مغز بادام بریان‌شده در درمان اسهال مفید است. جهت درمان بیماران مبتلا به قولنج و بیماری‌های روده‌ای حریره آرد برنج برشته شده توصیه شده است. ترکیب حریره نشاسته و شیرینی برای درمان افراد مسموم زرنیخ‌خورده مفید است. حریره نشاسته جهت درمان بواسیر و زکام، حریره گندم و مغز بادام جهت درمان زکام و نزله، حریره سبوس گندم و روغن بادام جهت درمان خناق، حریره آرد هسته خرما جهت درمان اسهال مزمن، حریره آرد گندم و بادام جهت درمان سرفه و خون‌ریزی سینه، حریره بادام یزدی برای سرفه یا سینه‌درد و حریره آرد گندم سیاه و شیره بادام برای خانم‌های باردار مفید است. حریره نشاسته باید به شکل سرد میل شود زیرا حریره گرم موجب ترش‌کردن معده می‌شود.

شیوه‌های پخت

جهت تهیه حریره بادام، ابتدا بادام را در آب گرم قرار می‌دهند تا خیس بخورد. سپس پوست آن را جدا کرده و در هاون می‌کوبند تا نرم شود. آن را در پارچه نازکی مالش می‌دهند تا شیره بادام گرفته شود. به شیره بادام، آرد برنج اضافه شده و روی حرارت قرار می‌دهند تا کاملا پخته شود. در انتها به این ترکیب شکر افزوده می‌شود. جهت تهیه حریره بادام یزدی، ابتدا یک پیمانه برنج، دو پیمانه بادام کوبیده، مقداری آب و مقدار کمی نمک را با یکدیگر ترکیب کرده و روی حرارت قرار می‌دهند تا پخته شده و لعاب ایجاد کنند. سپس به آن جعفری خرد شده و شکر اضافه می‌شود. در بیرجند نوعی حریره با نام «هریری مغز بادم» تهیه می‌شود که در آن از آرد برنج، قند کوبیده، شکر و مغز بادام استفاده می‌شود. در خراسان از کشک، پیاز، نعناع‌داغ، سیرداغ، روغن و نمک، غذایی با نام «حریره کشک زرد» می‌پزند. برخی به این ترکیب قرمه نیز اضافه می‌کنند. مردم سیرجان حریره را با نشاسته، آرد،‌ شکر،‌ هل، زعفران و گلاب طبخ می‌کنند. اهالی میبد حریره را از شیره بادام،‌ محلول نشاسته و عسل یا شکر تهیه می‌کنند. اگر محلول نشاسته رقیق باشد از بادام به‌جای شیره در آن استفاده می‌شود. مردم ارسنجان فارس از نشاسته، روغن، زردچوبه و آب، نوعی حریره تهیه می‌کنند. آن‌ها جهت تقویت کودکان در حریره، به‌جای نشاسته و زردچوبه از مغز بادام استفاده می‌کنند.

پانویس

منابع

آشپزباشی، علی‌اکبر، سفره اطعمه، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۳۵۳ش.
بخش‌زاد محمودی، جعفر، فرهنگ واژه‌های گیلکی، رشت، گیلکان، ۱۳۸۸ش.
جانب‌اللهی، محمدسعید، چهل گفتار در مردم‌شناسی میبد، تهران، روشنان، ۱۳۸۵-۱۳۹۰ش.
جرجانی، اسماعیل، یادگار، به‌تحقیق مهدی محقق، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۱ش.
حاجی‌شریف، احمد، دایرةالمعارف اسرار گیاهان دارویی، تهران، حافظ نوین، ۱۳۹۲ش.
دریابندری، نجف، کتاب مستطاب آشپزی، تهران، کارنامه، ۱۳۸۴ش.
«دستور تهیه حریره بادام و خواص آن»، سایت دکتر حسین صفوی‌زاده، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
رازی‌، محمد بن زکریا، بُرء الساعه، ترجمۀ میرزا احمد طبیب تنکابنی، به کوشش پیمان متین، تهران، سفیر اردهال، ۱۳۸۹ش.
رحیمی، حبیب، جام ارسنجان‌نما، قم، دانشوران، ۱۳۸۸ش.
رضاقلی میرزا، سفرنامه، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۶ش.
رضایی باغ‌بیدی، حسن، واژ‌نامه موضوعی زبان‌های باستانی ایران، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۹۱ش.
زمخشری، محمود، مقدمه الادب، به کوشش محمد کاظم امام، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۶ش.
سالور، قهرمان میرزا (عین‌السلطنه)، روزنامۀ خاطرات، به کوشش مسعود سالور و ایرج افشار، تهران، اساطیر، ۱۳۷۴- ۱۳۷۸ش.
شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، معین، ۱۳۸۳ش.
صانعی، صفدر، نسخه شفا، تهران، حافظ نوین، چ۱۲، ۱۳۸۰ش.
فقیهی، علی‌اصغر، چگونگی فرمانروایی عضد‌الدوله دیلمی ، تهران، پرتو، چ۱، ۱۳۷۳ش.
کمره‌ای، محمد، روزنامه خاطرات، به‌تحقیق محمدجواد مرادی‌نیا، تهران، نشر و پژوهش شیرازه، ۱۳۸۲ش.
معین، محمد، فرهنگ فارسی، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
ملک‌الاطباء رشتی، محمد‌کاظم، حفظ الصحۀ ناصری، به کوشش رسول چوپانی، تهران، طب سنتی ایران، ۱۳۹۰ش.
مؤیدمحسنی، مهری، فرهنگ عامیانه سیرجان، کرمان، مرکز کرمان‌شناسی، چ۱، ۱۳۸۱ش.
نورانی، مصطفی، دایره‌المعارف طب اسلامی، قم، مکتب اهل بیت، ۱۳۸۰ش.