پیشنویس:شرفالشمس
.jpg)
شرفالشمس؛ حرزی که بر روی عقیق زرد حک میشود.
شرفالشمس اصطلاحی است که به دو معنا در ایران شناخته شده است: اول، یک نگین انگشتری عقیق زردرنگ که روی آن با آدابی خاص و در روز ۱۹ فروردین حروف و نمادهای مخصوصی حکاکی میشود؛ دوم، دعایی است منسوب به امام علی که با حروف ابجد نوشته و حکاکی میشود. باورها و تعلیماتی دربارهٔ خواص شرف الشمس شامل افزایش رزق و روزی، محافظت در برابر بلاها و برآورده شدن حاجات هستند.
معرفی شرفالشمس
شَرفُالشمس، نام حرزی است که بر روی عقیق زرد، ورقهٔ طلا یا روی کاغذ با حروف مبهم و ناخوانا نوشته میشود.[۱] منجمان که درجاتی از هر برج را برای یک سیاره، بیتالشرف آن سیاره میدانند، شرف شمس را زمانی دانستهاند که خورشید در درجهٔ ۱۹ برج حمل (فروردین) قرار بگیرد[۲] و اشاره به بهترین مکان خورشید دارد.[۳] این زمان، آغاز فصل بهار و تحویل خورشید به برج حمل (فروردین) است.[۴] برخی نیز رنگ زرد عقیق شرف الشمس را برگرفته از رنگ خورشید دانستهاند.[۵]
حروف شرفالشمس
برخی حروف ناخوانای شرفالشمس را اسم اعظم خداوند میدانند.[۶] بعضی آن را نام مادر حضرت موسی دانستهاند و بر این باورند که اگر این نام بر درب بستهای خوانده و بر آن دمیده شود، آن درب باز خواهد شد.[۷] معروفترین شکل حروف شرف الشمس عبارتاند از: یک «ه» در ابتدا به نشانهٔ خاتم سلیمان، سه «الف» مد دار، یک «میم» کج و بیدم، یک نردبان با سه پله، چهار «الف» کنار هم، یک «ه» به شکل معکوس و یک «و» به شکل معکوس.[۸] در زیر آنها عبارتهای «یا جبار»، «یا فرد»، «یا شکور»، «یا ثابت»، «یا ظهیر»، «یا خبیر» و «یا زکی» نوشته میشود. برخی این حروف را به نظم درآوردهاند:[۹]
ها و سه الف کشیدهٔ مدی بر سر**میمی کج و کور و نردبانی در بر چارش الف وهایی و واوی معکوس**میدان به یقین نام خدای اکبر
در شکل و نحوهٔ حکاکی دعای شرفالشمس علاوه بر این حروف، اشکال و خطوط خاصی نیز بهکار میرود، مانند ستارهٔ پنجپر، خط عمود، حرف میم، نردبان سه پله و خطوط ه و واو که همگی ترکیبی از حروف رمزگونه و نقوش ویژه هستند. همچنین آدابی برای نوشتن این حروف و دعا وجود دارد که باید در زمان خاص (۱۹ فروردین) و با شرایط ویژه رعایت شود.[۱۰]
تاریخچه و ریشه شرفالشمس
ریشهٔ شرفالشمس بر اساس علم نجوم است که زمانی که خورشید در ۱۹ درجهٔ برج حمل (معادل ۱۹ فروردین) قرار میگیرد، این روز را شرفالشمس مینامند و معتقدند خورشید در این زمان به اوج قدرت خود میرسد؛ بنابراین شرفالشمس ریشهای قدیمی نجومی دارد اما به شکل دعا و نگین با خصوصیات ویژه، تاریخی متاخر و قرون اخیر دارد و بیشتر بر پایهٔ باورها و روایات غیرمستند دربارهٔ امام علی شکل گرفته است. برخی نیز پیشینهٔ شرفالشمس را همپای علوم غریبه[۱۱] یا همزمان با عصر سلیمان نبی دانستهاند.[۱۲]
تاریخچهٔ شرفالشمس در ایران بهطور مشخص و مستندی ثبت نشده و اصطلاح شرفالشمس بیشتر از قرون اخیر رواج یافته است. در منابع معتبر شیعه و اسلامی اشارهای به شرفالشمس از صدر اسلام تا قرن هفتم نشده است، ولی از آن پس در برخی کتابها و روایاتی بدون سند قوی، این دعا و نگین منسوب به امام علی شده است.[۱۳] در دوران صفوی تمایل به خرافات نجومی و حکمهای سعد و نحس ایام بیشتر شده و این رسم هم در جامعه ایرانی شکل گرفته است.[۱۴]
زمان حکاکی شرفالشمس
اثربخشی شرفالشمس نزد معتقدان به آن، در صورتی محقق میشود که این حروف در زمان خاص و با آداب خاص نوشته شوند.[۱۵] تنها چند ساعت از روز نوزدهم فروردین لحظهٔ شرف کامل خورشید و زمان نوشتن این حروف است.[۱۶] این لحظه، نامشخص است و باید فرد حکاک حتماً در این لحظه مشغول نوشتن شرفالشمس باشد.[۱۷]
برخی، زمان نوشتن شرفالشمس را بعد از ظهر تا غروب آخرین جمعهٔ ماه رمضان دانستهاند و بر این باور هستند که شرفالشمس، صاحب خود را در پناه خداوند نگه میدارد و آن فرد تا سال بعد از تمام بلاها دور میماند.[۱۸]
خواص شرفالشمس
خواص شرفالشمس در باورها و منابع مختلف شامل موارد متعددی است که عمدتاً جنبههای معنوی، روحی و مادی را در برمیگیرد. مهمترین خواص شرفالشمس عبارتند از:
- افزایش رزق و روزی و گشایش در امور مالی و کسبوکار؛[۱۹]
- دفع فقر، بیماریها، چشم زخم، بلاها و دشمنان؛
- حفاظت از جان و مال در برابر خطرات و گزندها؛
- افزایش آرامش روحی، کاهش استرس و اضطراب، بهبود روحیه و انرژی مثبت؛
- تقویت ارتباط با جهان معنوی و ارتقای شهود و فهم معنوی؛
- کمک به برآورده شدن حاجات و آرزوها از جمله بختگشایی و گشایش در زندگی عاطفی و اجتماعی؛
- خاصیت درمانی در برخی بیماریها مانند صرع؛
- افزایش اعتماد به نفس، شجاعت و تمرکز در زندگی روزمره.[۲۰]
علاوه بر خواص معنوی، سنگ عقیق زردرنگ که دعای شرفالشمس روی آن حک میشود، از نظر تأثیرات فیزیکی نیز برای تصفیهٔ دستگاه گوارش، گردش خون و چاکرای سوم بدن مفید دانسته شده است. این خواص بر اساس باورهای سنتی، مذهبی و عرفانی در فرهنگ ایرانی - اسلامی رواج دارد و بسیاری افراد برای بهرهمندی از آن، نگین یا انگشتر شرفالشمس را همراه خود دارند.[۲۱]
اعتبار فقهی شرف الشمس
فقیهان شیعه، دیدگاههای گوناگونی دربارهٔ اعتبار شرفالشمس دارند. برخی با استناد به سکوت روایات و کتب اصیل ادعیه و اذکار دربارهٔ شرفالشمس، آن را معتبر نمیدانند.[۲۲] اما برخی دیگر، شرفالشمس را معتبر دانسته[۲۳] یا منعی برای استفاده از آن ندیدهاند.[۲۴]
پانویس
- ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۱۰.
- ↑ بیرونی، التفهیم، ۱۳۶۲ش، ص۳۹۹؛ مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۴۳۹.
- ↑ «چرا شرفالشمس طلسم است و دعا نیست؟ اعتبار دعای شرف شمس و انگشتر آن»، وبسایت ابنعربی.
- ↑ مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۲۴۶.
- ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
- ↑ حسنزاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴؛ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸–۹۰۹.
- ↑ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.
- ↑ حسنزاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸–۷۹۹؛ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶.
- ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹–۹۱۰؛ حسنزاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴.
- ↑ «حروف شرفالشمس»، وبسایت جدولیاب.
- ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
- ↑ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸–۹۰۹
- ↑ شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۳۶۹؛ مدرس، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۳؛ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
- ↑ «خرافهگرائی در زمان صفویه»، وبسایت مشرقنیوز.
- ↑ حسنزاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸–۷۹۹.
- ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.
- ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳
- ↑ نائینی، گوهر شبچراغ، ۱۳۲۷ش، ص۳۸.
- ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
- ↑ «خواص شرفالشمس و نظر علامه حسنزاده آملی با سند»، وبسایت اسرارالشفا.
- ↑ «سنگ شرفالشمس چیست و چه خواص شگفتانگیزی دارد؟»، وبسایت جهان شیمی.
- ↑ «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی.
- ↑ «نظر مراجع درباره شرف شمس»، وبسایت هدانا..
منابع
- بیرونی، ابوریحان، التفهیم، بهتحقیق جلالالدین همایی، تهران، هما، ۱۳۶۲ش.
- «چرا شرفالشمس طلسم است و دعا نیست؟ اعتبار دعای شرف شمس و انگشتر آن»، وبسایت ابنعربی، تاریخ درج مطلب: ۳ آذر ۱۴۰۳ش.
- حامدی، محمدحسن، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، تهران، تندیس، شماره ۱۳۸، ۱۳۸۳ش.
- «حروف شرفالشمس»، وبسایت جدولیاب، تاریخ بازدید: ۵ شهریور ۱۴۰۴ش.
- حسنزاده آملی، حسن، هزارویک کلمه، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۶ش.
- حسنزاده آملی، حسن، هزارویک نکته، تهران، رجا، ۱۳۶۴ش.
- «خرافهگرائی در زمان صفویه»، وبسایت مشرقنیوز، تاریخ درج مطلب: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۴ش.
- «خواص شرفالشمس و نظر علامه حسنزاده آملی با سند»، وبسایت اسرارالشفا، تاریخ بازدید: ۵ شهریور ۱۴۰۴ش.
- «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۰ش.
- «سنگ شرفالشمس چیست و چه خواص شگفتانگیزی دارد؟»، وبسایت جهان شیمی، تاریخ بازدید: ۵ شهریور ۱۴۰۴ش.
- شاملو، احمد، کتاب کوچه، حرف ت، تهران، مازیار، ۱۳۸۰ش.
- «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۲ش.
- شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، رسا، ۱۳۷۸ش.
- شهری، جعفر، طهران قدیم، تهران، معین، ۱۳۸۳ش.
- مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
- مصفا، ابوالفضل، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تبریز، تاریخ و فرهنگ ایران، ۱۳۵۷ش.
- نائینی، محمدحسن، گوهر شبچراغ، اصفهان، [بینا]، ۱۳۲۷ش.
- «نظر مراجع دربارهٔ شرف شمس»، وبسایت هدانا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ فروردین ۱۳۹۷ش.
