پیشنویس:حجاب
حجاب؛ پوشش شرعیِ بانوان، بازتاب هویت و فرهنگ ملی و دینی.
حجاب، پوشش شرعی زن مسلمان، ریشهدار در هویت دینی و فرهنگ ملی ایرانی، نهتنها یادگار تمدنها و ادیان کهن، بلکه تجلی حیا، عفاف و شخصیت زن و نشانگر منزلت و شأن اجتماعی اوست. این پوشش در گذر تاریخ ایران، از سیر تطور سنتهای دیرین تا غنای معنوی دوران اسلامی، همواره نماد اصالت و تبلور هویت ایرانی - اسلامی بوده است؛ پدیدهای پویا که با انتخاب آگاهانه زن، نمود کنشگری اجتماعی و نقشآفرینی او به شمار میآید.
مفهومشناسی
حجاب، در اصل واژهای به معنای پرده[۱] و در دهههای اخیر به پوشش شرعی زن اطلاق میشود.[۲] معادل این معنا در ادبیات دینی واژه «ستر» به معنای «پوشش» است.[۳] حجاب در اسلام، به معنای پوشش زن مسلمان در چهار حوزه مورد بحث قرار میگیرد: نخست، پوشش در هنگام نماز؛ دوم، پوشش در برابر همجنس؛ سوم، پوشش در برابر محارم غیر از همسر و چهارم، پوشش در برابر نامحرم[۴] و هدف آن، تضمین کیفیت حضور زن در اجتماع و صیانت از کرامت و شخصیت وی است. در این دیدگاه حجاب یک ضرورت فقهی و شرعی شامل پوشاندن بدن به جز صورت و دستها در برابر نامحرم و پرهیز از خودنمایی در عرصه اجتماع میشود.[۵] برخی از محققان تأکید دارند که اگرچه میان حکم شرعی ستر به معنی حدود خاصی که باید به حکم دین از نامحرم پوشانده شود با مفهوم اخلاقی آن که نوعی پوشش عرفی است، پیوند وجود دارد؛ اما این دو مفهوم تفاوتهایی دارند که در کارکردهای حجاب نقش مهمی را ایفاء میکند.[۶]
تاریخچه حجاب در ملل و ادیان
بنابر گواهی متون تاریخی، حجاب در بسیاری از جوامع و فرهنگها در طول تاریخ وجود داشته است؛ از جمله در میان تمدن ایران باستان، یونان و روم[۷] و در ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و زرتشت.[۸] در مقابل، در جامعه عرب جاهلی حجاب مرسوم نبوده و این پدیده پس از گسترش اسلام در آنجا رواج یافته است.[۹] در ملل و ادیان سابق، حجاب کامل و برتر برای اشراف جامعه الزامی بوده[۱۰] و در مواردی مقررات آن از حیث سختگیری فراتر از ضوابط اسلامی بوده است.[۱۱]
- ↑ معین، فرهنگ فارسی، 1386ش، ج1، ص 582.
- ↑ «حجاب»، وبسایت دانشنامه حوزوی ویکی فقه.
- ↑ جوهری، الصحاح، 1407ق، ج 1، ص 107.
- ↑ محمدی جورکویه، «حجاب از پنجره فقه اسلامی»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ↑ «چهل حدیث حجاب و عفاف»، وبسایت سازمان حج و زیارت.
- ↑ داودی، «حجاب یک امر الزامی و شرعی است یا اخلاقی»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ↑ زروندی، «بررسی تطبیقی حجاب در میان اقوام و ادیان الهی»، ص 123، 1386ش.
- ↑ حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج 17، ص 290.
- ↑ شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 24.
- ↑ حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.