پیش‌نویس:مشارکت زنان در کشاورزی

مشارکت زنان در کشاورزی؛ فعالیت و همکاری زنان در کاشت و برداشت محصولات کشاورزی.

مشارکت زنان در کشاورزی، بیشتر میان زنان روستایی دیده می‌شود. آنها در کنار فعالیت‌های خانه‌داری به‌طور مستقیم در کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی حضور فعال دارند. این دسته از زنان با نقش‌آفرینی در خانه و مزرعه، بر رفاه و پایداری خانواده اثر می‌گذارند.

پیشینه مشارکت زنان در کشاورزی

زنان همواره در فعالیت‌های اقتصادی خانواده مشارکت داشته‌اند و به سهم خود موجب پیشرفت کشاورزی بوده‌اند و متناسب با فعالیت کشاورزی، هزاران هنر دستی و صنعتی را ایجاد کرده‌اند. در مقاطعی از تاریخ و در برخی جوامع، فعالیت کشاورزی زنان بیش از مردان بوده و آنها نقش اصلی را در تأمین مواد غذایی خانواده داشته‌اند. در بسیاری از اجتماعات بشری، بدون کمک و مشارکت زنان به‌عنوان نیروی کار در مزارع، موفقیت کشاورزی ناممکن است.

آمار مشاکت زنان در کشاورزی

آمارها نشان می‌دهد که زنان ایرانی، ۴۰ درصد از نیروی کار بخش کشاورزی را تشکیل می‌دهند. امروزه زنان روستایی نقش مکمل مردان در فرایند تولید محصولات زراعی را دارند و در برخی از فعالیت‌های کشاورزی کار زنان از نظر حجم و زمان، بیش‌تر از مردان است و به‌طور میانگین، کار روزانه زنان گاهی بین ۱۵ تا ۱۶ ساعت است که در فصل برداشت محصول، بیشتر هم می‌شود. میزان و شکل مشارکت زنان ایرانی در تولید محصولات زراعی براساس ویژگی‌های فرهنگی و شرایط اقلیمی، متفاوت است. همچنین مکانیزه‌شدن کشاورزی موجب کاهش روند مشارکت بانوان در بخش کشاورزی شده است.

انواع فعالیت‌های زنان در کشاورزی

کاشت و برداشت

از مهم‌ترین کارهای زنان و دختران در برخی از روستاها، نشاء و برداشت برنج است. مردان زمین‌های کاشت شالی را پر از آب کرده و با تراکتور آن را برای کاشت آماده می‌کنند و زنان قبل از طلوع آفتاب به زمین‌های پر از آب می‌روند و نشاءهای برنج را با نظم خاصی در زمین می‌کارند. نشاء برنج از سخت‌ترین کارهای کشاورزی به‌حساب می‌آید. پرورش گیاهان لیفی مانند پنبه، کتان و کنف نیز در بسیاری از مناطق به عهده زنان نهاده می‌شود. زنان ایرانی در ۵۰ درصد از کاشت و برداشت محصولات لیفی به‌خصوص پنبه مشارکت دارند.

زنان ایرانی در پرورش گیاهان روغنی مانند سویا، آفتاب‌گردان، کنجد و زیتون و نیز روغن‌گیری از آنها، پرورش گیاهان علوفه‌ای مانند علف، یونجه و شبدر و پرورش گیاهان دارویی مانند زیره، آویشن، پونه، توتون و چای نیز نقش فعالی دارند. امروزه توسعه گیاهان دارویی نقش مهمی در اشتغال و درآمدزایی زنان ایرانی دارد. برخی پژوهش‌ها به نقش نود درصدی زنان در تولید سبزی و صیفی اشاره کرده‌اند.

باغداری

باغداری شامل پرورش درختان میوه‌دار سردسیری و گرمسیری، گیاهان آجیلی و همچنین گل‌های زینتی است که براساس تحقیقات و آمارهای به‌دست آمده زنان در ۳۰ درصد امور کاشت و برداشت محصولات باغی مشارکت دارند.

باغچه‌های خانگی

بسیاری از زنان روستایی برای تأمین نیازها و امنیت غذایی و همچنین مدیریت اقتصادی خانواده، در کنار وظایفی که دارند باغچه‌های خانگی کوچکی را اداره می‌کنند و گیاهان بومی، درختان میوه، انواع سبزیجات و گیاهان دارویی را پرورش می‌دهند.

زنان کشاورز نمونه کشور

نسرین سلیمانی، باغدار نمونه

نسرین سلیمانی متولد ۱۳۳۵ش در استان کرمان و شهرستان عنبرآباد منطقه جیرفت، در ۲۱ هکتار به تولید محصولات باغی و گلخانه‌ای شامل خیار، خرما و مرکبات مشغول است. عمل به توصیه‌های کارشناسان، رعایت اصول کاشت و برداشت، بازاریابی، نگهداری و بسته‌بندی باکیفیت محصولات از مواردی است که موجب شده خانم سلیمانی به‌عنوان باغدار نمونهٔ زن در کشور معرفی شود.

حمیده حسینی، کشاورز نمونه

حمیده حسینی متولد ۱۳۵۲ش در استان آذربایجان غربی و شهرستان خوی، با تولید ۷ تن گندم آبی در هکتار، گندم‌کار نمونهٔ کشور در سال ۱۳۸۴ش معرفی شد. وی از ۱۳۷۸ش در اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی بخش کشاورزی نقش فعالی داشت. رعایت زمان مناسب کاشت، آبیاری و برداشت تهیه مناسب بستر بذر، استفاده بهینه از سم و کود و تنظیم کمباین جهت جلوگیری از ریزش زیاد گندم از مهم‌ترین دلایل انتخاب حمیده حسینی به‌عنوان کشاورز نمونه است.

مریم همت‌پور

مریم همت‌پور مدیر عامل شرکت تعاونی روستایی زنان الزهرا، از روستای مود در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی است و فعالیت اجتماعی خود را با عنوان مددکار جهاد کشاورزی در روستا آغاز کرد؛ سپس در۱۳۷۴ش به‌منظور احیای صنایع دستی و ایجاد زمینه برای اشتغال و حضور دختران تحصیل‌کرده و زنان روستا در فعالیت‌های اجتماعی، تعاونی الزهرا را ثبت و راه‌اندازی کرد. در تعاونی الزهرا فعالیت‌هایی نظیر خرید، بسته‌بندی و فروش محصولات کشاورزی به فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌ها و تبدیل گیاهان دارویی به عرقیجات با روش سنتی انجام می‌شود. تعاونی الزهرا با مدیریت مریم همت‌پور در۱۳۷۸ش رتبه اول استان و در ۱۳۷۹ش و ۱۳۸۰ش رتبه اول در کشور را به دست آورد.

منابع

• «اجرای طرح ایجاد باغچه‌های خانگی در شهرستان کازرون»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۹ شهریور ۱۳۹۹ش.
• افتخار، رفیع، «همراه با زنان کشاورز»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش.
• «باغدار نمونة زن ۱۸ تن مرکبات در یک هکتار باغ تولید کرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۸ دی ۱۳۸۴ش.
• «بانوان زنجانی باید با مکانیزه شدن بخش کشاورزی همگام شوند»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مرداد ۱۳۹۳ش.
• پاسندی، حدیثه، «زنان نشاگر»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۸ش.
• پناهی، رجب، «شهرنشینی و تأثیر آن بر اراضی کشاورزی در چین»، وب‌سایت ویرگول، تاریخ بازدید: ۲۴ مهر ۱۴۰۲ش.
• «زنان، پیشروان توسعة روستایی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۵ مهر ۱۴۰۲ش.
• «زنان نمونة کشاورزی سال ۱۳۸۴»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۷ مهر۱۴۰۲ش.
• شمس، نازیلا و دیگران، «بررسی مشارکت زنان روستایی در فعالیت‌های دامداری»، نشریة روستا و توسعه، ۱۳۹۷ش.
• طرهانی و دیگران، «بررسی نقش و جایگاه زنان روستایی در تولید و توسعة کشاورزی»، همایش ملی زن و توسعة پایدار روستایی ۱۳۹۳ش.
• فال سلیمان ودیگران، «بررسی نقش شرکت‌های تعاونی روستایی زنان در وضعیت اقتصادی و اجتماعی اعضا»، مجلة علمی پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی (جغرافیا)، شمارة چهارم، زمستان ۱۳۹۲ش.
• «کاشت و برداشت گیاه دارویی زیره توسط بانوی دیلمی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۴ اردیبهشت ۱۴۰۲ش.
• «کشاورز نمونة ۷ تن در هکتار گندم آبی برداشت کرد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۱ دی ۱۳۸۴ش.
• «گروه‌بندی گیاهان زراعی»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن ۱۳۸۷ش.
• «همراه با زنان کشاورز»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: ۱۶ مهر۱۴۰۲ش.