پیش‌نویس:عاطفه منفی

عاطفه منفی؛ هیجان‌های ناخوشایند مانند غم، اضطراب و ترس.

عاطفهٔ منفی، سندرمی است که در آن افراد احساس می‌کنند قادر به تأمین نیازهای خود نبوده و از این موضوع، رنج می‌برند. سندرم عاطفهٔ منفی، حالتی از رنج روانی است که با غلبهٔ خُلق و احساسات منفی مشخص شده و عملکرد و رفاه سازگارانه را مختل می‌کند.

مفهوم‌شناسی عاطفه منفی

عاطفهٔ منفی یک بُعد عمومی از یأس درونی و عدم اشتغال به کاری لذت‌بخش است که حالت‌های خلقی اجتنابی مانند خشم، تنفر، غم، حقارت، احساس گناه، ترس و عصبانیت را به دنبال دارد.

ویژگی‌های عاطفه منفی

پژوهش‌های صورت‌گرفته نشان داده‌اند که عاطفهٔ منفی، برخلاف عاطفهٔ مثبت که با حمایت اجتماعی، خوش‌بینی و پاسخ‌های مقابله‌ای سازگارانه همراه است، با روابط منفی، بدبینی و راهبردهای مقابله‌ای اجتنابی همراه می‌شود. همچنین، افراد با عاطفهٔ منفی بالا، تمایل بیشتری به مصرف الکل و سیگار از خود نشان می‌دهند. علاوه بر آن، عاطفهٔ منفی با بهزیستی روان‌شناختی رابطه‌ای منفی داشته و اثری افسرده‌کننده دارد.

انواع عاطفه منفی

بسیاری از مردم بر این باورند که عاطفهٔ مثبت و منفی دو عامل خُلقی متضاد از یکدیگر هستند. این درحالی است که کارشناسان، این دو عامل را متمایز و متعامد یکدیگر می‌دانند.

در حقیقت، عاطفهٔ مثبت، نشان‌دهندهٔ این است که فرد تا چه اندازه شور و شوق زندگی دارد و چه میزان احساس فاعلیت و هشیاری می‌کند. عاطفهٔ مثبت بالا نیز بر انرژی زیاد، تمرکز کامل و اشتغال لذت‌بخش تأکید می‌کند. همچنین، عاطفهٔ مثبت پایین بر رخوت و غمگینی اشاره دارد.

این در حالی است که عاطفهٔ منفی نشان‌دهندهٔ یک بُعد عام ناراحتی درونی و اشتغال ناخوشایند است که شامل حالاتی ناخوشایند همچون خشم، نفرت و ترس می‌شود. به‌عبارت دیگر، عاطفهٔ منفی عامل مشترک افسردگی و اضطراب محسوب می‌شود. عاطفهٔ منفی پایین نیز با آرامش و راحتی همراه است. افراد دارای عاطفهٔ منفی بالا نیز به‌سمت ناراحتی و ناخرسندی گرایش داشته و دید منفی نسبت به خود و زندگی دارند.

عاطفهٔ منفی و اضطراب اجتماعی

پژوهش‌های صورت‌گرفته در سراسر جهان نشان داده‌اند که عاطفهٔ منفی بر شدت آسیب‌ها، استرس‌ها و ترس‌های ناشی از اضطراب اجتماعی أثرگذار هستند. علاوه بر آن، عاطفهٔ منفی زمینه‌ساز برخی از اختلال‌های روانی مانند اضطراب و افسردگی است.

در حقیقت، عاطفهٔ منفی بیانگر یک مشغولیت ناخوشایند است که فرد مبتلا به آن، احساس ناخشنودی، تحریک‌پذیری و عصبانیت می‌کند. افرادی که عاطفهٔ منفی را تجربه می‌کنند، در حقیقت، در حال تجربهٔ طیف گسترده‌ای از احوال منفی مانند ترس، غم، خشم، گناه، تحقیر و تنفر هستند. این گروه از افراد، در تعامل با محیط نیز استرس و نارضایتی بیشتری را تجربه کرده و تمایل بیشتری به شرح شکست‌های خود دارند. آنها، برداشت‌های منفی نسبت به وقایع اطراف خود نیز دارند. تمامی این عواطف منفی، ترس از ارزیابی‌های منفی و برداشت‌های شناختی بیشتر را در افراد مضطرب اجتماعی به دنبال دارد.

عاطفهٔ منفی و تحصیل

تحقیقات نشان داده‌اند که بین عاطفهٔ مثبت و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان، در زمینهٔ پردازش اطلاعات، رابطه وجود دارد. این در حالی است که عاطفهٔ منفی، به‌صورتی منفی، بر یادگیری مؤثر است. همچنین، تحقیقات ثابت کرده‌اند که افرادی که در حالت عاطفی منفی و هیجانات منفی هستند، با احتمال بیشتری دست به اهمال‌کاری می‌زنند. محققان، اصلی‌ترین دلیل اهمال‌کاری را «ترس از شکست» عنوان کرده‌اند.

ترس از شکست، به‌عنوان یک گرایش به ارزیابی تهدیدکننده و احساس اضطراب در شرایطی است که امکان شکست در آن وجود دارد؛ بنابراین، افرادی که ترس از شکست را به میزان بالایی تجربه می‌کنند در راهبردهای خودنظارتی خود با ناتوانی، بدبینی و عملکرد اجتنابی همراه می‌شوند که تمامی این موارد، در عملکرد تحصیلی افراد، مانند گرفتن نمرات ضعیف و انگیزش درونی کم تأثیرگذار هستند. این آثار، در نهایت به بهزیستی و سلامت روانی پایین‌تر مانند کاهش رضایت از زندگی و اضطراب بالا و نیز کاهش رفتارهای بین فردی مانند آستانهٔ تحمل‌پذیری پایین‌تر و گوشه‌گیری ختم می‌شوند.

منابع

• بخشی‌پور رودسری، عباس و دژکام، محمود، «تحلیل عاملی تأییدی مقیاس عاطفهٔ مثبت و منفی»، مجلهٔ روان‌شناسی، دوره ۹، شماره ۴، پیاپی ۳۶، ۱۳۸۴ش.
• بشردوست، سجاد، «ارتباط نگرانی‌های مربوط به تصویر بدن با باورهای غیرمنطقی و نگرش‌های جنسیتی در دانشجویان دختر»، پژوهش‌نامهٔ زنان، شمارهٔ ۶، ۱۳۹۰ش.
• رحمانی جوانرود، سمیرا و محمدی، سمیه، «نقش عاطفهٔ مثبت و منفی، ترس از شکست و جهت‌گزینی هدف پیشرفت در پیش‌بینی اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال ۱۸، شمارهٔ ۱، پیاپی ۶۷، ۱۳۹۶ش.
• محمودعلیا، مجید و همکاران، «سیستم بازداری رفتاری و شدت نشانه‌های اضطراب اجتماعی: نقش واسطه‌ای کمال‌گرایی و عاطفهٔ منفی»، فصلنامهٔ پژوهش‌های نوین روانشناختی، سال ۱۶، شمارهٔ ۶۲، ۱۴۰۰ش.
• Steptoe, A, O’Donnell, K, Marmot, M, Wardle, J, “Positive affect and psychosocial processes related to health”, British Journal of Psychology, 2008.
• Watson, D, Tellegen, A, “Toward a consensual structure of mood”, Psychological Bulletin, 1985.