پیشنویس:شادی در خانواده
شادی در خانواده؛ نشاط و پویایی در خانه همراه با هیجانات درونی مثبت اعضای خانواده.
شادی به معنای نشاط و خوشحالی، یکی از نیازهای انسان به شمار میآید و خانواده بهترین بستر برای دستیابی به آن است، همچنانکه نقش کلیدی در تقویت و بهبود روابط خانوادگی و افزایش توان افراد در برابر مشکلات دارد. محیط خانوادگی شاد با محبت، قدردانی، گذراندن اوقات خوش، گفتوگو و کمک به یکدیگر شکل میگیرد و باعث آرامش همه اعضای خانواده میشود.
اهمیت شادی در خانواده
شادی یکی از نیازهای انسان به شمار میآید[۱] که به زندگی معنا میدهد، عواطف منفی مثل ناکامی و ترس را از بین میبرد، عامل رشد و موفقیت و ابزاری برای فعالیت بیشتر است[۲] همچنین بر پایه تعالیم دین اسلام، شادی از آثار عقل[۳] و ایمان و از نشانههای سلامت روان است. [۴]
بدون شک عوامل مختلفی در شادی و شادمانی افراد مؤثر است اما در این میان خانواده بهترین محیط برای ایجاد شادمانی در افراد است؛[۵] از سوی دیگر شادی افراد و محیط خانواده نیز در پویایی ذهن، شکوفایی استعدادها و امنیت اعضای خانوادی مؤثر است. [۶] از دیدگاه روانشناسان در خانواده شاد مؤلفههای زیر به چشم میآید:
- در اولویت قرار دادن خانواده؛
- قدرشناسی و ارتباط بین اعضای خانواده؛
- سپریکردن اوقات خوش در کنار یکدیگر؛
- داشتن الگوی مناسب؛
- داشتن عقاید مذهبی قوی؛
- توانایی مقابلهٔ درست و بهنگام با بحرانها؛
- شکوفایی استعدادها و تواناییهای هر یک از اعضای خانواده با تشویق و ترغیب در مراحل حساس زندگی مانند سنین رفتن به مدرسه و در طی فرایند تحصیل؛
- مشخص بودن، انعطافپذیر بودن و قابل تعویض بودن وظایف اعضای خانواده.[۷]
نقش افراد خانواده در ایجاد شادمانی
برای داشتن خانوادهای شاد باید همه اعضا و افراد آن شاد و بانشاط باشند؛ چرا که روحیههای خوب و بد، از جمله روحیه نشاط، به دیگران سرایت میکند. به همین دلیل همه افراد خانواده، برای ایجاد نشاط در خانه نقش دارند.[۸]
1- نقش والدین در ایجاد حس شادی
محیط شادِ خانه، زندگی را برای اعضای آن جذاب میکند. از آنسو کانون خانوادگی خشک و بیروح، طعم زندگی را به کام اعضای آن تلخ میکند. شاد بودن از غذاهای روحی انسان است. والدین، بهخصوص مادر که مهمترین الگوهای رفتاری فرزندان هستند، با ایجاد روحیه نشاط در خود میتوانند شادی را به فرزندان آموزش دهند.[۹] پدر و مادر با تقویت عناصر شادی در خود و فرزندان، نقش بهسزایی در شاد زیستن افراد خانه دارند این عناصر عبارتاند از: خودآگاهی، خودباوری، مسئولیتپذیری، شهامت مقابله با مشکل و حل آن، تمرکز بر خواستههای مثبت و پرهیز از منفینگری.[۱۰]
2- نقش فرزندان در ایجاد شادمانی
فرزندان با رعایت حقوق والدین و دیگر اعضای خانواده و همچنین با انجام کارهای نشاطآور میتوانند در ایجاد شادی نقشآفرینی کنند.[۱۱]
عوامل شادیآفرین
کارشناسان عوامل مختلفی را برای شادی شمردهاند؛ هدفمندی در زندگی از مهمترین آنهاست.[۱۲] علاوه بر این، موارد دیگری نیز برای شاد زیستن گفته شده است:
1- جاذبههای اعتقادی
ایمان به خداوند[۱۳] و توکل به او از امور معنوی است که باعث ایجاد حس شادمانی در افراد میشود.[۱۴]
2- جاذبههای اخلاقی و معنوی
گشادهرویی و تبسم،[۱۵] شوخطبعی،[۱۶] مهرورزی، خوشبینی،[۱۷] پرهیز از گناه، رضایتمندی، صبر و شکرگزاری از امور اخلاقی شمرده شده است که شادمانی را بهارمغان میآورد.[۱۸] دوری از اذیت و آزار دیگران، از دیگر عوامل مهمی است که در به دست آوردن نشاط و شادی نقش بسزایی دارد. [۱۹]
3- جاذبههای ظاهری
معطر بودن،[۲۰] آراستگی ظاهری انسان و پوشیدن لباسهای رنگ روشن از عوامل مهم در ایجاد شادی و نشاط در خانواده به شمار میآید.[۲۱]
4- تفریحات سودمند
مسافرت، ورزش، دید و بازدید و حضور در مجالس شادی، همگی شادیآفرین هستند.[۲۲] همچنین قدمزدن، نگاه به فضای سبز، سوارکاری و شنا از کارهایی هستند که در معارف دینی، عامل شادی معرفی شدهاند. کار کردن[۲۳] و مشارکت در کارها نیز از دیگر عوامل مؤثر در تقویت حس شادی در افراد شمرده شدهاند.[۲۴]
5- گفتگو و ارتباط کلامی اعضای خانواده
امروزه به جهت حضور جدی تلویزیون، گوشیهای همراه و رایانه در خانه، ارتباط اعضای خانواده به حداقل رسیده است؛ حال آنکه گفتگو با اعضای خانواده، یکی از عوامل نشاط و شادی در محیط خانه است.[۲۵]
6- شاد کردن اعضای خانواده
روانشناسان معتقدند بهترین راهکار برای شاد بودن، شاد کردن دیگر اعضای خانواده است و راهکارهایی را برای آن ذکر کردهاند، ازجمله:
- تعریف بهجا و استفاده از جملات مثبت و آرامشبخش؛
- قدردانی از دیگران در جمع؛
- صلهٔ ارحام و داشتن تماس تلفنی با اعضای خانواده و خویشان؛
- پشتیبانی در مواقع لازم؛
- کمک به دیگران؛
- پاداش دادن؛
- ابراز علاقه به فرزندان؛
- ابراز دلتنگی از دوری و ندیدن عزیزان.[۲۶]
موانع شادی در خانواده
بر اساس پژوهشها، پزشکان و روانشناسان موارد زیر را از جمله موانع شادی دانستهاند:
- افراط در زمان کار؛
- حرف زدن با خود هنگام مشکلات؛
- تلاش برای کنترل کردن و بازرسی همهٔ جوانب زندگی خود و دیگران؛
- سرزنش دیگران؛
- ارتباط با انسانهای منفیباف و بدبین؛
- ترس از دست دادن؛
- توقع بیجا از دیگران برای رسیدن به اهداف؛
- انتظار بیش از اندازه از خود؛
- زیادهخواهی.[۲۷]
پانویس
- ↑ حسینی و کمالیزاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.
- ↑ صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص85.
- ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج1، ص23.
- ↑ خالدیان، «شادمانی در قرآن»، 1385ش، ص124.
- ↑ سمانچوه، «جایگاه و نقش زن در آرامش خانواده»، 1398ش، ص25.
- ↑ فلاحتی و صیفوری، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن و روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص109.
- ↑ «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وبسایت ترانۀ مؤذن.
- ↑ انتصاری، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، 1393ش.
- ↑ شریعتباقری، «اهمیت خانواده»، 1389ش؛ انتصاری، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، 1393ش.
- ↑ حسینی و کمالیزاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص127 – 126.
- ↑ حسینی و کمالیزاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.
- ↑ رستمی چورتی، «راههای به دست آوردن شادی و نشاط در زندگی»، 1398ش.
- ↑ عابدی و دریکوندی و شاهجعفری، «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن»، 1381ش، ص 51.
- ↑ طریقهدار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص425.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت 333.
- ↑ کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص663.
- ↑ صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص 105.
- ↑ طریقهدار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص425.
- ↑ محمدی ریشهری، دانشنامه قرآن و حدیث، 1391ش، ج2، ص534.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، 1403ق، ج16، ص248.
- ↑ صیفوری و فلاحتی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، 1390ش، ص 105.
- ↑ طریقهدار، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، 1393ش، ص430 – 431.
- ↑ نهج البلاغه، حکمت 127.
- ↑ حسینی و کمالیزاده، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، 1390ش، ص125.
- ↑ عباسی، تا ساحل آرامش، 1394ش، ص110-115.
- ↑ «53 راهکار برای اینکه اطرافیانمان را شاد کنیم»، وبسایت هنر فردی.
- ↑ «10 مورد از عادتهایی که مانع شاد بودن میشود»، وبسایت تالاب.
منابع
نهج البلاغه.
- « 10 مورد از عادتهایی که مانع شاد بودن میشود»، وبسایت تالاب، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
- «53 راهکار برای اینکه اطرافیانمان را شاد کنیم»، وبسایت هنر فردی، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۱.
- «چطور خانواده شاد داشته باشیم؟»، وبسایت ترانهٔ مؤذن، تاریخ بازدید: ۱۲ آذر ۱۴۰۱ش.
- انتصاری، آمنه، «مادران شاد، خانواده را شاداب می کنند»، مجله پیام زن، شماره ۲۷۶، اسفند ۱۳۹۳ش.
- حسینی، سیده طیبه و کمالیزاده، طاهره، «مفهوم شادی و نشاط در قرآن و حدیث»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره ۱، ۱۳۹۰ش.
- خالدیان، محمد علی، «شادمانی در قرآن»، زبان و ادبیات فارسی، شماره۱۰، ۱۳۸۵ش.
- رستمیچورتی، سجاد، «راههای به دست آوردن شادی و نشاط در زندگی»، راسخون، ۱۳۹۸ش
- سمانچوه، پاناپا، «جایگاه و نقش زن در آرامش خانواده»، دوفصلنامه تخصصی پژوهشهای اسلامی جنسيت و خانواده، شماره ۳، ۱۳۹۸ش.
- شریعت باقری، محمدمهدی، «اهمیت خانواده»، نشریه روانشناسی شادکامی و موفقیت، شماره۷۷، ۱۳۸۹ش.
- صیفوری ویدا و فلاحتی، علی، «بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی»، سال پانزدهم، شماره دوم، 1390ش.
- طریقهدار، ابوالفضل، «شادی و نشاط در خانواده از نگاه اسلام»، فصلنامه رهتوشه، شماره 125، 1393ش.
- عابدی، محمدرضا و همکاران، «شادمانی و عوامل مؤثر بر آن»، نشریه تازههای علوم شناختی، شماره ۳، ۱۳۸۱ش.
- عباسی، محسن، تا ساحل آرامش، قم، آیین فطرت، ۱۳۹۴ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، مجمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- محمدی ریشهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، ۱۳۹۱ش.
| جامعهشناسی خانواده | |
|---|---|
| مسائل زنان و خانواده | |
| فرهنگ خانواده | |
| تربیت در خانواده | |
| اخلاق خانواده | |
| در باورهای دینی | |
| اقتصاد خانواده | |
| در هنر و رسانه | |
| موارد مرتبط | |
| جامعهشناسی کودک | |
|---|---|
| مسائل کودکان | |
| فرهنگ کودک | |
| تربیت کودک | |
| اخلاق کودک | |
| در باورهای دینی | |
| بازیهای کودک | |
| موارد مرتبط | |