پیشنویس:سیمین دانشور
سیمین دانشور، نخستین زن داستاننویس ایران.
تولد
سیمین دانشور در هشتم اردیبهشت ۱۳۰۰ش در شیراز متولد شد.[۱]
زندگی شخصی
پدر او محمدعلی دانشور ملقب به احیاء السلطنه از پزشکان بنام شیراز و مادرش قمرالسلطنه حکمت، نقاش و از شاگردان کمالالملک بود.[۲] او در ۱۳۲۸ش با جلال آلاحمد، ادیب، متفکر و سیاستمدار ازدواج کرد.[۳]
تحصیلات
سیمین ابتدایی و دبیرستان را در مدرسهٔ مهرآیین شیراز گذراند. مدیر این مدرسه انگلیسیزبان بود و اکثر درسها در مدرسه نیز به زبان انگلیسی تدریس میشد. همچنین خانوادهٔ دانشور خدمتکاری داشتند که به زبان انگلیسی مسلط بود. همهٔ اینها سبب شد تا او در همان دوران کودکی و نوجوانی به زبان انگلیسی مسلط شود.[۴] در امتحانات نهایی متوسطه، شاگرداول شد و پس از آن به دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران رفت.[۵] او در این دانشگاه از محضر بزرگانی چون محمدتقی بهار، احمد بهمنیار، بدیعالزمان فروزانفر، نصرالله فلسفی و محمدحسین تونی (فاضل تونی) بهرهمند شد اما بیش از همه خود را مدیون دکتر فاطمه سیاح میدانست که سبب گرایش او به داستاننویسی شده بود.[۶] او رشتهٔ ادبیات را تا مقطع دکتری ادامه داد و در سال ۱۳۲۸ش از رسالهٔ خود با عنوان «علمالجمال و جمال در ادبیات فارسی تا قرن هفتم» دفاع کرد. سیمین پس از آن در سال ۱۳۳۱ش با دریافت بورس به دانشگاه استنفورد آمریکا رفت و در رشتهٔ زیباییشناسی تحصیل کرد. در این دانشگاه بود که نزد والاس استنگر و فیل پریک داستاننویسی و نمایشنامهنویسی را آموخت.[۷]
آغاز آشنایی او با ادبیات
فضای حاکم بر خانواده سبب شد تا سیمین از همان دوران کودکی با اشعار سعدی، حافظ و همچنین آثار ناصرخسرو و بیهقی آشنا شود.[۸] همچنین دسترسی به کتابخانهٔ مجهز پدر و علاقهٔ شدید او به مطالعه، سبب آشنایی زودهنگام او با ادبیات جهان شد.[۹]
فعالیتهای اجرایی
دانشور مدتی در روزنامهٔ ایران با نامهای مستعار «شیرازی بینام» و «شاخه نبات» مقاله مینوشت.[۱۰] در سال ۱۳۲۹ش بهعنوان دبیر زیباییشناسی با هنرستان عالی موسیقی همکاری داشت و پس از آن برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت.[۱۱] پس از بازگشت به ایران به ترجمهٔ داستان و همکاری با مطبوعات ادامه داد و در هنرستان هنرهای زیبا به تدریس پرداخت و مجلهٔ نقش و نگار را منتشر کرد. او همچنین مدتی بهعنوان عضو هیئت نویسندگان مجلهٔ علم و زندگی اشتغال داشت.[۱۲] او در سال ۱۳۳۸ش در دانشگاه تهران استخدام شد و به تدریس تاریخ هنر پرداخت و در سال ۱۳۵۸ش با رتبهٔ دانشیار بازنشسته شد.[۱۳]
آثار
کتابها
- مجموعه داستان آتش خاموش، اردیبهشت ۱۳۲۷ش؛
- شهری چون بهشت، دی ۱۳۴۰ش؛
- به کی سلام کنم؟، خرداد ۱۳۵۹ش؛
- پرندههای مهاجر، ۱۳۷۶ش.
رمانها
- سووشون، تیر ۱۳۴۸ش؛
- جزیره سرگردانی، ۱۳۷۲ش؛
- ساربان سرگردان، ۱۳۸۰ش؛
- کوه سرگردان.
آثار غیرداستانی
- غروب جلال؛
- شاهکارهای فرش ایران؛
- راهنمای صنایع ایران؛
- ذن بودیسم؛
- مبانی استتیک.
ترجمهها
- سرباز شکلاتی، نوشته برنارد شاو، ۱۳۲۸ش؛
- دشمنان، نوشته آنتون چخوف، ۱۳۲۸ش.[۱۴]
مهمترین اثر دانشور
«سووشون» مهمترین اثر سیمین بود که در سال ۱۳۴۸ش منتشر شد. منتقدان و تاریخنگاران ادبی ایران این سال را آغاز داستاننویسی زنان و سیمین دانشور را اولین زن رماننویس ایران میدانند. همچنین انتشار میلیونی این اثر در داخل و ترجمهٔ آن به شانزده زبان، سبب شهرت او بهعنوان یک زن ایرانی داستاننویس در تراز جهانی شد.[۱۵] برای نخستین بار در این رمان راوی و نویسنده زن است، چیزی که تا به آن روز در ایران رایج نبود. سووشون بیانگر زندگی زوج جوانی با نامهای زری و یوسف در خلال جنگ جهانی دوم و نفوذ انگلیسها در جنوب ایران است.[۱۶]
درگذشت
سیمین دانشور سرانجام پس از یک دوره بیماری آنفلوانزا در ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ش در تهران دیده از جهان فروبست و در قطعه هنرمندان بهشتزهرا به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانویس
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص405-409.
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص406-415.
- ↑ تقیزاده، «نخستین داستاننویس زن ایرانی»، شهریور و مهر 1386ش، ص48.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص412.
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
- ↑ طهماسبی نمینی، جزیرهنشین سرگردان (جستارهایی دربارهٔ آثار سیمین دانشور)، 1395ش، ص40.
- ↑ جعفری، نامههای سیمین دانشور به جلال آل احمد1383ش، ص19.
- ↑ مافی، نامهای مستعار نویسندگان و شاعران معاصر ایران، 1381ش، ص118.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص423-425.
- ↑ دانشور، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، 1375ش، ج2، ص424.
- ↑ عبداللهی، «سالشمار دکتر سیمین دانشور»، فروردین و تیر 1389ش.
- ↑ «سیمین دانشور از جلال آل احمد تا سووشون»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: 26 اسفند 1398ش.
- ↑ اسحاقیان، درنگی بر سرگردانیهای شهرزاد پسامدرن، 1385ش، ص12.
- ↑ پرستش؛ قربانی، «سرگذشت سیمین دانشور در میدان ادبی ایران»، بهار و تابستان 1391ش، ص32 و 41.
- ↑ «دربارۀ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 18 اسفند 1391ش.
منابع
- «دربارهٔ سیمین دانشور»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۱۸ اسفند ۱۳۹۱ش.
- «سیمین دانشور از جلال آل احمد تا سووشون»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اسفند ۱۳۹۸ش.
- اسحاقیان، جواد، درنگی بر سرگردانیهای شهرزاد پسامدرن، تهران، گلآذین، ۱۳۸۵ش.
- پرستش، شهرام؛ قربانی، ساناز، «سرگذشت سیمین دانشور در میدان ادبی ایران»، جامعهشناسی هنر و ادبیات، سال چهارم، شماره ۱، بهار و تابستان ۱۳۹۱ش.
- تقیزاده، صفدر، «نخستین داستاننویس زن ایرانی»، ماهنامهٔ فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و ادبی فردوسی، شمارهٔ ۵۶–۵۷، شهریور و مهر ۱۳۸۶ش.
- جعفری، مسعود، نامههای سیمین دانشور به جلال آل احمد، تهران، نیلوفر، ۱۳۸۳ش.
- دانشور، سیمین، شناخت و تحسین هنر: مجموعه مقالات، گردآورنده: مصطفی زمانینیا، تهران، کتاب سیامک، ۱۳۷۵ق.
- طهماسبی نمینی، زهرا، جزیرهنشین سرگردان (جستارهایی دربارهٔ آثار سیمین دانشور)، تهران، روزگار، ۱۳۹۵ش.
- عبداللهی، مهناز، «سالشمار دکتر سیمین دانشور»، مجله فرهنگی هنری بخارا، شماره ۷۵، فروردین و تیر ۱۳۸۹ش.
- مافی، عباس، نامهای مستعار نویسندگان و شاعران معاصر ایران، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۱ش.
