پیش‌نویس:آبشار: تفاوت میان نسخه‌ها
project>زهرا غلامی بدون خلاصۀ ویرایش |
project>زهرا غلامی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>آبشار</big>'''؛ | '''<big>آبشار</big>'''؛ | ||
آبشار از شگفت‌انگیزترین و جذاب‌ترین پدیده‌های زمین‌شناسی و طبیعی است که در آن آب یک رودخانه یا چشمه‌های آب، از یک نقطۀ مرتفع مانند شیب‌های تند یا صخره‌ها با سرعت زیاد به پایین یک دره یا دامنه می‌ریزد. آبشارها معمولاً در مناطق کوهستانی و پر بارش دیده می‌شوند. آبشارها بر اساس شکل ریزش آب و شرایط محیطی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. آبشارهای معروفی در جهان وجود دارند. در ایران نیز آبشارهای متعددی در نقاط مختلف آن پراکنده شده‌اند، اما لرستان در ایران با داشتن پنجاه آبشار، رکورددار تعداد آبشارها در منطقۀ خاورمیانه است. | آبشار از شگفت‌انگیزترین و جذاب‌ترین پدیده‌های زمین‌شناسی و طبیعی است که در آن [[آب]] یک رودخانه یا [[چشمه|چشمه‌های]] آب، از یک نقطۀ مرتفع مانند شیب‌های تند یا صخره‌ها با سرعت زیاد به پایین یک دره یا دامنه می‌ریزد. آبشارها معمولاً در مناطق کوهستانی و پر بارش دیده می‌شوند. آبشارها بر اساس شکل ریزش آب و شرایط محیطی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. آبشارهای معروفی در جهان وجود دارند. در [[ایران]] نیز آبشارهای متعددی در نقاط مختلف آن پراکنده شده‌اند، اما [[لرستان]] در ایران با داشتن پنجاه آبشار، رکورددار تعداد آبشارها در منطقۀ خاورمیانه است. | ||
==تعریف آبشار== | ==تعریف آبشار== | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
رودخانه‌ها هنگام عبور از بستر خود، از روی سنگ‌های مختلفی می‌گذرند و سنگ‌ها بهمرور زمان و به آرامی دچار فرسایش می‌شوند. اما همۀ سنگ‌ها یکسان نیستند؛ برخی سخت‌ترند و به‌سختی فرسایش می‌یابند، در حالی که برخی دیگر نرم‌تر بوده و راحت‌تر توسط جریان آب از بین می‌روند.<ref>[https://www.daneshchi.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%A2%D9%86/ «تحقیق در مورد پدیده آبشار و انواع آن»، وب‌سایت دانش‌چی].</ref> | رودخانه‌ها هنگام عبور از بستر خود، از روی سنگ‌های مختلفی می‌گذرند و سنگ‌ها بهمرور زمان و به آرامی دچار فرسایش می‌شوند. اما همۀ سنگ‌ها یکسان نیستند؛ برخی سخت‌ترند و به‌سختی فرسایش می‌یابند، در حالی که برخی دیگر نرم‌تر بوده و راحت‌تر توسط جریان آب از بین می‌روند.<ref>[https://www.daneshchi.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%A2%D9%86/ «تحقیق در مورد پدیده آبشار و انواع آن»، وب‌سایت دانش‌چی].</ref> | ||
وقتی رودخانه‌ای از روی لایه‌ای از سنگ‌های سخت عبور می‌کند و سپس به منطقه‌ای با سنگ‌های نرم‌تر می‌رسد، اتفاق جالبی رخ می‌دهد: آب نمی‌تواند به‌راحتی سنگ‌های سخت را حفر کند، اما سنگ‌های نرم زیرین را بهمرور زمان فرسایش می‌دهد و زیر سنگ سخت را خالی می‌کند. اگر این حفره به اندازۀ کافی بزرگ شود، حتی ممکن است افراد بتوانند از پشت آبشار عبور کنند. | وقتی رودخانه‌ای از روی لایه‌ای از سنگ‌های سخت عبور می‌کند و سپس به منطقه‌ای با سنگ‌های نرم‌تر می‌رسد، اتفاق جالبی رخ می‌دهد: آب نمی‌تواند به‌راحتی سنگ‌های سخت را حفر کند، اما سنگ‌های نرم زیرین را بهمرور زمان فرسایش می‌دهد و زیر سنگ سخت را خالی می‌کند. اگر این حفره به اندازۀ کافی بزرگ شود، حتی ممکن است افراد بتوانند از پشت آبشار عبور کنند.<ref>[https://www.aparat.com/v/o2143v0 نبوی، «آبشار یا تنداب چگونه تشکیل می‌شود؟»، وب‌سایت آپارات.] </ref> | ||
نمونۀ بارز این پدیده را می‌توان در آبشار نیاگارا، واقع در مرز کانادا و آمریکا، مشاهده کرد. در این منطقه، لایه‌ای از سنگ آهک سخت، روی لایه‌ای از سنگ نرم‌تر به نام شیل قرار گرفته است. آب رودخانه، شیل را سریع‌تر فرسایش می‌دهد و در نتیجه، قطعات بزرگی از سنگ آهک هر از گاهی از لبۀ آبشار جدا شده و سقوط می‌کنند. این اتفاق به‌ویژه در بخش مرکزی آبشار که جریان آب شدیدتر است، بیشتر رخ می‌دهد و باعث می‌شود آبشار در بخش کانادایی به شکل نعلی درآید. | نمونۀ بارز این پدیده را می‌توان در آبشار نیاگارا، واقع در مرز کانادا و آمریکا، مشاهده کرد. در این منطقه، لایه‌ای از سنگ آهک سخت، روی لایه‌ای از سنگ نرم‌تر به نام شیل قرار گرفته است. آب رودخانه، شیل را سریع‌تر فرسایش می‌دهد و در نتیجه، قطعات بزرگی از سنگ آهک هر از گاهی از لبۀ آبشار جدا شده و سقوط می‌کنند. این اتفاق به‌ویژه در بخش مرکزی آبشار که جریان آب شدیدتر است، بیشتر رخ می‌دهد و باعث می‌شود آبشار در بخش کانادایی به شکل نعلی درآید.<ref>[https://www.daneshchi.ir/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%A2%D9%86/ «تحقیق در مورد پدیده آبشار و انواع آن»، وب‌سایت دانش‌چی.]</ref> | ||
مرتفع‌ترین آبشار اروپا در نروژ قرار دارد و اوتیگارد نامیده می‌شود. این آبشار با ارتفاع ۸۰۰ متر، آب حاصل از ذوب یخچال یوستردال را از دیواره‌های پرشیب نسدال به پایین می‌ریزد. این دیواره‌ها به دلیل فرسایش یخچال‌ها در گذشته، بسیار پرشیب شده‌اند.<ref>[https://tarikhema.org/info/100030/%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86/ «بلندترین آبشارهای جهان»، وب‌سایت تاریخ ما.]</ref> | |||
در مناطق کوهستانی، رودها معمولاً آبشارهای متعددی ایجاد | در مناطق کوهستانی، رودها معمولاً آبشارهای متعددی ایجاد می‌کنند؛ زیرا آب هنگام حرکت در دامنۀ کوه از روی لبه‌ها و صخره‌های متعددی عبور می‌کند و آبشارهای کوچک و بزرگ به‌وجود می‌آورد. در مناطق ساحلی، آبشارها کمتر دیده می‌شوند، اما اگر رودخانه‌ای از ارتفاع به دریا بریزد، در آن نقطه نیز آبشار شکل می‌گیرد.<ref>[https://cofelink.com/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%A2%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D9%88%D8%AF-%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84/ «تحقیق درباره آبشار»، وب‌سایت کافه لینک.]</ref> | ||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
== | == منابع == | ||
* «بلندترین آبشارهای جهان»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش. | |||
* «تحقیق درباره آبشار»، وب‌سایت کافه لینک، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش. | |||
* «تحقیق در مورد پدیده آبشار و انواع آن»، وب‌سایت دانش‌چی، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش. | |||
* نبوی، کامبیز، «آبشار یا تنداب چگونه تشکیل می‌شود؟»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش. | |||
نسخهٔ ۷ اردیبهشت ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۰۲
آبشار؛
آبشار از شگفت‌انگیزترین و جذاب‌ترین پدیده‌های زمین‌شناسی و طبیعی است که در آن آب یک رودخانه یا چشمه‌های آب، از یک نقطۀ مرتفع مانند شیب‌های تند یا صخره‌ها با سرعت زیاد به پایین یک دره یا دامنه می‌ریزد. آبشارها معمولاً در مناطق کوهستانی و پر بارش دیده می‌شوند. آبشارها بر اساس شکل ریزش آب و شرایط محیطی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. آبشارهای معروفی در جهان وجود دارند. در ایران نیز آبشارهای متعددی در نقاط مختلف آن پراکنده شده‌اند، اما لرستان در ایران با داشتن پنجاه آبشار، رکورددار تعداد آبشارها در منطقۀ خاورمیانه است.
تعریف آبشار
آبشارها به‌دلیل فرسایش متفاوت سنگ‌ها در مسیر جریان آب شکل می‌گیرند. وقتی رودخانه یا جریان آب از روی لایه‌ای از سنگ‌های سخت عبور می‌کند و سپس به لایه‌ای از سنگ‌های نرم‌تر می‌رسد، سنگ‌های نرم‌تر بهمرور زمان توسط جریان آب فرسایش می‌یابند، در حالی که سنگ‌های سخت‌تر مقاومت بیشتری دارند و کمتر فرسایش پیدا می‌کنند. این فرسایش سنگ‌های نرم زیرین موجب می‌شود که سنگ‌های سخت بالایی به‌صورت آویزان باقی بمانند و در نهایت، آب از لبۀ این سنگ‌های سخت به‌صورت ناگهانی به پایین ریخته و آبشار تشکیل می‌شود.
نحوۀ تشکیل آبشار
رودخانه‌ها هنگام عبور از بستر خود، از روی سنگ‌های مختلفی می‌گذرند و سنگ‌ها بهمرور زمان و به آرامی دچار فرسایش می‌شوند. اما همۀ سنگ‌ها یکسان نیستند؛ برخی سخت‌ترند و به‌سختی فرسایش می‌یابند، در حالی که برخی دیگر نرم‌تر بوده و راحت‌تر توسط جریان آب از بین می‌روند.[۱]
وقتی رودخانه‌ای از روی لایه‌ای از سنگ‌های سخت عبور می‌کند و سپس به منطقه‌ای با سنگ‌های نرم‌تر می‌رسد، اتفاق جالبی رخ می‌دهد: آب نمی‌تواند به‌راحتی سنگ‌های سخت را حفر کند، اما سنگ‌های نرم زیرین را بهمرور زمان فرسایش می‌دهد و زیر سنگ سخت را خالی می‌کند. اگر این حفره به اندازۀ کافی بزرگ شود، حتی ممکن است افراد بتوانند از پشت آبشار عبور کنند.[۲]
نمونۀ بارز این پدیده را می‌توان در آبشار نیاگارا، واقع در مرز کانادا و آمریکا، مشاهده کرد. در این منطقه، لایه‌ای از سنگ آهک سخت، روی لایه‌ای از سنگ نرم‌تر به نام شیل قرار گرفته است. آب رودخانه، شیل را سریع‌تر فرسایش می‌دهد و در نتیجه، قطعات بزرگی از سنگ آهک هر از گاهی از لبۀ آبشار جدا شده و سقوط می‌کنند. این اتفاق به‌ویژه در بخش مرکزی آبشار که جریان آب شدیدتر است، بیشتر رخ می‌دهد و باعث می‌شود آبشار در بخش کانادایی به شکل نعلی درآید.[۳]
مرتفع‌ترین آبشار اروپا در نروژ قرار دارد و اوتیگارد نامیده می‌شود. این آبشار با ارتفاع ۸۰۰ متر، آب حاصل از ذوب یخچال یوستردال را از دیواره‌های پرشیب نسدال به پایین می‌ریزد. این دیواره‌ها به دلیل فرسایش یخچال‌ها در گذشته، بسیار پرشیب شده‌اند.[۴]
در مناطق کوهستانی، رودها معمولاً آبشارهای متعددی ایجاد می‌کنند؛ زیرا آب هنگام حرکت در دامنۀ کوه از روی لبه‌ها و صخره‌های متعددی عبور می‌کند و آبشارهای کوچک و بزرگ به‌وجود می‌آورد. در مناطق ساحلی، آبشارها کمتر دیده می‌شوند، اما اگر رودخانه‌ای از ارتفاع به دریا بریزد، در آن نقطه نیز آبشار شکل می‌گیرد.[۵]
پانویس
منابع
- «بلندترین آبشارهای جهان»، وب‌سایت تاریخ ما، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش.
- «تحقیق درباره آبشار»، وب‌سایت کافه لینک، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش.
- «تحقیق در مورد پدیده آبشار و انواع آن»، وب‌سایت دانش‌چی، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش.
- نبوی، کامبیز، «آبشار یا تنداب چگونه تشکیل می‌شود؟»، وب‌سایت آپارات، تاریخ بازدید: 7 اردیبهشت 1404ش.