پرش به محتوا

پیش‌نویس:جشنواره‌های محلی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:


<big>'''جشنواره‌های محلی افغانستان؛'''</big> آیین‌های تکریم برخی از فعالیت‌های در افغانستان.
<big>'''جشنواره‌های محلی افغانستان؛'''</big> آیین‌های تکریم برخی از فعالیت‌های در افغانستان.


جشنواره‌های محلی افغانستان، به عنوان بخشی از میراث فرهنگی غنی این کشور، بازتابی از تنوع قومی، آداب و رسوم، و باورهای مذهبی و ملی هستند. این آیین‌ها که در نقاط مختلف افغانستان برگزار می‌شوند، اغلب با تغییر فصل‌ها، مناسبت‌های مذهبی و رویدادهای تاریخی پیوند خورده‌اند. از جمله مشهورترین این جشن‌ها می‌توان به میلۀ سخی (برافراشتن عَلَم امام علی در نوروز)، میلۀ گل سرخ (جشن بهاری در مزار شریف)، میلۀ دهقان (آغاز فصل کشاورزی)، میلۀ گل ارغوان (نماد بهار در کابل و پروان)، و میلۀ سمنک(آیین زنانه پخت حلوا در آستانۀ نوروز) اشاره کرد.  
جشنواره‌های محلی افغانستان، به عنوان بخشی از میراث فرهنگی غنی این کشور، بازتابی از تنوع قومی، آداب و رسوم، و باورهای مذهبی و ملی هستند. این آیین‌ها که در نقاط مختلف افغانستان برگزار می‌شوند، اغلب با تغییر فصل‌ها، مناسبت‌های مذهبی و رویدادهای تاریخی پیوند خورده‌اند. از جمله مشهورترین این جشن‌ها می‌توان به میلۀ سخی (برافراشتن عَلَم امام علی در نوروز)، میلۀ گل سرخ (جشن بهاری در مزار شریف)، میلۀ دهقان (آغاز فصل کشاورزی)، میلۀ گل ارغوان (نماد بهار در کابل و پروان)، و میلۀ سمنک(آیین زنانه پخت حلوا در آستانۀ نوروز) اشاره کرد.  
خط ۹: خط ۸:
با وجود چالش‌هایی مانند ناامنی و تغییرات سیاسی، این آیین‌ها همچنان به‌عنوان بخشی زنده از هویت فرهنگی افغانستان پابرجا مانده‌ است و نقش مهمی در حفظ سنت‌ها و تقویت روحیۀ جمعی مردم این سرزمین دارد.
با وجود چالش‌هایی مانند ناامنی و تغییرات سیاسی، این آیین‌ها همچنان به‌عنوان بخشی زنده از هویت فرهنگی افغانستان پابرجا مانده‌ است و نقش مهمی در حفظ سنت‌ها و تقویت روحیۀ جمعی مردم این سرزمین دارد.


== مفهوم‌شناسی جشنواره‌های محلی افغانستان ==
==مفهوم‌شناسی جشنواره‌های محلی افغانستان==
 


'''<big>میله سخی؛</big>''' جشن و آیین برافراشتن عَلَم منسوب به [[امام علی|امام‌ علی]].
جشنواره‌های محلی افغانستان به عنوان مجموعه‌ای از آیین‌ها و مراسم جمعی تعریف می‌شوند که ریشه در فرهنگ، تاریخ و باورهای مذهبی-اجتماعی این سرزمین دارند. این جشنواره‌ها که تحت عنوان عام «میله» شناخته می‌شوند، تلفیقی از عناصر نمادین، آیینی و کاربردی هستند که در چارچوب تقویم زراعی، مناسبت‌های مذهبی و تغییرات فصلی سازماندهی می‌شوند. ماهیت این جشنواره‌ها چندبعدی بوده و کارکردهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی را به صورت توأمان داراست.<ref>[https://didpress.com/160852/#:~:text=%D8%AF%D8%B1%20%D8%B1%D9%88%D8%B2%20%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C%20%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%20%D9%88,%D8%A8%D8%A7%20%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D9%88%20%D8%B4%D8%A7%D8%AF%DB%8C%20%D8%A7%D8%B3%D8%AA. «مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی»، خبرگزاری دید.]</ref>


میلۀ سخی، در روز اول سال نو خورشیدی، با حضور پرشور مردم، مقامات و مهمانان خارجی در [[مزار شریف]] و [[کابل]]، آغاز می‌شود. مردم معتقدند [[نوروز]] با روز جانشینی [[حضرت علی]] مصادف بوده، به‌همین دلیل، به‌نشانۀ ارادت به آن امام، هر سال، پرچمی منسوب به‌ آن ‌حضرت ‌را بر ‌می‌افرازند.
در سطح ساختاری، این رویدادها به‌طور معمول شامل تشریفات خاص، مراسم نمادین (مانند برافراشتن علم در میلۀ سخی)، فعالیت‌های جمعی (نظیر نهال‌کاری و کشاورزی دسته‌جمعی) و برنامه‌های هنری-تفریحی می‌شوند. از منظر کارکردی، این جشنواره‌ها به عنوان مکانیسم‌های انسجام‌بخش اجتماعی، حافظۀ جمعی و انتقال میراث فرهنگی عمل می‌کنند. ویژگی ممیزۀ آنها تلفیق عناصر بومی (مانند مسابقات بزکشی و غذاهای محلی) با مؤلفه‌های مذهبی (نظیر نذر و زیارت) بوده که بازتاب دهندۀ سبک زندگی ترکیبی جامعه افغانستان است. این جشنواره‌ها همچنین به‌عنوان نظامی نمادین برای بازتولید هویت فرهنگی و تقویت پیوندهای اجتماعی در بافت جغرافیایی-قومی متنوع افغانستان عمل می‌کند.<ref>[https://fa2.ifilmtv.ir/News/Content/42372/%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AD%D8%A7%D8%AA%20%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%9B%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%A8%D9%8F%D8%B2%DA%A9%D8%B4%DB%8C%20%D8%AA%D8%A7%20%DA%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C%20%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C «نگاهی به بازی‌ های سنتی مردم افغانستان در عید نوروز»، وب‌سایت آی فیلم ۲.]</ref>


==مفهوم‌شناسی==
== '''<big>میله سخی</big>''' ==
میلۀ سخی که به آن جَهَنده‌بالا،<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص71.</ref>  جَندَه، عَلَم، جَدّه و ژَندۀ سخی هم می‌گویند،<ref>[https://ghasedak24.com/article/62/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24.]</ref> به‌معنای برافراشتن عَلَم حضرت علی در [[مسجد کبود]] [[مزارشریف]] و [[کابل]] است.
میلۀ سخی که به آن جَهَنده‌بالا،<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص71.</ref>  جَندَه، عَلَم، جَدّه و ژَندۀ سخی هم می‌گویند،<ref>[https://ghasedak24.com/article/62/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24.]</ref> در روز اول سال نو خورشیدی، با حضور پرشور مردم، مقامات و مهمانان خارجی در [[مزار شریف]] و [[کابل]]، آغاز می‌شود.  مردم معتقدند [[نوروز]] با روز جانشینی [[حضرت علی]] مصادف بوده، به‌همین دلیل، به‌نشانۀ ارادت به آن امام، هر سال، پرچمی منسوب به‌ آن ‌حضرت ‌را بر ‌می‌افرازند.  


==تاریخچه==
این مراسم از تاریخچه‌ای طولانی برخوردار است. در عهد سلطان‌سنجر سلجوقی (530ق)، قبری منسوب به [[حضرت علی]] در قریۀ خواجه خیران، از قریه‌های اطراف شهر تاریخی [[بلخ]]، کشف می‌شود.<ref>[https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-3/830022-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87 «نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق.]</ref>  سلطان‌سنجر بنایی روی آن مرقد می‌سازد که با حملۀ مغول ویران شده،<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  اما پس از مدتی دوباره بازسازی می‌شود.<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  همچنین، نائب محمد علم خان در سال 1288ش، چوبی محکم و صاف را از جنگل‌های ماوراءالنهر به‌عنوان علم مولا‌علی در روضۀ شریف برافراشت که هنوز هم مورد استفاده است.<ref>[http://rahimi-2006.blogfa.com/post/105/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 رحیمی، «نوروز در شهرهای افغانستان»، وبلاگ رحیمی.]</ref>
این مراسم از تاریخچه‌ای طولانی برخوردار است. در عهد سلطان‌سنجر سلجوقی (530ق)، قبری منسوب به [[حضرت علی]] در قریۀ خواجه خیران، از قریه‌های اطراف شهر تاریخی [[بلخ]]، کشف می‌شود.<ref>[https://www.sharghdaily.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-3/830022-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87 «نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق.]</ref>  سلطان‌سنجر بنایی روی آن مرقد می‌سازد که با حملۀ مغول ویران شده،<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  اما پس از مدتی دوباره بازسازی می‌شود.<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  همچنین، نائب محمد علم خان در سال 1288ش، چوبی محکم و صاف را از جنگل‌های ماوراءالنهر به‌عنوان علم مولا‌علی در روضۀ شریف برافراشت که هنوز هم مورد استفاده است.<ref>[http://rahimi-2006.blogfa.com/post/105/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 رحیمی، «نوروز در شهرهای افغانستان»، وبلاگ رحیمی.]</ref>


==شیوۀ برگزاری مراسم==
=== شیوۀ برگزاری مراسم ===


===میلۀ سخی در مزارشریف===
==== الف) میلۀ سخی در مزارشریف ====
میلۀ سخی، باشکوه‌ترین مراسم سال نو در [[افغانستان]] است که با تشریفات خاصی انجام می‌شود.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص66.</ref>  چند روز پیش از نوروز، با مشارکت مقامات، روحانیون، تجار و اصناف مختلف بازار، کمیته‌ای برای مراسم، تشکیل می‌شود.<ref>[https://boyernews.com/338584/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C/ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.]</ref>  رسته‌های زرگران، نقره‌کاران، مسگران و بزازان، هرکدام در نوسازی و تزیین در و دیوار روضۀ شریف و عَلَم شاه اولیا، سهیم می‌شوند.<ref>[https://boyernews.com/338584/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C/ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.]</ref>  همچنین، قبل از فرارسیدن سال نو، مردم از شهرهای مختلف با خواندن شعر معروف «بیا بریم به مزار ملا ممد جان»، راهی [[مزارشریف]] می‌شوند تا خود را به مراسم جهنده‌بالا و میلۀ گل سرخ برسانند.<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  صبح روز اول حَمَل (فروردین)، مردمی که از اقصی نقاط کشور و کشورهای همسایه،<ref>[https://www.mizan.news/138321/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86/ «نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان.]</ref>  حتی کشورهای اروپایی،‌<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.]</ref>  در مزارشریف جمع شده‌اند، برای برپایی مراسم جهندۀ سخی، در روضۀ شریف گردهم می‌آیند. آنها تا چهل‌ روز در هتل‌های نزدیک روضۀ شریف، مکاتب و مساجد ساکن می‌شوند.<ref>[http://bisharatnews.blogfa.com/category/13 گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وبلاگ بشارت نیوز.]</ref>  در این ایام، مزارشریف بیشترین جمعیت زائر در داخل و بیرون روضه را دارد.<ref>[https://www.khaama.com/persian/archives/3743 صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.]</ref>
میلۀ سخی، باشکوه‌ترین مراسم سال نو در [[افغانستان]] است که با تشریفات خاصی انجام می‌شود.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص66.</ref>  چند روز پیش از نوروز، با مشارکت مقامات، روحانیون، تجار و اصناف مختلف بازار، کمیته‌ای برای مراسم، تشکیل می‌شود.<ref>[https://boyernews.com/338584/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C/ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.]</ref>  رسته‌های زرگران، نقره‌کاران، مسگران و بزازان، هرکدام در نوسازی و تزیین در و دیوار روضۀ شریف و عَلَم شاه اولیا، سهیم می‌شوند.<ref>[https://boyernews.com/338584/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C/ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.]</ref>  همچنین، قبل از فرارسیدن سال نو، مردم از شهرهای مختلف با خواندن شعر معروف «بیا بریم به مزار ملا ممد جان»، راهی [[مزارشریف]] می‌شوند تا خود را به مراسم جهنده‌بالا و میلۀ گل سرخ برسانند.<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  صبح روز اول حَمَل (فروردین)، مردمی که از اقصی نقاط کشور و کشورهای همسایه،<ref>[https://www.mizan.news/138321/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B9%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86/ «نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان.]</ref>  حتی کشورهای اروپایی،‌<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.]</ref>  در مزارشریف جمع شده‌اند، برای برپایی مراسم جهندۀ سخی، در روضۀ شریف گردهم می‌آیند. آنها تا چهل‌ روز در هتل‌های نزدیک روضۀ شریف، مکاتب و مساجد ساکن می‌شوند.<ref>[http://bisharatnews.blogfa.com/category/13 گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وبلاگ بشارت نیوز.]</ref>  در این ایام، مزارشریف بیشترین جمعیت زائر در داخل و بیرون روضه را دارد.<ref>[https://www.khaama.com/persian/archives/3743 صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.]</ref>


خط ۴۱: خط ۳۸:
مردم معتقدند شاه اولیا، بیماران را شفا می‌دهد. آنها به امید شفا، بیماران خود را از سراسر کشور، حتی برخی افراد در کشورهای همسایه به روضۀ سخی می‌آورند.<ref>[http://shokouh1.blogfa.com/post/26 رحیمی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه.]</ref>  برخی گزارش‌ها از شفا یافتن بیماران در طول این مراسم شنیده شده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/1273543/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81 «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.]</ref>
مردم معتقدند شاه اولیا، بیماران را شفا می‌دهد. آنها به امید شفا، بیماران خود را از سراسر کشور، حتی برخی افراد در کشورهای همسایه به روضۀ سخی می‌آورند.<ref>[http://shokouh1.blogfa.com/post/26 رحیمی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه.]</ref>  برخی گزارش‌ها از شفا یافتن بیماران در طول این مراسم شنیده شده است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/1273543/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81 «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.]</ref>


===میلۀ سخی در کابل===
===ب) میلۀ سخی در کابل===
میلۀ سخی در غرب دامنۀ کوه آسمایی (کوه تلویزیون)،<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «زیارتگاه سخی»، ویکی شیعه.]</ref>  در کابل، برگزار می‌شود. مردم معتقدند آن‌جا قدم‌گاه [[حضرت علی]] است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/03/16/1096528/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B3%D8%AE%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%AA%D8%B3%D9%86%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم.]</ref>
میلۀ سخی در غرب دامنۀ کوه آسمایی (کوه تلویزیون)،<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «زیارتگاه سخی»، ویکی شیعه.]</ref>  در کابل، برگزار می‌شود. مردم معتقدند آن‌جا قدم‌گاه [[حضرت علی]] است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/03/16/1096528/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA-%D8%B3%D8%AE%DB%8C-%D9%85%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%AA%D8%B3%D9%86%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم.]</ref>


خط ۵۹: خط ۵۶:
{{پایان نستعلیق}}علم سخی در [[کابل]] نیز تا چهل‌روز برافراشته می‌ماند. در این مدت مردم به زیارت و [[نیایش]] می‌پردازند.<ref>[https://www.khaama.com/persian/archives/3743 صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.]</ref>  روز چهلم طی مراسمی در حضور تعدادی از مردم با سخنرانی و دعا، علم را پایین می‌آورند.<ref>[https://middleeastpress.com/slideshow/%D8%AC%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B4/ «جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه.]</ref>
{{پایان نستعلیق}}علم سخی در [[کابل]] نیز تا چهل‌روز برافراشته می‌ماند. در این مدت مردم به زیارت و [[نیایش]] می‌پردازند.<ref>[https://www.khaama.com/persian/archives/3743 صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.]</ref>  روز چهلم طی مراسمی در حضور تعدادی از مردم با سخنرانی و دعا، علم را پایین می‌آورند.<ref>[https://middleeastpress.com/slideshow/%D8%AC%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D8%B9-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B4/ «جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه.]</ref>


'''<big>میله نهال‌شانی:</big>''' از جشن‌های نوروز و آغاز سال نو خورشیدی در افغانستان.
== '''<big>میله نهال‌شانی</big>''' ==
 
میلۀ نهال‌شانی به کمک ادارۀ زراعت و مؤسسات دیگر اجرا و طی آن هزاران نهال بین مردم توزیع می‌شود. این نهال‌های مثمر مانند نهال [[بادام]]، گیلاس، شفتالو و [[انگور]]، در مناطق عمومی، زمین‌های شخصی، مدارس و کنار خیابان‌ها غرس می‌شود.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%AF/ «از روز ملی نهال‌شانی در سمنگان تجلیل شد»، وب‌سایت آژانس خبری باختر.]</ref>
میلۀ نهال‌شانی، از برنامه‌های [[جشن نوروز]] است که در دامنۀ کوتل (گردنه) خیرخانۀ [[کابل]] پایتخت و دیگر شهرهای افغانستان همزمان با جشن‌های دیگر سال نو برگزار می‌شود. در این مراسم، تعداد زیادی انواع نهال‌ غرس می‌شود. میلۀ نهال‌شانی با حضور مقامات حکومتی و با مشارکت اقشار مختلف مردم، همراه با [[تفریح]] و سرگرمی‌های گوناگون برگزار می‌شود.


==معرفی==
جوانان داوطلب به‌مدت سه روز هزاران نهال مثمر و غیر مثمر را غرس می‌کنند.<ref>[https://8am.media/fa/the-start-of-the-sapling-planting-campaign-by-the-youth-in-khost/ «آغاز کارزار نهال‌شانی از سوی جوانان در خوست»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  در برخی شهرها مانند چغچران، زمان نهال‌شانی از ۱۰ حوت (اسفند) آغاز و تا ۲۵ حمل (فروردین) ادامه می‌یابد.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C/ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.]</ref>
میلۀ نهال‌شانی به کمک ادارۀ زراعت و مؤسسات دیگر اجرا و طی آن هزاران نهال بین مردم توزیع می‌شود. این نهال‌های مثمر مانند نهال [[بادام]]، گیلاس، شفتالو و [[انگور]]، در مناطق عمومی، زمین‌های شخصی، مدارس و کنار خیابان‌ها غرس می‌شود.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%AF/ «از روز ملی نهال‌شانی در سمنگان تجلیل شد»، وب‌سایت آژانس خبری باختر.]</ref> جوانان داوطلب به‌مدت سه روز هزاران نهال مثمر و غیر مثمر را غرس می‌کنند.<ref>[https://8am.media/fa/the-start-of-the-sapling-planting-campaign-by-the-youth-in-khost/ «آغاز کارزار نهال‌شانی از سوی جوانان در خوست»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  در برخی شهرها مانند چغچران، زمان نهال‌شانی از ۱۰ حوت (اسفند) آغاز و تا ۲۵ حمل (فروردین) ادامه می‌یابد.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C/ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.]</ref>


==برنامه‌ها==
=== برنامه‌های میله نهال‌شانی ===
انواع بازی‌های ملی، مسابقات دهقانی مانند اسب‌دوانی، نیزه‌بازی، رژۀ حیوانات<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،  بیل‌بازی، دار‌بازی، قوچ‌جنگی، مرغ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی، سگ‌جنگی، چرخ‌وفلک و اسب‌های چوبی هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی برگزار می‌شود. نهال‌شانی به هدف ایجاد نشاط، تقویت روحیۀ مثبت و گسترش فضای سبز بیشتر و حمایت از هوای سالم صورت می‌گیرد، تا ضمن به‌وجود آمدن محیط پاک، روحیات مردم نیز اندکی از نا امنی و جنگ با برنامه‌های مفرح در طبیعت [[شادی|شاد]] شود.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص108.</ref>  میلۀ نهال‌شانی در برخی شهرها مانند خوست با تنوع بسیار همراه است. اتن (رقص ملی)، حضور باغداران و کشاورزان در قالب گروه‌های مختلف با فرم‌های متحدالشکل در گروه خود و متفاوت از دیگر گروه‌ها و اختصاص مناطق وسیع برای نهال‌شانی، این جشن را جذاب می‌سازد.<ref>[https://www.facebook.com/share/v/cuV9t2jZS6sfpX6P/ «میلۀ نهال‌شانی در ولایت خوست»، فیسبوک.]</ref>
انواع بازی‌های ملی، مسابقات دهقانی مانند اسب‌دوانی، نیزه‌بازی، رژۀ حیوانات<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،  بیل‌بازی، دار‌بازی، قوچ‌جنگی، مرغ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی، سگ‌جنگی، چرخ‌وفلک و اسب‌های چوبی هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی برگزار می‌شود. نهال‌شانی به هدف ایجاد نشاط، تقویت روحیۀ مثبت و گسترش فضای سبز بیشتر و حمایت از هوای سالم صورت می‌گیرد، تا ضمن به‌وجود آمدن محیط پاک، روحیات مردم نیز اندکی از نا امنی و جنگ با برنامه‌های مفرح در طبیعت [[شادی|شاد]] شود.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص108.</ref>  میلۀ نهال‌شانی در برخی شهرها مانند خوست با تنوع بسیار همراه است. اتن (رقص ملی)، حضور باغداران و کشاورزان در قالب گروه‌های مختلف با فرم‌های متحدالشکل در گروه خود و متفاوت از دیگر گروه‌ها و اختصاص مناطق وسیع برای نهال‌شانی، این جشن را جذاب می‌سازد.<ref>[https://www.facebook.com/share/v/cuV9t2jZS6sfpX6P/ «میلۀ نهال‌شانی در ولایت خوست»، فیسبوک.]</ref>


==نهال‌شانان==
=== نهال‌شانان ===
[[پرونده:میله-نهال‌شانی۲.jpg|بندانگشتی|برگزاری کمپین ملی نهال‌شانی باحضور وزیر زراعت، آبیاری و مالداری؛ حوت ۱۳۹۸]]
[[پرونده:میله-نهال‌شانی۲.jpg|بندانگشتی|برگزاری کمپین ملی نهال‌شانی باحضور وزیر زراعت، آبیاری و مالداری؛ حوت ۱۳۹۸]]
در برنامۀ غرس نهال، عموم مردم اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ، رسانه‌ها، نهادهای مدنی و مقامات حکومتی سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>  قبل از تسلط طالبان در برخی موارد زنان هم در این کار حضور فعال داشتند.<ref>[https://hdowa.wordpress.com/2016/03/01/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%88-%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87/ «میله و کمپاین نهال‌شانی در باغ زنانۀ شمیره»، وب‌سایت ریاست امور زنان ولایت هرات.]</ref>
در برنامۀ غرس نهال، عموم مردم اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ، رسانه‌ها، نهادهای مدنی و مقامات حکومتی سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>  قبل از تسلط طالبان در برخی موارد زنان هم در این کار حضور فعال داشتند.<ref>[https://hdowa.wordpress.com/2016/03/01/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%88-%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87/ «میله و کمپاین نهال‌شانی در باغ زنانۀ شمیره»، وب‌سایت ریاست امور زنان ولایت هرات.]</ref>


==کارکرد==
==== کارکرد ====
تشویق برای نهال‌شانی و حمایت از محیط زیست: در این میله مسئولین، مردم و جوانان را به غرس نهال و ایجاد فضای سبز و حمایت از محیط زیست تشویق می‌کنند تا مردم شهرها و محلات محیط و آب و هوای سالم داشته باشند.<ref>[https://youtu.be/kWLCnaPTV48?feature=shared «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
تشویق برای نهال‌شانی و حمایت از محیط زیست: در این میله مسئولین، مردم و جوانان را به غرس نهال و ایجاد فضای سبز و حمایت از محیط زیست تشویق می‌کنند تا مردم شهرها و محلات محیط و آب و هوای سالم داشته باشند.<ref>[https://youtu.be/kWLCnaPTV48?feature=shared «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>


خط ۹۰: خط ۸۵:
کار برای نسل بعدی: برخی مجریان نهال‌شانی با این تفکر نهال را در زمین غرس می‌کنند که برای نسل بعد از خود کاری انجام داده باشند و تنها میراث خوار گذشتگان نباشند، تا این فرهنگ مثبت در جامعه نهادینه شود.<ref>[https://youtu.be/V%20Yeezs4ONE?si=-Z65lwxfPIKLLFH «غرس نهال دوستی افغانستان در فصل نهال‌شانی»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
کار برای نسل بعدی: برخی مجریان نهال‌شانی با این تفکر نهال را در زمین غرس می‌کنند که برای نسل بعد از خود کاری انجام داده باشند و تنها میراث خوار گذشتگان نباشند، تا این فرهنگ مثبت در جامعه نهادینه شود.<ref>[https://youtu.be/V%20Yeezs4ONE?si=-Z65lwxfPIKLLFH «غرس نهال دوستی افغانستان در فصل نهال‌شانی»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>


==چالش==
=== چالش ===
[[پرونده:میله-نهال‌شانی۱.jpg|بندانگشتی|کمپین نهال‌شانی در هرات  باحضور مسئولان شاروالى هرات]]
[[پرونده:میله-نهال‌شانی۱.jpg|بندانگشتی|کمپین نهال‌شانی در هرات  باحضور مسئولان شاروالى هرات]]
فقر و ناامنی: از موانعی که پروژۀ نهال‌شانی را کمرنگ کرده است فقر و ناامنی است که انگیزه و توان مردم را برای این‌ امر کاهش داده است.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%9F/ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.]</ref> زمان محدود: در اکثر نقاط افغانستان برای این‌کار نیمۀ دوم حوت/ اسفند را اختصاص می‌دهند که این مدت با توجه به کمبود سرسبزی و نیاز بیشتر برای این‌کار در کشور، زمان آن برای نهال‌شانی کافی نیست.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%9F/ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.]</ref>
فقر و ناامنی: فقر و ناامنی یکی از چالش‌های این میله بوده که انگیزه و توان مردم را برای این‌ امر کاهش داده است.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%9F/ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.]</ref>  
 
زمان محدود: در اکثر نقاط افغانستان برای این‌کار نیمۀ دوم حوت/ اسفند را اختصاص می‌دهند که این مدت با توجه به کمبود سرسبزی و نیاز بیشتر برای این‌کار در کشور، زمان آن برای نهال‌شانی کافی نیست.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%9F/ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.]</ref>


خشکیدن نهال: با توجه به هوای بسیار سرد برخی مناطق و نبود امکانات نگهداری از نهال‌های تازه‌کاشته شده، به این نهال‌ها آسیب می‌رسد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/afghanistan-i242750 محمدی، «آغاز کمپاین نهال‌شانی در ولایت هرات»، وب‌سایت رادیو دری.]</ref>
خشکیدن نهال: با توجه به هوای بسیار سرد برخی مناطق و نبود امکانات نگهداری از نهال‌های تازه‌کاشته شده، به این نهال‌ها آسیب می‌رسد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/afghanistan-i242750 محمدی، «آغاز کمپاین نهال‌شانی در ولایت هرات»، وب‌سایت رادیو دری.]</ref>
خط ۹۸: خط ۹۵:
حیوان‌آزاری: یکی از برنامه‌های این مراسم، مسابقۀ جنگ حیوانات مختلف است که مصداقی از حیوان‌آزاری است و رفع آن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،
حیوان‌آزاری: یکی از برنامه‌های این مراسم، مسابقۀ جنگ حیوانات مختلف است که مصداقی از حیوان‌آزاری است و رفع آن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،


تخریب نهال: به دلیل عدم فرهنگ‌سازی صحیح و مراقبت از نهال‌های تازه کاشته شده، تعدادی از نهال‌ها از سوی برخی افراد ناآگاه تخریب می‌شود و از بین می‌رود.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
تخریب نهال: به‌دلیل عدم فرهنگ‌سازی صحیح و مراقبت از نهال‌های تازه کاشته شده، تعدادی از نهال‌ها از سوی برخی افراد ناآگاه تخریب می‌شود و از بین می‌رود.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>


استفاده از هنر [[تئاتر]]: تعدادی از هنرمندان با اجرای نمایش در ارتباط با موضوع نهال‌شانی و مراقبت از آن در بین حاضران، در فرهنگ‌سازی محیط سبز تلاش می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
استفاده از هنر [[تئاتر]]: تعدادی از هنرمندان با اجرای نمایش در ارتباط با موضوع نهال‌شانی و مراقبت از آن در بین حاضران، در فرهنگ‌سازی محیط سبز تلاش می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>


<big>'''میله دهقان؛'''</big> از جشن‌های رایج میان مردم افغانستان.
== <big>'''میله دهقان'''</big> ==
 
میلۀ دهقان، از جشن‌هایی است که در روز دوم سال نو در افغانستان برپا می‌شود و آن را با نام‌های جشن دهقان و میلة قُلبَه‌کشی (شیار زمین و شخم‌زنی) هم می‌شناسند.
 
==تاریخچه==
میلۀ دهقان را در گذشته با نذورات و دعای دسته‌جمعی آغاز می‌کردند؛ اما امروزه به‌ویژه در شهرها، این مراسم با حضور مقامات کشوری، مهمانان خارجی و مردم، در قالب برگزاری نمایشگاه محصولات زراعی در مکان‌های وسیع و با شکوه بسیار برپا می‌شود.
میلۀ دهقان را در گذشته با نذورات و دعای دسته‌جمعی آغاز می‌کردند؛ اما امروزه به‌ویژه در شهرها، این مراسم با حضور مقامات کشوری، مهمانان خارجی و مردم، در قالب برگزاری نمایشگاه محصولات زراعی در مکان‌های وسیع و با شکوه بسیار برپا می‌شود.


==کارکرد==
در فصل زمستان، در بسیاری از مناطق سردسیر افغانستان، کارهای کشاورزی تعطیل است. با آمدن بهار و میلۀ دهقان، این تعطیلات نیز به پایان می‌رسد.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.</ref>  هدف از برگزاری میلۀ دهقان در اول بهار، تمرین و آمادگی برای کشاورزی، پس از یک فصل، تعطیلات است؛ در حقیقت، برپایی این مراسم حکایت از شروع فصل کار دارد. همچنین، در زمان برگزاری میلۀ دهقان، فرصت مناسبی برای تمرین دادن به گاوهایی است که در تمام طول زمستان بیکار بوده<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.</ref> و با خوردن پندانه و کًنجاره، قوی شده‌اند.<ref>[https://kolbah-marvian.blogsky.com/1390/12/27/post-1/ پژواک، «جشن دهقان»، وبلاگ کلبه.]</ref>
در فصل زمستان، در بسیاری از مناطق سردسیر افغانستان، کارهای کشاورزی تعطیل است. با آمدن بهار و میلۀ دهقان، این تعطیلات نیز به پایان می‌رسد.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.</ref>  هدف از برگزاری میلۀ دهقان در اول بهار، تمرین و آمادگی برای کشاورزی، پس از یک فصل، تعطیلات است؛ در حقیقت، برپایی این مراسم حکایت از شروع فصل کار دارد. همچنین، در زمان برگزاری میلۀ دهقان، فرصت مناسبی برای تمرین دادن به گاوهایی است که در تمام طول زمستان بیکار بوده<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.</ref> و با خوردن پندانه و کًنجاره، قوی شده‌اند.<ref>[https://kolbah-marvian.blogsky.com/1390/12/27/post-1/ پژواک، «جشن دهقان»، وبلاگ کلبه.]</ref>


==شیوۀ سنتی مراسم==
=== شیوۀ سنتی مراسم ===
این مراسم به‌شکل سنتی، همه‌ساله توسط دهقانان، با حضور مردم و ملای قریه (روحانی محل) انجام می‌شود. دهقانان یک‌جفت گاو نر مخصوص شخم‌زنی را تزئین می‌کنند. زنان با پختن فطیر (نوعی نان‌روغنی)، کلوچه و دیگر خوردنی‌ها و مردان با تهیۀ اسباب تزئین گاوها شامل گل‌ها، زنگوله‌ها، گردنبند پارچه‌‌ای و کمربندهای رنگارنگ، برای مراسم آماده می‌شوند. اهالی قریه با اسباب کشاورزی و گاوهای تزئین شده، به نزدیکی‌های مسجد رفته، رو به قبله می‌ایستند و از ملای قریه (مشهور به آخوند) تقاضا می‌کنند تا برای آنها در سال نو دعا کند. نزدیک چاشت (ظهر) همۀ اهالی قریه، دور دِستَرخوان (سفره) جمع می‌‌شوند. خانواده‌ها، خوردنی‌های خوش‌مزه‌ای را که تهیه کرده‌اند، روی دسترخوان قرار می‌دهند تا همه پذیرایی شوند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص80-81.</ref>
این مراسم به‌شکل سنتی، همه‌ساله توسط دهقانان، با حضور مردم و ملای قریه (روحانی محل) انجام می‌شود. دهقانان یک‌جفت گاو نر مخصوص شخم‌زنی را تزئین می‌کنند. زنان با پختن فطیر (نوعی نان‌روغنی)، کلوچه و دیگر خوردنی‌ها و مردان با تهیۀ اسباب تزئین گاوها شامل گل‌ها، زنگوله‌ها، گردنبند پارچه‌‌ای و کمربندهای رنگارنگ، برای مراسم آماده می‌شوند. اهالی قریه با اسباب کشاورزی و گاوهای تزئین شده، به نزدیکی‌های مسجد رفته، رو به قبله می‌ایستند و از ملای قریه (مشهور به آخوند) تقاضا می‌کنند تا برای آنها در سال نو دعا کند. نزدیک چاشت (ظهر) همۀ اهالی قریه، دور دِستَرخوان (سفره) جمع می‌‌شوند. خانواده‌ها، خوردنی‌های خوش‌مزه‌ای را که تهیه کرده‌اند، روی دسترخوان قرار می‌دهند تا همه پذیرایی شوند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص80-81.</ref>


خط ۱۳۶: خط ۱۲۸:
  {{پایان نستعلیق}}پس از اتمام میله، هنگام غروب، افراد با خوشحالی به خانه‌های خود بر ‌می‌گردند. برخی با دعوت دوستان به خانه‌های آنها رفته و تا پاسی از شب کنار همدیگر خوش می‌گذرانند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص83.</ref>
  {{پایان نستعلیق}}پس از اتمام میله، هنگام غروب، افراد با خوشحالی به خانه‌های خود بر ‌می‌گردند. برخی با دعوت دوستان به خانه‌های آنها رفته و تا پاسی از شب کنار همدیگر خوش می‌گذرانند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص83.</ref>


==شیوۀ روزآمد مراسم==
=== شیوۀ روزآمد مراسم ===
شکل امروزی میلۀ قُلبه در شهرها در قالب جشن روز دهقان در روز دوم سال نو، انجام می‌شود. در این روز از سوی ریاست زراعت، مکانی اختصاص داده می‌شود تا دهقانان (کشاورزان) محصولات زراعی و لبنیاتی، همچنین انواع مختلف حیوانات را به نمایش بگذارند. این مراسم با حضور مقامات دولتی، دهقانان و عموم مردم برگزار شده و با سخنرانی، اجرای تئاتر، موسیقی و نمایش ابزارآلات جدید کشاورزی همراه است.<ref>[https://doorbin.af/?p=3853 «جشن دهقان در هرات»، وب‌سابت دوربین.]</ref>
شکل امروزی میلۀ قُلبه در شهرها در قالب جشن روز دهقان در روز دوم سال نو، انجام می‌شود. در این روز از سوی ریاست زراعت، مکانی اختصاص داده می‌شود تا دهقانان (کشاورزان) محصولات زراعی و لبنیاتی، همچنین انواع مختلف حیوانات را به نمایش بگذارند. این مراسم با حضور مقامات دولتی، دهقانان و عموم مردم برگزار شده و با سخنرانی، اجرای تئاتر، موسیقی و نمایش ابزارآلات جدید کشاورزی همراه است.<ref>[https://doorbin.af/?p=3853 «جشن دهقان در هرات»، وب‌سابت دوربین.]</ref>


==شروع میله در کابل==
=== میله دهقان در کابل ===




در گذشته، مراسم میلۀ دهقان در دامنۀ کوه علی‌آباد مشهور به دامنۀ سخی از سوی صدراعظم به صورت رسمی افتتاح می‌شد، اما در سال‌های اخیر در باغ بابرشاه،<ref>[https://lamtakam.com/dictionaries/dehkhoda/393996/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.]</ref> بادام‌باغ<ref>[https://bakhtarnews.af/dr/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7/ «جشن ملی نوروز، میله دهقان و نمایشگاه زراعتی و صنعتی برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>  و چمن‌حضوری<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>  برگزار می‌شود. در این مراسم، نهال شانی، انواع بازی‌های ملی و نمایش حیوانات،<ref>[https://lamtakam.com/dictionaries/dehkhoda/393996/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.]</ref>  بزکشی و گل‌کاری<ref>[https://pendar.catsboard.com/t4879-topic کوچی، «بهار»، وب‌سایت پندار نو.]</ref>  صورت می‌گیرد. در سال 1394ش، میلۀ دهقان با حضور پررنگ مقامات دولتی و مهمانان خارجی از جمله سرپرستان وزارت‌خانه‌های زراعت (کشاورزی) اطلاعات و فرهنگ، امور زنان، کار و امور اجتماعی، ترانسپورت (حمل و نقل)، سرپرست شاروالی (شهرداری) کابل، سفیر برخی کشورها، برخی نمایندگان پارلمان(مجلس) و دیگر مهمانان با تلاوت قرآن کریم و سخنرانی برخی مدعوین برگزار شده است.<ref>[https://dari.wadsam.com/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%AA/ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.]</ref> در این مراسم، بیش از صد شرکت داخلی و صنایع دستی زنان، محصولات خود را در 200 غرفه عرضه کردند. شرکت‌کنندگان از 24 ولایت (استان) افغانستان بودند.<ref>[https://dari.wadsam.com/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%AA/ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.]</ref>
در گذشته، مراسم میلۀ دهقان در دامنۀ کوه علی‌آباد مشهور به دامنۀ سخی از سوی صدراعظم به صورت رسمی افتتاح می‌شد، اما در سال‌های اخیر در باغ بابرشاه،<ref>[https://lamtakam.com/dictionaries/dehkhoda/393996/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.]</ref> بادام‌باغ<ref>[https://bakhtarnews.af/dr/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%87%D8%A7/ «جشن ملی نوروز، میله دهقان و نمایشگاه زراعتی و صنعتی برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>  و چمن‌حضوری<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>  برگزار می‌شود. در این مراسم، نهال شانی، انواع بازی‌های ملی و نمایش حیوانات،<ref>[https://lamtakam.com/dictionaries/dehkhoda/393996/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84 «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.]</ref>  بزکشی و گل‌کاری<ref>[https://pendar.catsboard.com/t4879-topic کوچی، «بهار»، وب‌سایت پندار نو.]</ref>  صورت می‌گیرد. در سال 1394ش، میلۀ دهقان با حضور پررنگ مقامات دولتی و مهمانان خارجی از جمله سرپرستان وزارت‌خانه‌های زراعت (کشاورزی) اطلاعات و فرهنگ، امور زنان، کار و امور اجتماعی، ترانسپورت (حمل و نقل)، سرپرست شاروالی (شهرداری) کابل، سفیر برخی کشورها، برخی نمایندگان پارلمان(مجلس) و دیگر مهمانان با تلاوت قرآن کریم و سخنرانی برخی مدعوین برگزار شده است.<ref>[https://dari.wadsam.com/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%AA/ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.]</ref> در این مراسم، بیش از صد شرکت داخلی و صنایع دستی زنان، محصولات خود را در 200 غرفه عرضه کردند. شرکت‌کنندگان از 24 ولایت (استان) افغانستان بودند.<ref>[https://dari.wadsam.com/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86-%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%AA/ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.]</ref>


'''<big>میله گل ارغوان (جشن)؛</big>''' جشن‌ بهاری مردم افغانستان در موسم شکفتن گل‌های ارغوان.
== '''<big>میله گل ارغوان (جشن)</big>''' ==
 
میلۀ گل ارغوان، در تپه‌های دارای گل‌های ارغوان با برنامه‌های شاد و متنوع برگزار می‌شود و نقشی مهم در [[شادی|شادی‌آفرینی]]، همبستگی اجتماعی و انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده دارد. این جشن همراه با تفریحات سالم در فضاهای خوش‌ آب‌وهوا و آمیختن تفریح با [[معنویت]] و آداب مذهبی مانند دادن [[نذر]] و زیارت مزار بزرگان دین و مذهب، نشاط روحی و سرزندگی را به ارمغان می‌آورد.
میلۀ گل ارغوان، در تپه‌های دارای گل‌های ارغوان با برنامه‌های شاد و متنوع برگزار می‌شود و نقشی مهم در [[شادی|شادی‌آفرینی]]، همبستگی اجتماعی و انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده دارد. این جشن همراه با تفریحات سالم در فضاهای خوش‌ آب‌وهوا و آمیختن تفریح با [[معنویت]] و آداب مذهبی مانند دادن [[نذر]] و زیارت مزار بزرگان دین و مذهب، نشاط روحی و سرزندگی را به ارمغان می‌آورد.


==درخت ارغوان==
=== درخت ارغوان ===
ارغوان، درختی سرخ‌رنگ با شاخه‌های باریک و طبع سرد و خشک است. رنگ ارغوانی در گذشتۀ دور مورد توجه پادشاهان و اشراف بوده و آنها برای متمایزشدن از مردم عادی، لباس‌های ارغوانی به تن می‌کردند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-2?q=%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86 دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ ارغوان.]</ref>  رویش گل‌های صورتی‌رنگ این درخت، در نخستین روزهای [[بهار]] آغاز می‌شود و به‌سرعت تمام شاخه‌های درخت حتی ساقۀ آن را غرق در گل‌های قلب‌مانند می‌کند. گل ارغوان، نماد بهار، تازگی و رویش دوباره است<ref>[https://baazdam.ir/product/%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86/ «ارغوان»، وب‌سایت بازدم.]</ref>  و بدین جهت مردم افغانستان مراسم پرنشاطی را همراه [[خانواده]] و دوستان، هنگام شکفتن گل ارغوان در مکان‌هایی که این گل آن‌جا را آراسته و معطر کرده، برگزار می‌کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>
ارغوان، درختی سرخ‌رنگ با شاخه‌های باریک و طبع سرد و خشک است. رنگ ارغوانی در گذشتۀ دور مورد توجه پادشاهان و اشراف بوده و آنها برای متمایزشدن از مردم عادی، لباس‌های ارغوانی به تن می‌کردند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-2?q=%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86 دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ ارغوان.]</ref>  رویش گل‌های صورتی‌رنگ این درخت، در نخستین روزهای [[بهار]] آغاز می‌شود و به‌سرعت تمام شاخه‌های درخت حتی ساقۀ آن را غرق در گل‌های قلب‌مانند می‌کند. گل ارغوان، نماد بهار، تازگی و رویش دوباره است<ref>[https://baazdam.ir/product/%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86/ «ارغوان»، وب‌سایت بازدم.]</ref>  و بدین جهت مردم افغانستان مراسم پرنشاطی را همراه [[خانواده]] و دوستان، هنگام شکفتن گل ارغوان در مکان‌هایی که این گل آن‌جا را آراسته و معطر کرده، برگزار می‌کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>


==تاریخچه==
=== تاریخچه ===
جشن گل ارغوان در منطقۀ خواجه‌صفا در [[کابل]]، سابقۀ بسیار طولانی دارد و پیشینۀ برگزاری آن را به دوران [[رستم]] و رودابه بازمی‌گردانند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/157 شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref>  همچنین این جشن در تپۀ گل‌غندی ولایت پروان نیز از سابقۀ صدها ساله برخوردار است.<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>  در دورۀ معاصر یک راه دسترسی آسان‌تر به امر حبیب‌الله خان در تپۀ گل‌غندی ایجاد شد و در 1324ش، از سوی شاروالی (شهرداری) دو کاریز در این محدوده حفر شد و شاعر [[زبان پشتو|پشتوزبان]] سیدبهاءالدین بهایی نام این تپه را تپۀ گل‌غندی گذاشت. همزمان قسمتی از این تپه هموار و بعدها از زیبایی خاصی برخوردار شد و در 1328ش، چهار تپۀ دیگر نیز هموار شد و در آن‌ها درختان ناجو و گل‌های مرسل کاشته شد. این تپه‌های ارغوانی امروزه به نماد اصلی این جشن ملی بدل شده است.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>
جشن گل ارغوان در منطقۀ خواجه‌صفا در [[کابل]]، سابقۀ بسیار طولانی دارد و پیشینۀ برگزاری آن را به دوران [[رستم]] و رودابه بازمی‌گردانند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/157 شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref>  همچنین این جشن در تپۀ گل‌غندی ولایت پروان نیز از سابقۀ صدها ساله برخوردار است.<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>  در دورۀ معاصر یک راه دسترسی آسان‌تر به امر حبیب‌الله خان در تپۀ گل‌غندی ایجاد شد و در 1324ش، از سوی شاروالی (شهرداری) دو کاریز در این محدوده حفر شد و شاعر [[زبان پشتو|پشتوزبان]] سیدبهاءالدین بهایی نام این تپه را تپۀ گل‌غندی گذاشت. همزمان قسمتی از این تپه هموار و بعدها از زیبایی خاصی برخوردار شد و در 1328ش، چهار تپۀ دیگر نیز هموار شد و در آن‌ها درختان ناجو و گل‌های مرسل کاشته شد. این تپه‌های ارغوانی امروزه به نماد اصلی این جشن ملی بدل شده است.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>


==آداب و رسوم==
=== آداب و رسوم ===
مردم کابل در روزهای آغازین بهار، به‌صورت گروه‌های دوستانه، همراه با [[چای]]، نان روغنی، قیماق (سرشیر) و پراته (نان یا غذای محلی)، به منطقۀ خواجه‌صفا رفته و زیر شکوفه‌های زیبای درختان ارغوان زیرانداز خود را می‌گسترانند و به‌تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود مشغول می‌شوند. از سرگرمی‌های این روز مشاعره و آوازخوانی است که تا عصر ادامه پیدا می‌کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/936488/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%84%D8%B7%DB%8C%D9%81-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%A8%D9% حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62.]</ref>
مردم کابل در روزهای آغازین بهار، به‌صورت گروه‌های دوستانه، همراه با [[چای]]، نان روغنی، قیماق (سرشیر) و پراته (نان یا غذای محلی)، به منطقۀ خواجه‌صفا رفته و زیر شکوفه‌های زیبای درختان ارغوان زیرانداز خود را می‌گسترانند و به‌تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود مشغول می‌شوند. از سرگرمی‌های این روز مشاعره و آوازخوانی است که تا عصر ادامه پیدا می‌کند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/936488/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%84%D8%B7%DB%8C%D9%81-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%A8%D9% حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62.]</ref>


خط ۱۶۱: خط ۱۵۲:
شهر چاریکار در این مراسم با ازدحام مردم و وسایل نقلیه مواجه است و تپۀ گل‌غندی میزبان جمعیت زیادی از سراسر افغانستان است. در این جشن، عده‌ای کبک، بودنه (بلدرچین) و خروس‌های کلنگی جنگی خود را می‌آورند و [[جوانی|جوانان]] را سرگرم می‌کنند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>  از دیگر تفریح‌های چنین روزی گُدی‌پرانی ([[بادبادک|بادبادک‌بازی]]) است؛ شماری از جوانان و [[نوجوانی|نوجوانان]] با بادبادک‌های رنگارنگ [[آسمان]] تپۀ گل‌غندی را همانند زمین آن رنگارنگ می‌کنند و با جنگ بادبادک‌بازی و رهاسازی آن در آسمان فرهنگ کینه‌زدایی از دل‌ها را نهادینه می‌کنند.<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>
شهر چاریکار در این مراسم با ازدحام مردم و وسایل نقلیه مواجه است و تپۀ گل‌غندی میزبان جمعیت زیادی از سراسر افغانستان است. در این جشن، عده‌ای کبک، بودنه (بلدرچین) و خروس‌های کلنگی جنگی خود را می‌آورند و [[جوانی|جوانان]] را سرگرم می‌کنند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>  از دیگر تفریح‌های چنین روزی گُدی‌پرانی ([[بادبادک|بادبادک‌بازی]]) است؛ شماری از جوانان و [[نوجوانی|نوجوانان]] با بادبادک‌های رنگارنگ [[آسمان]] تپۀ گل‌غندی را همانند زمین آن رنگارنگ می‌کنند و با جنگ بادبادک‌بازی و رهاسازی آن در آسمان فرهنگ کینه‌زدایی از دل‌ها را نهادینه می‌کنند.<ref>[https://hodhod.ca/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%BA%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86/ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.]</ref>


==خوراکی‌های جشن ارغوان==
=== خوراکی‌های جشن ارغوان ===
با آمدن مردم به تپۀ گل‌غندی، فروشندگان و دستفروش‌ها نیز [[بازار|بازاری]] ایجاد می‌کنند و با سروصدا در پی جلب توجه مردم به‌سوی خود هستند؛ [[پنیر]] تازه، شورپنیر، شورنخود با مرچ ([[فلفل]]) و مصالح (ادویه) خانگی، قوروت ([[کشک]]) تازۀ سالنگ و غوربند، لبوی شیرین، [[تخم مرغ|تخم‌مرغ]] آب‌پز و [[اسباب‌بازی]] [[کودک|کودکان]] در این اجتماع پرنشاط به فروش می‌رسد. در گوشه‌ای از تپۀ گل‌غندی رستوران‌های سیار با سماورهای بزرگ پر از چای و در گوشۀ دیگر بساط فروش ماهی تازه و جِلِبی (زولبیا) رنگارنگ برپا می‌شود. رستوران‌های داخل شهر چاریکار و کبابی‌ها نیز مملو از مشتریانی می‌شود که از پروان و دیگر شهرها خود را به میلۀ گل ارغوان رسانیده‌اند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>
با آمدن مردم به تپۀ گل‌غندی، فروشندگان و دستفروش‌ها نیز [[بازار|بازاری]] ایجاد می‌کنند و با سروصدا در پی جلب توجه مردم به‌سوی خود هستند؛ [[پنیر]] تازه، شورپنیر، شورنخود با مرچ ([[فلفل]]) و مصالح (ادویه) خانگی، قوروت ([[کشک]]) تازۀ سالنگ و غوربند، لبوی شیرین، [[تخم مرغ|تخم‌مرغ]] آب‌پز و [[اسباب‌بازی]] [[کودک|کودکان]] در این اجتماع پرنشاط به فروش می‌رسد. در گوشه‌ای از تپۀ گل‌غندی رستوران‌های سیار با سماورهای بزرگ پر از چای و در گوشۀ دیگر بساط فروش ماهی تازه و جِلِبی (زولبیا) رنگارنگ برپا می‌شود. رستوران‌های داخل شهر چاریکار و کبابی‌ها نیز مملو از مشتریانی می‌شود که از پروان و دیگر شهرها خود را به میلۀ گل ارغوان رسانیده‌اند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>


==نمایشگاه محصولات==
=== نمایشگاه محصولات ===
در سال‌های اخیر نمایشگاه‌های محصولات داخلی نیز در تپۀ گل‌غندی با عنوان «نامۀ ارغوان» ایجاد می‌شود تا مردم به آسانی با تولیدات این منطقه آشنا شوند و آنها را بخرند. این نمایشگاه بعد از سقوط نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با محدودیت‌هایی روبرو شد و در 1402ش زنان تولیدکننده، حضور کمرنگی داشتند و دیگر صنعت‌کاران نیز با فروش پایین محصولات مواجه بودند.<ref>[https://swn.af/the-11th-purple-flower-national-festival-was-held-in-parwan/ «یازدهمین جشنوارۀ ملی گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref>
در سال‌های اخیر نمایشگاه‌های محصولات داخلی نیز در تپۀ گل‌غندی با عنوان «نامۀ ارغوان» ایجاد می‌شود تا مردم به آسانی با تولیدات این منطقه آشنا شوند و آنها را بخرند. این نمایشگاه بعد از سقوط نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با محدودیت‌هایی روبرو شد و در 1402ش زنان تولیدکننده، حضور کمرنگی داشتند و دیگر صنعت‌کاران نیز با فروش پایین محصولات مواجه بودند.<ref>[https://swn.af/the-11th-purple-flower-national-festival-was-held-in-parwan/ «یازدهمین جشنوارۀ ملی گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref>


==کارکردها==
=== کارکردهای میله ارغوان ===


===1. تقویت انسجام اجتماعی===
==== 1. تقویت انسجام اجتماعی ====
جمع‌شدن مردم با تنوع قومی، فرهنگی و زبانی در جشن گل ارغوان، قلب‌های آنها را به همدیگر نزدیک  و از تعصبات دور می‌کند. این جشنواره نماد صلح‎‌خواهی و وحدت ملی است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/%d8%ac%d8%b4%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%db%8c%d9%84%d9%87-%da%af%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1%d9%be%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1/ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>
جمع‌شدن مردم با تنوع قومی، فرهنگی و زبانی در جشن گل ارغوان، قلب‌های آنها را به همدیگر نزدیک  و از تعصبات دور می‌کند. این جشنواره نماد صلح‎‌خواهی و وحدت ملی است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/%d8%ac%d8%b4%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%db%8c%d9%84%d9%87-%da%af%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1%d9%be%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1/ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


===2. تقویت جایگاه خانواده===
==== 2. تقویت جایگاه خانواده ====
مردم در چنین مراسمی سعی می‌کنند تا تمام اعضای خانواده در طبیعت سرسبز و فرح‌بخش تپه‌های گل ارغوان، روز شادی را سپری کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>
مردم در چنین مراسمی سعی می‌کنند تا تمام اعضای خانواده در طبیعت سرسبز و فرح‌بخش تپه‌های گل ارغوان، روز شادی را سپری کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>


===3. تقویت دوستی===
==== 3. تقویت دوستی ====
مردم به مناسبت میلۀ گل ارغوان به صورت گروهی به آوازخوانی و شادی می‌پردازند و پیوند دوستی را محکم‌تر می‌کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>
مردم به مناسبت میلۀ گل ارغوان به صورت گروهی به آوازخوانی و شادی می‌پردازند و پیوند دوستی را محکم‌تر می‌کنند.<ref>[https://mariadaro.com/archives/23072 حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.]</ref>


===4. تقویت گردشگری===
==== 4. تقویت گردشگری ====
از دیگر کارکردهای این مراسم جذب توریست و معرفی این جشنواره‌ به جهانیان است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/%d8%ac%d8%b4%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%db%8c%d9%84%d9%87-%da%af%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1%d9%be%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1/ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>
از دیگر کارکردهای این مراسم جذب توریست و معرفی این جشنواره‌ به جهانیان است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/%d8%ac%d8%b4%d9%86%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d9%85%db%8c%d9%84%d9%87-%da%af%d9%84-%d8%a7%d8%b1%d8%ba%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%af%d8%b1%d9%be%d8%b1%d9%88%d8%a7%d9%86-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1/ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


===5. تقویت معنویت===
==== 5. تقویت معنویت ====
در کابل همزمان با جشن گل ارغوان، دخترانی که بخت آنها بسته است، برای دستیابی به گشایش در زندگی و [[ازدواج]] موفق به زیارت خواجه‌صفا می‌روند و با نذر و خیرات حاجات خود را در آنجا از خدا می‌خواهند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/157 شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref>  در ولایت پروان نیز، تپۀ «هوفیان شریف» مدفن افرادی مانند میرجان آغا، سیدجعفرآغا، خواجه‌سبزپوش ولی‌صاحب، میرسعیدآغا، خواجه خضر حیات و دیگر شخصیت‌های مورد احترام مردم است و کسانی که در میلۀ گل ارغوان حضور می‌یابند به [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارت]] آنها رفته و [[نذر]] و نیاز می‌کنند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>
در کابل همزمان با جشن گل ارغوان، دخترانی که بخت آنها بسته است، برای دستیابی به گشایش در زندگی و [[ازدواج]] موفق به زیارت خواجه‌صفا می‌روند و با نذر و خیرات حاجات خود را در آنجا از خدا می‌خواهند.<ref>[http://afghanistanefarda.blogfa.com/post/157 شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.]</ref>  در ولایت پروان نیز، تپۀ «هوفیان شریف» مدفن افرادی مانند میرجان آغا، سیدجعفرآغا، خواجه‌سبزپوش ولی‌صاحب، میرسعیدآغا، خواجه خضر حیات و دیگر شخصیت‌های مورد احترام مردم است و کسانی که در میلۀ گل ارغوان حضور می‌یابند به [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارت]] آنها رفته و [[نذر]] و نیاز می‌کنند.<ref>[http://www.farda.org/articles/06%20updates/060814/gul-ghondi-maila...%20Fazelulhaq%20Malekzada.htm ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.]</ref>


==میله گل سرخ==
==میله گل سرخ==
'''<big>میله گل سرخ</big>'''؛ باشکوه‌ترین جشن سال نو در افغانستان همزمان با روییدن گل‌های سرخ در مزار‌شریف.
میله گل سرخ به بلخ باستان و هزاران‌ سال قبل بر می‌گردد.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/62017/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.]</ref> بر اساس منابع تاریخی در [[افغانستان]]، مردم، این جشن را هزاران ‌سال پیش در عصر آریایی‌ها تا خراسان اسلامی و [[سامانیان]] برگزار می‌کردند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/62017/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.]</ref>  با ظهور [[اسلام]] در افغانستان، این جشن رنگ‌وبوی اسلامی به خود گرفته است.<ref>[https://www.iess.ir/fa/note/1299/ حسین‌زاده، «نوروز؛ جشن تمام اقوام افغانستان»، وب‌سایت موسسۀ راهبردی شرق.]</ref> 
میلۀ گل سرخ، جشن باشکوهی در [[افغانستان]] است که در آغاز فصل [[بهار]] و به‌مناسبت روییدن گل‌های سرخ مزارشریف، برپا می‌شود. این جشن با مراسم «جهنده‌بالا» در «روضۀ شریف» شروع شده و تا چهل ‌روز با برنامه‌های مختلف ادامه پیدا می‌کند.


==مفهوم‌شناسی==
هرچند در اوائل خلافت اسلامی از میلۀ گل سرخ استقبال زیادی نشد اما با قیام ابومسلم خراسانی و نفوذ برمکیان در دستگاه خلافت، همچنین روی ‌کار آمدن سلسلۀ طاهریان و صفاریان این جشن، رونق دوباره‌ گرفته و در عهد تیموریان با کشف مزار منسوب به [[امام علی]] به شکوه این مراسم افزوده ‌شد.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص69.</ref> در ایام سال نو خورشیدی، در شهر مزارشریف، تمامی نقاط شهر، دشت و دمن، حتی بالای دیوارها<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>  و پشت‌بام خانه‌های کاه‌گلی، سرشار از گل‌های سرخ می‌شود.<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضۀ سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  
میله به‌معنای گشت‌و‌گذار دسته‌جمعی، تفریح، بزم و شادی است. مراد از گل سرخ، گل‌های شقایق است که در اول سال نو خورشیدی به‌مدت چندین‌روز در دشت و دمن می‌رویند.<ref>[https://drshahinsepanta.blogsky.com/1395/11/25/post-1109/ انوشه، فارسی ناشنیده (فرهنگ واژه‌ها و اصطلاحات فارسی و فارسی‌شدۀ کاربردی در افغانستان)، ص899، به نقل از: سپنتا، «ریشه‌ها و پیوندهای فرهنگی جشن بهاری میله گل سرخ در مزار شریف»، وبلاگ ایران‌نامه.]</ref>  طبق برخی اسناد میلۀ گل سرخ همان [[جشن نوروز]] است.<ref>[http://hibod.blogfa.com/post/405 نوروز در افغانستان شهر باستانی بلخ و مزارشریف کنونی، وبلاگ افغانستان امروز.]</ref>


==تاریخچه==
بوی این گل‌ها، تمام فضای شهر را معطر می‎‌کند.<ref>احمدی، «نوروز در افغانستان»، 1385ش، ص47-50.</ref>  مردم از دیرباز جشن گل سرخ را با شرکت در مراسم جهنده‌بالا، آغاز کرده و پس از آن برای تفریح و دیدن مسابقۀ هیجان‌انگیز «بُزکشی» به «دشت شادیان» و تپه‌های مملو از گل‌های سرخ، می‌روند. این تفریحات تا چهل‌ روز ادامه پیدا می‌کند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص67.</ref>
تاریخچۀ میله گل سرخ به بلخ باستان و هزاران‌ سال قبل بر می‌گردد.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/62017/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.]</ref>  بر اساس منابع تاریخی در [[افغانستان]]، مردم، این جشن را هزاران ‌سال پیش در عصر آریایی‌ها تا خراسان اسلامی و [[سامانیان]] برگزار می‌کردند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/62017/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3 «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.]</ref>  با ظهور [[اسلام]] در افغانستان، این جشن رنگ‌وبوی اسلامی به خود گرفته است.<ref>[https://www.iess.ir/fa/note/1299/ حسین‌زاده، «نوروز؛ جشن تمام اقوام افغانستان»، وب‌سایت موسسۀ راهبردی شرق.]</ref>  هرچند در اوائل خلافت اسلامی از میلۀ گل سرخ استقبال زیادی نشد اما با قیام ابومسلم خراسانی و نفوذ برمکیان در دستگاه خلافت، همچنین روی ‌کار آمدن سلسلۀ طاهریان و صفاریان این جشن، رونق دوباره‌ گرفته و در عهد تیموریان با کشف مزار منسوب به [[امام علی]] به شکوه این مراسم افزوده ‌شد.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص69.</ref> در ایام سال نو خورشیدی، در شهر مزارشریف، تمامی نقاط شهر، دشت و دمن، حتی بالای دیوارها<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>  و پشت‌بام خانه‌های کاه‌گلی، سرشار از گل‌های سرخ می‌شود.<ref>[https://khabarnama.net/blog/1396/03/02/sakhi-shrine-mazar-e-sharif/ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضۀ سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  بوی این گل‌ها، تمام فضای شهر را معطر می‎‌کند.<ref>احمدی، «نوروز در افغانستان»، 1385ش، ص47-50.</ref>  مردم از دیرباز جشن گل سرخ را با شرکت در مراسم جهنده‌بالا، آغاز کرده و پس از آن برای تفریح و دیدن مسابقۀ هیجان‌انگیز «بُزکشی» به «دشت شادیان» و تپه‌های مملو از گل‌های سرخ، می‌روند. این تفریحات تا چهل‌ روز ادامه پیدا می‌کند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص67.</ref>


==برنامه‌های جشن گل سرخ==
=== برنامه‌های جشن گل سرخ ===


===آمادگی===
==== آمادگی ====
قبل از فرا رسیدن میلۀ گل سرخ، مردم با تمیز کردن خانه‌ها، کوچه‌ها و آذین شهر و خیابان‌ها برای برگزاری این جشن آماده می‌شوند.<ref>[https://mandegardaily.com/?p=56592 بهزاد، «جشن‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت ماندگار.]</ref>  هر سال در [[نوروز]]، مردمان زیادی از شهرهای مختلف، کشورهای همسایه و حتی از کشورهای اروپایی آمده و برای شرکت در میلۀ گل سرخ در مزارشریف اقامت می‌گزینند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>
قبل از فرا رسیدن میلۀ گل سرخ، مردم با تمیز کردن خانه‌ها، کوچه‌ها و آذین شهر و خیابان‌ها برای برگزاری این جشن آماده می‌شوند.<ref>[https://mandegardaily.com/?p=56592 بهزاد، «جشن‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت ماندگار.]</ref>  هر سال در [[نوروز]]، مردمان زیادی از شهرهای مختلف، کشورهای همسایه و حتی از کشورهای اروپایی آمده و برای شرکت در میلۀ گل سرخ در مزارشریف اقامت می‌گزینند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>


===جهنده‌بالا===
==== جهنده‌بالا ====
شاه‌بیت میلۀ گل سرخ، مراسم برافراشتن «درفش کاویانی» مشهور به «جهنده‌بالا» یا «علم مولا علی» در «روضۀ شریف» است که در نخستین صبح سال نو با آداب خاصی انجام می‌شود. هزاران نفر، با شور، هیجان، [[صلوات]] و دعا این مراسم را از نزدیک مشاهده می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>
شاه‌بیت میلۀ گل سرخ، مراسم برافراشتن «درفش کاویانی» مشهور به «جهنده‌بالا» یا «علم مولا علی» در «روضۀ شریف» است که در نخستین صبح سال نو با آداب خاصی انجام می‌شود. هزاران نفر، با شور، هیجان، [[صلوات]] و دعا این مراسم را از نزدیک مشاهده می‌کنند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/2022029/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%84 رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.]</ref>


===سرگرمی‌ها===
==== سرگرمی‌ها ====
مردم پس از شرکت در مراسم [[میله سخی|جهنده‌بالا]] به سرگرمی‌هایی مانند مرغ‌جنگی، بُودَنَه (بلدرچین) جنگی، قوچ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی و شعبده‌بازی، می‌پردازند.<ref>[http://www.dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=139385 رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.]</ref> در سال‌های اخیر علاوه بر بازی و تفریح‌های سنتی، مسابقات متعدد ورزشی، نمایشگاه کتاب و صنایع دستی زنان نیز برپا می‌شود.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=68461 «آغاز سال نو و میله گل سرخ در مزارشریف»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>  همچنین دولت [[افغانستان]] به بهانۀ میلۀ گل سرخ، همه‌ساله بازسازی‌هایی در روضۀ شریف انجام می‌دهد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/01/01/692151/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «جشن گل سرخ روایتی از نوروز در افغانستان»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>
مردم پس از شرکت در مراسم [[میله سخی|جهنده‌بالا]] به سرگرمی‌هایی مانند مرغ‌جنگی، بُودَنَه (بلدرچین) جنگی، قوچ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی و شعبده‌بازی، می‌پردازند.<ref>[http://www.dailyafghanistan.com/opinion_detail.php?post_id=139385 رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.]</ref> در سال‌های اخیر علاوه بر بازی و تفریح‌های سنتی، مسابقات متعدد ورزشی، نمایشگاه کتاب و صنایع دستی زنان نیز برپا می‌شود.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=68461 «آغاز سال نو و میله گل سرخ در مزارشریف»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>  همچنین دولت [[افغانستان]] به بهانۀ میلۀ گل سرخ، همه‌ساله بازسازی‌هایی در روضۀ شریف انجام می‌دهد.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/01/01/692151/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D8%B1%D8%AE-%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1 «جشن گل سرخ روایتی از نوروز در افغانستان»، خبرگزاری تسنیم.]</ref>


===بزکشی===
==== بزکشی ====
بزکشی از مسابقات و بازی‌های بسیار هیجان‌انگیز در [[افغانستان]] است. برای دیدن این مسابقه گردشگران زیادی از سراسر جهان به مزارشریف می‌آیند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/buzkashi-afghan-sport میرزایی، «بزکشی نبردی میان دلیران افغان»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>
بزکشی از مسابقات و بازی‌های بسیار هیجان‌انگیز در [[افغانستان]] است. برای دیدن این مسابقه گردشگران زیادی از سراسر جهان به مزارشریف می‌آیند.<ref>[https://www.karnaval.ir/blog/buzkashi-afghan-sport میرزایی، «بزکشی نبردی میان دلیران افغان»، وب‌سایت کارناوال.]</ref>


===سبزه‌لگدکردن===
==== سبزه‌لگدکردن ====
در روز 13 حَمَل ([[فروردین]]) خانوادها‌ به دشت‌ها و تپه‌ها به‌خصوص به دشت شادیان می‌روند. در حالی‌که زمین سرسبز و غرق لاله‌های سرخ است، روی فرش سبز طبیعت کنار شقایق‌های سرخ‌فام، می‌نشینند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/482444/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  آنها، همچنین، به سرگرمی و بازی‌هایی مانند چلیک‌دنده، گُدی‌پران‌‌بازی (بادبادک)، ریسمان‌کشی، [[والیبال]] و [[فوتبال]] مشغول می‌شوند. دختران نیز به بازی مخصوص خود «قوقو برگ چنار» می‌پردازند. آنها، هنگام ظهر در مکانی که اطراق کرده‌اند سفره گسترانده و غذای مخصوصی را که از قبل تهیه‌ کرده‌اند، مانند دم‌پخت و کیچری، صرف می‌کنند.<ref>سازمند، «بارنمایی‌های هویتی و آیینی نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران»، ص74.</ref>
در روز 13 حَمَل ([[فروردین]]) خانوادها‌ به دشت‌ها و تپه‌ها به‌خصوص به دشت شادیان می‌روند. در حالی‌که زمین سرسبز و غرق لاله‌های سرخ است، روی فرش سبز طبیعت کنار شقایق‌های سرخ‌فام، می‌نشینند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/482444/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D8%AF «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  آنها، همچنین، به سرگرمی و بازی‌هایی مانند چلیک‌دنده، گُدی‌پران‌‌بازی (بادبادک)، ریسمان‌کشی، [[والیبال]] و [[فوتبال]] مشغول می‌شوند. دختران نیز به بازی مخصوص خود «قوقو برگ چنار» می‌پردازند. آنها، هنگام ظهر در مکانی که اطراق کرده‌اند سفره گسترانده و غذای مخصوصی را که از قبل تهیه‌ کرده‌اند، مانند دم‌پخت و کیچری، صرف می‌کنند.<ref>سازمند، «بارنمایی‌های هویتی و آیینی نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران»، ص74.</ref>


===تفریح در دشت و دمن===
==== تفریح در دشت و دمن ====
در طول چهل ‌روز تفریح مردم در دشت‌های لاله‌گون مزارشریف، زمزمه‌های اشعار مرتبط با گل‌های سرخ، روضۀ شاه مردان و شفابخشی شاه اولیا در میلۀ گل سرخ ادامه دارد؛ برای مثال، شعر معروف «بیا بریم به مزار مُلا مامد جان» با روح و جان مردم عجین شده و از هر کوی و برزن،<ref>[http://masif89.blogfa.com/post/37 مرادی غیاث‌آبادی، «میلۀ گل سرخ (جشن گل سرخ)»، وبلاگ بیا تا برات بگم.]</ref>  به گوش می‌رسد:<ref>عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص70-71.</ref>{{آغاز نستعلیق}}
در طول چهل ‌روز تفریح مردم در دشت‌های لاله‌گون مزارشریف، زمزمه‌های اشعار مرتبط با گل‌های سرخ، روضۀ شاه مردان و شفابخشی شاه اولیا در میلۀ گل سرخ ادامه دارد؛ برای مثال، شعر معروف «بیا بریم به مزار مُلا مامد جان» با روح و جان مردم عجین شده و از هر کوی و برزن،<ref>[http://masif89.blogfa.com/post/37 مرادی غیاث‌آبادی، «میلۀ گل سرخ (جشن گل سرخ)»، وبلاگ بیا تا برات بگم.]</ref>  به گوش می‌رسد:<ref>عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص70-71.</ref>{{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
خط ۲۲۷: خط ۲۱۵:


==میلۀ گل کچالو==
==میلۀ گل کچالو==
<big>'''میله گل کچالو (جشن)؛'''</big> مراسم شادی به‌مناسبت شکفتن گل کچالو (سیب‌زمینی) هنگام بهار در بامیان.
میلۀ گُل کَچَالُو، در سال‌های اخیر و تا پیش از حاکمیت طالبان، در بامیان برگزار می‌شد. در این جشن مردم دورهم جمع می‌شدند تا به‌بهانۀ شکفتن گل‌های کچالو (سیب‌زمینی) لحظات شادی را سپری کنند.
==تاریخچه==
میلۀ گل کچالو در سال‌های اخیر میان مردم ولایت بامیان افغانستان رسم شده است و از  قدمت خاصی برخوردار نیست. این جشن نخستین‌بار در 22 سرطان (تیر) 1396ش، از سوی وزارت زراعت و ادارۀ محلی در مرکز بامیان به‌مدت دو روز برگزار شد و تا قبل از تسلط طالبان در افغانستان ادامه داشت.<ref>[https://www.etilaatroz.com/49778/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%DA%A9%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1/ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref>
میلۀ گل کچالو در سال‌های اخیر میان مردم ولایت بامیان افغانستان رسم شده است و از  قدمت خاصی برخوردار نیست. این جشن نخستین‌بار در 22 سرطان (تیر) 1396ش، از سوی وزارت زراعت و ادارۀ محلی در مرکز بامیان به‌مدت دو روز برگزار شد و تا قبل از تسلط طالبان در افغانستان ادامه داشت.<ref>[https://www.etilaatroz.com/49778/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%DA%A9%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1/ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref>


==برنامه‌های جشن==
=== برنامه‌های جشن ===
این مراسم با حضور مقامات بلندپایۀ کشوری و برخی مهمانان از شهرهای دیگر و مقامات خارجی همراه با دعا آغاز می‌شد<ref>[https://pajhwok.com/fa/2019/07/25/%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%DA%A9%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7/ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> و مقامات با ارائۀ گزارش کارهای انجام‌شده در مورد محصولات کشاورزی به‌خصوص کچالو و تشویق کشاورزان به ‌رقابت سالم و افزایش میزان تولید کچالو، توجه دهقانان و شرکت‌کنندگان را به ‌خود جلب می‌کردند. برنامه با شعر، آهنگ و موسیقی محلی توسط گروه‌های مختلف دختران و پسران و نمایش محصولات صنایع دستی ادامه پیدا می‌کرد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/49778/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%DA%A9%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1/ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref>
این مراسم با حضور مقامات بلندپایۀ کشوری و برخی مهمانان از شهرهای دیگر و مقامات خارجی همراه با دعا آغاز می‌شد<ref>[https://pajhwok.com/fa/2019/07/25/%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%DA%A9%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7/ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> و مقامات با ارائۀ گزارش کارهای انجام‌شده در مورد محصولات کشاورزی به‌خصوص کچالو و تشویق کشاورزان به ‌رقابت سالم و افزایش میزان تولید کچالو، توجه دهقانان و شرکت‌کنندگان را به ‌خود جلب می‌کردند. برنامه با شعر، آهنگ و موسیقی محلی توسط گروه‌های مختلف دختران و پسران و نمایش محصولات صنایع دستی ادامه پیدا می‌کرد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/49778/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%DA%A9%DA%86%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1/ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.]</ref>


==خوراکی‌های جشن==
=== خوراکی‌های جشن ===
در جشن گل کچالو از انواع کچالوهای پخته‌شده و فرآورده‌های آن رونمایی می‌شد، این فرآورده‌ها و تنوع غذایی، 40 نوع غذای کچالو<ref>[https://youtu.be/6GKS2WJ6CCQ?si=OdKlV7IX-%20IxUPHy «جشنواره گل کچالو در بامیان»، صفحه Bamyan Journal در یوتیوب.]</ref> را شامل می‌شد که موارد زیر بخش از آن است: قولوخی، آوجوشک (‌آب‌پز)، بخارپز، بولانی‌کچالو، تنوری، لقمه، چیپس، قورمه‌کچالو، چیپس ورقی، پِیرکِی، غُل‌کچالو، سمبوسه‌کچالو، کوکو، خلال‌کچالو. همچنین درکنار انواع کچالوهای پخته‌شده، غذاهای محلی متنوع مانند دَلدَه، کَشکَو، قوروتی، شیربرنج، نان‌دیگی، خَجُور، لَلمِیلدَه و کیچیری نیز معرفی می‌شد.<ref>[https://www.facebook.com/100008832017502/videos/1877776972526685/?idorvanity=1407950289518529&mibextid=BQkNPo محمدی، «بامیان، جشن گل کچالو»، وب‌سایت فیسبوک.]</ref>
در جشن گل کچالو از انواع کچالوهای پخته‌شده و فرآورده‌های آن رونمایی می‌شد، این فرآورده‌ها و تنوع غذایی، 40 نوع غذای کچالو<ref>[https://youtu.be/6GKS2WJ6CCQ?si=OdKlV7IX-%20IxUPHy «جشنواره گل کچالو در بامیان»، صفحه Bamyan Journal در یوتیوب.]</ref> را شامل می‌شد که موارد زیر بخش از آن است: قولوخی، آوجوشک (‌آب‌پز)، بخارپز، بولانی‌کچالو، تنوری، لقمه، چیپس، قورمه‌کچالو، چیپس ورقی، پِیرکِی، غُل‌کچالو، سمبوسه‌کچالو، کوکو، خلال‌کچالو. همچنین درکنار انواع کچالوهای پخته‌شده، غذاهای محلی متنوع مانند دَلدَه، کَشکَو، قوروتی، شیربرنج، نان‌دیگی، خَجُور، لَلمِیلدَه و کیچیری نیز معرفی می‌شد.<ref>[https://www.facebook.com/100008832017502/videos/1877776972526685/?idorvanity=1407950289518529&mibextid=BQkNPo محمدی، «بامیان، جشن گل کچالو»، وب‌سایت فیسبوک.]</ref>


==کارکردها==
=== کارکردها ===


===1. تقویت صادرات===
===1. تقویت صادرات===
خط ۲۷۰: خط ۲۵۳:


==میلۀ گل سیب==
==میلۀ گل سیب==
'''<big>میله گل سیب (جشن)؛</big>''' آیین شادمانی در موسم شکفتن درختان سیب در افغانستان.
جشن گل سیب در ولایت میدان‌وردک از سال 2002م، آغاز و در سایر شهرهای افغانستان رایج شده است. همه‌ساله باغداران و مسئولان حکومتی در کنار فرهنگیان، اهالی ادب، هنر و سایر اقشار مردم این مرسم پرنشاط را با برنامه‌های متنوع برگزار می‌کنند.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D9%87%D9%81%D8%AF%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%A9-%D8%A8%D8%B1/ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


مِیلۀ گُلِ سیب، از مراسم‌های پرنشاط مردم افغانستان در ولایات مختلف به‌خصوص در میدان‌وردک است. این جشن نقش زیادی در همبستگی اجتماعی مردم افغانستان داشته است.
در این جشن بیشتر فرهنگیان شرکت می‌کنند و شاعران، نویسندگان و ادیبان آثار خود را با موضوعات وصف گل سیب، عشق، عرفان،<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=945*** «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.]</ref>  پایمردی و رشادت مردم افغانستان در طی سالیان دراز، با دیگران به اشتراک می‌گذارند.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=11425 محفل مشاعره میله گل سیب در میدان‌وردک»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>  شروع برنامه با قرائت قرآن است و در ادامه خواندن سرود به‌صورت گروهی انجام می‌شود.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=zIWiQhlTPuE «میلۀ گل سیب»، صفحۀ تلویزیون ملی در یوتیوب.]</ref>  برپایی نمایشگاه کتاب همزمان با جشن گل سیب از برنامه‌های این جشن است.<ref>[https://www.facebook.com/share/p/R8keKhCVRNdxc6Hp/?mibextid=xfxF2i «انتشارات اکسوس در میدان‌وردک نمایشگاه کتاب راه‌اندازی کرد»، صفحۀ خامه پرس در فیسبوک.]</ref>  یکی دیگر از برنامه‌های این جشن، مشاعره است که با حضور صدها شاعر و نویسنده برگزار می‌شود و محتوای مطالب آن را صلح، برادری و وحدت ملی شکل می‌دهد و در انتهای این محفل به‌ شاعران و نویسندگان، لوح تقدیر اهدا می‌شود.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=11425 محفل مشاعره میله گل سیب در میدان‌وردک»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


==تاریخچه==
=== مکان برگزاری ===
جشن گل سیب در ولایت میدان‌وردک از سال 2002م، آغاز و در سایر شهرهای افغانستان رایج شده است. همه‌ساله باغداران و مسئولان حکومتی در کنار فرهنگیان، اهالی ادب، هنر و سایر اقشار مردم این مرسم پرنشاط را با برنامه‌های متنوع برگزار می‌کنند.


==برنامه‌ها==
==== 1. میدان‌وردک ====
در این جشن بیشتر فرهنگیان شرکت می‌کنند و شاعران، نویسندگان و ادیبان آثار خود را با موضوعات وصف گل سیب، عشق، عرفان، پایمردی و رشادت مردم افغانستان در طی سالیان دراز، با دیگران به اشتراک می‌گذارند. شروع برنامه با قرائت قرآن است و در ادامه خواندن سرود به‌صورت گروهی انجام می‌شود. برپایی نمایشگاه کتاب همزمان با جشن گل سیب از برنامه‌های این جشن است. یکی دیگر از برنامه‌های این جشن، مشاعره است که با حضور صدها شاعر و نویسنده برگزار می‌شود و محتوای مطالب آن را صلح، برادری و وحدت ملی شکل می‌دهد و در انتهای این محفل به‌ شاعران و نویسندگان، لوح تقدیر اهدا می‌شود.
در ولایت میدان‌وردک، به‌دلیل شهرت جهانی سیب این ولایت<ref>[https://mandegardaily.com/?p=56592 بهزاد، «جشنواره‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.]</ref>  به‌نام «سیب‌ میدان»<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D9%87%D9%81%D8%AF%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%A9-%D8%A8%D8%B1/ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>  و برداشت سالانه صدها تن سیب از باغات آن، میلۀ گل سیب با برپایی محافل فرهنگی همراه است.<ref>[https://8am.media/fa/why-is-nowruz-stable/ نگاه، «نوروز چرا پایدار است؟»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  در برنامه‌های فرهنگی جشن گل سیب در میدان‌وردک، قبل از تسلط طالبان بیشتر سخن از تشویق جوانان به‌مشارکت اجتماعی و محتوای اشعار و مقالات، مشکلات جامعه و تشویق به زندگی صلح‌آمیز بود؛ اما در زمان حاکمیت طالبان علاوه ‌بر حذف کامل زنان از این‌گونه مراسم‌ها، این نوع جشن‌ها و جشنواره‌ها بسیار کمرنگ شده است و محتوای بیشتر اشعار را تمجید از طالبان تشکیل می‌دهد.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=zIWiQhlTPuE «میلۀ گل سیب»، صفحۀ تلویزیون ملی در یوتیوب.]</ref>


==مکان برگزاری==
==== 2. پروان و غور ====
در سال‌های اخیر علاوه‌ بر ولایت میدان‌وردک، در ولسوالی‌های شیخعلی و غوربند ولایت‌ پروان و ولسوالی شهرک و لایت غور نیز مردم شاهد برگزاری این جشن بودند. در شیخعلی باغداران سالانه بیش از 6000 تن سیب از باغات این ولسوالی برداشت می‌کنند. در ولایت پروان علاوه‌بر برنامه‌های فرهنگی مانند خواندن مقاله و شعر و مشاعره، ورزش‌های رزمی و مسابقات ورزشی مانند والیبال و بزکشی و همچنین نمایش‌های هنری مانند تآتر اجرا می‌شد.<ref>[https://youtu.be/NFgoLUPjsfo?si=m2qtL7dUJ69z9mVQ سامی، «جشن گل سیب در ولایت پروان»، صفحۀ تلویزیون بامیان در یوتیوب.]</ref> در ولسوالی شهرک ولایت غور برای نخستین‌بار در 2 اکتبر 2014م، جشن گل سیب با حضور باغداران، ولسوال (شهردار) شهرک و همکاری برنامۀ ثبات، برگزار شد. سیب ولایت غور که خیلی خوش‌مزه هم است، به‌نام سیب کمنج یاد می‌شود. این نوع سیب در ولایات غربی افغانستان مشهور و نسبت به سیب دیگر شهرها گران‌تر است.<ref>[https://jameghor.com/report_interview/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%A9-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA/ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.]</ref>


==1. میدان‌وردک==
=== کارکردها ===
در ولایت میدان‌وردک، به‌دلیل شهرت جهانی سیب این ولایت به‌نام «سیب‌ میدان» و برداشت سالانه صدها تن سیب از باغات آن، میلۀ گل سیب با برپایی محافل فرهنگی همراه است. در برنامه‌های فرهنگی جشن گل سیب در میدان‌وردک، قبل از تسلط طالبان بیشتر سخن از تشویق جوانان به‌مشارکت اجتماعی و محتوای اشعار و مقالات، مشکلات جامعه و تشویق به زندگی صلح‌آمیز بود؛ اما در زمان حاکمیت طالبان علاوه ‌بر حذف کامل زنان از این‌گونه مراسم‌ها، این نوع جشن‌ها و جشنواره‌ها بسیار کمرنگ شده است و محتوای بیشتر اشعار را تمجید از طالبان تشکیل می‌دهد.
 
==2. پروان و غور==
در سال‌های اخیر علاوه‌ بر ولایت میدان‌وردک، در ولسوالی‌های شیخعلی و غوربند ولایت‌ پروان و ولسوالی شهرک و لایت غور نیز مردم شاهد برگزاری این جشن بودند. در شیخعلی باغداران سالانه بیش از 6000 تن سیب از باغات این ولسوالی برداشت می‌کنند. در ولایت پروان علاوه‌بر برنامه‌های فرهنگی مانند خواندن مقاله و شعر و مشاعره، ورزش‌های رزمی و مسابقات ورزشی مانند والیبال و بزکشی و همچنین نمایش‌های هنری مانند تآتر اجرا می‌شد. در ولسوالی شهرک ولایت غور برای نخستین‌بار در 2 اکتبر 2014م، جشن گل سیب با حضور باغداران، ولسوال (شهردار) شهرک و همکاری برنامۀ ثبات، برگزار شد. سیب ولایت غور که خیلی خوش‌مزه هم است، به‌نام سیب کمنج یاد می‌شود. این نوع سیب در ولایات غربی افغانستان مشهور و نسبت به سیب دیگر شهرها گران‌تر است.
 
==کارکردها==
پژوهشگران و کارشناسان رسانه‌ها، جشن گل سیب را دارای کارکردهای ذیل دانسته‌اند:
پژوهشگران و کارشناسان رسانه‌ها، جشن گل سیب را دارای کارکردهای ذیل دانسته‌اند:


===1. تقویت فرهنگ و ادب===
===1.تقویت فرهنگ و ادب===
برگزاری میلۀ گل سیب با حضور فرهنگیان و اهالی ادب و در میان گذاشتن مطالب و اشعار سودمند باعث غنا و ارتقای فرهنگ می‌شود.
برگزاری میلۀ گل سیب با حضور فرهنگیان و اهالی ادب و در میان گذاشتن مطالب و اشعار سودمند باعث غنا و ارتقای فرهنگ می‌شود.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1/ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


===2. تقویت شناخت===
===2. تقویت شناخت===
برگزاری این مراسم‌ها برای افزایش شناخت کشورهای دیگر از فرهنگ، تاریخ و محصولات افغانستان مفید است.
برگزاری این مراسم‌ها برای افزایش شناخت کشورهای دیگر از فرهنگ، تاریخ و محصولات افغانستان مفید است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1/ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


===4. تقویت دوستی===
===4. تقویت دوستی===
برپایی چنین مراسم‌های با حضور هزاران شرکت‌کننده از شهرهای مختلف افغانستان سبب تحکیم دوستی مردم و اقوام با همدیگر است.
برپایی چنین مراسم‌های با حضور هزاران شرکت‌کننده از شهرهای مختلف افغانستان سبب تحکیم دوستی مردم و اقوام با همدیگر است.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=945*** «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.]</ref>


===4. تحکیم وحدت ملی===
===4. تحکیم وحدت ملی===
شرکت مردم با اقوام و گروه‌های مختلف با نظرات گوناگون در رویدادهای این‌چنین اتحاد مردم را تقویت می‌کند.
شرکت مردم با اقوام و گروه‌های مختلف با نظرات گوناگون در رویدادهای این‌چنین اتحاد مردم را تقویت می‌کند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=945*** «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.]</ref>


===5. گسترش فرهنگ باغداری===
===5. گسترش فرهنگ باغداری===
باغداران و کشاورزان به این باور بودند که برگزاری این میله می‌تواند نظر مسئولین را برای کمک به بازاریابی و گسترش فرهنگ باغداری جلب کند.
باغداران و کشاورزان به این باور بودند که برگزاری این میله می‌تواند نظر مسئولین را برای کمک به بازاریابی و گسترش فرهنگ باغداری جلب کند.<ref>[https://mandegardaily.com/?p=56592 بهزاد، «جشنواره‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.]</ref>


===6. تقویت نشاط===
===6. تقویت نشاط===
در یک کشور جنگ‌زده که همیشه استرس‌های ناشی از ناامنی و خشونت در زندگی مردم سایه افکنده است، خیلی مهم است که برنامه‌های شاد و پرنشاط، اجرا شود و جشن گل سیب یکی از این برنامه‌های نشاط‌آفرین است که مشارکت‌کنندگان لحظاتی را به‌دور از غم و اتفاقات بد، به تفریح و شادی می‌پردازند و در کنار همدیگر روز مسرت‌بخشی را سپری می‌کنند.
در یک کشور جنگ‌زده که همیشه استرس‌های ناشی از ناامنی و خشونت در زندگی مردم سایه افکنده است، خیلی مهم است که برنامه‌های شاد و پرنشاط، اجرا شود و جشن گل سیب یکی از این برنامه‌های نشاط‌آفرین است که مشارکت‌کنندگان لحظاتی را به‌دور از غم و اتفاقات بد، به تفریح و شادی می‌پردازند و در کنار همدیگر روز مسرت‌بخشی را سپری می‌کنند.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1/ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


===7. تقویت اقتصاد===
===7. تقویت اقتصاد===
رشد حاصلات باغداری سیب باعث تغیرات چشم‌گیر در زندگی اقتصادی باغداران و خانواده‌ها شده است و فروش آن در سایر ولایات و صادارات به کشورهای دیگر عواید یک میلیون و پانصد هزار دلاری در 2016م، در پی داشته است.
رشد حاصلات باغداری سیب باعث تغیرات چشم‌گیر در زندگی اقتصادی باغداران و خانواده‌ها شده است و فروش آن در سایر ولایات و صادارات به کشورهای دیگر عواید یک میلیون و پانصد هزار دلاری در 2016م، در پی داشته است.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1/ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>


===8. عرضه دیگر محصولات===
===8.عرضه دیگر محصولات===
همزمان با برگزاری این مراسم، نمایشگاه‌های محصولات کشاورزی مانند زعفران، میوۀ خشک (خشکبار) و عسل و همچنین نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری مانند کتابفروشی و خطاطی نیز برپا می‌شود.
همزمان با برگزاری این مراسم، نمایشگاه‌های محصولات کشاورزی مانند زعفران، میوۀ خشک (خشکبار) و عسل و همچنین نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری مانند کتابفروشی و خطاطی نیز برپا می‌شود.<ref>[https://www.facebook.com/share/p/XSeyiTWnxxrDj5KR/?mibextid=oFDknk انجمن فکری و فرهنگی جوانان شیخ‌علی، «سومین جشنوارۀ گل سیب در ولسوالی شیخ برگزار شد»، وب‌سایت فیسبوک.]</ref>


===9. تقویت ورزش===
===9. تقویت ورزش===
با برگزاری نمایش انواع سبک‌های ورزشی و راه‌اندازی مسابقات در مراسم جشن گل سیب، مردم به‌خصوص جوانان و نوجوانان به ورزش تشویق می‌شوند.
با برگزاری نمایش انواع سبک‌های ورزشی و راه‌اندازی مسابقات در مراسم جشن گل سیب، مردم به‌خصوص جوانان و نوجوانان به ورزش تشویق می‌شوند.<ref>[https://www.facebook.com/share/p/XSeyiTWnxxrDj5KR/?mibextid=oFDknk انجمن فکری و فرهنگی جوانان شیخ‌علی، «سومین جشنوارۀ گل سیب در ولسوالی شیخ برگزار شد»، وب‌سایت فیسبوک.]</ref>


===10. تقدیر از باغداران===
===10.تقدیر از باغداران===
به‌بهانۀ برگزاری جشن گل سیب از سوی مقامات محلی ولایات، از باغدران به‌دلیل تحمل زحمات زیاد و تشویق آنها برای رشد و ارتقای محصولات و تأکید به غرس نهال‌های بیشتر سیب نیز تقدیر می‌شود.
به‌بهانۀ برگزاری جشن گل سیب از سوی مقامات محلی ولایات، از باغدران به‌دلیل تحمل زحمات زیاد و تشویق آنها برای رشد و ارتقای محصولات و تأکید به غرس نهال‌های بیشتر سیب نیز تقدیر می‌شود.<ref>[https://jameghor.com/report_interview/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%A9-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA/ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.]</ref>


===11. آگاهی از خواص سیب===
===11. آگاهی از خواص سیب===
با حضور متخصصین تغذیه در جشن گل سیب، مردم به استفادۀ بیشتر از سیب در سبد غذایی خود ترغیب و از خواص آن برای سلامتی افراد و پیشگیری از امراض مختلف، آگاه می‌شوند.
با حضور متخصصین تغذیه در جشن گل سیب، مردم به استفادۀ بیشتر از سیب در سبد غذایی خود ترغیب و از خواص آن برای سلامتی افراد و پیشگیری از امراض مختلف، آگاه می‌شوند.<ref>[https://jameghor.com/report_interview/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%A9-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA/ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.]</ref>


===12. جلب حمایت مسئولان===
===12.جلب حمایت مسئولان===
از دیگر کارکرد این جشن توجه مسئولان حکومتی به کشاورزان و کمک به آنها در زمینۀ آفت‌زدایی و رشد بهتر محصولات آنها، تقویت نهال‌شانی و گسترش تولید میوه‌های مختلف می‌توان نام برد.
از دیگر کارکرد این جشن توجه مسئولان حکومتی به کشاورزان و کمک به آنها در زمینۀ آفت‌زدایی و رشد بهتر محصولات آنها، تقویت نهال‌شانی و گسترش تولید میوه‌های مختلف می‌توان نام برد.<ref>[https://jameghor.com/report_interview/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%B4%D9%87%D8%B1%DA%A9-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA/ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.]</ref>


===13. تقویت صلح===
===13. تقویت صلح===
برگزاری چنین مراسم‌هایی خشونت را کاهش می‌دهد و صلح و آرامش را در کشور تقویت می‌کند.
برگزاری چنین مراسم‌هایی خشونت را کاهش می‌دهد و صلح و آرامش را در کشور تقویت می‌کند.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D9%87%D9%81%D8%AF%D9%87%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%DB%8C%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D9%88%D8%B1%D8%AF%DA%A9-%D8%A8%D8%B1/ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>
 
==میلۀ نهال‌شانی==
'''<big>میله نهال‌شانی:</big>''' از جشن‌های نوروز و آغاز سال نو خورشیدی در افغانستان.
 
میلۀ نهال‌شانی، از برنامه‌های [[جشن نوروز]] است که در دامنۀ کوتل (گردنه) خیرخانۀ [[کابل]] پایتخت و دیگر شهرهای افغانستان همزمان با جشن‌های دیگر سال نو برگزار می‌شود. در این مراسم، تعداد زیادی انواع نهال‌ غرس می‌شود. میلۀ نهال‌شانی با حضور مقامات حکومتی و با مشارکت اقشار مختلف مردم، همراه با [[تفریح]] و سرگرمی‌های گوناگون برگزار می‌شود.
 
==معرفی==
میلۀ نهال‌شانی به کمک ادارۀ زراعت و مؤسسات دیگر اجرا و طی آن هزاران نهال بین مردم توزیع می‌شود. این نهال‌های مثمر مانند نهال [[بادام]]، گیلاس، شفتالو و [[انگور]]، در مناطق عمومی، زمین‌های شخصی، مدارس و کنار خیابان‌ها غرس می‌شود.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%AF/ «از روز ملی نهال‌شانی در سمنگان تجلیل شد»، وب‌سایت آژانس خبری باختر.]</ref> جوانان داوطلب به‌مدت سه روز هزاران نهال مثمر و غیر مثمر را غرس می‌کنند.<ref>[https://8am.media/fa/the-start-of-the-sapling-planting-campaign-by-the-youth-in-khost/ «آغاز کارزار نهال‌شانی از سوی جوانان در خوست»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>  در برخی شهرها مانند چغچران، زمان نهال‌شانی از ۱۰ حوت (اسفند) آغاز و تا ۲۵ حمل (فروردین) ادامه می‌یابد.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C/ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.]</ref>
 
==برنامه‌ها==
انواع بازی‌های ملی، مسابقات دهقانی مانند اسب‌دوانی، نیزه‌بازی، رژۀ حیوانات<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،  بیل‌بازی، دار‌بازی، قوچ‌جنگی، مرغ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی، سگ‌جنگی، چرخ‌وفلک و اسب‌های چوبی هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی برگزار می‌شود. نهال‌شانی به هدف ایجاد نشاط، تقویت روحیۀ مثبت و گسترش فضای سبز بیشتر و حمایت از هوای سالم صورت می‌گیرد، تا ضمن به‌وجود آمدن محیط پاک، روحیات مردم نیز اندکی از نا امنی و جنگ با برنامه‌های مفرح در طبیعت [[شادی|شاد]] شود.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص108.</ref>  میلۀ نهال‌شانی در برخی شهرها مانند خوست با تنوع بسیار همراه است. اتن (رقص ملی)، حضور باغداران و کشاورزان در قالب گروه‌های مختلف با فرم‌های متحدالشکل در گروه خود و متفاوت از دیگر گروه‌ها و اختصاص مناطق وسیع برای نهال‌شانی، این جشن را جذاب می‌سازد.<ref>[https://www.facebook.com/share/v/cuV9t2jZS6sfpX6P/ «میلۀ نهال‌شانی در ولایت خوست»، فیسبوک.]</ref>
 
==نهال‌شانان==
[[پرونده:میله-نهال‌شانی۲.jpg|بندانگشتی|برگزاری کمپین ملی نهال‌شانی باحضور وزیر زراعت، آبیاری و مالداری؛ حوت ۱۳۹۸]]
در برنامۀ غرس نهال، عموم مردم اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ، رسانه‌ها، نهادهای مدنی و مقامات حکومتی سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>  قبل از تسلط طالبان در برخی موارد زنان هم در این کار حضور فعال داشتند.<ref>[https://hdowa.wordpress.com/2016/03/01/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%88-%DA%A9%D9%85%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87/ «میله و کمپاین نهال‌شانی در باغ زنانۀ شمیره»، وب‌سایت ریاست امور زنان ولایت هرات.]</ref>
 
==کارکرد==
تشویق برای نهال‌شانی و حمایت از محیط زیست: در این میله مسئولین، مردم و جوانان را به غرس نهال و ایجاد فضای سبز و حمایت از محیط زیست تشویق می‌کنند تا مردم شهرها و محلات محیط و آب و هوای سالم داشته باشند.<ref>[https://youtu.be/kWLCnaPTV48?feature=shared «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
 
تغییرات اقلیمی: نهال‌شانی رشد مثبت تغییرات مثبت اقلیمی [[آب]] و هوا را به دنبال دارد و فضای سبز را گسترش می‌دهد.<ref>[https://www.nabiakram.org.au/en/services/charity/%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C «خدمات اجتماعی»، وب‌سایت NABI AKRAM SLAMIC CNTRET.]</ref>
 
گسترش فرهنگ نهال‌شانی: به‌دلیل گسترش سنت نهال‌شانی هر سال در اواخر فصل [[زمستان]]، از سوی مسئولین برنامه‌های نهال‌شانی انجام می‌شود تا این فرهنگ زیبا و مفید بین مردم نهادینه شود.<ref>[https://www.jomhornews.com/fa/news/147551/ «150 هزار نهال در فراه غرس می‌شود»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور.]</ref>
 
‌پاکیز‌گی محیط: هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی مسئولین و مردم به تمیزکاری محیط اطراف و بوستان و پارک‌ها می‌پردازند تا فضای سالمی باشد برای مردم و مهمانانی که از جاهای دیگر به اماکن تفریحی و باستانی می‌آیند. این کار با فراخوان نیروهای داوطلب انجام می‌شود.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%81%D8%B5%D9%84-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%88%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C/ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.]</ref>
 
تعاون: مردم و مسئولین در غرس نهال و نگهداری و مراقبت از آن در کنار هم قرار می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/kWLCnaPTV48?feature=shared «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
 
تفریح و شادمانی: مردم هنگام اجرای این رسم دیرینه، به نمایش اسب‌دوانی، پهلوانی و نیزه‌بازی می‌پردازند و لحظات شادی را تجربه می‌کنند.<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،
 
درآمد مالی: با فروش میوه‌های درختانی که به بار نشسته‌، سود مالی نصیب مردم شده و کمکی در جهت تأمین مالی خانواده‌ها است.<ref>[https://www.nabiakram.org.au/en/services/charity/%D8%AE%D8%AF%D9%85%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C «خدمات اجتماعی»، وب‌سایت NABI AKRAM SLAMIC CNTRET.]</ref>
 
کار برای نسل بعدی: برخی مجریان نهال‌شانی با این تفکر نهال را در زمین غرس می‌کنند که برای نسل بعد از خود کاری انجام داده باشند و تنها میراث خوار گذشتگان نباشند، تا این فرهنگ مثبت در جامعه نهادینه شود.<ref>[https://youtu.be/V%20Yeezs4ONE?si=-Z65lwxfPIKLLFH «غرس نهال دوستی افغانستان در فصل نهال‌شانی»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
 
==چالش==
[[پرونده:میله-نهال‌شانی۱.jpg|بندانگشتی|کمپین نهال‌شانی در هرات  باحضور مسئولان شاروالى هرات]]
فقر و ناامنی: از موانعی که پروژۀ نهال‌شانی را کمرنگ کرده است فقر و ناامنی است که انگیزه و توان مردم را برای این‌ امر کاهش داده است.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%9F/ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.]</ref> زمان محدود: در اکثر نقاط افغانستان برای این‌کار نیمۀ دوم حوت/ اسفند را اختصاص می‌دهند که این مدت با توجه به کمبود سرسبزی و نیاز بیشتر برای این‌کار در کشور، زمان آن برای نهال‌شانی کافی نیست.<ref>[https://jameghor.com/article/%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%9F/ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.]</ref>
 
خشکیدن نهال: با توجه به هوای بسیار سرد برخی مناطق و نبود امکانات نگهداری از نهال‌های تازه‌کاشته شده، به این نهال‌ها آسیب می‌رسد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/afghanistan-i242750 محمدی، «آغاز کمپاین نهال‌شانی در ولایت هرات»، وب‌سایت رادیو دری.]</ref>
 
حیوان‌آزاری: یکی از برنامه‌های این مراسم، مسابقۀ جنگ حیوانات مختلف است که مصداقی از حیوان‌آزاری است و رفع آن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.<ref>[https://www.ariaye.com/dari4/nowroz/alam.html رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.]</ref>،
 
تخریب نهال: به دلیل عدم فرهنگ‌سازی صحیح و مراقبت از نهال‌های تازه کاشته شده، تعدادی از نهال‌ها از سوی برخی افراد ناآگاه تخریب می‌شود و از بین می‌رود.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>
 
استفاده از هنر [[تئاتر]]: تعدادی از هنرمندان با اجرای نمایش در ارتباط با موضوع نهال‌شانی و مراقبت از آن در بین حاضران، در فرهنگ‌سازی محیط سبز تلاش می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/knWGB18ljLc?si=Yio9NmWogiIgbn%20o «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.]</ref>


==میله سمنک==
==میله سمنک==
'''<big>میله سمنک؛</big>''' آیین پخت نوعی حلوای افغانستانی در برخی مناسبت‌های دینی و ملی.
میلۀ سَمَنَک، که از آن به‌عنوان نذر سمنک هم یاد می‌شود از آیین‌های نوروزی در افغانستان است که یک یا چند شب مانده به نوروز، انجام می‌شود. سمنک (سمنو)، نوعی حلوا است که از شیرۀ گندم سبزشده درست می‌شود و در سفرۀ هفت‌سین می‌گذارند.
==تاریخچه==
آیین سمنک‌پزان، رسمی کهن در افغانستان بوده<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8393876/%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D9%BE%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> و همانند [[جشن نوروز]]، پیشینۀ آن به عهد باستان برمی‌گردد<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref> و بخشی از فرهنگ دیرینۀ این سرزمین به‌شمار می‌رود.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D8%AE-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%AF «دختران دانش‌آموز در بلخ جشن سمنک برگزار کردند»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>  پس از آمدن اسلام در افغانستان، این مراسم جنبۀ مذهبی یافته است.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص87-88.</ref> و غذای خاص حضرت فاطمه زهرا (س) نامیده شد. در ایران نیز این غذا در آیین‌های ملی و مذهبی، طبخ می‌شود؛ از جمله به‌مناسبت شهادت حضرت [[حضرت فاطمه|فاطمه زهرا]] با مرسم خاص و به‌عنوان نذر و برای توسل به حضرت زهرا تهیه می‌شود. این غذا در میلاد [[حضرت محمد|پیامبر اکرم]] نیز در شهرهای مختلف ایران از جمله شهررضا آماده می‌شود.<ref>«سمنو؛ نذری به شیرینی توسل حضرت زهرا/ نذر میلاد پیامبر خوبی‌ها نسل به نسل در شهرضا منتقل می‌شود»، خبرگزاری فارس.</ref>
آیین سمنک‌پزان، رسمی کهن در افغانستان بوده<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8393876/%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D9%BE%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref> و همانند [[جشن نوروز]]، پیشینۀ آن به عهد باستان برمی‌گردد<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref> و بخشی از فرهنگ دیرینۀ این سرزمین به‌شمار می‌رود.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D9%84%D8%AE-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%AF «دختران دانش‌آموز در بلخ جشن سمنک برگزار کردند»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>  پس از آمدن اسلام در افغانستان، این مراسم جنبۀ مذهبی یافته است.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص87-88.</ref> و غذای خاص حضرت فاطمه زهرا (س) نامیده شد. در ایران نیز این غذا در آیین‌های ملی و مذهبی، طبخ می‌شود؛ از جمله به‌مناسبت شهادت حضرت [[حضرت فاطمه|فاطمه زهرا]] با مرسم خاص و به‌عنوان نذر و برای توسل به حضرت زهرا تهیه می‌شود. این غذا در میلاد [[حضرت محمد|پیامبر اکرم]] نیز در شهرهای مختلف ایران از جمله شهررضا آماده می‌شود.<ref>«سمنو؛ نذری به شیرینی توسل حضرت زهرا/ نذر میلاد پیامبر خوبی‌ها نسل به نسل در شهرضا منتقل می‌شود»، خبرگزاری فارس.</ref>


==گسترۀ جغرافیایی==
=== گسترۀ جغرافیایی ===
جغرافیای پخت سمنک، آسیای میانه و ایران را شامل می‌شود. مردم افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و قیرقیرستان، سمنک را در شب نوروز تهیه می‌کنند، اما در ایران سمنو را علاوه ‌بر روزهای نزدیک به ‌سال نو،<ref>[https://salmator.com/blog/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B3%D9%85%D9%86%D9%88/ دیانی، «تاریخچه سمنو در ایران باستان»، وب‌سایت سالماطور.]</ref>  در مناسبت‌های مذهبی به‌خصوص در ایام شهادت [[فاطمه زهرا|فاطمۀ زهرا]] نیز می‌پزند.<ref>[https://isamano.com/articles/history-samano «تاریخچۀ سمنو»، وب‌سایت آی‌سمنو، تاریخ درج مطلب: 31 خرداد 1399ش.]</ref>  سمنک شباهت بسیار به نوعی پودینگ محبوب در فنلاند و سوئد دارد.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی‌خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>
جغرافیای پخت سمنک، آسیای میانه و ایران را شامل می‌شود. مردم افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و قیرقیرستان، سمنک را در شب نوروز تهیه می‌کنند، اما در ایران سمنو را علاوه ‌بر روزهای نزدیک به ‌سال نو،<ref>[https://salmator.com/blog/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%B3%D9%85%D9%86%D9%88/ دیانی، «تاریخچه سمنو در ایران باستان»، وب‌سایت سالماطور.]</ref>  در مناسبت‌های مذهبی به‌خصوص در ایام شهادت [[فاطمه زهرا|فاطمۀ زهرا]] نیز می‌پزند.<ref>[https://isamano.com/articles/history-samano «تاریخچۀ سمنو»، وب‌سایت آی‌سمنو، تاریخ درج مطلب: 31 خرداد 1399ش.]</ref>  سمنک شباهت بسیار به نوعی پودینگ محبوب در فنلاند و سوئد دارد.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی‌خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>


==مواد اولیه==
=== مواد اولیه ===
سمنک از ترکیب [[آرد]]، آب و جوانۀ گندم تهیه می‌شود.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8393876/%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D9%BE%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>  برای به‌دست‌آوردن 10 لیتر سمنک، 3 کیلو گندم و مقداری آرد لازم است<ref>«آشپزخانه نبیه»، وب‌سایت یوتیوب.</ref> و در صورت تمایل مغز [[پسته]]، گردو و بادام هم به آن اضافه می‌شود.<ref>[http://dokhtarana.com/httpdokhtarana-comp313/ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.«طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.]</ref>
سمنک از ترکیب [[آرد]]، آب و جوانۀ گندم تهیه می‌شود.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8393876/%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D9%BE%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>  برای به‌دست‌آوردن 10 لیتر سمنک، 3 کیلو گندم و مقداری آرد لازم است<ref>«آشپزخانه نبیه»، وب‌سایت یوتیوب.</ref> و در صورت تمایل مغز [[پسته]]، گردو و بادام هم به آن اضافه می‌شود.<ref>[http://dokhtarana.com/httpdokhtarana-comp313/ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.«طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.]</ref>


==روش تهیۀ سمنک==
=== روش تهیۀ سمنک ===
چند هفته مانده به‌سال نو، مقداری گندم را پاک کرده، یک‌ یا دوبار آن ‌را با آب سرد می‌شویند و برای جوانه زدن خیس می‌کنند؛ طوری که به‌اندازۀ یک‌بند انگشت آب روی گندم در ظرف باشد. زمان خیس‌خوردن گندم سه روز به‌طول می‌انجامد و در این مدت آب آن‌ را چندبار عوض می‌کنند. پس از خیساندن، گندم ‌را در ظرف مناسب پهن می‌کنند روی آن پارچۀ نازک نخی<ref>[http://dokhtarana.com/httpdokhtarana-comp313/ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.]</ref>  می‌گذارند تا جوانه بزند. هر روز روی پارچه کمی آب می‌پاشند تا جوانه‌ها رشد کنند. جوانۀ گندم به‌مدت 15 روز به 20 سانت می‌رسد. سپس ریشه‌های گندم جوانه‌زده چرخ می‌شود تا شیرۀ آن بیرون بیاید. شیرۀ گندم با مقداری متناسب آب و آرد مخلوط می‌شود.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>
چند هفته مانده به‌سال نو، مقداری گندم را پاک کرده، یک‌ یا دوبار آن ‌را با آب سرد می‌شویند و برای جوانه زدن خیس می‌کنند؛ طوری که به‌اندازۀ یک‌بند انگشت آب روی گندم در ظرف باشد. زمان خیس‌خوردن گندم سه روز به‌طول می‌انجامد و در این مدت آب آن‌ را چندبار عوض می‌کنند. پس از خیساندن، گندم ‌را در ظرف مناسب پهن می‌کنند روی آن پارچۀ نازک نخی<ref>[http://dokhtarana.com/httpdokhtarana-comp313/ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.]</ref>  می‌گذارند تا جوانه بزند. هر روز روی پارچه کمی آب می‌پاشند تا جوانه‌ها رشد کنند. جوانۀ گندم به‌مدت 15 روز به 20 سانت می‌رسد. سپس ریشه‌های گندم جوانه‌زده چرخ می‌شود تا شیرۀ آن بیرون بیاید. شیرۀ گندم با مقداری متناسب آب و آرد مخلوط می‌شود.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>


==مراحل پخت سمنک==
=== مراحل پخت سمنک ===
ابتدا آرد را داخل دیگ مناسب ریخته، شیرۀ گندم را به‌تدریج به آن اضافه می‌کنند تا به‌صورت مایع رقیق درآید. سپس ظرف را روی حرارت قرار داده و هم می‌زنند تا غلظت آن بیشتر شود و طی چند مرحله پخته ‌شود. هم‌زدن مرتب سمنک، مانع از گلوله‌شدن آرد، سوختن و ته‌گرفتن آن می‌شود. آشپزان آنقدر به هم‌زدن ادامه می‌دهند تا آب سمنک به‌طور کامل گرفته شود. پس از آن کمی تفت می‌دهند و آب سرد به آن اضافه می‌کنند، این عمل سمنک را رقیق‌ و خوش‌رنگ‌تر می‌کند. سپس برای دم‌کردن سمنک، آن را به‌مدت نیم‌ساعت داخل ظرف مدوری می‌ریزند و سر دیگ را می‌پوشانند. در این مرحله می‌توان خلال بادام، پسته یا گردو هم به‌سمنک اضافه کرد. سمنک شیرینی طبیعی دارد و شکر اضافه نمی‌شود.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>
ابتدا آرد را داخل دیگ مناسب ریخته، شیرۀ گندم را به‌تدریج به آن اضافه می‌کنند تا به‌صورت مایع رقیق درآید. سپس ظرف را روی حرارت قرار داده و هم می‌زنند تا غلظت آن بیشتر شود و طی چند مرحله پخته ‌شود. هم‌زدن مرتب سمنک، مانع از گلوله‌شدن آرد، سوختن و ته‌گرفتن آن می‌شود. آشپزان آنقدر به هم‌زدن ادامه می‌دهند تا آب سمنک به‌طور کامل گرفته شود. پس از آن کمی تفت می‌دهند و آب سرد به آن اضافه می‌کنند، این عمل سمنک را رقیق‌ و خوش‌رنگ‌تر می‌کند. سپس برای دم‌کردن سمنک، آن را به‌مدت نیم‌ساعت داخل ظرف مدوری می‌ریزند و سر دیگ را می‌پوشانند. در این مرحله می‌توان خلال بادام، پسته یا گردو هم به‌سمنک اضافه کرد. سمنک شیرینی طبیعی دارد و شکر اضافه نمی‌شود.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>


==مناسبت پخت==
=== مناسبت پخت ===
این غذای مقوی را برای مصرف خانگی نیز تهیه می‌کنند اما آیین سمنک‌پزان در آستانۀ سال نو به‌صورت جمعی توسط زنان و دختران برگزار می‌شود و همچنین آن‌ را برای مراسم یادبود پیشوایان مذهب [[شیعه]]، تهیه می‌کنند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص88.</ref>
این غذای مقوی را برای مصرف خانگی نیز تهیه می‌کنند اما آیین سمنک‌پزان در آستانۀ سال نو به‌صورت جمعی توسط زنان و دختران برگزار می‌شود و همچنین آن‌ را برای مراسم یادبود پیشوایان مذهب [[شیعه]]، تهیه می‌کنند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص88.</ref>


==آیین زنانه==
=== آیین زنانه ===
میلۀ سمنک یک مراسم زنانه است و به‌صورت کامل توسط زنان و دختران، همراه با ساز و خواندن اشعار مختلف به‌ویژه شعر مخصوص سمنک‌پزان، اجرا می‌شود.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=49562 «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
میلۀ سمنک یک مراسم زنانه است و به‌صورت کامل توسط زنان و دختران، همراه با ساز و خواندن اشعار مختلف به‌ویژه شعر مخصوص سمنک‌پزان، اجرا می‌شود.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=49562 «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


==آداب و رسوم==
=== آداب و رسوم ===


===1.هنگام پختن===
==== 1.هنگام پختن ====
پخت نذر سمنک، به‌طور معمول از سر شب تا صبح، زمان می‌برد، و گاهی پخت آن تا یک‌شبانه‌روز هم طول می‌کشد.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8393876/%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D9%BE%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>  زنان و دختران با شادی و خوشحالی در کنار دوستان خود همراه با ساز و آواز مخصوص سمنک‌پزان برای پخت آن بیدار می‌مانند. تعدادی به‌ قصه‌گویی، گروهی به شادمانی و تعدادی هم به‌نوبت به‌هم‌زدن سمنک مشغول می‌شوند.<ref>[http://www.nargishashimi.blogfa.com/post/5 هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.]</ref>  کودکان هم در حیاط خانه آتش روشن کرده به بازی و نشاط می‌پردازند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.</ref>
پخت نذر سمنک، به‌طور معمول از سر شب تا صبح، زمان می‌برد، و گاهی پخت آن تا یک‌شبانه‌روز هم طول می‌کشد.<ref>[https://www.yjc.ir/fa/news/8393876/%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D9%BE%D8%B2%DB%8C-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85 «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.]</ref>  زنان و دختران با شادی و خوشحالی در کنار دوستان خود همراه با ساز و آواز مخصوص سمنک‌پزان برای پخت آن بیدار می‌مانند. تعدادی به‌ قصه‌گویی، گروهی به شادمانی و تعدادی هم به‌نوبت به‌هم‌زدن سمنک مشغول می‌شوند.<ref>[http://www.nargishashimi.blogfa.com/post/5 هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.]</ref>  کودکان هم در حیاط خانه آتش روشن کرده به بازی و نشاط می‌پردازند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.</ref>


===2.بعد از پختن===
==== 2.بعد از پختن ====
پس از آنکه سمنک خوب دم کشید و آمادۀ خوردن شد، بانوان و دوشیزگان بعد از ادای نماز صبح، دور دیگ سمنک جمع شده به دعا و خواستن حوایج می‌پردازند. بعد از آن درب دیگ را برداشته، نذر سمنک را بین خود، فامیل، خویشان و همسایگان تقسیم می‌کنند<ref>[http://www.nargishashimi.blogfa.com/post/5 هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.]</ref>  و سهم همسایگان را توسط کودکان درحالی که لباس‌های [[عید نوروز]] را بر تن دارند، صبح زود می‌فرستند. در مقابل، خانواده‌هایی که سمنک را دریافت کرده‌اند مقداری پول نقد<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=49562 «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>  یا شیرینی، میوۀ خشک، نمک و پنبه به‌دست کودکان می‌دهند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.</ref>
پس از آنکه سمنک خوب دم کشید و آمادۀ خوردن شد، بانوان و دوشیزگان بعد از ادای نماز صبح، دور دیگ سمنک جمع شده به دعا و خواستن حوایج می‌پردازند. بعد از آن درب دیگ را برداشته، نذر سمنک را بین خود، فامیل، خویشان و همسایگان تقسیم می‌کنند<ref>[http://www.nargishashimi.blogfa.com/post/5 هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.]</ref>  و سهم همسایگان را توسط کودکان درحالی که لباس‌های [[عید نوروز]] را بر تن دارند، صبح زود می‌فرستند. در مقابل، خانواده‌هایی که سمنک را دریافت کرده‌اند مقداری پول نقد<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=49562 «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>  یا شیرینی، میوۀ خشک، نمک و پنبه به‌دست کودکان می‌دهند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.</ref>


==شعر سمنک==
==== شعر سمنک ====
بخشی از شعر سمنک که دختران همراه با دایره می‌خوانند این است:<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=49562 «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>{{آغاز نستعلیق}}
بخشی از شعر سمنک که دختران همراه با دایره می‌خوانند این است:<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=49562 «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>{{آغاز نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
  {{شعر|نستعلیق}}
خط ۴۲۲: خط ۳۵۰:
  {{پایان نستعلیق}}
  {{پایان نستعلیق}}


==بعد نمادین سمنک==
=== بعد نمادین سمنک ===
سمنک نماد زایش و باروری گیاهان در فصل [[بهار]] محسوب می‌شود.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>  آیین سمنک‌پزان با نیت برآورده شدن حاجت‌های عمومی و شخصی همراه است. زنان پخت سمنک را با آرزوی صلح و امنیت در جامعه شروع می‌کنند.<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/180262/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%A8%D9%84%D8%AE «برگزاری میلۀ سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.]</ref>  آنها معتقدند سمنک با خود خیر و برکت می‌آورد<ref>[https://ghasedak24.com/article/62/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک.]</ref>  و طعم و رنگ اصلی آن را به فال نیک می‌گیرند<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/180262/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%A8%D9%84%D8%AE «برگزاری میله سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.]</ref>  و نشانۀ قبولی حاجات می‌دانند.<ref>[http://www.nargishashimi.blogfa.com/post/5 هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.]</ref>  آنها قبل از پخت سمنک، به نیایش می‌پردازند و پس از حکایت تاریخچۀ آن توسط بانوی باسوادی که او را «آتون» می‌نامند، در حق [[امام حسن]] و [[امام حسین]] که سمنک غذای آن‌ها بوده است [[دعا]] کرده و کار را آغاز می‌کنند.<ref>عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص90</ref>
سمنک نماد زایش و باروری گیاهان در فصل [[بهار]] محسوب می‌شود.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>  آیین سمنک‌پزان با نیت برآورده شدن حاجت‌های عمومی و شخصی همراه است. زنان پخت سمنک را با آرزوی صلح و امنیت در جامعه شروع می‌کنند.<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/180262/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%A8%D9%84%D8%AE «برگزاری میلۀ سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.]</ref>  آنها معتقدند سمنک با خود خیر و برکت می‌آورد<ref>[https://ghasedak24.com/article/62/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک.]</ref>  و طعم و رنگ اصلی آن را به فال نیک می‌گیرند<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/180262/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%A8%D9%84%D8%AE «برگزاری میله سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.]</ref>  و نشانۀ قبولی حاجات می‌دانند.<ref>[http://www.nargishashimi.blogfa.com/post/5 هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.]</ref>  آنها قبل از پخت سمنک، به نیایش می‌پردازند و پس از حکایت تاریخچۀ آن توسط بانوی باسوادی که او را «آتون» می‌نامند، در حق [[امام حسن]] و [[امام حسین]] که سمنک غذای آن‌ها بوده است [[دعا]] کرده و کار را آغاز می‌کنند.<ref>عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص90</ref>


==کارکردها==
=== کارکردها ===


===1.اجتماعی===
===1.اجتماعی===
خط ۴۳۶: خط ۳۶۴:
سمنک‌پزی در میان مردم آسیای میانه و ایران به یک سنت دیرپای تبدیل شده است و خانواده‌ها سمنک را غذای نذری و متبرک می‌دانند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92-98.</ref>  برخی مردم عقیده دارند کشت‌کنندۀ سمنک باید فردی نمازخوان، با طهارت و اهل پاکی باشد و کشت سمنک را در گوشه و دور از شلوغی انجام دهد تا نتیجۀ مطلوبی از آن بگیرند و سمنک به‌درستی رشد کند.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/03/24/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%B3%D8%A8%D8%B2%DB%80-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/ بره‌کی، «فروش سبزۀ سمنک در بازار رونق گرفته است»، وب‌سایت پژواک.]</ref>
سمنک‌پزی در میان مردم آسیای میانه و ایران به یک سنت دیرپای تبدیل شده است و خانواده‌ها سمنک را غذای نذری و متبرک می‌دانند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92-98.</ref>  برخی مردم عقیده دارند کشت‌کنندۀ سمنک باید فردی نمازخوان، با طهارت و اهل پاکی باشد و کشت سمنک را در گوشه و دور از شلوغی انجام دهد تا نتیجۀ مطلوبی از آن بگیرند و سمنک به‌درستی رشد کند.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/03/24/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B4-%D8%B3%D8%A8%D8%B2%DB%80-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA/ بره‌کی، «فروش سبزۀ سمنک در بازار رونق گرفته است»، وب‌سایت پژواک.]</ref>


==ارزش غذایی==
=== ارزش غذایی ===
فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سمنک برای سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌های مختلف از جمله [[سرطان]]، مؤثر است.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>  این غذای مفید، حاوی ویتامین‌های B1، B3، B5، B8 و B12، همچنین دارای فسفر آهن K، E و A است. به‌باور متخصصان پوست و مو و زیبایی، جوانۀ گندم ریزش مو، جوش صورت، شورۀ سر و ناراحتی‌های پوستی را درمان و به‌جهت دارا بودن املاح معدنی، از سرطان روده جلوگیری می‌کند. این مادۀ غذایی در رفع خستگی و بی‌حالی، دردهای عضلانی و کلسترول بالا مؤثر است.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>  این نوع غذا به‌دلیل خواص زیاد، بیشتر برای کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران استفاده می‌شود.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>
فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سمنک برای سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌های مختلف از جمله [[سرطان]]، مؤثر است.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>  این غذای مفید، حاوی ویتامین‌های B1، B3، B5، B8 و B12، همچنین دارای فسفر آهن K، E و A است. به‌باور متخصصان پوست و مو و زیبایی، جوانۀ گندم ریزش مو، جوش صورت، شورۀ سر و ناراحتی‌های پوستی را درمان و به‌جهت دارا بودن املاح معدنی، از سرطان روده جلوگیری می‌کند. این مادۀ غذایی در رفع خستگی و بی‌حالی، دردهای عضلانی و کلسترول بالا مؤثر است.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>  این نوع غذا به‌دلیل خواص زیاد، بیشتر برای کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران استفاده می‌شود.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>


==میله توت==
==میله توت==
'''<big>میله توت (جشن)؛</big>''' مراسم شادمانی در فصل برداشت توت در ولایت‌های پنجشیر، پروان و بدخشان افغانستان.
میلۀ توت در برخی شهرهای افغانستان به‌ویژه [[پنجشیر]] از قدمت تاریخی برخوردار است و همه‌ساله در این ولایت برگزار می‌شود.<ref>[https://rta.af/fa/article518-2/ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.]</ref>این جشن که مردم برای برپایی آن لحظه‌شماری می‌کنند،<ref>[https://fa2.ifilmtv.ir/Iran/Content/69099/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%20%D8%AA%D9%88%D8%AA%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D8%B4%D8%AF «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.]</ref> در فصل تابستان به‌ویژه در روزهای آخر برداشت توت با مشارکت مسئولان، اهالی فرهنگ و ادب و اقشار مختلف مردم از ولایت‌های افغانستان با سخنرانی مقامات حکومتی آغاز می‌شود و با شعر، آوازخوانی، موسیقی و صحبت‌های تخصصی با موضوع باغداری و کشاورزی ادامه می‌یابد.<ref>[https://rta.af/fa/article518-2/ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.]</ref> میلۀ توت به‌طور معمول در ساعت 10 صبح تا عصر برگزار می‌شود<ref>[https://mandegardaily.com/?p=14270 «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.]</ref> اما بعضی اوقات از عصر شروع می‌شود و تا چهار صبح ادامه دارد.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=54178 «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


میلۀ توت، جشنی است که در برخی شهرهای افغانستان مانند ولایت پروان و بدخشان و به‌خصوص در ولایت پنجشیر در فصل تابستان، در میان مردم برگزار می‌شود و پیر و جوان همراه با شرکت‌کنندگان شهرهای دیگر و مهمانان، در یک مراسم خاص به‌خوردن انواع توت تازه و خوش‌طعم می‌پردازند.
=== آداب پذیرایی ===
 
==تاریخچه==
میلۀ توت در برخی شهرهای افغانستان به‌ویژه [[پنجشیر]] از قدمت تاریخی برخوردار است و همه‌ساله در این ولایت برگزار می‌شود.<ref>[https://rta.af/fa/article518-2/ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.]</ref>
 
==برنامه‌ها==
این جشن که مردم برای برپایی آن لحظه‌شماری می‌کنند،<ref>[https://fa2.ifilmtv.ir/Iran/Content/69099/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%20%D8%AA%D9%88%D8%AA%20%D8%AF%D8%B1%20%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB%8C%D8%B1%20%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D8%B4%D8%AF «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.]</ref> در فصل تابستان به‌ویژه در روزهای آخر برداشت توت با مشارکت مسئولان، اهالی فرهنگ و ادب و اقشار مختلف مردم از ولایت‌های افغانستان با سخنرانی مقامات حکومتی آغاز می‌شود و با شعر، آوازخوانی، موسیقی و صحبت‌های تخصصی با موضوع باغداری و کشاورزی ادامه می‌یابد.<ref>[https://rta.af/fa/article518-2/ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.]</ref> میلۀ توت به‌طور معمول در ساعت 10 صبح تا عصر برگزار می‌شود<ref>[https://mandegardaily.com/?p=14270 «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.]</ref> اما بعضی اوقات از عصر شروع می‌شود و تا چهار صبح ادامه دارد.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=54178 «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
 
==آداب پذیرایی==
[[پرونده:میله_توت_(جشن)_(6).jpg|جایگزین=خوردن توت به همراه دوغ|بندانگشتی|خوردن توت به همراه دوغ]]
[[پرونده:میله_توت_(جشن)_(6).jpg|جایگزین=خوردن توت به همراه دوغ|بندانگشتی|خوردن توت به همراه دوغ]]
میزبانان با آمادگی قبلی با انواع توت، [[دوغ]] و دوغ‌بادرنگ ([[آب‌دوغ‌خیار]]) همراه غذا، به پذیرایی از مهمانان اقدام می‌کنند و طبق رسوم مناطق شمالی همراه صرف توت باید دوغ هم باشد، آن‌هم دوغ با ترکیبات و طعم‌های مختلف مانند دوغ با طعم [[سیر]]، دوغ با طعم پودِینَه (پونۀ کوهی) و دوغ با مُرچ (فلفل)، دوغ چکه‌ای (چکیده‌ای) و دوغ ماستی.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-mcfdyNKEAxW6VkEAHaJjAXY4UBC3AnoECAQQAg&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DexlmBj3IPAQ&usg=AOvVaw0Q1Xm7qXtQprhznJ4vsQ0u&opi=89978449 «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.]</ref>
میزبانان با آمادگی قبلی با انواع توت، [[دوغ]] و دوغ‌بادرنگ ([[آب‌دوغ‌خیار]]) همراه غذا، به پذیرایی از مهمانان اقدام می‌کنند و طبق رسوم مناطق شمالی همراه صرف توت باید دوغ هم باشد، آن‌هم دوغ با ترکیبات و طعم‌های مختلف مانند دوغ با طعم [[سیر]]، دوغ با طعم پودِینَه (پونۀ کوهی) و دوغ با مُرچ (فلفل)، دوغ چکه‌ای (چکیده‌ای) و دوغ ماستی.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-mcfdyNKEAxW6VkEAHaJjAXY4UBC3AnoECAQQAg&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DexlmBj3IPAQ&usg=AOvVaw0Q1Xm7qXtQprhznJ4vsQ0u&opi=89978449 «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.]</ref>


==میلۀ توت در حاکمیت طالبان==
=== میلۀ توت در حاکمیت طالبان ===
بر خلاف دوران پیش از طالبان که حضور زنان در این جشن پررنگ بود،<ref>[https://www.ecieco.org/fa/news/2235/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB «برگزاری هشتمین جشنوارۀ فرهنگی توت در پنجشیر»، وب‌‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو.]</ref> در سال 1402ش، میلۀ توت با حضور مقامات طالبان، بدون مشارکت زنان و بدون آوازخوانی و نواختن موسیقی در پنجشیر برگزار شد.<ref>[https://rta.af/fa/article518-2/ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.]</ref>
بر خلاف دوران پیش از طالبان که حضور زنان در این جشن پررنگ بود،<ref>[https://www.ecieco.org/fa/news/2235/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85%DB%8C%D9%86-%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B4%DB «برگزاری هشتمین جشنوارۀ فرهنگی توت در پنجشیر»، وب‌‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو.]</ref> در سال 1402ش، میلۀ توت با حضور مقامات طالبان، بدون مشارکت زنان و بدون آوازخوانی و نواختن موسیقی در پنجشیر برگزار شد.<ref>[https://rta.af/fa/article518-2/ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.]</ref>


==مکان برگزاری==
=== مکان برگزاری ===
مسئولان برگزاری این مراسم تلاش می‌کنند جشن را در مکان‌های سرباز و سرسبز برپا کنند. در برخی سال‌ها محل مناسب برای شرکت‌کنندگان جشن، در فضای باز کنار رود پرآب پنجشیر در نظر گرفته می‌شود که برای مردم خیلی خوشحال کننده و رضایت‌بخش است<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-mcfdyNKEAxW6VkEAHaJjAXY4UBC3AnoECAQQAg&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DexlmBj3IPAQ&usg=AOvVaw0Q1Xm7qXtQprhznJ4vsQ0u&opi=89978449 «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.]</ref> و جوانان هم گاهی در کنار چشمه‌ها این جشن را برگزار می‌کنند.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=54178 «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
مسئولان برگزاری این مراسم تلاش می‌کنند جشن را در مکان‌های سرباز و سرسبز برپا کنند. در برخی سال‌ها محل مناسب برای شرکت‌کنندگان جشن، در فضای باز کنار رود پرآب پنجشیر در نظر گرفته می‌شود که برای مردم خیلی خوشحال کننده و رضایت‌بخش است<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-mcfdyNKEAxW6VkEAHaJjAXY4UBC3AnoECAQQAg&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DexlmBj3IPAQ&usg=AOvVaw0Q1Xm7qXtQprhznJ4vsQ0u&opi=89978449 «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.]</ref> و جوانان هم گاهی در کنار چشمه‌ها این جشن را برگزار می‌کنند.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=54178 «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


==کارکردها==
=== کارکردها ===


===1. فرهنگی===
===1. فرهنگی===
خط ۴۹۶: خط ۴۱۶:


==میله گل نارج==
==میله گل نارج==
میلۀ گل نارنج، مراسم شادمانی است که همه‌ساله در ولایت‌های مختلف افغانستان به‌خصوص در شهر جلال‌آباد، مرکز ولایت ننگرهار برگزار می‌شود. این مراسم با حضور مسئولین، فرهنگیان و اقشار مختلف مردم از ولایت‌های دیگر و برخی کشورهای همسایه در شهر جلال‌آباد همراه با برنامه‌های متنوع فرهنگی، اقتصادی و تفریحی برپا می‌شود.
میلۀ گل نارنج نخستین‌بار در 1340ش، در ولایت ننگرهار با برنامۀ مشاعره برگزار شد.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> برخی منابع، سابقۀ مشاعره در جشن گل نارنج را تا 500 سال برآورد کرده‌اند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> میلۀ گل نارنج در فصل [[بهار]] از تاریخ 10 تا 30 حمل ([[فروردین]]) در هنگامۀ شکفتن درختان نارنج و در حالی که عطر آن تمام شهر را فرا می‌گیرد با حضور پر تعداد مردم برگزار می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
 
==تاریخچه==
میلۀ گل نارنج نخستین‌بار در 1340ش، در ولایت ننگرهار با برنامۀ مشاعره برگزار شد.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> برخی منابع، سابقۀ مشاعره در جشن گل نارنج را تا 500 سال برآورد کرده‌اند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>


==زمان برگزاری==
=== مکان برگزاری ===
میلۀ گل نارنج در فصل [[بهار]] از تاریخ 10 تا 30 حمل ([[فروردین]]) در هنگامۀ شکفتن درختان نارنج و در حالی که عطر آن تمام شهر را فرا می‌گیرد با حضور پر تعداد مردم برگزار می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
 
==مکان برگزاری==
این جشن در هتل‌های معروف شهر جلال‌آباد و یا در یکی از باغ‌های این شهر برپا می‌شود. کاخ شاهی،<ref>[https://tkg.af/2015/04/01/%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/ «میله و مشاعرۀ گل نارنج در شهر جلال‌آباد برگزار می‌شود»، وب‌سایت کلید.]</ref> هتل سپین‌غر و باغ تاریخی سراج‌العماره از جملۀ مکان‌های برگزاری میلۀ گل نارنج است.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
این جشن در هتل‌های معروف شهر جلال‌آباد و یا در یکی از باغ‌های این شهر برپا می‌شود. کاخ شاهی،<ref>[https://tkg.af/2015/04/01/%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/ «میله و مشاعرۀ گل نارنج در شهر جلال‌آباد برگزار می‌شود»، وب‌سایت کلید.]</ref> هتل سپین‌غر و باغ تاریخی سراج‌العماره از جملۀ مکان‌های برگزاری میلۀ گل نارنج است.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


==تنوع شرکت‌کنندگان==
=== تنوع شرکت‌کنندگان ===
در این آیین فرهنگی، اقشار مختلف مردم شرکت می‌کنند؛ برای مثال در 1391ش، صدها تن از مقامات حکومتی و نیز شرکت‌کنندگانی از شهرهای کابل، پکتیا، پکتیکا، خوست، کنر، لغمان و عده‌ای از فرهنگیان پیشاور پاکستان در میلۀ گل نارنج شرکت کردند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
در این آیین فرهنگی، اقشار مختلف مردم شرکت می‌کنند؛ برای مثال در 1391ش، صدها تن از مقامات حکومتی و نیز شرکت‌کنندگانی از شهرهای کابل، پکتیا، پکتیکا، خوست، کنر، لغمان و عده‌ای از فرهنگیان پیشاور پاکستان در میلۀ گل نارنج شرکت کردند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


==برنامه‌های متنوع==
=== برنامه‌های متنوع ===
مراسم با سخنرانی مقامات حکومتی در مورد تاریخچۀ این جشن و اهمیت آن در رشد و توسعۀ فرهنگی شروع می‌شود. شعرخوانی و مشاعره بین شرکت‌کنندگان بیشترین زمان را در این جشن به خود اختصاص می‌دهد<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> و قبل از حاکمیت طالبان، موسیقی، آوازخوانی، اجرای تئاتر، اتن (نوعی رقص محلی) و پایکوبی نیز در این مراسم رواج داشت.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>
مراسم با سخنرانی مقامات حکومتی در مورد تاریخچۀ این جشن و اهمیت آن در رشد و توسعۀ فرهنگی شروع می‌شود. شعرخوانی و مشاعره بین شرکت‌کنندگان بیشترین زمان را در این جشن به خود اختصاص می‌دهد<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> و قبل از حاکمیت طالبان، موسیقی، آوازخوانی، اجرای تئاتر، اتن (نوعی رقص محلی) و پایکوبی نیز در این مراسم رواج داشت.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>


==نقش نهاد‌های فرهنگی و ادبی==
=== نقش نهاد‌های فرهنگی و ادبی ===
برگزاری برنامۀ جشن به‌عهدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان بوده و پذیرایی مهمانانی که از شهرها و حتی از کشور پاکستان دعوت می‌شوند مربوط این وزارت خانه است که اجرای آن را ‌اهالی فرهنگ و ادب عهده‌دار می‌شوند و همچنین تعدادی از مردم به‌خصوص جوانان به‌دلیل علاقه‌ای که به ‌این مراسم دارند به‌صورت داوطلبانه در برپایی این جشن سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> مسئولان برگزاری، از مدت‌ها قبل با اعلام رسمی برای ارسال شعر در این جشن فراخوان می‌دهند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
برگزاری برنامۀ جشن به‌عهدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان بوده و پذیرایی مهمانانی که از شهرها و حتی از کشور پاکستان دعوت می‌شوند مربوط این وزارت خانه است که اجرای آن را ‌اهالی فرهنگ و ادب عهده‌دار می‌شوند و همچنین تعدادی از مردم به‌خصوص جوانان به‌دلیل علاقه‌ای که به ‌این مراسم دارند به‌صورت داوطلبانه در برپایی این جشن سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> مسئولان برگزاری، از مدت‌ها قبل با اعلام رسمی برای ارسال شعر در این جشن فراخوان می‌دهند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>


==محتوای اشعار==
=== محتوای اشعار ===
شاعران به‌طور عام موضوعات دینی، اجتماعی و حماسی را در شعر خود می‌گنجانند و بیشتر اشعار آنها را طنز، مسائل انتقادی، عملکرد مسئولین، اختلاس، فساد اداری، دعوت ملت به بیداری، وحدت ملی و آبادانی کشور شامل می‌شود.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/04/03/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%DA%86%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%89-%D9%86%D8%B8%D9%85%D9%89-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%AF/ «مشاعرۀ گل نارنج دچار بی‌نظمی گردید»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> همچنین دیگر موضوعات روز مانند صلح، رفتار عاری از خشونت، مبارزه با فساد، حمایت از اقشار ضعیف جامعه و در حکومت طالبان حمایت از تحصیل دختران محتوای این  اشعار را تشکیل می‌دهد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
شاعران به‌طور عام موضوعات دینی، اجتماعی و حماسی را در شعر خود می‌گنجانند و بیشتر اشعار آنها را طنز، مسائل انتقادی، عملکرد مسئولین، اختلاس، فساد اداری، دعوت ملت به بیداری، وحدت ملی و آبادانی کشور شامل می‌شود.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/04/03/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%DA%86%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%89-%D9%86%D8%B8%D9%85%D9%89-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%AF/ «مشاعرۀ گل نارنج دچار بی‌نظمی گردید»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> همچنین دیگر موضوعات روز مانند صلح، رفتار عاری از خشونت، مبارزه با فساد، حمایت از اقشار ضعیف جامعه و در حکومت طالبان حمایت از تحصیل دختران محتوای این  اشعار را تشکیل می‌دهد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>


==کارکردها==
=== کارکردها ===


===1. فرهنگی===
==== 1. فرهنگی ====
الف) تقویت همبستگی مردم؛ با مشارکت مردم از ولایات مختلف در میلۀ گل نارنج، همگرایی بین آنها تقویت می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> سفر مردم دیگر شهرها به ننگرهار همراه با [[خانواده]] و دوستان خود، سبب آشنایی با ساکنان دیگر شهرها شده و رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
الف) تقویت همبستگی مردم؛ با مشارکت مردم از ولایات مختلف در میلۀ گل نارنج، همگرایی بین آنها تقویت می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> سفر مردم دیگر شهرها به ننگرهار همراه با [[خانواده]] و دوستان خود، سبب آشنایی با ساکنان دیگر شهرها شده و رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
[[پرونده:میله_گل_نارنج_(جشن)_(3).jpg|بندانگشتی|بزم شعرخوانی گل نارنج در ننگرهار؛ فروردین ماه 1401ش]]
[[پرونده:میله_گل_نارنج_(جشن)_(3).jpg|بندانگشتی|بزم شعرخوانی گل نارنج در ننگرهار؛ فروردین ماه 1401ش]]
خط ۵۳۰: خط ۴۴۴:
د) معرفی سبک زندگی؛ بازدید مردم دیگر شهرها از جلال‌آباد و شرکت در میلۀ گل نارنج سبب آشنایی با سبک زندگی همدیگر و تأثیرپذیری از آداب و رسوم همدیگر می‌شود که در دیگرپذیری نقش پررنگی دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
د) معرفی سبک زندگی؛ بازدید مردم دیگر شهرها از جلال‌آباد و شرکت در میلۀ گل نارنج سبب آشنایی با سبک زندگی همدیگر و تأثیرپذیری از آداب و رسوم همدیگر می‌شود که در دیگرپذیری نقش پررنگی دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>


===2. اقتصادی===
==== 2. اقتصادی ====
الف) نمایش صنایع دستی و آثار باستانی؛ همزمان با برپایی میلۀ گل نارنج، نمایشگاهی از تولیدات داخلی،<ref>[https://swn.af/archive/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7/ «شهر جلال‌آباد ننگرهار امروز میزبان مشاعرۀ گل نارنج بود»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref> صنایع دستی و آثار باستانی نیز در محل برگزاری جشن دایر می‌شود تا علاقه‌مندان از هنرهای دستی و آثار تاریخی بازدید داشته باشند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
الف) نمایش صنایع دستی و آثار باستانی؛ همزمان با برپایی میلۀ گل نارنج، نمایشگاهی از تولیدات داخلی،<ref>[https://swn.af/archive/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7/ «شهر جلال‌آباد ننگرهار امروز میزبان مشاعرۀ گل نارنج بود»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref> صنایع دستی و آثار باستانی نیز در محل برگزاری جشن دایر می‌شود تا علاقه‌مندان از هنرهای دستی و آثار تاریخی بازدید داشته باشند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


ب) تقویت صنعت [[گردشگری]]؛ با حضور مردم از شهرهای مختلف و کشورهای دیگر در میلۀ گل نارنج، صنعت توریسم رونق می‌گیرد و آثار مثبت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
ب) تقویت صنعت [[گردشگری]]؛ با حضور مردم از شهرهای مختلف و کشورهای دیگر در میلۀ گل نارنج، صنعت توریسم رونق می‌گیرد و آثار مثبت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>


===3. اجتماعی===
==== 3. اجتماعی ====
الف) تقویت صلح؛ مردم بر این باور هستند که جشن میلۀ گل نارنج می‌تواند انتقال‌دهندۀ پیام صلح باشد و ذهنیت مردم را از جنگ و خشونت به صلح و آرامش تغییر دهد و امنیت را تقویت کند.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>
الف) تقویت صلح؛ مردم بر این باور هستند که جشن میلۀ گل نارنج می‌تواند انتقال‌دهندۀ پیام صلح باشد و ذهنیت مردم را از جنگ و خشونت به صلح و آرامش تغییر دهد و امنیت را تقویت کند.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>


خط ۵۴۴: خط ۴۵۸:
د) استقبال از فصل بهار؛ مردم با برپایی این جشن باشکوه، از رسیدن بهار و فصل سرسبزی طبیعت استقبال می‌کنند و حیات و زیبایی طبیعت را گرامی می‌دارند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
د) استقبال از فصل بهار؛ مردم با برپایی این جشن باشکوه، از رسیدن بهار و فصل سرسبزی طبیعت استقبال می‌کنند و حیات و زیبایی طبیعت را گرامی می‌دارند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


===4. تقویت سلامتی===
==== 4. تقویت سلامتی ====
الف) ورزش؛ در جشن گل نارنج نمایش‌ رشته‌های مختلف ورزشی مانند ورزش باستانی، ژیمناستیک و انواع ورزش‌های رزمی به‌ نمایش گذاشته می‌شود تا مردم به زندگی سالم و ورزش رو بیاورند.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2018/03/30/%d9%85%d8%b4%d8%a7%d8%b9%d8%b1%db%80-%da%af%d9%84-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%ac-%d8%af%d8%b1-%d9%86%d9%86%da%af%d8%b1%d9%87%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d8%af/ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref>
الف) ورزش؛ در جشن گل نارنج نمایش‌ رشته‌های مختلف ورزشی مانند ورزش باستانی، ژیمناستیک و انواع ورزش‌های رزمی به‌ نمایش گذاشته می‌شود تا مردم به زندگی سالم و ورزش رو بیاورند.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2018/03/30/%d9%85%d8%b4%d8%a7%d8%b9%d8%b1%db%80-%da%af%d9%84-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%ac-%d8%af%d8%b1-%d9%86%d9%86%da%af%d8%b1%d9%87%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d8%af/ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref>


خط ۵۶۵: خط ۴۷۹:
*عابدوف، دادا جان، ترجمه، بهرام امیر احمدیان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، 1393ش.
*عابدوف، دادا جان، ترجمه، بهرام امیر احمدیان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، 1393ش.
*گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وب‌سایت بشارت‌نیوز، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
*گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وب‌سایت بشارت‌نیوز، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
*«مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی»، خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب:  ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ش.
*«میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 23 اسفند 1389ش.
*«میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 23 اسفند 1389ش.
*«نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1395ش.
*«نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1395ش.
*«نگاهی به بازی‌ های سنتی مردم افغانستان در عید نوروز»، وب‌سایت آی فیلم ۲، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اسفند ۱۳۹۶ش.
*«نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق، تاریخ درج مطلب: 28 اسفند 1399ش.
*«نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق، تاریخ درج مطلب: 28 اسفند 1399ش.
*«نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
*«نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.

نسخهٔ ۶ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۰۶:۰۱

جشنواره‌های محلی افغانستان؛ آیین‌های تکریم برخی از فعالیت‌های در افغانستان.

جشنواره‌های محلی افغانستان، به عنوان بخشی از میراث فرهنگی غنی این کشور، بازتابی از تنوع قومی، آداب و رسوم، و باورهای مذهبی و ملی هستند. این آیین‌ها که در نقاط مختلف افغانستان برگزار می‌شوند، اغلب با تغییر فصل‌ها، مناسبت‌های مذهبی و رویدادهای تاریخی پیوند خورده‌اند. از جمله مشهورترین این جشن‌ها می‌توان به میلۀ سخی (برافراشتن عَلَم امام علی در نوروز)، میلۀ گل سرخ (جشن بهاری در مزار شریف)، میلۀ دهقان (آغاز فصل کشاورزی)، میلۀ گل ارغوان (نماد بهار در کابل و پروان)، و میلۀ سمنک(آیین زنانه پخت حلوا در آستانۀ نوروز) اشاره کرد.  

این جشنواره‌ها علاوه‌بر جنبه‌های شادی‌آفرین و سرگرم‌کننده، کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مهمی دارند، از جمله تقویت همبستگی ملی، ترویج گردشگری، حمایت از تولیدات محلی، و انتقال ارزش‌های فرهنگی به نسل‌های بعدی. برخی از این مراسم، مانند میلۀ نهال‌شانی و میلۀ گل کچالو، بر اهمیت محیط زیست و کشاورزی تأکید دارند، در حالی که جشن‌هایی مانند میلۀ توت و میلۀ گل نارنج، فرصتی برای نمایش محصولات بومی و هنرهای محلی فراهم می‌کنند.  

با وجود چالش‌هایی مانند ناامنی و تغییرات سیاسی، این آیین‌ها همچنان به‌عنوان بخشی زنده از هویت فرهنگی افغانستان پابرجا مانده‌ است و نقش مهمی در حفظ سنت‌ها و تقویت روحیۀ جمعی مردم این سرزمین دارد.

مفهوم‌شناسی جشنواره‌های محلی افغانستان

جشنواره‌های محلی افغانستان به عنوان مجموعه‌ای از آیین‌ها و مراسم جمعی تعریف می‌شوند که ریشه در فرهنگ، تاریخ و باورهای مذهبی-اجتماعی این سرزمین دارند. این جشنواره‌ها که تحت عنوان عام «میله» شناخته می‌شوند، تلفیقی از عناصر نمادین، آیینی و کاربردی هستند که در چارچوب تقویم زراعی، مناسبت‌های مذهبی و تغییرات فصلی سازماندهی می‌شوند. ماهیت این جشنواره‌ها چندبعدی بوده و کارکردهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی را به صورت توأمان داراست.[۱]

در سطح ساختاری، این رویدادها به‌طور معمول شامل تشریفات خاص، مراسم نمادین (مانند برافراشتن علم در میلۀ سخی)، فعالیت‌های جمعی (نظیر نهال‌کاری و کشاورزی دسته‌جمعی) و برنامه‌های هنری-تفریحی می‌شوند. از منظر کارکردی، این جشنواره‌ها به عنوان مکانیسم‌های انسجام‌بخش اجتماعی، حافظۀ جمعی و انتقال میراث فرهنگی عمل می‌کنند. ویژگی ممیزۀ آنها تلفیق عناصر بومی (مانند مسابقات بزکشی و غذاهای محلی) با مؤلفه‌های مذهبی (نظیر نذر و زیارت) بوده که بازتاب دهندۀ سبک زندگی ترکیبی جامعه افغانستان است. این جشنواره‌ها همچنین به‌عنوان نظامی نمادین برای بازتولید هویت فرهنگی و تقویت پیوندهای اجتماعی در بافت جغرافیایی-قومی متنوع افغانستان عمل می‌کند.[۲]

میله سخی

میلۀ سخی که به آن جَهَنده‌بالا،[۳] جَندَه، عَلَم، جَدّه و ژَندۀ سخی هم می‌گویند،[۴] در روز اول سال نو خورشیدی، با حضور پرشور مردم، مقامات و مهمانان خارجی در مزار شریف و کابل، آغاز می‌شود. مردم معتقدند نوروز با روز جانشینی حضرت علی مصادف بوده، به‌همین دلیل، به‌نشانۀ ارادت به آن امام، هر سال، پرچمی منسوب به‌ آن ‌حضرت ‌را بر ‌می‌افرازند.

این مراسم از تاریخچه‌ای طولانی برخوردار است. در عهد سلطان‌سنجر سلجوقی (530ق)، قبری منسوب به حضرت علی در قریۀ خواجه خیران، از قریه‌های اطراف شهر تاریخی بلخ، کشف می‌شود.[۵] سلطان‌سنجر بنایی روی آن مرقد می‌سازد که با حملۀ مغول ویران شده،[۶] اما پس از مدتی دوباره بازسازی می‌شود.[۷] همچنین، نائب محمد علم خان در سال 1288ش، چوبی محکم و صاف را از جنگل‌های ماوراءالنهر به‌عنوان علم مولا‌علی در روضۀ شریف برافراشت که هنوز هم مورد استفاده است.[۸]

شیوۀ برگزاری مراسم

الف) میلۀ سخی در مزارشریف

میلۀ سخی، باشکوه‌ترین مراسم سال نو در افغانستان است که با تشریفات خاصی انجام می‌شود.[۹] چند روز پیش از نوروز، با مشارکت مقامات، روحانیون، تجار و اصناف مختلف بازار، کمیته‌ای برای مراسم، تشکیل می‌شود.[۱۰] رسته‌های زرگران، نقره‌کاران، مسگران و بزازان، هرکدام در نوسازی و تزیین در و دیوار روضۀ شریف و عَلَم شاه اولیا، سهیم می‌شوند.[۱۱] همچنین، قبل از فرارسیدن سال نو، مردم از شهرهای مختلف با خواندن شعر معروف «بیا بریم به مزار ملا ممد جان»، راهی مزارشریف می‌شوند تا خود را به مراسم جهنده‌بالا و میلۀ گل سرخ برسانند.[۱۲] صبح روز اول حَمَل (فروردین)، مردمی که از اقصی نقاط کشور و کشورهای همسایه،[۱۳] حتی کشورهای اروپایی،‌[۱۴] در مزارشریف جمع شده‌اند، برای برپایی مراسم جهندۀ سخی، در روضۀ شریف گردهم می‌آیند. آنها تا چهل‌ روز در هتل‌های نزدیک روضۀ شریف، مکاتب و مساجد ساکن می‌شوند.[۱۵] در این ایام، مزارشریف بیشترین جمعیت زائر در داخل و بیرون روضه را دارد.[۱۶]

برپایی جهندۀ سخی

برافراشتن علم با سخنرانی مقامات حاضر در مراسم، شلیک 21 گلولۀ توپ و به پرواز در آمدن خیل عظیمی از کبوتران سفید،[۱۷] در میان هلهله و فریاد مردم آغاز می‌شود.[۱۸] لحظۀ برافراشته‌شدن علم، با دعا و خواستن حاجات از صاحب علم همراه است.[۱۹] آنها باور دارند اگر جهنده به آسانی برافراشته شد، سالی نیک و پربار را پیش رو دارند، اما اگر به سختی در جای خودش نصب شود، سال خوبی پیش روی آنها نخواهد بود.[۲۰] مکانی که علم سخی در آن برافراشته می‌‌شود، به‌سمت قبلۀ روضۀ شریف است[۲۱] که بر سر در آن شعری از عبدالرحمن جامی حک شده است:[۲۲]الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیقدر این مراسم مردم سعی می‌کنند پارچه‌هایی را به علم ببندند. سپس تکه‌هایی از پارچۀ علم دست‌دوزی شدۀ سبزرنگ را که روپوش آن است، به‌عنوان تبرک بردارند.[۲۳] علم مولا‌علی چهل‌ روز برافراشته است.[۲۴] روز چهلم، عَلَم را طی مراسم خاصی پایین می‌آورند.[۲۵]

نذر در میلۀ سخی

مردم در شب و روز نوروز، نذورات نقدی خود را به صندوق روضۀ شریف برده و در طول چهل ‌روز به ادای نذر و خیرات اقدام می‌کنند.[۲۶]

شفای بیماران

مردم معتقدند شاه اولیا، بیماران را شفا می‌دهد. آنها به امید شفا، بیماران خود را از سراسر کشور، حتی برخی افراد در کشورهای همسایه به روضۀ سخی می‌آورند.[۲۷] برخی گزارش‌ها از شفا یافتن بیماران در طول این مراسم شنیده شده است.[۲۸]

ب) میلۀ سخی در کابل

میلۀ سخی در غرب دامنۀ کوه آسمایی (کوه تلویزیون)،[۲۹] در کابل، برگزار می‌شود. مردم معتقدند آن‌جا قدم‌گاه حضرت علی است.[۳۰]

شب میلۀ سخی

در کابل همانند مزارشریف، مردم شب سال نو را با دعا و خواندن اشعار منقبت (مدح) در وصف حضرت علی به پایان می‌رسانند.[۳۱]

برافراشتن علم در زیارتگاه سخی کابل

صبح روز اول سال، مقامات و همۀ اقشار مردم، در زیارتگاه سخی، گردهم می‌آیند.[۳۲] مراسم، با سخنرانی مقامات و روحانیون آغاز می‌شود. پس از آن، علما، پهلوانان و افراد موجه، عَلَم تزیین‌شده با پارچۀ سبز ابریشمی به‌نام جهندۀ سخی را در میان هلهله و هیجان مردم و با ذکر یاعلی، بلند می‌کنند.[۳۳] زائران، پارچه‌های ابریشمی گران‌قیمتی را به‌ نشانۀ تبرک و خواستن حوائج به عَلَم می‌بندند. سپس جندۀ مولا را به‌عنوان تبرک لمس کرده، می‌بوسند و حوائج خود را از حضرت علی می‌خواهند. آنها به این مناسبت، اشعاری را زمزمه می‌کنند:[۳۴]الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیقو یاالگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیقعلم سخی در کابل نیز تا چهل‌روز برافراشته می‌ماند. در این مدت مردم به زیارت و نیایش می‌پردازند.[۳۵] روز چهلم طی مراسمی در حضور تعدادی از مردم با سخنرانی و دعا، علم را پایین می‌آورند.[۳۶]

میله نهال‌شانی

میلۀ نهال‌شانی به کمک ادارۀ زراعت و مؤسسات دیگر اجرا و طی آن هزاران نهال بین مردم توزیع می‌شود. این نهال‌های مثمر مانند نهال بادام، گیلاس، شفتالو و انگور، در مناطق عمومی، زمین‌های شخصی، مدارس و کنار خیابان‌ها غرس می‌شود.[۳۷]

جوانان داوطلب به‌مدت سه روز هزاران نهال مثمر و غیر مثمر را غرس می‌کنند.[۳۸] در برخی شهرها مانند چغچران، زمان نهال‌شانی از ۱۰ حوت (اسفند) آغاز و تا ۲۵ حمل (فروردین) ادامه می‌یابد.[۳۹]

برنامه‌های میله نهال‌شانی

انواع بازی‌های ملی، مسابقات دهقانی مانند اسب‌دوانی، نیزه‌بازی، رژۀ حیوانات[۴۰]، بیل‌بازی، دار‌بازی، قوچ‌جنگی، مرغ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی، سگ‌جنگی، چرخ‌وفلک و اسب‌های چوبی هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی برگزار می‌شود. نهال‌شانی به هدف ایجاد نشاط، تقویت روحیۀ مثبت و گسترش فضای سبز بیشتر و حمایت از هوای سالم صورت می‌گیرد، تا ضمن به‌وجود آمدن محیط پاک، روحیات مردم نیز اندکی از نا امنی و جنگ با برنامه‌های مفرح در طبیعت شاد شود.[۴۱] میلۀ نهال‌شانی در برخی شهرها مانند خوست با تنوع بسیار همراه است. اتن (رقص ملی)، حضور باغداران و کشاورزان در قالب گروه‌های مختلف با فرم‌های متحدالشکل در گروه خود و متفاوت از دیگر گروه‌ها و اختصاص مناطق وسیع برای نهال‌شانی، این جشن را جذاب می‌سازد.[۴۲]

نهال‌شانان

برگزاری کمپین ملی نهال‌شانی باحضور وزیر زراعت، آبیاری و مالداری؛ حوت ۱۳۹۸

در برنامۀ غرس نهال، عموم مردم اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ، رسانه‌ها، نهادهای مدنی و مقامات حکومتی سهم می‌گیرند.[۴۳] قبل از تسلط طالبان در برخی موارد زنان هم در این کار حضور فعال داشتند.[۴۴]

کارکرد

تشویق برای نهال‌شانی و حمایت از محیط زیست: در این میله مسئولین، مردم و جوانان را به غرس نهال و ایجاد فضای سبز و حمایت از محیط زیست تشویق می‌کنند تا مردم شهرها و محلات محیط و آب و هوای سالم داشته باشند.[۴۵]

تغییرات اقلیمی: نهال‌شانی رشد مثبت تغییرات مثبت اقلیمی آب و هوا را به دنبال دارد و فضای سبز را گسترش می‌دهد.[۴۶]

گسترش فرهنگ نهال‌شانی: به‌دلیل گسترش سنت نهال‌شانی هر سال در اواخر فصل زمستان، از سوی مسئولین برنامه‌های نهال‌شانی انجام می‌شود تا این فرهنگ زیبا و مفید بین مردم نهادینه شود.[۴۷]

‌پاکیز‌گی محیط: هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی مسئولین و مردم به تمیزکاری محیط اطراف و بوستان و پارک‌ها می‌پردازند تا فضای سالمی باشد برای مردم و مهمانانی که از جاهای دیگر به اماکن تفریحی و باستانی می‌آیند. این کار با فراخوان نیروهای داوطلب انجام می‌شود.[۴۸]

تعاون: مردم و مسئولین در غرس نهال و نگهداری و مراقبت از آن در کنار هم قرار می‌گیرند.[۴۹]

تفریح و شادمانی: مردم هنگام اجرای این رسم دیرینه، به نمایش اسب‌دوانی، پهلوانی و نیزه‌بازی می‌پردازند و لحظات شادی را تجربه می‌کنند.[۵۰]،

درآمد مالی: با فروش میوه‌های درختانی که به بار نشسته‌، سود مالی نصیب مردم شده و کمکی در جهت تأمین مالی خانواده‌ها است.[۵۱]

کار برای نسل بعدی: برخی مجریان نهال‌شانی با این تفکر نهال را در زمین غرس می‌کنند که برای نسل بعد از خود کاری انجام داده باشند و تنها میراث خوار گذشتگان نباشند، تا این فرهنگ مثبت در جامعه نهادینه شود.[۵۲]

چالش

کمپین نهال‌شانی در هرات باحضور مسئولان شاروالى هرات

فقر و ناامنی: فقر و ناامنی یکی از چالش‌های این میله بوده که انگیزه و توان مردم را برای این‌ امر کاهش داده است.[۵۳]

زمان محدود: در اکثر نقاط افغانستان برای این‌کار نیمۀ دوم حوت/ اسفند را اختصاص می‌دهند که این مدت با توجه به کمبود سرسبزی و نیاز بیشتر برای این‌کار در کشور، زمان آن برای نهال‌شانی کافی نیست.[۵۴]

خشکیدن نهال: با توجه به هوای بسیار سرد برخی مناطق و نبود امکانات نگهداری از نهال‌های تازه‌کاشته شده، به این نهال‌ها آسیب می‌رسد.[۵۵]

حیوان‌آزاری: یکی از برنامه‌های این مراسم، مسابقۀ جنگ حیوانات مختلف است که مصداقی از حیوان‌آزاری است و رفع آن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.[۵۶]،

تخریب نهال: به‌دلیل عدم فرهنگ‌سازی صحیح و مراقبت از نهال‌های تازه کاشته شده، تعدادی از نهال‌ها از سوی برخی افراد ناآگاه تخریب می‌شود و از بین می‌رود.[۵۷]

استفاده از هنر تئاتر: تعدادی از هنرمندان با اجرای نمایش در ارتباط با موضوع نهال‌شانی و مراقبت از آن در بین حاضران، در فرهنگ‌سازی محیط سبز تلاش می‌کنند.[۵۸]

میله دهقان

میلۀ دهقان را در گذشته با نذورات و دعای دسته‌جمعی آغاز می‌کردند؛ اما امروزه به‌ویژه در شهرها، این مراسم با حضور مقامات کشوری، مهمانان خارجی و مردم، در قالب برگزاری نمایشگاه محصولات زراعی در مکان‌های وسیع و با شکوه بسیار برپا می‌شود.

در فصل زمستان، در بسیاری از مناطق سردسیر افغانستان، کارهای کشاورزی تعطیل است. با آمدن بهار و میلۀ دهقان، این تعطیلات نیز به پایان می‌رسد.[۵۹] هدف از برگزاری میلۀ دهقان در اول بهار، تمرین و آمادگی برای کشاورزی، پس از یک فصل، تعطیلات است؛ در حقیقت، برپایی این مراسم حکایت از شروع فصل کار دارد. همچنین، در زمان برگزاری میلۀ دهقان، فرصت مناسبی برای تمرین دادن به گاوهایی است که در تمام طول زمستان بیکار بوده[۶۰] و با خوردن پندانه و کًنجاره، قوی شده‌اند.[۶۱]

شیوۀ سنتی مراسم

این مراسم به‌شکل سنتی، همه‌ساله توسط دهقانان، با حضور مردم و ملای قریه (روحانی محل) انجام می‌شود. دهقانان یک‌جفت گاو نر مخصوص شخم‌زنی را تزئین می‌کنند. زنان با پختن فطیر (نوعی نان‌روغنی)، کلوچه و دیگر خوردنی‌ها و مردان با تهیۀ اسباب تزئین گاوها شامل گل‌ها، زنگوله‌ها، گردنبند پارچه‌‌ای و کمربندهای رنگارنگ، برای مراسم آماده می‌شوند. اهالی قریه با اسباب کشاورزی و گاوهای تزئین شده، به نزدیکی‌های مسجد رفته، رو به قبله می‌ایستند و از ملای قریه (مشهور به آخوند) تقاضا می‌کنند تا برای آنها در سال نو دعا کند. نزدیک چاشت (ظهر) همۀ اهالی قریه، دور دِستَرخوان (سفره) جمع می‌‌شوند. خانواده‌ها، خوردنی‌های خوش‌مزه‌ای را که تهیه کرده‌اند، روی دسترخوان قرار می‌دهند تا همه پذیرایی شوند.[۶۲]

عصر آن روز همه با هم به ‌زمین کشاورزی رفته و به شادی و نشاط می‌پردازند. بعد از مدتی، ملای قریه دو گاو قلبه‌ای را افسار و یوغ زده و برای قلبه‌کشی، آماده می‌کند. پس از آن، یک نفر به قلبه کردن زمین، مشغول می‌شود.[۶۳]

پیرمرد قلبه‌گر (شخم‌زن/ شیارگر) با کمرِ بسته، شروع به قلبه‌کشی می‌کند. در برخی محلات به این کار «گاوخونُک» می‌گویند.[۶۴] پس از یکی دوبار قلبه‌رانی از عرض و طول زمین، گاوها را رها نموده کار را تعطیل می‌کند. سپس، اطفال (دختران و پسران)، در جمع خود دوباره شروع به بازی و تفریح می‌کنند؛ پسران به بازی‌های پهلوانی، کشتی‌گیری، مرغ جنگی، گاو جنگی، سگ جنگی و انواع بازی‌های دیگر پرداخته و دختران نیز به سرگرمی‌های مخصوص خود مانند شعر‌خوانی مشغول می‌شوند. اشعار دختران اغلب به مناسبت آغاز فصل بهار و سال نو است.[۶۵] [۶۶]الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقیکی از سروده‌هایی که به موضوع دهقانی و کشت‌و‌کار مرتبط است، شعر «دهقان جوان بیا به صحرا» است که در همین ایام خوانده می‌شود. این شعر، تأثیر خاصی بر مردم می‌گذارد. هدف از آن تشویق دهقانان جوان به کشاورزی است که به صورت زیر آغاز می‌شود:[۶۷]

تک‌خوانالگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقجمع‌‌خوان[۶۸]الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقپس از اتمام میله، هنگام غروب، افراد با خوشحالی به خانه‌های خود بر ‌می‌گردند. برخی با دعوت دوستان به خانه‌های آنها رفته و تا پاسی از شب کنار همدیگر خوش می‌گذرانند.[۶۹]

شیوۀ روزآمد مراسم

شکل امروزی میلۀ قُلبه در شهرها در قالب جشن روز دهقان در روز دوم سال نو، انجام می‌شود. در این روز از سوی ریاست زراعت، مکانی اختصاص داده می‌شود تا دهقانان (کشاورزان) محصولات زراعی و لبنیاتی، همچنین انواع مختلف حیوانات را به نمایش بگذارند. این مراسم با حضور مقامات دولتی، دهقانان و عموم مردم برگزار شده و با سخنرانی، اجرای تئاتر، موسیقی و نمایش ابزارآلات جدید کشاورزی همراه است.[۷۰]

میله دهقان در کابل

در گذشته، مراسم میلۀ دهقان در دامنۀ کوه علی‌آباد مشهور به دامنۀ سخی از سوی صدراعظم به صورت رسمی افتتاح می‌شد، اما در سال‌های اخیر در باغ بابرشاه،[۷۱] بادام‌باغ[۷۲] و چمن‌حضوری[۷۳] برگزار می‌شود. در این مراسم، نهال شانی، انواع بازی‌های ملی و نمایش حیوانات،[۷۴] بزکشی و گل‌کاری[۷۵] صورت می‌گیرد. در سال 1394ش، میلۀ دهقان با حضور پررنگ مقامات دولتی و مهمانان خارجی از جمله سرپرستان وزارت‌خانه‌های زراعت (کشاورزی) اطلاعات و فرهنگ، امور زنان، کار و امور اجتماعی، ترانسپورت (حمل و نقل)، سرپرست شاروالی (شهرداری) کابل، سفیر برخی کشورها، برخی نمایندگان پارلمان(مجلس) و دیگر مهمانان با تلاوت قرآن کریم و سخنرانی برخی مدعوین برگزار شده است.[۷۶] در این مراسم، بیش از صد شرکت داخلی و صنایع دستی زنان، محصولات خود را در 200 غرفه عرضه کردند. شرکت‌کنندگان از 24 ولایت (استان) افغانستان بودند.[۷۷]

میله گل ارغوان (جشن)

میلۀ گل ارغوان، در تپه‌های دارای گل‌های ارغوان با برنامه‌های شاد و متنوع برگزار می‌شود و نقشی مهم در شادی‌آفرینی، همبستگی اجتماعی و انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده دارد. این جشن همراه با تفریحات سالم در فضاهای خوش‌ آب‌وهوا و آمیختن تفریح با معنویت و آداب مذهبی مانند دادن نذر و زیارت مزار بزرگان دین و مذهب، نشاط روحی و سرزندگی را به ارمغان می‌آورد.

درخت ارغوان

ارغوان، درختی سرخ‌رنگ با شاخه‌های باریک و طبع سرد و خشک است. رنگ ارغوانی در گذشتۀ دور مورد توجه پادشاهان و اشراف بوده و آنها برای متمایزشدن از مردم عادی، لباس‌های ارغوانی به تن می‌کردند.[۷۸] رویش گل‌های صورتی‌رنگ این درخت، در نخستین روزهای بهار آغاز می‌شود و به‌سرعت تمام شاخه‌های درخت حتی ساقۀ آن را غرق در گل‌های قلب‌مانند می‌کند. گل ارغوان، نماد بهار، تازگی و رویش دوباره است[۷۹] و بدین جهت مردم افغانستان مراسم پرنشاطی را همراه خانواده و دوستان، هنگام شکفتن گل ارغوان در مکان‌هایی که این گل آن‌جا را آراسته و معطر کرده، برگزار می‌کنند.[۸۰]

تاریخچه

جشن گل ارغوان در منطقۀ خواجه‌صفا در کابل، سابقۀ بسیار طولانی دارد و پیشینۀ برگزاری آن را به دوران رستم و رودابه بازمی‌گردانند.[۸۱] همچنین این جشن در تپۀ گل‌غندی ولایت پروان نیز از سابقۀ صدها ساله برخوردار است.[۸۲] در دورۀ معاصر یک راه دسترسی آسان‌تر به امر حبیب‌الله خان در تپۀ گل‌غندی ایجاد شد و در 1324ش، از سوی شاروالی (شهرداری) دو کاریز در این محدوده حفر شد و شاعر پشتوزبان سیدبهاءالدین بهایی نام این تپه را تپۀ گل‌غندی گذاشت. همزمان قسمتی از این تپه هموار و بعدها از زیبایی خاصی برخوردار شد و در 1328ش، چهار تپۀ دیگر نیز هموار شد و در آن‌ها درختان ناجو و گل‌های مرسل کاشته شد. این تپه‌های ارغوانی امروزه به نماد اصلی این جشن ملی بدل شده است.[۸۳]

آداب و رسوم

مردم کابل در روزهای آغازین بهار، به‌صورت گروه‌های دوستانه، همراه با چای، نان روغنی، قیماق (سرشیر) و پراته (نان یا غذای محلی)، به منطقۀ خواجه‌صفا رفته و زیر شکوفه‌های زیبای درختان ارغوان زیرانداز خود را می‌گسترانند و به‌تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود مشغول می‌شوند. از سرگرمی‌های این روز مشاعره و آوازخوانی است که تا عصر ادامه پیدا می‌کند.[۸۴]

در ولایت بدخشان نیز جشن گل ارغوان همه‌ساله از سوی فعالان اجتماعی و مدنی، شاعران و نویسندگان برگزار می‌شود. سرایش شعر، کوهنوردی و سنگ‌بازی از سرگرمی‌های این مراسم است. همچنین معرفی جاذبه‌های گردشگری و رونق این صنعت از دیگر اهداف برپایی این جشن به‌شمار می‌رود.[۸۵] میلۀ گل ارغوان، اما در تپۀ گل‌‌غندی در شهر چاریکار از ولایت پروان و در روز 12 حمل (فروردین) برگزار می‌شود.[۸۶] در این موسم، گل‌های درخت ارغوان مردمان زیادی را به خود جذب می‌کند[۸۷] و دیدن گل‌ها روح و روان هر بیننده‌ای را تازه می‌کند.[۸۸]

شهر چاریکار در این مراسم با ازدحام مردم و وسایل نقلیه مواجه است و تپۀ گل‌غندی میزبان جمعیت زیادی از سراسر افغانستان است. در این جشن، عده‌ای کبک، بودنه (بلدرچین) و خروس‌های کلنگی جنگی خود را می‌آورند و جوانان را سرگرم می‌کنند.[۸۹] از دیگر تفریح‌های چنین روزی گُدی‌پرانی (بادبادک‌بازی) است؛ شماری از جوانان و نوجوانان با بادبادک‌های رنگارنگ آسمان تپۀ گل‌غندی را همانند زمین آن رنگارنگ می‌کنند و با جنگ بادبادک‌بازی و رهاسازی آن در آسمان فرهنگ کینه‌زدایی از دل‌ها را نهادینه می‌کنند.[۹۰]

خوراکی‌های جشن ارغوان

با آمدن مردم به تپۀ گل‌غندی، فروشندگان و دستفروش‌ها نیز بازاری ایجاد می‌کنند و با سروصدا در پی جلب توجه مردم به‌سوی خود هستند؛ پنیر تازه، شورپنیر، شورنخود با مرچ (فلفل) و مصالح (ادویه) خانگی، قوروت (کشک) تازۀ سالنگ و غوربند، لبوی شیرین، تخم‌مرغ آب‌پز و اسباب‌بازی کودکان در این اجتماع پرنشاط به فروش می‌رسد. در گوشه‌ای از تپۀ گل‌غندی رستوران‌های سیار با سماورهای بزرگ پر از چای و در گوشۀ دیگر بساط فروش ماهی تازه و جِلِبی (زولبیا) رنگارنگ برپا می‌شود. رستوران‌های داخل شهر چاریکار و کبابی‌ها نیز مملو از مشتریانی می‌شود که از پروان و دیگر شهرها خود را به میلۀ گل ارغوان رسانیده‌اند.[۹۱]

نمایشگاه محصولات

در سال‌های اخیر نمایشگاه‌های محصولات داخلی نیز در تپۀ گل‌غندی با عنوان «نامۀ ارغوان» ایجاد می‌شود تا مردم به آسانی با تولیدات این منطقه آشنا شوند و آنها را بخرند. این نمایشگاه بعد از سقوط نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با محدودیت‌هایی روبرو شد و در 1402ش زنان تولیدکننده، حضور کمرنگی داشتند و دیگر صنعت‌کاران نیز با فروش پایین محصولات مواجه بودند.[۹۲]

کارکردهای میله ارغوان

1. تقویت انسجام اجتماعی

جمع‌شدن مردم با تنوع قومی، فرهنگی و زبانی در جشن گل ارغوان، قلب‌های آنها را به همدیگر نزدیک و از تعصبات دور می‌کند. این جشنواره نماد صلح‎‌خواهی و وحدت ملی است.[۹۳]

2. تقویت جایگاه خانواده

مردم در چنین مراسمی سعی می‌کنند تا تمام اعضای خانواده در طبیعت سرسبز و فرح‌بخش تپه‌های گل ارغوان، روز شادی را سپری کنند.[۹۴]

3. تقویت دوستی

مردم به مناسبت میلۀ گل ارغوان به صورت گروهی به آوازخوانی و شادی می‌پردازند و پیوند دوستی را محکم‌تر می‌کنند.[۹۵]

4. تقویت گردشگری

از دیگر کارکردهای این مراسم جذب توریست و معرفی این جشنواره‌ به جهانیان است.[۹۶]

5. تقویت معنویت

در کابل همزمان با جشن گل ارغوان، دخترانی که بخت آنها بسته است، برای دستیابی به گشایش در زندگی و ازدواج موفق به زیارت خواجه‌صفا می‌روند و با نذر و خیرات حاجات خود را در آنجا از خدا می‌خواهند.[۹۷] در ولایت پروان نیز، تپۀ «هوفیان شریف» مدفن افرادی مانند میرجان آغا، سیدجعفرآغا، خواجه‌سبزپوش ولی‌صاحب، میرسعیدآغا، خواجه خضر حیات و دیگر شخصیت‌های مورد احترام مردم است و کسانی که در میلۀ گل ارغوان حضور می‌یابند به زیارت آنها رفته و نذر و نیاز می‌کنند.[۹۸]

میله گل سرخ

میله گل سرخ به بلخ باستان و هزاران‌ سال قبل بر می‌گردد.[۹۹] بر اساس منابع تاریخی در افغانستان، مردم، این جشن را هزاران ‌سال پیش در عصر آریایی‌ها تا خراسان اسلامی و سامانیان برگزار می‌کردند.[۱۰۰] با ظهور اسلام در افغانستان، این جشن رنگ‌وبوی اسلامی به خود گرفته است.[۱۰۱]

هرچند در اوائل خلافت اسلامی از میلۀ گل سرخ استقبال زیادی نشد اما با قیام ابومسلم خراسانی و نفوذ برمکیان در دستگاه خلافت، همچنین روی ‌کار آمدن سلسلۀ طاهریان و صفاریان این جشن، رونق دوباره‌ گرفته و در عهد تیموریان با کشف مزار منسوب به امام علی به شکوه این مراسم افزوده ‌شد.[۱۰۲] در ایام سال نو خورشیدی، در شهر مزارشریف، تمامی نقاط شهر، دشت و دمن، حتی بالای دیوارها[۱۰۳] و پشت‌بام خانه‌های کاه‌گلی، سرشار از گل‌های سرخ می‌شود.[۱۰۴]

بوی این گل‌ها، تمام فضای شهر را معطر می‎‌کند.[۱۰۵] مردم از دیرباز جشن گل سرخ را با شرکت در مراسم جهنده‌بالا، آغاز کرده و پس از آن برای تفریح و دیدن مسابقۀ هیجان‌انگیز «بُزکشی» به «دشت شادیان» و تپه‌های مملو از گل‌های سرخ، می‌روند. این تفریحات تا چهل‌ روز ادامه پیدا می‌کند.[۱۰۶]

برنامه‌های جشن گل سرخ

آمادگی

قبل از فرا رسیدن میلۀ گل سرخ، مردم با تمیز کردن خانه‌ها، کوچه‌ها و آذین شهر و خیابان‌ها برای برگزاری این جشن آماده می‌شوند.[۱۰۷] هر سال در نوروز، مردمان زیادی از شهرهای مختلف، کشورهای همسایه و حتی از کشورهای اروپایی آمده و برای شرکت در میلۀ گل سرخ در مزارشریف اقامت می‌گزینند.[۱۰۸]

جهنده‌بالا

شاه‌بیت میلۀ گل سرخ، مراسم برافراشتن «درفش کاویانی» مشهور به «جهنده‌بالا» یا «علم مولا علی» در «روضۀ شریف» است که در نخستین صبح سال نو با آداب خاصی انجام می‌شود. هزاران نفر، با شور، هیجان، صلوات و دعا این مراسم را از نزدیک مشاهده می‌کنند.[۱۰۹]

سرگرمی‌ها

مردم پس از شرکت در مراسم جهنده‌بالا به سرگرمی‌هایی مانند مرغ‌جنگی، بُودَنَه (بلدرچین) جنگی، قوچ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی و شعبده‌بازی، می‌پردازند.[۱۱۰] در سال‌های اخیر علاوه بر بازی و تفریح‌های سنتی، مسابقات متعدد ورزشی، نمایشگاه کتاب و صنایع دستی زنان نیز برپا می‌شود.[۱۱۱] همچنین دولت افغانستان به بهانۀ میلۀ گل سرخ، همه‌ساله بازسازی‌هایی در روضۀ شریف انجام می‌دهد.[۱۱۲]

بزکشی

بزکشی از مسابقات و بازی‌های بسیار هیجان‌انگیز در افغانستان است. برای دیدن این مسابقه گردشگران زیادی از سراسر جهان به مزارشریف می‌آیند.[۱۱۳]

سبزه‌لگدکردن

در روز 13 حَمَل (فروردین) خانوادها‌ به دشت‌ها و تپه‌ها به‌خصوص به دشت شادیان می‌روند. در حالی‌که زمین سرسبز و غرق لاله‌های سرخ است، روی فرش سبز طبیعت کنار شقایق‌های سرخ‌فام، می‌نشینند.[۱۱۴] آنها، همچنین، به سرگرمی و بازی‌هایی مانند چلیک‌دنده، گُدی‌پران‌‌بازی (بادبادک)، ریسمان‌کشی، والیبال و فوتبال مشغول می‌شوند. دختران نیز به بازی مخصوص خود «قوقو برگ چنار» می‌پردازند. آنها، هنگام ظهر در مکانی که اطراق کرده‌اند سفره گسترانده و غذای مخصوصی را که از قبل تهیه‌ کرده‌اند، مانند دم‌پخت و کیچری، صرف می‌کنند.[۱۱۵]

تفریح در دشت و دمن

در طول چهل ‌روز تفریح مردم در دشت‌های لاله‌گون مزارشریف، زمزمه‌های اشعار مرتبط با گل‌های سرخ، روضۀ شاه مردان و شفابخشی شاه اولیا در میلۀ گل سرخ ادامه دارد؛ برای مثال، شعر معروف «بیا بریم به مزار مُلا مامد جان» با روح و جان مردم عجین شده و از هر کوی و برزن،[۱۱۶] به گوش می‌رسد:[۱۱۷]الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقو یاالگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقمردم پس از چهل ‌روز تفریح در این مراسم، به شهرها و کشورهای خود بر می‌گردند.[۱۱۸]

میلۀ گل کچالو

میلۀ گل کچالو در سال‌های اخیر میان مردم ولایت بامیان افغانستان رسم شده است و از  قدمت خاصی برخوردار نیست. این جشن نخستین‌بار در 22 سرطان (تیر) 1396ش، از سوی وزارت زراعت و ادارۀ محلی در مرکز بامیان به‌مدت دو روز برگزار شد و تا قبل از تسلط طالبان در افغانستان ادامه داشت.[۱۱۹]

برنامه‌های جشن

این مراسم با حضور مقامات بلندپایۀ کشوری و برخی مهمانان از شهرهای دیگر و مقامات خارجی همراه با دعا آغاز می‌شد[۱۲۰] و مقامات با ارائۀ گزارش کارهای انجام‌شده در مورد محصولات کشاورزی به‌خصوص کچالو و تشویق کشاورزان به ‌رقابت سالم و افزایش میزان تولید کچالو، توجه دهقانان و شرکت‌کنندگان را به ‌خود جلب می‌کردند. برنامه با شعر، آهنگ و موسیقی محلی توسط گروه‌های مختلف دختران و پسران و نمایش محصولات صنایع دستی ادامه پیدا می‌کرد.[۱۲۱]

خوراکی‌های جشن

در جشن گل کچالو از انواع کچالوهای پخته‌شده و فرآورده‌های آن رونمایی می‌شد، این فرآورده‌ها و تنوع غذایی، 40 نوع غذای کچالو[۱۲۲] را شامل می‌شد که موارد زیر بخش از آن است: قولوخی، آوجوشک (‌آب‌پز)، بخارپز، بولانی‌کچالو، تنوری، لقمه، چیپس، قورمه‌کچالو، چیپس ورقی، پِیرکِی، غُل‌کچالو، سمبوسه‌کچالو، کوکو، خلال‌کچالو. همچنین درکنار انواع کچالوهای پخته‌شده، غذاهای محلی متنوع مانند دَلدَه، کَشکَو، قوروتی، شیربرنج، نان‌دیگی، خَجُور، لَلمِیلدَه و کیچیری نیز معرفی می‌شد.[۱۲۳]

کارکردها

1. تقویت صادرات

هر سال بیش از 300 متریک تن[۱۲۴] و در برخی سال‌ها 380 متریک تن[۱۲۵] کچالو در بامیان برداشت می‌شود. برگزاری این جشن و نشر اخبار آن از طریق رسانه‌های مختلف باعث تلاش برای پیدا کردن بازارهای جهانی می‌شد تا از راه فروش و صادرات گستردۀ کچالو وضعیت مالی و رفاه مردم و کشور بهبود یابد[۱۲۶] و یا به ازای آن، گندم وارد کنند.[۱۲۷]

2. تقویت دهقانان

در جشن گل کچالو از کشاورزان تقدیر و برای آنها مشوق‌های مالی در نظر گرفته می‌شد تا بتوانند با رقابت سالم محصولات خود را افزایش داده و در رونق اقتصادی کشور سهیم شوند.[۱۲۸]

3. تقویت دوستی

با جمع‌شدن مردم در کنار هم و سپری‌کردن لحظات شاد، همدلی و همگرایی بین آنها بیشتر می‌شد.[۱۲۹] 4. تسهیلات؛ مسئولان حکومتی قبل از طالبان همزمان با پرپایی جشن گل کچالو، خدماتی مانند در اختیار قراردادن تراکتور، کود شیمیایی، تخم‌های اصلاح‌شده و ایجاد سردخانه برای کشاورزان انجام می‌دادند. از ابتدای استقرار نظام جمهوری اسلامی در افغانستان در طی 15 سال از سوی حکومت و مؤسسات همکار بیش از 2000 ذخیره‌خانۀ کچالو (سردخانه) در بامیان برای دهقانان کچالو ساخته شده است.[۱۳۰]

5. خودکفایی

کچالوی بامیان سالانه نصف مصرف مورد نیاز کشور به کچالو را تأمین می‌کند و در صورت عدم واردات این محصول از دیگر کشورها و تأمین اقلام مورد نیاز کشاورزان و کچالوکاران از سوی حکومت، نیاز به وارد کردن کچالو به‎‌ کشور رفع می‌شد.[۱۳۱]

6. عایدات

علی‌رغم انتظار بیشتر کشاورزان برای عایدات بیشتر از فروش کچالو، طی یک‌سال حاصل فروش کچالو در بامیان 6 میلیارد افغانی بوده است.[۱۳۲]

7. افتتاح پروژه‌های دیگر

همزمان با برگزاری میلۀ گل کچالو، تعدادی پروژه‌ دیگر کشاورزی مانند ایجاد و تحویل سردخانه‌های کچالو به بهره‌برداری می‌رسید و توزیع دستگاه‌های خشک‌کن میوه و سبزی برای بانوان شاغل نیز انجام می‌شد.[۱۳۳]

8. تقویت و معرفی صنایع دستی

یکی دیگر از کارکردهای جشن گل کچالو برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی ساکنان بامیان بود که با هدف معرفی و تقویت این صنعت از سوی مقامات حکومت سابق برای شرکت‌کنندگان جشن گل کچالو صورت می‌گرفت.[۱۳۴]

9. تقویت گردشگری

یکی از کارکردهای برگزاری این جشن، جذب گردشگران داخلی و خارجی بود.[۱۳۵]

10. تفریح و شادی

مردم به ‌بهانۀ استقبال از جشن گل کچالو همراه با آهنگ، آوازخوانی و موسیقی محلی به تفریح و شادی می‌پرداختند.[۱۳۶]

میلۀ گل سیب

جشن گل سیب در ولایت میدان‌وردک از سال 2002م، آغاز و در سایر شهرهای افغانستان رایج شده است. همه‌ساله باغداران و مسئولان حکومتی در کنار فرهنگیان، اهالی ادب، هنر و سایر اقشار مردم این مرسم پرنشاط را با برنامه‌های متنوع برگزار می‌کنند.[۱۳۷]

در این جشن بیشتر فرهنگیان شرکت می‌کنند و شاعران، نویسندگان و ادیبان آثار خود را با موضوعات وصف گل سیب، عشق، عرفان،[۱۳۸] پایمردی و رشادت مردم افغانستان در طی سالیان دراز، با دیگران به اشتراک می‌گذارند.[۱۳۹] شروع برنامه با قرائت قرآن است و در ادامه خواندن سرود به‌صورت گروهی انجام می‌شود.[۱۴۰] برپایی نمایشگاه کتاب همزمان با جشن گل سیب از برنامه‌های این جشن است.[۱۴۱] یکی دیگر از برنامه‌های این جشن، مشاعره است که با حضور صدها شاعر و نویسنده برگزار می‌شود و محتوای مطالب آن را صلح، برادری و وحدت ملی شکل می‌دهد و در انتهای این محفل به‌ شاعران و نویسندگان، لوح تقدیر اهدا می‌شود.[۱۴۲]

مکان برگزاری

1. میدان‌وردک

در ولایت میدان‌وردک، به‌دلیل شهرت جهانی سیب این ولایت[۱۴۳] به‌نام «سیب‌ میدان»[۱۴۴] و برداشت سالانه صدها تن سیب از باغات آن، میلۀ گل سیب با برپایی محافل فرهنگی همراه است.[۱۴۵] در برنامه‌های فرهنگی جشن گل سیب در میدان‌وردک، قبل از تسلط طالبان بیشتر سخن از تشویق جوانان به‌مشارکت اجتماعی و محتوای اشعار و مقالات، مشکلات جامعه و تشویق به زندگی صلح‌آمیز بود؛ اما در زمان حاکمیت طالبان علاوه ‌بر حذف کامل زنان از این‌گونه مراسم‌ها، این نوع جشن‌ها و جشنواره‌ها بسیار کمرنگ شده است و محتوای بیشتر اشعار را تمجید از طالبان تشکیل می‌دهد.[۱۴۶]

2. پروان و غور

در سال‌های اخیر علاوه‌ بر ولایت میدان‌وردک، در ولسوالی‌های شیخعلی و غوربند ولایت‌ پروان و ولسوالی شهرک و لایت غور نیز مردم شاهد برگزاری این جشن بودند. در شیخعلی باغداران سالانه بیش از 6000 تن سیب از باغات این ولسوالی برداشت می‌کنند. در ولایت پروان علاوه‌بر برنامه‌های فرهنگی مانند خواندن مقاله و شعر و مشاعره، ورزش‌های رزمی و مسابقات ورزشی مانند والیبال و بزکشی و همچنین نمایش‌های هنری مانند تآتر اجرا می‌شد.[۱۴۷] در ولسوالی شهرک ولایت غور برای نخستین‌بار در 2 اکتبر 2014م، جشن گل سیب با حضور باغداران، ولسوال (شهردار) شهرک و همکاری برنامۀ ثبات، برگزار شد. سیب ولایت غور که خیلی خوش‌مزه هم است، به‌نام سیب کمنج یاد می‌شود. این نوع سیب در ولایات غربی افغانستان مشهور و نسبت به سیب دیگر شهرها گران‌تر است.[۱۴۸]

کارکردها

پژوهشگران و کارشناسان رسانه‌ها، جشن گل سیب را دارای کارکردهای ذیل دانسته‌اند:

1.تقویت فرهنگ و ادب

برگزاری میلۀ گل سیب با حضور فرهنگیان و اهالی ادب و در میان گذاشتن مطالب و اشعار سودمند باعث غنا و ارتقای فرهنگ می‌شود.[۱۴۹]

2. تقویت شناخت

برگزاری این مراسم‌ها برای افزایش شناخت کشورهای دیگر از فرهنگ، تاریخ و محصولات افغانستان مفید است.[۱۵۰]

4. تقویت دوستی

برپایی چنین مراسم‌های با حضور هزاران شرکت‌کننده از شهرهای مختلف افغانستان سبب تحکیم دوستی مردم و اقوام با همدیگر است.[۱۵۱]

4. تحکیم وحدت ملی

شرکت مردم با اقوام و گروه‌های مختلف با نظرات گوناگون در رویدادهای این‌چنین اتحاد مردم را تقویت می‌کند.[۱۵۲]

5. گسترش فرهنگ باغداری

باغداران و کشاورزان به این باور بودند که برگزاری این میله می‌تواند نظر مسئولین را برای کمک به بازاریابی و گسترش فرهنگ باغداری جلب کند.[۱۵۳]

6. تقویت نشاط

در یک کشور جنگ‌زده که همیشه استرس‌های ناشی از ناامنی و خشونت در زندگی مردم سایه افکنده است، خیلی مهم است که برنامه‌های شاد و پرنشاط، اجرا شود و جشن گل سیب یکی از این برنامه‌های نشاط‌آفرین است که مشارکت‌کنندگان لحظاتی را به‌دور از غم و اتفاقات بد، به تفریح و شادی می‌پردازند و در کنار همدیگر روز مسرت‌بخشی را سپری می‌کنند.[۱۵۴]

7. تقویت اقتصاد

رشد حاصلات باغداری سیب باعث تغیرات چشم‌گیر در زندگی اقتصادی باغداران و خانواده‌ها شده است و فروش آن در سایر ولایات و صادارات به کشورهای دیگر عواید یک میلیون و پانصد هزار دلاری در 2016م، در پی داشته است.[۱۵۵]

8.عرضه دیگر محصولات

همزمان با برگزاری این مراسم، نمایشگاه‌های محصولات کشاورزی مانند زعفران، میوۀ خشک (خشکبار) و عسل و همچنین نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری مانند کتابفروشی و خطاطی نیز برپا می‌شود.[۱۵۶]

9. تقویت ورزش

با برگزاری نمایش انواع سبک‌های ورزشی و راه‌اندازی مسابقات در مراسم جشن گل سیب، مردم به‌خصوص جوانان و نوجوانان به ورزش تشویق می‌شوند.[۱۵۷]

10.تقدیر از باغداران

به‌بهانۀ برگزاری جشن گل سیب از سوی مقامات محلی ولایات، از باغدران به‌دلیل تحمل زحمات زیاد و تشویق آنها برای رشد و ارتقای محصولات و تأکید به غرس نهال‌های بیشتر سیب نیز تقدیر می‌شود.[۱۵۸]

11. آگاهی از خواص سیب

با حضور متخصصین تغذیه در جشن گل سیب، مردم به استفادۀ بیشتر از سیب در سبد غذایی خود ترغیب و از خواص آن برای سلامتی افراد و پیشگیری از امراض مختلف، آگاه می‌شوند.[۱۵۹]

12.جلب حمایت مسئولان

از دیگر کارکرد این جشن توجه مسئولان حکومتی به کشاورزان و کمک به آنها در زمینۀ آفت‌زدایی و رشد بهتر محصولات آنها، تقویت نهال‌شانی و گسترش تولید میوه‌های مختلف می‌توان نام برد.[۱۶۰]

13. تقویت صلح

برگزاری چنین مراسم‌هایی خشونت را کاهش می‌دهد و صلح و آرامش را در کشور تقویت می‌کند.[۱۶۱]

میله سمنک

آیین سمنک‌پزان، رسمی کهن در افغانستان بوده[۱۶۲] و همانند جشن نوروز، پیشینۀ آن به عهد باستان برمی‌گردد[۱۶۳] و بخشی از فرهنگ دیرینۀ این سرزمین به‌شمار می‌رود.[۱۶۴] پس از آمدن اسلام در افغانستان، این مراسم جنبۀ مذهبی یافته است.[۱۶۵] و غذای خاص حضرت فاطمه زهرا (س) نامیده شد. در ایران نیز این غذا در آیین‌های ملی و مذهبی، طبخ می‌شود؛ از جمله به‌مناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا با مرسم خاص و به‌عنوان نذر و برای توسل به حضرت زهرا تهیه می‌شود. این غذا در میلاد پیامبر اکرم نیز در شهرهای مختلف ایران از جمله شهررضا آماده می‌شود.[۱۶۶]

گسترۀ جغرافیایی

جغرافیای پخت سمنک، آسیای میانه و ایران را شامل می‌شود. مردم افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و قیرقیرستان، سمنک را در شب نوروز تهیه می‌کنند، اما در ایران سمنو را علاوه ‌بر روزهای نزدیک به ‌سال نو،[۱۶۷] در مناسبت‌های مذهبی به‌خصوص در ایام شهادت فاطمۀ زهرا نیز می‌پزند.[۱۶۸] سمنک شباهت بسیار به نوعی پودینگ محبوب در فنلاند و سوئد دارد.[۱۶۹]

مواد اولیه

سمنک از ترکیب آرد، آب و جوانۀ گندم تهیه می‌شود.[۱۷۰] برای به‌دست‌آوردن 10 لیتر سمنک، 3 کیلو گندم و مقداری آرد لازم است[۱۷۱] و در صورت تمایل مغز پسته، گردو و بادام هم به آن اضافه می‌شود.[۱۷۲]

روش تهیۀ سمنک

چند هفته مانده به‌سال نو، مقداری گندم را پاک کرده، یک‌ یا دوبار آن ‌را با آب سرد می‌شویند و برای جوانه زدن خیس می‌کنند؛ طوری که به‌اندازۀ یک‌بند انگشت آب روی گندم در ظرف باشد. زمان خیس‌خوردن گندم سه روز به‌طول می‌انجامد و در این مدت آب آن‌ را چندبار عوض می‌کنند. پس از خیساندن، گندم ‌را در ظرف مناسب پهن می‌کنند روی آن پارچۀ نازک نخی[۱۷۳] می‌گذارند تا جوانه بزند. هر روز روی پارچه کمی آب می‌پاشند تا جوانه‌ها رشد کنند. جوانۀ گندم به‌مدت 15 روز به 20 سانت می‌رسد. سپس ریشه‌های گندم جوانه‌زده چرخ می‌شود تا شیرۀ آن بیرون بیاید. شیرۀ گندم با مقداری متناسب آب و آرد مخلوط می‌شود.[۱۷۴]

مراحل پخت سمنک

ابتدا آرد را داخل دیگ مناسب ریخته، شیرۀ گندم را به‌تدریج به آن اضافه می‌کنند تا به‌صورت مایع رقیق درآید. سپس ظرف را روی حرارت قرار داده و هم می‌زنند تا غلظت آن بیشتر شود و طی چند مرحله پخته ‌شود. هم‌زدن مرتب سمنک، مانع از گلوله‌شدن آرد، سوختن و ته‌گرفتن آن می‌شود. آشپزان آنقدر به هم‌زدن ادامه می‌دهند تا آب سمنک به‌طور کامل گرفته شود. پس از آن کمی تفت می‌دهند و آب سرد به آن اضافه می‌کنند، این عمل سمنک را رقیق‌ و خوش‌رنگ‌تر می‌کند. سپس برای دم‌کردن سمنک، آن را به‌مدت نیم‌ساعت داخل ظرف مدوری می‌ریزند و سر دیگ را می‌پوشانند. در این مرحله می‌توان خلال بادام، پسته یا گردو هم به‌سمنک اضافه کرد. سمنک شیرینی طبیعی دارد و شکر اضافه نمی‌شود.[۱۷۵]

مناسبت پخت

این غذای مقوی را برای مصرف خانگی نیز تهیه می‌کنند اما آیین سمنک‌پزان در آستانۀ سال نو به‌صورت جمعی توسط زنان و دختران برگزار می‌شود و همچنین آن‌ را برای مراسم یادبود پیشوایان مذهب شیعه، تهیه می‌کنند.[۱۷۶]

آیین زنانه

میلۀ سمنک یک مراسم زنانه است و به‌صورت کامل توسط زنان و دختران، همراه با ساز و خواندن اشعار مختلف به‌ویژه شعر مخصوص سمنک‌پزان، اجرا می‌شود.[۱۷۷]

آداب و رسوم

1.هنگام پختن

پخت نذر سمنک، به‌طور معمول از سر شب تا صبح، زمان می‌برد، و گاهی پخت آن تا یک‌شبانه‌روز هم طول می‌کشد.[۱۷۸] زنان و دختران با شادی و خوشحالی در کنار دوستان خود همراه با ساز و آواز مخصوص سمنک‌پزان برای پخت آن بیدار می‌مانند. تعدادی به‌ قصه‌گویی، گروهی به شادمانی و تعدادی هم به‌نوبت به‌هم‌زدن سمنک مشغول می‌شوند.[۱۷۹] کودکان هم در حیاط خانه آتش روشن کرده به بازی و نشاط می‌پردازند.[۱۸۰]

2.بعد از پختن

پس از آنکه سمنک خوب دم کشید و آمادۀ خوردن شد، بانوان و دوشیزگان بعد از ادای نماز صبح، دور دیگ سمنک جمع شده به دعا و خواستن حوایج می‌پردازند. بعد از آن درب دیگ را برداشته، نذر سمنک را بین خود، فامیل، خویشان و همسایگان تقسیم می‌کنند[۱۸۱] و سهم همسایگان را توسط کودکان درحالی که لباس‌های عید نوروز را بر تن دارند، صبح زود می‌فرستند. در مقابل، خانواده‌هایی که سمنک را دریافت کرده‌اند مقداری پول نقد[۱۸۲] یا شیرینی، میوۀ خشک، نمک و پنبه به‌دست کودکان می‌دهند.[۱۸۳]

شعر سمنک

بخشی از شعر سمنک که دختران همراه با دایره می‌خوانند این است:[۱۸۴]الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیق

بعد نمادین سمنک

سمنک نماد زایش و باروری گیاهان در فصل بهار محسوب می‌شود.[۱۸۵] آیین سمنک‌پزان با نیت برآورده شدن حاجت‌های عمومی و شخصی همراه است. زنان پخت سمنک را با آرزوی صلح و امنیت در جامعه شروع می‌کنند.[۱۸۶] آنها معتقدند سمنک با خود خیر و برکت می‌آورد[۱۸۷] و طعم و رنگ اصلی آن را به فال نیک می‌گیرند[۱۸۸] و نشانۀ قبولی حاجات می‌دانند.[۱۸۹] آنها قبل از پخت سمنک، به نیایش می‌پردازند و پس از حکایت تاریخچۀ آن توسط بانوی باسوادی که او را «آتون» می‌نامند، در حق امام حسن و امام حسین که سمنک غذای آن‌ها بوده است دعا کرده و کار را آغاز می‌کنند.[۱۹۰]

کارکردها

1.اجتماعی

میلۀ سمنک‌پزان کار گروهی و دوستانه است. از ابتدای این مراسم تعدادی از بانوان و دوشیزگان کنار هم چه در مقدمات تهیۀ سمنک و چه در زمان پخت آن و چه در برنامۀ آوازخوانی و پایکوبی، تا انتهای کار با صمیمیت و نشاط، مشارکت می‌کنند. این مشارکت به رفع کدورت‌ها و ایجاد صمیمیت بیشتر منجر می‌شود.[۱۹۱]

2.اقتصادی

در سال‌های اخیر فروش سمنک و سبزۀ آن رونق گرفته است و برخی از این طریق، درآمدزایی می‌کنند.[۱۹۲] خرید و فروش سبزۀ سمنک فقط در فصل بهار و قبل از گرم شدن هوا انجام می‌شود.[۱۹۳]

3.فرهنگی و مذهبی

سمنک‌پزی در میان مردم آسیای میانه و ایران به یک سنت دیرپای تبدیل شده است و خانواده‌ها سمنک را غذای نذری و متبرک می‌دانند.[۱۹۴] برخی مردم عقیده دارند کشت‌کنندۀ سمنک باید فردی نمازخوان، با طهارت و اهل پاکی باشد و کشت سمنک را در گوشه و دور از شلوغی انجام دهد تا نتیجۀ مطلوبی از آن بگیرند و سمنک به‌درستی رشد کند.[۱۹۵]

ارزش غذایی

فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سمنک برای سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌های مختلف از جمله سرطان، مؤثر است.[۱۹۶] این غذای مفید، حاوی ویتامین‌های B1، B3، B5، B8 و B12، همچنین دارای فسفر آهن K، E و A است. به‌باور متخصصان پوست و مو و زیبایی، جوانۀ گندم ریزش مو، جوش صورت، شورۀ سر و ناراحتی‌های پوستی را درمان و به‌جهت دارا بودن املاح معدنی، از سرطان روده جلوگیری می‌کند. این مادۀ غذایی در رفع خستگی و بی‌حالی، دردهای عضلانی و کلسترول بالا مؤثر است.[۱۹۷] این نوع غذا به‌دلیل خواص زیاد، بیشتر برای کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران استفاده می‌شود.[۱۹۸]

میله توت

میلۀ توت در برخی شهرهای افغانستان به‌ویژه پنجشیر از قدمت تاریخی برخوردار است و همه‌ساله در این ولایت برگزار می‌شود.[۱۹۹]این جشن که مردم برای برپایی آن لحظه‌شماری می‌کنند،[۲۰۰] در فصل تابستان به‌ویژه در روزهای آخر برداشت توت با مشارکت مسئولان، اهالی فرهنگ و ادب و اقشار مختلف مردم از ولایت‌های افغانستان با سخنرانی مقامات حکومتی آغاز می‌شود و با شعر، آوازخوانی، موسیقی و صحبت‌های تخصصی با موضوع باغداری و کشاورزی ادامه می‌یابد.[۲۰۱] میلۀ توت به‌طور معمول در ساعت 10 صبح تا عصر برگزار می‌شود[۲۰۲] اما بعضی اوقات از عصر شروع می‌شود و تا چهار صبح ادامه دارد.[۲۰۳]

آداب پذیرایی

خوردن توت به همراه دوغ
خوردن توت به همراه دوغ

میزبانان با آمادگی قبلی با انواع توت، دوغ و دوغ‌بادرنگ (آب‌دوغ‌خیار) همراه غذا، به پذیرایی از مهمانان اقدام می‌کنند و طبق رسوم مناطق شمالی همراه صرف توت باید دوغ هم باشد، آن‌هم دوغ با ترکیبات و طعم‌های مختلف مانند دوغ با طعم سیر، دوغ با طعم پودِینَه (پونۀ کوهی) و دوغ با مُرچ (فلفل)، دوغ چکه‌ای (چکیده‌ای) و دوغ ماستی.[۲۰۴]

میلۀ توت در حاکمیت طالبان

بر خلاف دوران پیش از طالبان که حضور زنان در این جشن پررنگ بود،[۲۰۵] در سال 1402ش، میلۀ توت با حضور مقامات طالبان، بدون مشارکت زنان و بدون آوازخوانی و نواختن موسیقی در پنجشیر برگزار شد.[۲۰۶]

مکان برگزاری

مسئولان برگزاری این مراسم تلاش می‌کنند جشن را در مکان‌های سرباز و سرسبز برپا کنند. در برخی سال‌ها محل مناسب برای شرکت‌کنندگان جشن، در فضای باز کنار رود پرآب پنجشیر در نظر گرفته می‌شود که برای مردم خیلی خوشحال کننده و رضایت‌بخش است[۲۰۷] و جوانان هم گاهی در کنار چشمه‌ها این جشن را برگزار می‌کنند.[۲۰۸]

کارکردها

1. فرهنگی

الف) تبادل فرهنگی؛ برنامه‌های متنوع این جشن با حضور شرکت‌کنندگان از شهرهای مختلف با فرهنگ‌های گوناگون، عاملی برای فعال شدن فرهنگیان،[۲۰۹] ارتباط مردم با اهالی فرهنگ، هنر و ادب و تبادل فرهنگی بین آنها است.[۲۱۰]

ب‌) تقویت وحدت و همدلی؛ مشارکت انبوه جمعیت از ولایات مختلف دل‌ها را به‌همدیگر نزدیک می‌کند و گامی به‌سوی تقویت وحدت ملی است.[۲۱۱]

ج‌) عرضۀ کتاب؛ یکی از کارکردهای میلۀ توت برپایی نمایشگاه کتاب و عرضۀ محصولات فرهنگی است که با استقبال مردم مواجهه می‌شود.[۲۱۲]

جشنواره فرهنگی میله توت در پنجشیر
برگزاری جشنواره فرهنگی میله توت در پنجشیر

د‌) دیدار فرهنگی؛ جشن توت فرصتی مغتنم برای آشنایی و تجدید دیدار اهالی ادب، هنر و فرهنگیان است. آنها در این مراسم اشعار خود را با موضوع صلح، وحدت ملی و وصف توت برای همدیگر و تمام شرکت‌کنندگان می‌خوانند.[۲۱۳]

ه‌) تقویت دوستی و برادری؛ حضور اقشار مختلف مردم، نویسندگان، علما، شعرا هنرمندان، محبت و برادری را بین مردم افزایش می‌دهد.[۲۱۴]

2. آموزشی

برگزاری جشن توت زمینۀ آگاهی‌بخشی به مردم به‌خصوص جوانان را در مسایل مختلف حفظ ارزش‌ها، هویت و فرهنگ فراهم می‌کند.[۲۱۵]

3. هنری

میلۀ توت در پنجشیر بهانه‌ای برای معرفی هویت فرهنگی این ولایت در بین اقوام افغانستان است.[۲۱۶] برگزاری نمایش تآتر و استقبال مردم از این برنامۀ جذاب یکی دیگر از کارکردهای این جشن تابستانه است.[۲۱۷]

4. اقتصادی

الف) برپایی نمایشگاه انواع محصولات؛ هنگام برپایی میلۀ توت در کنار عرضۀ انواع توت، فراورده‌ها و داشته‌های دیگر ولایت پنجشیر مانند عکس، کتاب،[۲۱۸] غذاهای متنوع و صنایع دستی زنان نیز در معرض عموم به نمایش گذاشته می‌شود.[۲۱۹]

ب‌) تقویت درآمد مالی؛ هنگام برپایی میلۀ توت، فروشگاه‌های توت در کنار خیابان‌ها راه‌اندازی می‌شود و توت‌فروشان سعی می‌کنند از فرصت برگزاری میلۀ توت استفاده کنند و فروش توت خود را برای مردمی که از سایر ولایات می‌آیند، بیشتر کنند تا هزینه‌های زندگی را تأمین کنند.[۲۲۰]

توت کبود-توت خودی-توت سفید
انواع توت مانند توت کبود، توت خودی و توت سفید

ج‌) عرضۀ انواع توت؛ این جشنواره انواع توت مانند توت کبود، توت خودی و توت سفید به نمایش گذاشته می‌شود و سپس برای پذیرایی مهمانان عرضه می‌شود. بهترین توت، توت کبود است که هم شیرینی زیاد دارد و هم آبدار است.[۲۲۱]

5. تقویت نشاط اجتماعی

مردم با برپایی این جشن برنامه‌های شادی مانند تفنگ‌بازی و قرصک را اجرا می‌کنند تا لحظاتی را دور از غم و سختی‌های زندگی به تفریح و سرگرمی بپردازند و شادی خود را با همدیگر تقسیم کنند.[۲۲۲]

6. ترویج مهمان‌نوازی

مهمان‌نوازی در میلۀ توت، اخلاق اجتماعی و دیگر‌پذیری را تقویت می‌کند و مردم پنجشیر با برپایی جشن توت، مهمان‌نوازی خود را به‌رخ شرکت‌کنندگان در جشنواره می‌کشند و در یک فضای پر از صمیمیت از مهمانان به‌گرمی استقبال می‌کنند.[۲۲۳]

7. تقویت کار گروهی

برای برپایی این جشن همه مردم به‌ویژه جوانان مشارکت دارند و از قبل بین آنها تقسیم کار صورت می‌گیرد و هر فردی کاری را عهده‌دار می‌شود تا برنامه با نظم خاصی اجرا شود.[۲۲۴]

میله گل نارج

میلۀ گل نارنج نخستین‌بار در 1340ش، در ولایت ننگرهار با برنامۀ مشاعره برگزار شد.[۲۲۵] برخی منابع، سابقۀ مشاعره در جشن گل نارنج را تا 500 سال برآورد کرده‌اند.[۲۲۶] میلۀ گل نارنج در فصل بهار از تاریخ 10 تا 30 حمل (فروردین) در هنگامۀ شکفتن درختان نارنج و در حالی که عطر آن تمام شهر را فرا می‌گیرد با حضور پر تعداد مردم برگزار می‌شود.[۲۲۷]

مکان برگزاری

این جشن در هتل‌های معروف شهر جلال‌آباد و یا در یکی از باغ‌های این شهر برپا می‌شود. کاخ شاهی،[۲۲۸] هتل سپین‌غر و باغ تاریخی سراج‌العماره از جملۀ مکان‌های برگزاری میلۀ گل نارنج است.[۲۲۹]

تنوع شرکت‌کنندگان

در این آیین فرهنگی، اقشار مختلف مردم شرکت می‌کنند؛ برای مثال در 1391ش، صدها تن از مقامات حکومتی و نیز شرکت‌کنندگانی از شهرهای کابل، پکتیا، پکتیکا، خوست، کنر، لغمان و عده‌ای از فرهنگیان پیشاور پاکستان در میلۀ گل نارنج شرکت کردند.[۲۳۰]

برنامه‌های متنوع

مراسم با سخنرانی مقامات حکومتی در مورد تاریخچۀ این جشن و اهمیت آن در رشد و توسعۀ فرهنگی شروع می‌شود. شعرخوانی و مشاعره بین شرکت‌کنندگان بیشترین زمان را در این جشن به خود اختصاص می‌دهد[۲۳۱] و قبل از حاکمیت طالبان، موسیقی، آوازخوانی، اجرای تئاتر، اتن (نوعی رقص محلی) و پایکوبی نیز در این مراسم رواج داشت.[۲۳۲]

نقش نهاد‌های فرهنگی و ادبی

برگزاری برنامۀ جشن به‌عهدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان بوده و پذیرایی مهمانانی که از شهرها و حتی از کشور پاکستان دعوت می‌شوند مربوط این وزارت خانه است که اجرای آن را ‌اهالی فرهنگ و ادب عهده‌دار می‌شوند و همچنین تعدادی از مردم به‌خصوص جوانان به‌دلیل علاقه‌ای که به ‌این مراسم دارند به‌صورت داوطلبانه در برپایی این جشن سهم می‌گیرند.[۲۳۳] مسئولان برگزاری، از مدت‌ها قبل با اعلام رسمی برای ارسال شعر در این جشن فراخوان می‌دهند.[۲۳۴]

محتوای اشعار

شاعران به‌طور عام موضوعات دینی، اجتماعی و حماسی را در شعر خود می‌گنجانند و بیشتر اشعار آنها را طنز، مسائل انتقادی، عملکرد مسئولین، اختلاس، فساد اداری، دعوت ملت به بیداری، وحدت ملی و آبادانی کشور شامل می‌شود.[۲۳۵] همچنین دیگر موضوعات روز مانند صلح، رفتار عاری از خشونت، مبارزه با فساد، حمایت از اقشار ضعیف جامعه و در حکومت طالبان حمایت از تحصیل دختران محتوای این  اشعار را تشکیل می‌دهد.[۲۳۶]

کارکردها

1. فرهنگی

الف) تقویت همبستگی مردم؛ با مشارکت مردم از ولایات مختلف در میلۀ گل نارنج، همگرایی بین آنها تقویت می‌شود.[۲۳۷] سفر مردم دیگر شهرها به ننگرهار همراه با خانواده و دوستان خود، سبب آشنایی با ساکنان دیگر شهرها شده و رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کنند.[۲۳۸]

بزم شعرخوانی گل نارنج در ننگرهار؛ فروردین ماه 1401ش

ب) رواج فرهنگ کتاب‌خوانی؛ در روز برگزاری میلۀ گل نارنج در کنار برپایی نمایشگاه کتاب،[۲۳۹] از مردم نیز خواسته می‌شود مطالعه و فرهنگ کتاب‌خواندن را بین خانواده‌ها رونق بخشند.[۲۴۰]

ج) ترویج شعر و مشاعره؛ از مهم‌ترین برنامه‌های این جشن مشاعره است که تقویت و غنای شعر افغانستان را درپی دارد و شاعران خواستار گسترش فرهنگ مشاعره در دیگر شهرها می‌شوند.[۲۴۱]

د) معرفی سبک زندگی؛ بازدید مردم دیگر شهرها از جلال‌آباد و شرکت در میلۀ گل نارنج سبب آشنایی با سبک زندگی همدیگر و تأثیرپذیری از آداب و رسوم همدیگر می‌شود که در دیگرپذیری نقش پررنگی دارد.[۲۴۲]

2. اقتصادی

الف) نمایش صنایع دستی و آثار باستانی؛ همزمان با برپایی میلۀ گل نارنج، نمایشگاهی از تولیدات داخلی،[۲۴۳] صنایع دستی و آثار باستانی نیز در محل برگزاری جشن دایر می‌شود تا علاقه‌مندان از هنرهای دستی و آثار تاریخی بازدید داشته باشند.[۲۴۴]

ب) تقویت صنعت گردشگری؛ با حضور مردم از شهرهای مختلف و کشورهای دیگر در میلۀ گل نارنج، صنعت توریسم رونق می‌گیرد و آثار مثبت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.[۲۴۵]

3. اجتماعی

الف) تقویت صلح؛ مردم بر این باور هستند که جشن میلۀ گل نارنج می‌تواند انتقال‌دهندۀ پیام صلح باشد و ذهنیت مردم را از جنگ و خشونت به صلح و آرامش تغییر دهد و امنیت را تقویت کند.[۲۴۶]

ب) تقویت شادی؛ برای لذت‌بردن بیشتر از فصل بهار و نشاندن لبخند بر لبان مردم، در این جشن از موسیقی، رقص، اتن و پایکوبی و سرگرمی‌های دیگر استفاده می‌شود تا مردم خسته از جنگ و ناامنی لحظاتی را به شادی و سرور سپری کنند.[۲۴۷]

ج) مهمان‌نوازی؛ مردم ننگرهار از شرکت‌کنندگان میله و مشاعرۀ گل نارنج به گرمی و با چهرۀ گشاده استقبال می‌کنند و این مهمان‌نوازی آنها، مردم را از شهرهای مختلف برای شرکت به این جشن می‌کشاند.[۲۴۸]

د) استقبال از فصل بهار؛ مردم با برپایی این جشن باشکوه، از رسیدن بهار و فصل سرسبزی طبیعت استقبال می‌کنند و حیات و زیبایی طبیعت را گرامی می‌دارند.[۲۴۹]

4. تقویت سلامتی

الف) ورزش؛ در جشن گل نارنج نمایش‌ رشته‌های مختلف ورزشی مانند ورزش باستانی، ژیمناستیک و انواع ورزش‌های رزمی به‌ نمایش گذاشته می‌شود تا مردم به زندگی سالم و ورزش رو بیاورند.[۲۵۰]

پانویس

  1. ↑ «مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی»، خبرگزاری دید.
  2. ↑ «نگاهی به بازی‌ های سنتی مردم افغانستان در عید نوروز»، وب‌سایت آی فیلم ۲.
  3. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص71.
  4. ↑ «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24.
  5. ↑ «نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق.
  6. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  7. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  8. ↑ رحیمی، «نوروز در شهرهای افغانستان»، وبلاگ رحیمی.
  9. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص66.
  10. ↑ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.
  11. ↑ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.
  12. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  13. ↑ «نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان.
  14. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  15. ↑ گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وبلاگ بشارت نیوز.
  16. ↑ صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.
  17. ↑ رحیمی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه.
  18. ↑ گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وبلاگ بشارت نیوز.
  19. ↑ صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.
  20. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما».
  21. ↑ تدبیر، «جشن گل سرخ»، وب‌سایت جدیدآنلاین.
  22. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص71.
  23. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.
  24. ↑ «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  25. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  26. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  27. ↑ رحیمی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه.
  28. ↑ «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  29. ↑ «زیارتگاه سخی»، ویکی شیعه.
  30. ↑ «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم.
  31. ↑ شریعتی، «نوروز در افغانستان»، وبلاگ جاغوری.
  32. ↑ «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم.
  33. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.
  34. ↑ کیانی، «نوروز در افغانستان معاصر»، وب‌سایب دانش‌نامه هزاره.
  35. ↑ صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.
  36. ↑ «جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه.
  37. ↑ «از روز ملی نهال‌شانی در سمنگان تجلیل شد»، وب‌سایت آژانس خبری باختر.
  38. ↑ «آغاز کارزار نهال‌شانی از سوی جوانان در خوست»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  39. ↑ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.
  40. ↑ رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.
  41. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص108.
  42. ↑ «میلۀ نهال‌شانی در ولایت خوست»، فیسبوک.
  43. ↑ «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.
  44. ↑ «میله و کمپاین نهال‌شانی در باغ زنانۀ شمیره»، وب‌سایت ریاست امور زنان ولایت هرات.
  45. ↑ «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.
  46. ↑ «خدمات اجتماعی»، وب‌سایت NABI AKRAM SLAMIC CNTRET.
  47. ↑ «150 هزار نهال در فراه غرس می‌شود»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور.
  48. ↑ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.
  49. ↑ «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.
  50. ↑ رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.
  51. ↑ «خدمات اجتماعی»، وب‌سایت NABI AKRAM SLAMIC CNTRET.
  52. ↑ «غرس نهال دوستی افغانستان در فصل نهال‌شانی»، وب‌سایت یوتیوب.
  53. ↑ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.
  54. ↑ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.
  55. ↑ محمدی، «آغاز کمپاین نهال‌شانی در ولایت هرات»، وب‌سایت رادیو دری.
  56. ↑ رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.
  57. ↑ «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.
  58. ↑ «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.
  59. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.
  60. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.
  61. ↑ پژواک، «جشن دهقان»، وبلاگ کلبه.
  62. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص80-81.
  63. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص80-81.
  64. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص78.
  65. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص81.
  66. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص82.
  67. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص84.
  68. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص84-85.
  69. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص83.
  70. ↑ «جشن دهقان در هرات»، وب‌سابت دوربین.
  71. ↑ «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.
  72. ↑ «جشن ملی نوروز، میله دهقان و نمایشگاه زراعتی و صنعتی برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  73. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  74. ↑ «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.
  75. ↑ کوچی، «بهار»، وب‌سایت پندار نو.
  76. ↑ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.
  77. ↑ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.
  78. ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ ارغوان.
  79. ↑ «ارغوان»، وب‌سایت بازدم.
  80. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  81. ↑ شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.
  82. ↑ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.
  83. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  84. ↑ حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62.
  85. ↑ «جشن گل ارغوان در بدخشان برگزار شد»، خبرگزاری فرهنگ.
  86. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  87. ↑ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.
  88. ↑ رحمانی، «جشن گل‌ها در افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  89. ↑ ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.
  90. ↑ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.
  91. ↑ ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.
  92. ↑ «یازدهمین جشنوارۀ ملی گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت سلام وطندار.
  93. ↑ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  94. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  95. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  96. ↑ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  97. ↑ شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.
  98. ↑ ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.
  99. ↑ «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.
  100. ↑ «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.
  101. ↑ حسین‌زاده، «نوروز؛ جشن تمام اقوام افغانستان»، وب‌سایت موسسۀ راهبردی شرق.
  102. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص69.
  103. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  104. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضۀ سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  105. ↑ احمدی، «نوروز در افغانستان»، 1385ش، ص47-50.
  106. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص67.
  107. ↑ بهزاد، «جشن‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت ماندگار.
  108. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  109. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  110. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.
  111. ↑ «آغاز سال نو و میله گل سرخ در مزارشریف»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.
  112. ↑ «جشن گل سرخ روایتی از نوروز در افغانستان»، خبرگزاری تسنیم.
  113. ↑ میرزایی، «بزکشی نبردی میان دلیران افغان»، وب‌سایت کارناوال.
  114. ↑ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت فرارو.
  115. ↑ سازمند، «بارنمایی‌های هویتی و آیینی نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران»، ص74.
  116. ↑ مرادی غیاث‌آبادی، «میلۀ گل سرخ (جشن گل سرخ)»، وبلاگ بیا تا برات بگم.
  117. ↑ عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص70-71.
  118. ↑ «میلۀ گل سرخ جشن نوروز مردمان افغانستان»، خبرگزاری مهر.
  119. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  120. ↑ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  121. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  122. ↑ «جشنواره گل کچالو در بامیان»، صفحه Bamyan Journal در یوتیوب.
  123. ↑ محمدی، «بامیان، جشن گل کچالو»، وب‌سایت فیسبوک.
  124. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  125. ↑ «تولید 380 هزار تن کچالو در بامیان»، صفحه تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  126. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  127. ↑ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  128. ↑ «جشنوارۀ گل کچالو؛ بودجه زراعت بامیان 200 میلیون افزایش یافته است»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  129. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  130. ↑ «چهارمین جشنواره گل کچالو در بامیان برگزار شد»، صفحه تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  131. ↑ اکرمی، «رقابت کچالوها در بامیان، گزارش ویژه تلویزیون بامیان»، صفحه تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  132. ↑ «دومین جشنوار گل کچالو در پایتخت هزارستان بامیان»، صفه هزارستان لند در یوتیوب.
  133. ↑ «چهارمین جشنواره گل کچالو با افتتاح پروژه‌های بزرگ زراعتی برگزار شد»، صفحه وزارت زراعت، آبیاری و مالداری در یوتیوب.
  134. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  135. ↑ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  136. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  137. ↑ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  138. ↑ «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.
  139. ↑ محفل مشاعره میله گل سیب در میدان‌وردک»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  140. ↑ «میلۀ گل سیب»، صفحۀ تلویزیون ملی در یوتیوب.
  141. ↑ «انتشارات اکسوس در میدان‌وردک نمایشگاه کتاب راه‌اندازی کرد»، صفحۀ خامه پرس در فیسبوک.
  142. ↑ محفل مشاعره میله گل سیب در میدان‌وردک»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  143. ↑ بهزاد، «جشنواره‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  144. ↑ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  145. ↑ نگاه، «نوروز چرا پایدار است؟»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  146. ↑ «میلۀ گل سیب»، صفحۀ تلویزیون ملی در یوتیوب.
  147. ↑ سامی، «جشن گل سیب در ولایت پروان»، صفحۀ تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  148. ↑ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.
  149. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  150. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  151. ↑ «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.
  152. ↑ «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.
  153. ↑ بهزاد، «جشنواره‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  154. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  155. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  156. ↑ انجمن فکری و فرهنگی جوانان شیخ‌علی، «سومین جشنوارۀ گل سیب در ولسوالی شیخ برگزار شد»، وب‌سایت فیسبوک.
  157. ↑ انجمن فکری و فرهنگی جوانان شیخ‌علی، «سومین جشنوارۀ گل سیب در ولسوالی شیخ برگزار شد»، وب‌سایت فیسبوک.
  158. ↑ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.
  159. ↑ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.
  160. ↑ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.
  161. ↑ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  162. ↑ «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  163. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  164. ↑ «دختران دانش‌آموز در بلخ جشن سمنک برگزار کردند»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  165. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص87-88.
  166. ↑ «سمنو؛ نذری به شیرینی توسل حضرت زهرا/ نذر میلاد پیامبر خوبی‌ها نسل به نسل در شهرضا منتقل می‌شود»، خبرگزاری فارس.
  167. ↑ دیانی، «تاریخچه سمنو در ایران باستان»، وب‌سایت سالماطور.
  168. ↑ «تاریخچۀ سمنو»، وب‌سایت آی‌سمنو، تاریخ درج مطلب: 31 خرداد 1399ش.
  169. ↑ «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی‌خبرید»، خبرگزاری پانا.
  170. ↑ «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
  171. ↑ «آشپزخانه نبیه»، وب‌سایت یوتیوب.
  172. ↑ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.«طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.
  173. ↑ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.
  174. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  175. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  176. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص88.
  177. ↑ «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  178. ↑ «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  179. ↑ هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.
  180. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.
  181. ↑ هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.
  182. ↑ «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  183. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.
  184. ↑ «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  185. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  186. ↑ «برگزاری میلۀ سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.
  187. ↑ «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک.
  188. ↑ «برگزاری میله سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.
  189. ↑ هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.
  190. ↑ عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص90
  191. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص100
  192. ↑ دیانی، «تاریخچه سمنو در ایران باستان»، وب‌سایت سالماطور.
  193. ↑ بره‌کی، «فروش سبزۀ سمنک در بازار رونق گرفته است»، وب‌سایت پژواک.
  194. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92-98.
  195. ↑ بره‌کی، «فروش سبزۀ سمنک در بازار رونق گرفته است»، وب‌سایت پژواک.
  196. ↑ «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.
  197. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  198. ↑ «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.
  199. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  200. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  201. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  202. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  203. ↑ «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.
  204. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  205. ↑ «برگزاری هشتمین جشنوارۀ فرهنگی توت در پنجشیر»، وب‌‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو.
  206. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  207. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  208. ↑ «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.
  209. ↑ «مهمترین کارکرد جشنواره‎‌ها فعال کردن جامعۀ فرهنگی و هنری است»، وب‌سایت خبرگزاری دانشجو.
  210. ↑ «نهمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آرمان ملی.
  211. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  212. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  213. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  214. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  215. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  216. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  217. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  218. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  219. ↑ «نهمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آرمان ملی.
  220. ↑ «شرکت مردم از سایر ولایت‌ها در میلۀ توت پروان»، صفحۀ طلوع‌نیوز در یوتیوب.
  221. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  222. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  223. ↑ فرهنگ میله توت در پنجشیر»، صفحۀ نهاد اجتماعی تنویر در فیسبوک.
  224. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  225. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  226. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  227. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  228. ↑ «میله و مشاعرۀ گل نارنج در شهر جلال‌آباد برگزار می‌شود»، وب‌سایت کلید.
  229. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  230. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  231. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  232. ↑ «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  233. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  234. ↑ «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.
  235. ↑ «مشاعرۀ گل نارنج دچار بی‌نظمی گردید»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  236. ↑ «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.
  237. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  238. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  239. ↑ «برپایی میله و بزم شعرخوانی عنعنوی گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  240. ↑ «آیین سنتی مشاعره و جشن گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت ParsToday.
  241. ↑ «برگزاری دومین مشاعرۀ گل رنارنج در ولایت ننگرهار»، وب‌سایت سحرتی‌وی.
  242. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  243. ↑ «شهر جلال‌آباد ننگرهار امروز میزبان مشاعرۀ گل نارنج بود»، وب‌سایت سلام وطندار.
  244. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  245. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  246. ↑ «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  247. ↑ «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.
  248. ↑ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  249. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  250. ↑ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.

منابع

  • تدبیر، وحید، «جشن گل سرخ»، وب‌سایت جدیدآنلاین، تاریخ درج مطلب: 11 فروردین 1388ش.
  • «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1400ش.
  • «جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
  • رجاء، نوروز، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 30 اسفند 1395ش.
  • رجایی، محمد سرور، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج: 3 فروردین 1392ش.
  • رحیمی، رمضانعلی، «نوروز در شهرهای افغانستان»، وبلاگ رحیمی، تاریخ درج مطلب: 20 اسفند 1386ش.
  • رحیمی، محمد هادی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه، تاریخ درج مطلب: 29 اسفند 1385ش.
  • «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1395ش.
  • «زیارتگاه سخی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
  • شریعتی، حفیظ، «نوروز در افغانستان»، وبلاگ جاغوری، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1390ش.
  • شهیر، علی شیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: 2 خرداد 1396ش.
  • عابدوف، دادا جان، ترجمه، بهرام امیر احمدیان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، 1393ش.
  • گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وب‌سایت بشارت‌نیوز، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
  • «مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی»، خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ش.
  • «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 23 اسفند 1389ش.
  • «نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1395ش.
  • «نگاهی به بازی‌ های سنتی مردم افغانستان در عید نوروز»، وب‌سایت آی فیلم ۲، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اسفند ۱۳۹۶ش.
  • «نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق، تاریخ درج مطلب: 28 اسفند 1399ش.
  • «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:جشنواره‌های_محلی_افغانستان&oldid=57910»