پرش به محتوا

پیش‌نویس:گلشهر: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
project>شاهرودی
project>امان الله فصیحی
خط ۳: خط ۳:
گلشهر، نامی آشنا برای مشهدی‌ها و افغانستانی‌های مقیم این شهر است؛ محله‌ای کوچک، آرام و بی‌حاشیه که خیابان‌ها، کوچه‌ها، خانه‌ها و مغازه‌های آن با هویت و زندگی افغانستانی‌های مهاجر گره خورده است.
گلشهر، نامی آشنا برای مشهدی‌ها و افغانستانی‌های مقیم این شهر است؛ محله‌ای کوچک، آرام و بی‌حاشیه که خیابان‌ها، کوچه‌ها، خانه‌ها و مغازه‌های آن با هویت و زندگی افغانستانی‌های مهاجر گره خورده است.


== تاریخچه ==
==تاریخچه گلشهر==
گلشهر در قدیم روستایی به‌نام «گلشن» بوده که به‌مرور زمین‌های کشاورزی آن به منازل مسکونی و اجاره‌ای تبدیل و به شهر مشهد وصل شده است. این محله از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، سکونتگاه مهاجرین افغانستانی بوده است.<ref>[https://www.isna.ir/photo/97050804220/درحاشیه-گلشهر معصومی، «در حاشیه؛ گلشهر»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> اما خیلی پیش‌تر از آن، هستهٔ اولیهٔ گلشهر را آن دسته از طلاب و روحانیون افغانستانی پایه‌گذاری کردند که در سال ۱۳۵۳ش از عراق اخراج و وارد مشهد شدند.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 12.</ref>
گلشهر در قدیم روستایی به‌نام «گلشن» بوده که به‌مرور زمین‌های کشاورزی آن به منازل مسکونی و اجاره‌ای تبدیل و به شهر مشهد وصل شده است. این محله از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، سکونتگاه مهاجرین افغانستانی بوده است.<ref>[https://www.isna.ir/photo/97050804220/درحاشیه-گلشهر معصومی، «در حاشیه؛ گلشهر»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> اما خیلی پیش‌تر از آن، هستهٔ اولیهٔ گلشهر را آن دسته از طلاب و روحانیون افغانستانی پایه‌گذاری کردند که در سال ۱۳۵۳ش از عراق اخراج و وارد مشهد شدند.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 12.</ref>


== موقعیت جغرافیایی ==
== موقعیت جغرافیایی گلشهر ==
گلشهر محله‌ای در شرق شهر مشهد و بالادست «صد متری» یا «بلوار شهید بابا نظر» قرار دارد که خیابان‌های «شهید آوینی»، «سخاوت»، «کرامت»، «گلبو» و «یعقوبی» از معابر اصلی آن به‌شمار می‌آیند. محله‌های «نیزه»، «ساختمان» و «پنج تن» نیز آن را احاطه کرده‌اند.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref> گلشهر در پایین‌ترین رتبهٔ منزلت مسکونی در میان نواحی شهر مشهد قرار دارد.<ref>یوسفی، «تأملی بر مرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه‌بندی منزلتی نواحی شهر مشهد»، 61-91.</ref>
گلشهر محله‌ای در شرق شهر مشهد و بالادست «صد متری» یا «بلوار شهید بابا نظر» قرار دارد که خیابان‌های «شهید آوینی»، «سخاوت»، «کرامت»، «گلبو» و «یعقوبی» از معابر اصلی آن به‌شمار می‌آیند. محله‌های «نیزه»، «ساختمان» و «پنج تن» نیز آن را احاطه کرده‌اند.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref> گلشهر در پایین‌ترین رتبهٔ منزلت مسکونی در میان نواحی شهر مشهد قرار دارد.<ref>یوسفی، «تأملی بر مرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه‌بندی منزلتی نواحی شهر مشهد»، 61-91.</ref>


== جمعیت‌شناسی ==
== جمعیت‌شناسی گلشهر ==
۵۰–۶۵ درصد جمعیت گلشهر را مهاجران افغانستانی<ref>Abbasi_Shavazi et al, "Second Generation Afghans in Iran: Integration Identity and Return", p.78.</ref> با جمعیتی در حدود ۷۰ هزار نفر تشکیل می‌دهد.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref> قریب به‌اتفاق افغانستانی‌های ساکن گلشهر مسلمان، پیرو مذهب جعفری و از مردم هزاره بوده<ref>یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 226.</ref> و در مکان‌هایی نزدیک به هم زندگی می‌کنند.<ref>یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 233.</ref>
۵۰–۶۵ درصد جمعیت گلشهر را مهاجران افغانستانی<ref>Abbasi_Shavazi et al, "Second Generation Afghans in Iran: Integration Identity and Return", p.78.</ref> با جمعیتی در حدود ۷۰ هزار نفر تشکیل می‌دهد.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref> قریب به‌اتفاق افغانستانی‌های ساکن گلشهر مسلمان، پیرو مذهب جعفری و از مردم هزاره بوده<ref>یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 226.</ref> و در مکان‌هایی نزدیک به هم زندگی می‌کنند.<ref>یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 233.</ref>


== اقتصاد ==
== اقتصاد گلشهر ==
حدود ۲۹ درصد مهاجران افغانستانی در گلشهر، خانه‌های ملکی دارند.<ref>جمشیدیها و علی‌بابایی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، ص 80.</ref> «شلوغ بازار» شامل یک خیابان و کوچه‌های منتهی به آن، مرکز محلهٔ گلشهر را تشکیل می‌دهد که علاوه بر کارکرد اقتصادی، مرکز عمدهٔ تعاملات اجتماعی و حتی فرهنگی محله به‌شمار می‌آید.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> تراکم زیاد جمعیت افغانستانی‌ها در گلشهر سبب شده که اقتصاد محله رونق بیشتری داشته باشد.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref> «بازار ملل» که بزرگ‌ترین بازار شمال شرق کشور است، در ابتدای بلوار اصلی گلشهر، «بلوار شهید آوینی» ساخته شده است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> مهاجرین به تولید و عرضهٔ لباس و خوراکی‌های سنتی افغانستان در بازار گلشهر می‌پردازند.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 12.</ref> در این میان، دانش‌آموختگانی هم هستند که به‌دلیل فراهم نبودن اشتغال متناسب با رشتهٔ تحصیلی، به فروشندگی روی آورده‌اند.<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/73742/%C2«Ú©Ø§Ø¨Ù„‌شهر%C2»-ایران.html «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری.]</ref> ۹۶ درصد سرپرستان خانواده‌های مهاجر در گلشهر، شاغل و بیشتر آنها کارگران ساده هستند.<ref>یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 225.</ref> صاحبان مشاغل آزاد، طلاب و روحانیون گروه‌های شغلی بعدی را تشکیل می‌دهند.<ref>جمشیدیها و علی بابایی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، ص 80.</ref> بخشی از زنان در زمین‌های کشاورزی اطراف گلشهر کار می‌کنند.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref>
حدود ۲۹ درصد مهاجران افغانستانی در گلشهر، خانه‌های ملکی دارند.<ref>جمشیدیها و علی‌بابایی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، ص 80.</ref> «شلوغ بازار» شامل یک خیابان و کوچه‌های منتهی به آن، مرکز محلهٔ گلشهر را تشکیل می‌دهد که علاوه بر کارکرد اقتصادی، مرکز عمدهٔ تعاملات اجتماعی و حتی فرهنگی محله به‌شمار می‌آید.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> تراکم زیاد جمعیت افغانستانی‌ها در گلشهر سبب شده که اقتصاد محله رونق بیشتری داشته باشد.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref> «بازار ملل» که بزرگ‌ترین بازار شمال شرق کشور است، در ابتدای بلوار اصلی گلشهر، «بلوار شهید آوینی» ساخته شده است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> مهاجرین به تولید و عرضهٔ لباس و خوراکی‌های سنتی افغانستان در بازار گلشهر می‌پردازند.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 12.</ref>  


== فرهنگ و هنر ==
در این میان، دانش‌آموختگانی هم هستند که به‌دلیل فراهم نبودن اشتغال متناسب با رشتهٔ تحصیلی، به فروشندگی روی آورده‌اند.<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/73742/%C2«Ú©Ø§Ø¨Ù„‌شهر%C2»-ایران.html «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری.]</ref> ۹۶ درصد سرپرستان خانواده‌های مهاجر در گلشهر، شاغل و بیشتر آنها کارگران ساده هستند.<ref>یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 225.</ref> صاحبان مشاغل آزاد، طلاب و روحانیون گروه‌های شغلی بعدی را تشکیل می‌دهند.<ref>جمشیدیها و علی بابایی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، ص 80.</ref> بخشی از زنان در زمین‌های کشاورزی اطراف گلشهر کار می‌کنند.<ref>[https://www.etemadnewspaper.ir/fa/Main/Detail/122954/گلشهر-كجاست؟ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.]</ref>
 
== فرهنگ و هنر در گلشهر ==
فرهنگِ مراسم عروسی، عزا، مناسک مذهبی و سایر شئون اجتماعی ساکنان گلشهر با فرهنگ غالب مردم ایران متفاوت است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.</ref> ادبیات عامیانهٔ خاصی در این محله رواج دارد که در ادبیات عامیانهٔ افغانستان ریشه دارد<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.</ref> و عرضهٔ کتاب و موسیقی افغانستانی و تشکیل مدارس خودگردان، انجمن‌ها و نهادهای فرهنگی در محله به‌صورت کامل مشخص است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.</ref>
فرهنگِ مراسم عروسی، عزا، مناسک مذهبی و سایر شئون اجتماعی ساکنان گلشهر با فرهنگ غالب مردم ایران متفاوت است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.</ref> ادبیات عامیانهٔ خاصی در این محله رواج دارد که در ادبیات عامیانهٔ افغانستان ریشه دارد<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.</ref> و عرضهٔ کتاب و موسیقی افغانستانی و تشکیل مدارس خودگردان، انجمن‌ها و نهادهای فرهنگی در محله به‌صورت کامل مشخص است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.</ref>
چای سبز جایگاه ویژه‌ای در زندگی مهاجران دارد. در رستوران‌های گلشهر، «کباب» و «قابلی» مشتریان خود را دارد و دیوارهای چوبی و گچی، بخش‌های مردانه و زنانهٔ رستوران را از هم جدا می‌کند.<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/73742/%C2«Ú©Ø§Ø¨Ù„‌شهر%C2»-ایران.html «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری.]</ref>
چای سبز جایگاه ویژه‌ای در زندگی مهاجران دارد. در رستوران‌های گلشهر، «کباب» و «قابلی» مشتریان خود را دارد و دیوارهای چوبی و گچی، بخش‌های مردانه و زنانهٔ رستوران را از هم جدا می‌کند.<ref>[https://newspaper.hamshahrionline.ir/id/73742/%C2«Ú©Ø§Ø¨Ù„‌شهر%C2»-ایران.html «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری.]</ref>
هیئت‌های عزاداری، ماهیت طایفه‌ای و فامیلی دارند.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۹.</ref> حضور جوانان و نوجوانان در هیئت‌های بزرگ مهاجران به‌وضوح دیده می‌شود.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۱۴.</ref> سبک‌های سنتی عزاداری در میان مهاجرین رنگ باخته و سبک‌های عزاداری ایرانی در هیئت‌ها رواج یافته است.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۸.</ref> در گذشته «قابلی» معروف‌ترین و مهم‌ترین غذای نذری هیئت‌های افغانستانی بود؛ اما امروزه این غذا کمتر طبخ شده و جای خود را به غذاهایی چون قیمه، چلومرغ و شله‌مشهدی داده است.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۵.</ref>
هیئت‌های عزاداری، ماهیت طایفه‌ای و فامیلی دارند.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۹.</ref> حضور جوانان و نوجوانان در هیئت‌های بزرگ مهاجران به‌وضوح دیده می‌شود.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۱۴.</ref> سبک‌های سنتی عزاداری در میان مهاجرین رنگ باخته و سبک‌های عزاداری ایرانی در هیئت‌ها رواج یافته است.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۸.</ref> در گذشته «قابلی» معروف‌ترین و مهم‌ترین غذای نذری هیئت‌های افغانستانی بود؛ اما امروزه این غذا کمتر طبخ شده و جای خود را به غذاهایی چون قیمه، چلومرغ و شله‌مشهدی داده است.<ref>ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۵.</ref>


== تفریح و سرگرمی ==
== تفریح و سرگرمی در گلشهر ==
سالخوردگان مهاجر گلشهر، برای گذراندن اوقات فراغت به ورزش «تیراندازی با کمان» روی آورده‌اند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/485835/تصاویر-تیروکمان-سرگرمی-اهالی-گلشهر-مشهد «تیروکمان، سرگرمی اهالی گلشهر مشهد»، سایت فرارو.]</ref>
سالخوردگان مهاجر گلشهر، برای گذراندن اوقات فراغت به ورزش «تیراندازی با کمان» روی آورده‌اند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/485835/تصاویر-تیروکمان-سرگرمی-اهالی-گلشهر-مشهد «تیروکمان، سرگرمی اهالی گلشهر مشهد»، سایت فرارو.]</ref>


== مشکلات زیست‌محیطی ==
== مشکلات زیست‌محیطی گلشهر ==
نزدیکی «شلوغ بازار» به ایستگاه اتوبوس، درمانگاه، مؤسسات آموزشی و مدارس، این بخش را به شلوغ‌ترین بخش گلشهر تبدیل کرده است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> در مرکز گلشهر، معابر کم‌عرض هستند که باعث بروز مشکلات ترافیکی شده<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> و ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه بر این مشکل افزوده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83301417/درد-دل-مردم-گلشهر-مشهد-با-خبرنگاران «درد دل مردم گلشهر مشهد با خبرنگاران»،خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>
نزدیکی «شلوغ بازار» به ایستگاه اتوبوس، درمانگاه، مؤسسات آموزشی و مدارس، این بخش را به شلوغ‌ترین بخش گلشهر تبدیل کرده است.<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> در مرکز گلشهر، معابر کم‌عرض هستند که باعث بروز مشکلات ترافیکی شده<ref>اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.</ref> و ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه بر این مشکل افزوده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83301417/درد-دل-مردم-گلشهر-مشهد-با-خبرنگاران «درد دل مردم گلشهر مشهد با خبرنگاران»،خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع==
* اخلاقی، آمنه و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، ۲۵ دی‌ماه ۱۳۹۳ش.
*اخلاقی، آمنه و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، ۲۵ دی‌ماه ۱۳۹۳ش.
* «تیروکمان، سرگرمی اهالی گلشهر مشهد»، سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
*«تیروکمان، سرگرمی اهالی گلشهر مشهد»، سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
* جمشیدی‌ها، غلامرضا و علی‌بابایی، یحیی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، نامهٔ علوم اجتماعی، شماره ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۸۱ش.
*جمشیدی‌ها، غلامرضا و علی‌بابایی، یحیی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، نامهٔ علوم اجتماعی، شماره ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۸۱ش.
* «درد دل مردم گلشهر مشهد با خبرنگاران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ انتشار: ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
*«درد دل مردم گلشهر مشهد با خبرنگاران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ انتشار: ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
* ظریف پویا، محمدمحسن و صدر نبوی، فاطمه، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، نامه انسان‌شناسی، سال هفدهم، شماره ۳۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش.
*ظریف پویا، محمدمحسن و صدر نبوی، فاطمه، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، نامه انسان‌شناسی، سال هفدهم، شماره ۳۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش.
* «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ش.
*«کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ش.
* «گلشهر کجاست»، وب‌سایت روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۳۹۸ش.
*«گلشهر کجاست»، وب‌سایت روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۳۹۸ش.
* معصومی، علیرضا، «در حاشیه؛ گلشهر»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۱۳۹۷ش.
*معصومی، علیرضا، «در حاشیه؛ گلشهر»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۱۳۹۷ش.
* یوسفی، علی، «تأملی بر مرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه‌بندی منزلتی نواحی شهر مشهد»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش.
*یوسفی، علی، «تأملی بر مرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه‌بندی منزلتی نواحی شهر مشهد»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش.
* یوسفی، علی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، مسائل اجتماعی ایران، شماره ۱، تابستان ۱۳۹۲ش.
*یوسفی، علی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، مسائل اجتماعی ایران، شماره ۱، تابستان ۱۳۹۲ش.
* Abbasi_Shavazi, Mohammad Jalal et al. "Second Generation Afghans in Iran: Integration Identity and Return", Kabul: Afghanistan Research and Evaluation Unit (AREU), 2008.
*Abbasi_Shavazi, Mohammad Jalal et al. "Second Generation Afghans in Iran: Integration Identity and Return", Kabul: Afghanistan Research and Evaluation Unit (AREU), 2008.


{{خراسان رضوی-افقی}}
{{خراسان رضوی-افقی}}

نسخهٔ ۲۴ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۳۷

گلشهر؛ از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین سکونت‌گاه‌های مهاجرین افغانستانی در مشهد.

گلشهر، نامی آشنا برای مشهدی‌ها و افغانستانی‌های مقیم این شهر است؛ محله‌ای کوچک، آرام و بی‌حاشیه که خیابان‌ها، کوچه‌ها، خانه‌ها و مغازه‌های آن با هویت و زندگی افغانستانی‌های مهاجر گره خورده است.

تاریخچه گلشهر

گلشهر در قدیم روستایی به‌نام «گلشن» بوده که به‌مرور زمین‌های کشاورزی آن به منازل مسکونی و اجاره‌ای تبدیل و به شهر مشهد وصل شده است. این محله از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون، سکونتگاه مهاجرین افغانستانی بوده است.[۱] اما خیلی پیش‌تر از آن، هستهٔ اولیهٔ گلشهر را آن دسته از طلاب و روحانیون افغانستانی پایه‌گذاری کردند که در سال ۱۳۵۳ش از عراق اخراج و وارد مشهد شدند.[۲]

موقعیت جغرافیایی گلشهر

گلشهر محله‌ای در شرق شهر مشهد و بالادست «صد متری» یا «بلوار شهید بابا نظر» قرار دارد که خیابان‌های «شهید آوینی»، «سخاوت»، «کرامت»، «گلبو» و «یعقوبی» از معابر اصلی آن به‌شمار می‌آیند. محله‌های «نیزه»، «ساختمان» و «پنج تن» نیز آن را احاطه کرده‌اند.[۳] گلشهر در پایین‌ترین رتبهٔ منزلت مسکونی در میان نواحی شهر مشهد قرار دارد.[۴]

جمعیت‌شناسی گلشهر

۵۰–۶۵ درصد جمعیت گلشهر را مهاجران افغانستانی[۵] با جمعیتی در حدود ۷۰ هزار نفر تشکیل می‌دهد.[۶] قریب به‌اتفاق افغانستانی‌های ساکن گلشهر مسلمان، پیرو مذهب جعفری و از مردم هزاره بوده[۷] و در مکان‌هایی نزدیک به هم زندگی می‌کنند.[۸]

اقتصاد گلشهر

حدود ۲۹ درصد مهاجران افغانستانی در گلشهر، خانه‌های ملکی دارند.[۹] «شلوغ بازار» شامل یک خیابان و کوچه‌های منتهی به آن، مرکز محلهٔ گلشهر را تشکیل می‌دهد که علاوه بر کارکرد اقتصادی، مرکز عمدهٔ تعاملات اجتماعی و حتی فرهنگی محله به‌شمار می‌آید.[۱۰] تراکم زیاد جمعیت افغانستانی‌ها در گلشهر سبب شده که اقتصاد محله رونق بیشتری داشته باشد.[۱۱] «بازار ملل» که بزرگ‌ترین بازار شمال شرق کشور است، در ابتدای بلوار اصلی گلشهر، «بلوار شهید آوینی» ساخته شده است.[۱۲] مهاجرین به تولید و عرضهٔ لباس و خوراکی‌های سنتی افغانستان در بازار گلشهر می‌پردازند.[۱۳]

در این میان، دانش‌آموختگانی هم هستند که به‌دلیل فراهم نبودن اشتغال متناسب با رشتهٔ تحصیلی، به فروشندگی روی آورده‌اند.[۱۴] ۹۶ درصد سرپرستان خانواده‌های مهاجر در گلشهر، شاغل و بیشتر آنها کارگران ساده هستند.[۱۵] صاحبان مشاغل آزاد، طلاب و روحانیون گروه‌های شغلی بعدی را تشکیل می‌دهند.[۱۶] بخشی از زنان در زمین‌های کشاورزی اطراف گلشهر کار می‌کنند.[۱۷]

فرهنگ و هنر در گلشهر

فرهنگِ مراسم عروسی، عزا، مناسک مذهبی و سایر شئون اجتماعی ساکنان گلشهر با فرهنگ غالب مردم ایران متفاوت است.[۱۸] ادبیات عامیانهٔ خاصی در این محله رواج دارد که در ادبیات عامیانهٔ افغانستان ریشه دارد[۱۹] و عرضهٔ کتاب و موسیقی افغانستانی و تشکیل مدارس خودگردان، انجمن‌ها و نهادهای فرهنگی در محله به‌صورت کامل مشخص است.[۲۰] چای سبز جایگاه ویژه‌ای در زندگی مهاجران دارد. در رستوران‌های گلشهر، «کباب» و «قابلی» مشتریان خود را دارد و دیوارهای چوبی و گچی، بخش‌های مردانه و زنانهٔ رستوران را از هم جدا می‌کند.[۲۱] هیئت‌های عزاداری، ماهیت طایفه‌ای و فامیلی دارند.[۲۲] حضور جوانان و نوجوانان در هیئت‌های بزرگ مهاجران به‌وضوح دیده می‌شود.[۲۳] سبک‌های سنتی عزاداری در میان مهاجرین رنگ باخته و سبک‌های عزاداری ایرانی در هیئت‌ها رواج یافته است.[۲۴] در گذشته «قابلی» معروف‌ترین و مهم‌ترین غذای نذری هیئت‌های افغانستانی بود؛ اما امروزه این غذا کمتر طبخ شده و جای خود را به غذاهایی چون قیمه، چلومرغ و شله‌مشهدی داده است.[۲۵]

تفریح و سرگرمی در گلشهر

سالخوردگان مهاجر گلشهر، برای گذراندن اوقات فراغت به ورزش «تیراندازی با کمان» روی آورده‌اند.[۲۶]

مشکلات زیست‌محیطی گلشهر

نزدیکی «شلوغ بازار» به ایستگاه اتوبوس، درمانگاه، مؤسسات آموزشی و مدارس، این بخش را به شلوغ‌ترین بخش گلشهر تبدیل کرده است.[۲۷] در مرکز گلشهر، معابر کم‌عرض هستند که باعث بروز مشکلات ترافیکی شده[۲۸] و ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه بر این مشکل افزوده است.[۲۹]

پانویس

  1. ↑ معصومی، «در حاشیه؛ گلشهر»، خبرگزاری ایسنا.
  2. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 12.
  3. ↑ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.
  4. ↑ یوسفی، «تأملی بر مرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه‌بندی منزلتی نواحی شهر مشهد»، 61-91.
  5. ↑ Abbasi_Shavazi et al, "Second Generation Afghans in Iran: Integration Identity and Return", p.78.
  6. ↑ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.
  7. ↑ یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 226.
  8. ↑ یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 233.
  9. ↑ جمشیدیها و علی‌بابایی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، ص 80.
  10. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.
  11. ↑ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.
  12. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.
  13. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 12.
  14. ↑ «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری.
  15. ↑ یوسفی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، ص 225.
  16. ↑ جمشیدیها و علی بابایی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، ص 80.
  17. ↑ «گلشهر کجاست»، روزنامه اعتماد.
  18. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.
  19. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.
  20. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 11.
  21. ↑ «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری.
  22. ↑ ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۹.
  23. ↑ ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۱۴.
  24. ↑ ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۸.
  25. ↑ ظریف پویا و صدر نبوی، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، ص ۲۰۵.
  26. ↑ «تیروکمان، سرگرمی اهالی گلشهر مشهد»، سایت فرارو.
  27. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.
  28. ↑ اخلاقی و دیگران، «دلایل جدایی‌گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، ص 9.
  29. ↑ «درد دل مردم گلشهر مشهد با خبرنگاران»،خبرگزاری جمهوری اسلامی.

منابع

  • اخلاقی، آمنه و دیگران، «دلایل جدایی گزینی مهاجرین افغانستانی در محلهٔ گلشهر مشهد»، دومین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، ۲۵ دی‌ماه ۱۳۹۳ش.
  • «تیروکمان، سرگرمی اهالی گلشهر مشهد»، سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: ۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
  • جمشیدی‌ها، غلامرضا و علی‌بابایی، یحیی، «بررسی عوامل مؤثر بر بازگشت مهاجرین افغانی: با تکیه بر ساکنین شهرک گلشهر»، نامهٔ علوم اجتماعی، شماره ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۸۱ش.
  • «درد دل مردم گلشهر مشهد با خبرنگاران»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ انتشار: ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ش.
  • ظریف پویا، محمدمحسن و صدر نبوی، فاطمه، «تغییرات مناسک عزاداری ماه محرم در بین افغانستانی‌های مقیم شهر مشهد در گذر زمان»، نامه انسان‌شناسی، سال هفدهم، شماره ۳۱، پاییز و زمستان ۱۳۹۹ش.
  • «کابل‌شهر» ایران، روزنامه همشهری، تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۳۹۸ش.
  • «گلشهر کجاست»، وب‌سایت روزنامه اعتماد، تاریخ انتشار: ۲۶ فروردین ۱۳۹۸ش.
  • معصومی، علیرضا، «در حاشیه؛ گلشهر»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار: ۸ مرداد ۱۳۹۷ش.
  • یوسفی، علی، «تأملی بر مرزبندی اجتماعی فضای شهری مشهد: طبقه‌بندی منزلتی نواحی شهر مشهد»، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان ۱۳۸۸ش.
  • یوسفی، علی و دیگران، «شبکهٔ اجتماعی مهاجران افغان در مشهد؛ مورد پژوهش: مهاجران ساکن شهرک گلشهر»، مسائل اجتماعی ایران، شماره ۱، تابستان ۱۳۹۲ش.
  • Abbasi_Shavazi, Mohammad Jalal et al. "Second Generation Afghans in Iran: Integration Identity and Return", Kabul: Afghanistan Research and Evaluation Unit (AREU), 2008.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:گلشهر&oldid=5521»