پرش به محتوا

پیش‌نویس:التماس دعا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
imported>علیرضا آزادوار
بهینه سازی سئو
imported>شاهرودی
 
خط ۱: خط ۱:
'''<big>التماس دعا</big>'''؛ درخواست دعا از دیگران برای خود یا دیگری در موقعیت‌های خاص.<br>
'''{{درشت|التماس دعا}}'''؛ درخواست دعا از دیگران برای خود یا دیگری در موقعیت‌های خاص.


التماس دعا، اصطلاحی معناگرایانه است که در فرهنگ دینی [[مسلمان|مسلمانان]] به‌خصوص [[شیعه|شیعیان]] از گذشته تا امروز کاربرد داشته است. درخواست [[دعا]] از دیگران در جامعه موجب ایجاد حس همبستگی، تقویت ارزش‌های انسانی، کاهش [[استرس]] و اضطراب، ایجاد [[امید]]، حفظ انسجام اجتماعی و تقویت [[ایمان]] می‌شود. در متون دینی و روایات اسلامی نیز به درخواست دعا از دیگران تأکید شده است.  
التماس دعا، اصطلاحی معناگرایانه است که در فرهنگ دینی [[مسلمان|مسلمانان]] به‌خصوص [[شیعه|شیعیان]] از گذشته تا امروز کاربرد داشته است. درخواست [[دعا]] از دیگران در جامعه موجب ایجاد حس همبستگی، تقویت ارزش‌های انسانی، کاهش [[استرس]] و اضطراب، ایجاد [[امید]]، حفظ انسجام اجتماعی و تقویت [[ایمان]] می‌شود. در متون دینی و روایات اسلامی نیز به درخواست دعا از دیگران تأکید شده است.
==واژه‌شناسی التماس دعا==
 
[[دعا|دُعا]] در فرهنگ لغت به‌معنی درخواست حاجات از درگاه خدا و سخن گفتن با او است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%AF%D8%B9%D8%A7 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه دعا.]</ref> التماس دعا نیز درخواست دعای خیر از دیگران برای برآورده شدن حاجات از درگاه [[خدا]] معرفی شده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%86 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه التماس دعا داشتن.]</ref> [[حضرت محمد|پیامبر اکرم]] دعا را از برترین [[عبادت|عبادات]]، کلید رحمت،<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/7/31/%D8%A3%D8%AD%D8%A8%D9%91 حر عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج7، ص30.]</ref> سلاح مؤمن، ستون [[دین]] و نور آسمان‌ها و زمین معرفی کرده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/468/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86 کلینی، کافی، 1407ق، ج2، ص468.]</ref> دعا برای مقاصد مختلفی مانند رفع بیماری‌ها، مشکلات مالی، کمک در تصمیم‌گیری‌ها و هر آرزوی دیگری صورت می‌گیرد.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
== واژه‌شناسی التماس دعا ==
==التماس دعا و خداباوری==
[[دعا|دُعا]] در فرهنگ لغت به‌معنی درخواست حاجات از درگاه خدا و سخن گفتن با او است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/دعا دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه دعا.]</ref> التماس دعا نیز درخواست دعای خیر از دیگران برای برآورده شدن حاجات از درگاه [[خدا]] معرفی شده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/التماس-دعا-داشتن دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه التماس دعا داشتن.]</ref> [[حضرت محمد|پیامبر اکرم]] دعا را از برترین [[عبادت|عبادات]]، کلید رحمت،<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/7/31/أحبّ حر عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج7، ص30.]</ref> سلاح مؤمن، ستون [[دین]] و نور آسمان‌ها و زمین معرفی کرده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/468/الدين کلینی، کافی، 1407ق، ج2، ص468.]</ref> دعا برای مقاصد مختلفی مانند رفع بیماری‌ها، مشکلات مالی، کمک در تصمیم‌گیری‌ها و هر آرزوی دیگری صورت می‌گیرد.<ref>[http://pajoohe.ir/حقیقت-التماس-دعا__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
[[التماس دعا]] به‌عنوان یک عمل اجتماعی و معنوی ارتباط عمیقی با خداباوری انسان‌ها دارد. این مفهوم نه‌تنها در فرهنگ مسلمانان بلکه در فرهنگ‌ها و ادیان دیگر نیز وجود دارد که نشان از نیاز انسان به ارتباط با خدا و دیگران دارد. در [[سبک زندگی]] اسلامی و شیعی درخواست دعا از دیگران نشان‌دهندۀ اعتقاد و ایمان انسان به ربوبیت خداوند و توانایی او در پاسخ‌گویی به نیازهای انسان است و اینکه به رحمت و لطف الهی باور دارد و معتقد است که دعا در زندگی انسان اثرگذار است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/246643/%D8%AF%D8%B9%D8%A7?entryviewid=246644 باباخانی، «دعا»، وب‌سایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
 
==شرایط استجابت دعا==
== التماس دعا و خداباوری ==
[[التماس دعا]] به‌عنوان یک عمل اجتماعی و معنوی ارتباط عمیقی با خداباوری انسان‌ها دارد. این مفهوم نه‌تنها در فرهنگ مسلمانان بلکه در فرهنگ‌ها و ادیان دیگر نیز وجود دارد که نشان از نیاز انسان به ارتباط با خدا و دیگران دارد. در [[سبک زندگی]] اسلامی و شیعی درخواست دعا از دیگران نشان‌دهندهٔ اعتقاد و ایمان انسان به ربوبیت خداوند و توانایی او در پاسخ‌گویی به نیازهای انسان است و اینکه به رحمت و لطف الهی باور دارد و معتقد است که دعا در زندگی انسان اثرگذار است.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/246643/دعا?entryviewid=246644 باباخانی، «دعا»، وب‌سایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref>
 
== شرایط استجابت دعا ==
در روایات اسلامی شرایط مختلفی برای قبول‌شدن دعا بیان شده است؛ از جمله:
در روایات اسلامی شرایط مختلفی برای قبول‌شدن دعا بیان شده است؛ از جمله:
*دعا به‌صورت جمعی و یاد کردن دیگران در دعا در اجابت آن مؤثر است.
* دعا به‌صورت جمعی و یاد کردن دیگران در دعا در اجابت آن مؤثر است.
*دعای دیگران در حق شخص، مانند طلب استغفار پیامبر برای مؤمنان از گناهان که در آیات قرآنی به آن اشاره شده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_64_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%A1 سوره نساء، آیه 64.]</ref> دعای انسان‌های کامل و محبوب در درگاه خدا که به‌واسطۀ جایگاه والای آنها نزد خدا در حق اشخاص دیگر صورت گرفته و پاسخ داده خواهد شد، مانند دعای پیشوای عادل، دعای فرد مظلوم، دعای فرزند صالح در حق [[پدر]] و مادر، دعای پدر در حق فرزند، دعای مؤمن در حق برادر دینی و دعای مریض.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/509/%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D9%85%D9%86 کلینی، کافی، 1407ق، ج2، ص509.]</ref>
* دعای دیگران در حق شخص، مانند طلب استغفار پیامبر برای مؤمنان از گناهان که در آیات قرآنی به آن اشاره شده است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_64_سوره_نساء سوره نساء، آیه 64.]</ref> دعای انسان‌های کامل و محبوب در درگاه خدا که به‌واسطهٔ جایگاه والای آنها نزد خدا در حق اشخاص دیگر صورت گرفته و پاسخ داده خواهد شد، مانند دعای پیشوای عادل، دعای فرد مظلوم، دعای فرزند صالح در حق [[پدر]] و مادر، دعای پدر در حق فرزند، دعای مؤمن در حق برادر دینی و دعای مریض.<ref>[https://lib.eshia.ir/11005/2/509/لانتقمن کلینی، کافی، 1407ق، ج2، ص509.]</ref>
*درخواست دعا از دیگران.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
* درخواست دعا از دیگران.<ref>[http://pajoohe.ir/حقیقت-التماس-دعا__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
==اهمیت دعا برای دیگران در آموزه‌های اسلامی==
 
در آموزه‌های اسلامی دعا کردن برای دیگران مورد تاکید قرار گرفته است. در [[اسلام]] دعا کردن نه‌تنها برای مؤمنان بلکه برای تمام انسان‌ها و حتی موجودات دیگر نیز سفارش شده است. در نیایش‌ها و دعاهای قرآنی خواسته‌ها به شکل جمعی و برای همگان درخواست شده است. از معروف‌ترین موارد دعا برای دیگران از سوی [[اهل‌بیت]]، دعاهای [[حضرت فاطمه|حضرت زهرا]] برای همسایگان و آشنایان در نیایش‌های شبانه‌اش است که مورد توجه فرزندش [[امام حسن]] قرار می‌گیرد و در جواب پرسش‌های فرزندش در این زمینه، دعا کردن برای نزدیکان را از حقوق همسایه‌ها برمی‌شمرد.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
== اهمیت دعا برای دیگران در آموزه‌های اسلامی ==
==فلسفه التماس دعا==
در آموزه‌های اسلامی دعا کردن برای دیگران مورد تأکید قرار گرفته است. در [[اسلام]] دعا کردن نه‌تنها برای مؤمنان بلکه برای تمام انسان‌ها و حتی موجودات دیگر نیز سفارش شده است. در نیایش‌ها و دعاهای قرآنی خواسته‌ها به شکل جمعی و برای همگان درخواست شده است. از معروف‌ترین موارد دعا برای دیگران از سوی [[اهل‌بیت]]، دعاهای [[حضرت فاطمه|حضرت زهرا]] برای همسایگان و آشنایان در نیایش‌های شبانه‌اش است که مورد توجه فرزندش [[امام حسن]] قرار می‌گیرد و در جواب پرسش‌های فرزندش در این زمینه، دعا کردن برای نزدیکان را از حقوق همسایه‌ها برمی‌شمرد.<ref>[http://pajoohe.ir/حقیقت-التماس-دعا__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
فلسفۀ این مسأله که افراد به یکدیگر التماس دعا می‌گویند و از دیگران طلب دعای خیر می‌کنند به این داستان بازمی‌گردد که خداوند به موسی امر کرد که با زبانی که گناه نکرده‌ای با من مناجات کن و حاجاتت را از من بخواه. موسی سؤال کرد من چگونه با زبانی که گناه نکرده‌ام، دعا کنم. خدا به او فرمود که با زبان بندۀ دیگر که گناهی نکرده‌ای، پس با زبان آنها حاجاتت را از من بخواه.<ref>[https://sokhan.iranseda.ir/detailsalbum/?g=318735 «فلسفه التماس دعا گفتن»، وب‌سایت صدای جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
 
 
== فلسفه التماس دعا ==
هنگام درخواست دعا از دیگران، در واقع از دیگران خواسته می‌شود که با [[صداقت]] و [[اخلاص]] از خداوند برای فرد ملتمس دعا، [[برکت]] و رحمت بخواهند و برای او نزد خدا [[شفاعت]] کنند. همچنین التماس دعا در آموزه‌های اسلامی نشان‌دهندۀ اعتقاد فرد [[مسلمان]] به توانایی خدا در پاسخ‌گویی به نیازهای او است و همین اعتقاد منجر به تقویت رابطۀ بین انسان و خدا می‌شود. در این حالت انسان خود را وابسته به رحمت و لطف خدا می‌بیند و از او درخواست خیر و برکت می‌کند.<ref>[https://www.delgarm.com/%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%DA%86%D9%87-%D8%A8%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C%D9%85.a314549 «در جواب التماس دعا چه بگوییم که مناسب و محترمانه باشد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref>  
فلسفهٔ این مسئله که افراد به یکدیگر التماس دعا می‌گویند و از دیگران طلب دعای خیر می‌کنند به این داستان بازمی‌گردد که خداوند به موسی امر کرد که با زبانی که گناه نکرده‌ای با من مناجات کن و حاجاتت را از من بخواه. موسی سؤال کرد من چگونه با زبانی که گناه نکرده‌ام، دعا کنم. خدا به او فرمود که با زبان بندهٔ دیگر که گناهی نکرده‌ای، پس با زبان آنها حاجاتت را از من بخواه.<ref>[https://sokhan.iranseda.ir/detailsalbum/?g=318735 «فلسفه التماس دعا گفتن»، وب‌سایت صدای جمهوری اسلامی ایران.]</ref>
==کارکردهای اجتماعی التماس دعا==
 
التماس دعا به‌عنوان یک عمل معنوی و اجتماعی علاوه بر تقویت روابط فردی در جامعه سبب پیوستگی اجتماعی نیز می‌شود. از مهم‌ترین کارکردهای اجتماعی التماس دعا عبارتند از:
هنگام درخواست دعا از دیگران، در واقع از دیگران خواسته می‌شود که با [[صداقت]] و [[اخلاص]] از خداوند برای فرد ملتمس دعا، [[برکت]] و رحمت بخواهند و برای او نزد خدا [[شفاعت]] کنند. همچنین التماس دعا در آموزه‌های اسلامی نشان‌دهندهٔ اعتقاد فرد [[مسلمان]] به توانایی خدا در پاسخ‌گویی به نیازهای او است و همین اعتقاد منجر به تقویت رابطهٔ بین انسان و خدا می‌شود. در این حالت انسان خود را وابسته به رحمت و لطف خدا می‌بیند و از او درخواست خیر و برکت می‌کند.<ref>[https://www.delgarm.com/در-جواب-التماس-دعا-چه-بگوییم.a314549 «در جواب التماس دعا چه بگوییم که مناسب و محترمانه باشد؟»، وب‌سایت دلگرم.]</ref>
#باور به اینکه افراد دیگر از او برتر و بهتر هستند. این باور سبب پذیرش دیگران، محبت و همدلی در جامعه شده و همین امر موجب ایجاد وحدت اجتماعی می‌شود.
#پس از اینکه به بهتر بودن افراد باور پیدا کرد، برای آنان ارزش و احترام ویژه‌ای قائل می‌شود. [[امام سجاد]] در [[سبک زندگی]] خود به [[کودک|کودکان]] و افراد سالخورده احترام زیادی می‌گذاشت. وی در توضیح رفتار خود سالخوردگان را از آن جهت مورد احترام می‌دانست که آنان زودتر خداپرست شده و در بندگی خدا پیشتاز هستند و در احترام به کودکان نیز آنان را به جهت اینکه کمتر مرتکب گناه شده و افراد پاک‌تری هستند مورد احترام می‌دانست.
#ایجاد حس نیازمندی و تواضع نسبت به دیگران و رهایی از تکبر موجب حفظ انسجام اجتماعی می‌شود.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
#همدلی و همگرایی اجتماعی به‌عنوان عامل وحدت و انسجام، شکل می‌گیرد.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/2979688/%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%8F-%D8%AB%D9%8F%D9%85%D9%8E%D9%91-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D8%A7%D8%B1%D9%8F%D8%A2%D8 «نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.]</ref>
#دعا کردن افراد برای همدیگر موجب ایجاد فضای مثبت در جامعه می‌شود که در آن افراد به یکدیگر کمک کرده و دعا می‌کنند. این نوع تعاملات اجتماعی همگرایی و همکاری در جامعه را تقویت می‌کند.
#التماس دعا از یکدیگر موجب کاهش استرس و اضطراب و ایجاد امید در افراد می‌شود؛ زیرا با درخواست دعا از دیگران، فرد [[احساس]] می‌کند که دیگران در کنار او حضور دارند و همین موجب آرامش او می‌شود.<ref>[https://vista.ir/w/a/16/3501j «کارکردهای اجتماعی التماس دعا»، وب‌سایت مجله ویستا.]</ref>
==کاربرد التماس دعا==


===مفهوم و کاربرد اصلی: طلب دعا در لحظات معنوی===
== کارکردهای اجتماعی التماس دعا ==
اصطلاح التماس دعا در مواقع معنوی مانند [[نماز]]<nowiki/>خواندن، [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارت]] رفتن اعم از خانۀ خدا یا اماکن مقدسه یا زیارت امامان استفاده می‌شود.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، 1390ش، ج1، ص528-529.</ref> در شب‌ها و روزهای خاص مانند [[شب قدر|شب‌های قدر]] یا روز عرفه نیز افراد از یکدیگر بیشتر التماس دعا دارند؛ زیرا می‌خواهند که برکات خاص خدا در این شب و روزها با دعای دیگران نصیب‌شان شود.<ref>[https://www.beytoote.com/fun/sms/message-prayer01-gratefulnights.html «پیام التماس دعا شب‌های قدر»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>
التماس دعا به‌عنوان یک عمل معنوی و اجتماعی علاوه بر تقویت روابط فردی در جامعه سبب پیوستگی اجتماعی نیز می‌شود. از مهم‌ترین کارکردهای اجتماعی التماس دعا عبارتند از:
# باور به اینکه افراد دیگر از او برتر و بهتر هستند. این باور سبب پذیرش دیگران، محبت و همدلی در جامعه شده و همین امر موجب ایجاد وحدت اجتماعی می‌شود.
# پس از اینکه به بهتر بودن افراد باور پیدا کرد، برای آنان ارزش و احترام ویژه‌ای قائل می‌شود. [[امام سجاد]] در [[سبک زندگی]] خود به [[کودک|کودکان]] و افراد سالخورده احترام زیادی می‌گذاشت. وی در توضیح رفتار خود سالخوردگان را از آن جهت مورد احترام می‌دانست که آنان زودتر خداپرست شده و در بندگی خدا پیشتاز هستند و در احترام به کودکان نیز آنان را به جهت اینکه کمتر مرتکب گناه شده و افراد پاک‌تری هستند مورد احترام می‌دانست.
# ایجاد حس نیازمندی و تواضع نسبت به دیگران و رهایی از تکبر موجب حفظ انسجام اجتماعی می‌شود.<ref>[http://pajoohe.ir/حقیقت-التماس-دعا__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
# همدلی و همگرایی اجتماعی به‌عنوان عامل وحدت و انسجام، شکل می‌گیرد.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/2979688/نکاتی-درباره-حدیث-الجارُ-ثُمَّ-Ø§Ù„Ø¯Ù‘Ø§Ø±ÙØ¢Ø «نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.]</ref>
# دعا کردن افراد برای همدیگر موجب ایجاد فضای مثبت در جامعه می‌شود که در آن افراد به یکدیگر کمک کرده و دعا می‌کنند. این نوع تعاملات اجتماعی همگرایی و همکاری در جامعه را تقویت می‌کند.
# التماس دعا از یکدیگر موجب کاهش استرس و اضطراب و ایجاد امید در افراد می‌شود؛ زیرا با درخواست دعا از دیگران، فرد [[احساس]] می‌کند که دیگران در کنار او حضور دارند و همین موجب آرامش او می‌شود.<ref>[https://vista.ir/w/a/16/3501j «کارکردهای اجتماعی التماس دعا»، وب‌سایت مجله ویستا.]</ref>


===کاربرد اجتماعی و تعارف‌گونه===
== کاربرد التماس دعا ==
البته این اصطلاح امروزه میان ایرانیان حالت تعارف‌گونه و نمایشی به خود گرفته است، هنگامی که فرد واقعا التماس دعای خیر دارد، باید با جملاتی که نشان از نیاز واقعی او به التماس دعا دارد، آن را از فرد مقابل بخواهد.<ref>[http://www.coca.ir/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7/ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.]</ref>
=== مفهوم و کاربرد اصلی: طلب دعا در لحظات معنوی ===
اصطلاح التماس دعا در مواقع معنوی مانند [[نماز]]<nowiki/>خواندن، [[زیارت در فرهنگ شیعه|زیارت]] رفتن اعم از خانهٔ خدا یا اماکن مقدسه یا زیارت امامان استفاده می‌شود.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، 1390ش، ج1، ص528-529.</ref> در شب‌ها و روزهای خاص مانند [[شب قدر|شب‌های قدر]] یا روز عرفه نیز افراد از یکدیگر بیشتر التماس دعا دارند؛ زیرا می‌خواهند که برکات خاص خدا در این شب و روزها با دعای دیگران نصیب‌شان شود.<ref>[https://www.beytoote.com/fun/sms/message-prayer01-gratefulnights.html «پیام التماس دعا شب‌های قدر»، وب‌سایت بیتوته.]</ref>


===موارد خاص و مستحب برای طلب دعا===
=== کاربرد اجتماعی و تعارف‌گونه ===
البته این اصطلاح امروزه میان ایرانیان حالت تعارف‌گونه و نمایشی به خود گرفته است، هنگامی که فرد واقعا التماس دعای خیر دارد، باید با جملاتی که نشان از نیاز واقعی او به التماس دعا دارد، آن را از فرد مقابل بخواهد.<ref>[http://www.coca.ir/جواب-التماس-دعا/ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.]</ref>


*'''از بیمار:''' فردی که به عیادت بیمار می‌رود، از او التماس دعا دارد.<ref>علوی گرگانی، المناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، 1395ش، ج6، ص64.</ref>
=== موارد خاص و مستحب برای طلب دعا ===
*'''از فقیر:''' شخصی که به یک نیازمند کمک می‌کند، مستحب است از او طلب دعا کند.<ref>حر عاملی، هدایۀ الامه، 1412ق، ج4، ص123.</ref>
* '''از بیمار:''' فردی که به عیادت بیمار می‌رود، از او التماس دعا دارد.<ref>علوی گرگانی، المناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، 1395ش، ج6، ص64.</ref>
*'''از بزرگان دینی:''' افراد هنگام دیدار با مراجع و شخصیت‌های مذهبی، به نشانه احترام به جایگاه معنوی آنها، طلب دعای خیر می‌کنند. این درخواست در مراسمی مانند عقد، [[مراسم عروسی|عروسی]] و [[عزاداری]] نیز از بزرگان دینی حاضر در جمع صورت می‌گیرد.<ref>[http://pajoohe.ir/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>
* '''از فقیر:''' شخصی که به یک نیازمند کمک می‌کند، مستحب است از او طلب دعا کند.<ref>حر عاملی، هدایهٔ الامه، 1412ق، ج4، ص123.</ref>
* '''از بزرگان دینی:''' افراد هنگام دیدار با مراجع و شخصیت‌های مذهبی، به نشانه احترام به جایگاه معنوی آنها، طلب دعای خیر می‌کنند. این درخواست در مراسمی مانند عقد، [[مراسم عروسی|عروسی]] و [[عزاداری]] نیز از بزرگان دینی حاضر در جمع صورت می‌گیرد.<ref>[http://pajoohe.ir/حقیقت-التماس-دعا__a-43773.aspx جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.]</ref>


===دیدگاه‌های مذهبی متفاوت در مورد درگذشتان===
=== دیدگاه‌های مذهبی متفاوت در مورد درگذشتان ===
در فرهنگ شیعیان، التماس دعا از درگذشتگان نیز جایز دانسته شده است، اما در وهابیت آن را غیرمجاز و بدعت شمرده‌اند؛ زیرا آنان معتقدند مردگان صدای زندگان را نمی‌شنوند، ولی شیعیان معتقدند مردگان با اذن خدا صدای زنده‌ها را می‌شنوند، همانطور که صحابۀ بعد از رحلت پیامبر، از او طلب مغفرت می‌کردند.<ref>کلینی، کافی، 1407ق، ج3، ص228.</ref>
در فرهنگ شیعیان، التماس دعا از درگذشتگان نیز جایز دانسته شده است، اما در وهابیت آن را غیرمجاز و بدعت شمرده‌اند؛ زیرا آنان معتقدند مردگان صدای زندگان را نمی‌شنوند، ولی شیعیان معتقدند مردگان با اذن خدا صدای زنده‌ها را می‌شنوند، همان‌طور که صحابهٔ بعد از رحلت پیامبر، از او طلب مغفرت می‌کردند.<ref>کلینی، کافی، 1407ق، ج3، ص228.</ref>


در روایات زیادی نیز بر این نکته تأکید شده که اثر دعای افراد برای یکدیگر بسیار بیشتر از دعای افراد برای خودشان است؛ وقتی انسان برای فرد دیگری دعا کند، حس همگرایی و صمیمیت به آن فرد نیز منتقل می‌شود و باعث ایجاد اخوت و دلسوزی بین آنها می‌شود.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/2979688/%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%8F-%D8%AB%D9%8F%D9%85%D9%8E%D9%91-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D8%A7%D8%B1%D9%8F%D8%A2%D8 «نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.]</ref>  
در روایات زیادی نیز بر این نکته تأکید شده که اثر دعای افراد برای یکدیگر بسیار بیشتر از دعای افراد برای خودشان است؛ وقتی انسان برای فرد دیگری دعا کند، حس همگرایی و صمیمیت به آن فرد نیز منتقل می‌شود و باعث ایجاد اخوت و دلسوزی بین آنها می‌شود.<ref>[https://khouzestan.iqna.ir/fa/news/2979688/نکاتی-درباره-حدیث-الجارُ-ثُمَّ-Ø§Ù„Ø¯Ù‘Ø§Ø±ÙØ¢Ø «نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.]</ref>


==جواب التماس دعا==
== جواب التماس دعا ==
در فرهنگ ایرانیان التماس دعا با عبارت‌هایی پاسخ داده می‌شود، مانند:  
در فرهنگ ایرانیان التماس دعا با عبارت‌هایی پاسخ داده می‌شود، مانند:
*محتاج دعا هستم.
* محتاج دعا هستم.
*حاجت‌روا باشید.
* حاجت‌روا باشید.
*اگر قابل باشم، حتما.
* اگر قابل باشم، حتماً.
*چشم به یاد شما هستم.
* چشم به یاد شما هستم.
*به شرط لیاقت...چشم.
* به شرط لیاقت… چشم.
*چشم، دعاگوی شما هستم.
* چشم، دعاگوی شما هستم.
و در مواقعی که التماس دعا واقعی‌تر و عمیق‌تر باشد، پاسخ داده می‌شود:
و در مواقعی که التماس دعا واقعی‌تر و عمیق‌تر باشد، پاسخ داده می‌شود:
*حتما عزیزم، چه دعایی برات بکنم؟
* حتماً عزیزم، چه دعایی برات بکنم؟
*حتما، انشاالله خدا گره مشکلات‌تان را باز کند.
* حتماً، انشاالله خدا گره مشکلات‌تان را باز کند.
این پاسخ‌ها علاوه بر اینکه احترام به درخواست دیگران را نشان می‌دهد، نشان‌دهندۀ روحیۀ مثبت و محبت‌آمیز در فرهنگ ایرانیان است.<ref>[http://www.coca.ir/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7/ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.]</ref>  
این پاسخ‌ها علاوه بر اینکه احترام به درخواست دیگران را نشان می‌دهد، نشان‌دهندهٔ روحیهٔ مثبت و محبت‌آمیز در فرهنگ ایرانیان است.<ref>[http://www.coca.ir/جواب-التماس-دعا/ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.]</ref>
==التماس دعا در دیگر زبان‌ها==
 
در قرآن کریم آیه‌ای وجود دارد که به مفهوم التماس دعا اشاره دارد. در این آیه برادران یوسف پس از اینکه یوسف را داخل چاه انداختند، پشیمان شده و از پدرشان حضرت یعقوب درخواست آمرزش کردند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_97_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81 سوره یوسف، آیه 97.]</ref>
== التماس دعا در دیگر زبان‌ها ==
در قرآن کریم آیه‌ای وجود دارد که به مفهوم التماس دعا اشاره دارد. در این آیه برادران یوسف پس از اینکه یوسف را داخل چاه انداختند، پشیمان شده و از پدرشان حضرت یعقوب درخواست آمرزش کردند.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/آیه_97_سوره_یوسف سوره یوسف، آیه 97.]</ref>
در زبان انگلیسی التماس دعا با عبارت keep me in your prayers واگویه می‌شود.<ref>[http://www.coca.ir/%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%B9%D8%A7/ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.]</ref>
==التماس دعا در دیگر فرهنگ‌ها==
در فرهنگ اسلامی التماس دعا به‌عنوان یک عمل مستحب شناخته شده است، اما در فرهنگ شرقی مفهوم دعا کاملا متفاوت با مسلمانان است و دعا وسیله‌ای برای ارتباط انسان با خدا شناخته نمی‌شود، بلکه شامل تأملات، مانتراها و خواندن متون مقدس است. در آنجا دعا بیشتر جنبۀ فردی داشته و بر آرامش ذهن و روح تکیه دارد، به همین دلیل اصطلاح التماس دعا میان آنان کمتر مشاهده می‌شود. 


در فرهنگ سرخ‌پوستان آمریکای شمالی نیز دعا به‌صورت مناسکی و دسته‌جمعی برگزار می‌شود و هدف آن ایجاد هماهنگی با طبیعت و نیروهای معنوی است و بنابراین التماس دعا میان آنان جایی ندارد. در فرهنگ مسیحیت دعا و درخواست دعا برای یکدیگر جایگاه ویژه‌ای دارد. در آموزه‌های مسیحی به این نکته تأکید شده است که افراد برای یکدیگر دعا کنند تا از برکات و رحمت الهی بهره‌مند شوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/88983/%D8%AF%D8%B9%D8%A7-%D8%A7%D8%B2-%D8%B3%D9%87-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1 بخشنده و دی گیل، «دعا از سه منظر»، 1386ش.]</ref>
در زبان انگلیسی التماس دعا با عبارت keep me in your prayers واگویه می‌شود.<ref>[http://www.coca.ir/جواب-التماس-دعا/ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.]</ref>
==پانویس==
 
{{پانویس}}  
== التماس دعا در دیگر فرهنگ‌ها ==
==منابع==
در فرهنگ اسلامی التماس دعا به‌عنوان یک عمل مستحب شناخته شده است، اما در فرهنگ شرقی مفهوم دعا کاملاً متفاوت با مسلمانان است و دعا وسیله‌ای برای ارتباط انسان با خدا شناخته نمی‌شود، بلکه شامل تأملات، مانتراها و خواندن متون مقدس است. در آنجا دعا بیشتر جنبهٔ فردی داشته و بر آرامش ذهن و روح تکیه دارد، به همین دلیل اصطلاح التماس دعا میان آنان کمتر مشاهده می‌شود.
 
در فرهنگ سرخ‌پوستان آمریکای شمالی نیز دعا به‌صورت مناسکی و دسته‌جمعی برگزار می‌شود و هدف آن ایجاد هماهنگی با طبیعت و نیروهای معنوی است و بنابراین التماس دعا میان آنان جایی ندارد. در فرهنگ مسیحیت دعا و درخواست دعا برای یکدیگر جایگاه ویژه‌ای دارد. در آموزه‌های مسیحی به این نکته تأکید شده است که افراد برای یکدیگر دعا کنند تا از برکات و رحمت الهی بهره‌مند شوند.<ref>[https://ensani.ir/fa/article/88983/دعا-از-سه-منظر بخشنده و دی گیل، «دعا از سه منظر»، 1386ش.]</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
{{آغاز منابع}}
{{آغاز منابع}}
 
* قرآن کریم.
*قرآن کریم.
* انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۹۰ش.
*انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۹۰ش.
* باباخانی، مصطفی، «دعا»، وب‌سایت مرکز دائرهٔ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ آبان ۱۴۰۳ش.
*باباخانی، مصطفی، «دعا»، وب‌سایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ آبان ۱۴۰۳ش.
* بخشنده، حمید و دی گیل، سام، «دعا از سه منظر»، دوفصلنامه هفت آسمان، شماره ۳۶، ۱۳۸۶ش.
*بخشنده، حمید و دی گیل، سام، «دعا از سه منظر»، دوفصلنامه هفت آسمان، شماره ۳۶، ۱۳۸۶ش.
* «پیام التماس دعا شب‌های قدر»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
*«پیام التماس دعا شب‌های قدر»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
* «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ شهریور ۱۴۰۰ش.
*«در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ شهریور ۱۴۰۰ش.
* «در جواب التماس دعا چه بگوییم که مناسب و محترمانه باشد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
*«در جواب التماس دعا چه بگوییم که مناسب و محترمانه باشد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۶ آبان ۱۴۰۳ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۶ آبان ۱۴۰۳ش.
* جواهردهی، علی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۳۹۷ش.
*جواهردهی، علی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۳۹۷ش.
* حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، بی‌تا.
*حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، بی‌تا.
* حر عاملی، محمد بن حسن، هدایهٔ الامه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.
*حر عاملی، محمد بن حسن، هدایۀ الامه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.
* علوی گرگانی، محمدعلی، المناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، قم، فقیه اهل‌بیت، ۱۳۹۵ش.
*علوی گرگانی، محمدعلی، المناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، قم، فقیه اهل‌بیت، ۱۳۹۵ش.
* «فلسفه التماس دعا گفتن»، وب‌سایت صدای جمهوری اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ش.
*«فلسفه التماس دعا گفتن»، وب‌سایت صدای جمهوری اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ش.
* «کارکردهای اجتماعی التماس دعا»، وب‌سایت مجله ویستا، تاریخ بازدید: ۲۳ آبان ۱۴۰۳ش.
*«کارکردهای اجتماعی التماس دعا»، وب‌سایت مجله ویستا، تاریخ بازدید: ۲۳ آبان ۱۴۰۳ش.
* کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
*کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
* «نکاتی دربارهٔ حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۳۹۳ش.
*«نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۳۹۳ش.
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


{{#seo:
{{#seo:
|title=التماس دعا یعنی چه؟ بررسی جایگاه و آثار فردی و اجتماعی آن - ویکی زندگی
|title=التماس دعا یعنی چه؟ بررسی جایگاه و آثار فردی و اجتماعی آن - ویکی زندگی
|title_mode=Replaced Title
|title_mode=Replaced Title
|keywords=التماس دعا, معنی التماس دعا, فرهنگ التماس دعا, درخواست دعا از دیگران, دعا در حق دیگران, همبستگی اجتماعی
|keywords=التماس دعا، معنی التماس دعا، فرهنگ التماس دعا، درخواست دعا از دیگران، دعا در حق دیگران، همبستگی اجتماعی
|description=التماس دعا، اصطلاحی رایج در فرهنگ دینی برای درخواست دعا از دیگران است. با آثار روانی و اجتماعی این فرهنگ، از جمله ایجاد همبستگی و امید، آشنا شوید - ویکی زندگی
|description=التماس دعا، اصطلاحی رایج در فرهنگ دینی برای درخواست دعا از دیگران است. با آثار روانی و اجتماعی این فرهنگ، از جمله ایجاد همبستگی و امید، آشنا شوید - ویکی زندگی
}}
}}
{{اسلام-افقی}}
[[رده:اصطلاحات دینی]]
[[رده:خرده‌فرهنگ]]
[[رده:عرف‌های فرهنگی]]
[[رده:فرهنگ ایرانی]]

نسخهٔ کنونی تا ۴ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۲۰:۱۱

التماس دعا؛ درخواست دعا از دیگران برای خود یا دیگری در موقعیت‌های خاص.

التماس دعا، اصطلاحی معناگرایانه است که در فرهنگ دینی مسلمانان به‌خصوص شیعیان از گذشته تا امروز کاربرد داشته است. درخواست دعا از دیگران در جامعه موجب ایجاد حس همبستگی، تقویت ارزش‌های انسانی، کاهش استرس و اضطراب، ایجاد امید، حفظ انسجام اجتماعی و تقویت ایمان می‌شود. در متون دینی و روایات اسلامی نیز به درخواست دعا از دیگران تأکید شده است.

واژه‌شناسی التماس دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

دُعا در فرهنگ لغت به‌معنی درخواست حاجات از درگاه خدا و سخن گفتن با او است.[۱] التماس دعا نیز درخواست دعای خیر از دیگران برای برآورده شدن حاجات از درگاه خدا معرفی شده است.[۲] پیامبر اکرم دعا را از برترین عبادات، کلید رحمت،[۳] سلاح مؤمن، ستون دین و نور آسمان‌ها و زمین معرفی کرده است.[۴] دعا برای مقاصد مختلفی مانند رفع بیماری‌ها، مشکلات مالی، کمک در تصمیم‌گیری‌ها و هر آرزوی دیگری صورت می‌گیرد.[۵]

التماس دعا و خداباوری

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

التماس دعا به‌عنوان یک عمل اجتماعی و معنوی ارتباط عمیقی با خداباوری انسان‌ها دارد. این مفهوم نه‌تنها در فرهنگ مسلمانان بلکه در فرهنگ‌ها و ادیان دیگر نیز وجود دارد که نشان از نیاز انسان به ارتباط با خدا و دیگران دارد. در سبک زندگی اسلامی و شیعی درخواست دعا از دیگران نشان‌دهندهٔ اعتقاد و ایمان انسان به ربوبیت خداوند و توانایی او در پاسخ‌گویی به نیازهای انسان است و اینکه به رحمت و لطف الهی باور دارد و معتقد است که دعا در زندگی انسان اثرگذار است.[۶]

شرایط استجابت دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در روایات اسلامی شرایط مختلفی برای قبول‌شدن دعا بیان شده است؛ از جمله:

  • دعا به‌صورت جمعی و یاد کردن دیگران در دعا در اجابت آن مؤثر است.
  • دعای دیگران در حق شخص، مانند طلب استغفار پیامبر برای مؤمنان از گناهان که در آیات قرآنی به آن اشاره شده است.[۷] دعای انسان‌های کامل و محبوب در درگاه خدا که به‌واسطهٔ جایگاه والای آنها نزد خدا در حق اشخاص دیگر صورت گرفته و پاسخ داده خواهد شد، مانند دعای پیشوای عادل، دعای فرد مظلوم، دعای فرزند صالح در حق پدر و مادر، دعای پدر در حق فرزند، دعای مؤمن در حق برادر دینی و دعای مریض.[۸]
  • درخواست دعا از دیگران.[۹]

اهمیت دعا برای دیگران در آموزه‌های اسلامی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در آموزه‌های اسلامی دعا کردن برای دیگران مورد تأکید قرار گرفته است. در اسلام دعا کردن نه‌تنها برای مؤمنان بلکه برای تمام انسان‌ها و حتی موجودات دیگر نیز سفارش شده است. در نیایش‌ها و دعاهای قرآنی خواسته‌ها به شکل جمعی و برای همگان درخواست شده است. از معروف‌ترین موارد دعا برای دیگران از سوی اهل‌بیت، دعاهای حضرت زهرا برای همسایگان و آشنایان در نیایش‌های شبانه‌اش است که مورد توجه فرزندش امام حسن قرار می‌گیرد و در جواب پرسش‌های فرزندش در این زمینه، دعا کردن برای نزدیکان را از حقوق همسایه‌ها برمی‌شمرد.[۱۰]

فلسفه التماس دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

فلسفهٔ این مسئله که افراد به یکدیگر التماس دعا می‌گویند و از دیگران طلب دعای خیر می‌کنند به این داستان بازمی‌گردد که خداوند به موسی امر کرد که با زبانی که گناه نکرده‌ای با من مناجات کن و حاجاتت را از من بخواه. موسی سؤال کرد من چگونه با زبانی که گناه نکرده‌ام، دعا کنم. خدا به او فرمود که با زبان بندهٔ دیگر که گناهی نکرده‌ای، پس با زبان آنها حاجاتت را از من بخواه.[۱۱]

هنگام درخواست دعا از دیگران، در واقع از دیگران خواسته می‌شود که با صداقت و اخلاص از خداوند برای فرد ملتمس دعا، برکت و رحمت بخواهند و برای او نزد خدا شفاعت کنند. همچنین التماس دعا در آموزه‌های اسلامی نشان‌دهندهٔ اعتقاد فرد مسلمان به توانایی خدا در پاسخ‌گویی به نیازهای او است و همین اعتقاد منجر به تقویت رابطهٔ بین انسان و خدا می‌شود. در این حالت انسان خود را وابسته به رحمت و لطف خدا می‌بیند و از او درخواست خیر و برکت می‌کند.[۱۲]

کارکردهای اجتماعی التماس دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

التماس دعا به‌عنوان یک عمل معنوی و اجتماعی علاوه بر تقویت روابط فردی در جامعه سبب پیوستگی اجتماعی نیز می‌شود. از مهم‌ترین کارکردهای اجتماعی التماس دعا عبارتند از:

  1. باور به اینکه افراد دیگر از او برتر و بهتر هستند. این باور سبب پذیرش دیگران، محبت و همدلی در جامعه شده و همین امر موجب ایجاد وحدت اجتماعی می‌شود.
  2. پس از اینکه به بهتر بودن افراد باور پیدا کرد، برای آنان ارزش و احترام ویژه‌ای قائل می‌شود. امام سجاد در سبک زندگی خود به کودکان و افراد سالخورده احترام زیادی می‌گذاشت. وی در توضیح رفتار خود سالخوردگان را از آن جهت مورد احترام می‌دانست که آنان زودتر خداپرست شده و در بندگی خدا پیشتاز هستند و در احترام به کودکان نیز آنان را به جهت اینکه کمتر مرتکب گناه شده و افراد پاک‌تری هستند مورد احترام می‌دانست.
  3. ایجاد حس نیازمندی و تواضع نسبت به دیگران و رهایی از تکبر موجب حفظ انسجام اجتماعی می‌شود.[۱۳]
  4. همدلی و همگرایی اجتماعی به‌عنوان عامل وحدت و انسجام، شکل می‌گیرد.[۱۴]
  5. دعا کردن افراد برای همدیگر موجب ایجاد فضای مثبت در جامعه می‌شود که در آن افراد به یکدیگر کمک کرده و دعا می‌کنند. این نوع تعاملات اجتماعی همگرایی و همکاری در جامعه را تقویت می‌کند.
  6. التماس دعا از یکدیگر موجب کاهش استرس و اضطراب و ایجاد امید در افراد می‌شود؛ زیرا با درخواست دعا از دیگران، فرد احساس می‌کند که دیگران در کنار او حضور دارند و همین موجب آرامش او می‌شود.[۱۵]

کاربرد التماس دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مفهوم و کاربرد اصلی: طلب دعا در لحظات معنوی

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اصطلاح التماس دعا در مواقع معنوی مانند نمازخواندن، زیارت رفتن اعم از خانهٔ خدا یا اماکن مقدسه یا زیارت امامان استفاده می‌شود.[۱۶] در شب‌ها و روزهای خاص مانند شب‌های قدر یا روز عرفه نیز افراد از یکدیگر بیشتر التماس دعا دارند؛ زیرا می‌خواهند که برکات خاص خدا در این شب و روزها با دعای دیگران نصیب‌شان شود.[۱۷]

کاربرد اجتماعی و تعارف‌گونه

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

البته این اصطلاح امروزه میان ایرانیان حالت تعارف‌گونه و نمایشی به خود گرفته است، هنگامی که فرد واقعا التماس دعای خیر دارد، باید با جملاتی که نشان از نیاز واقعی او به التماس دعا دارد، آن را از فرد مقابل بخواهد.[۱۸]

موارد خاص و مستحب برای طلب دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • از بیمار: فردی که به عیادت بیمار می‌رود، از او التماس دعا دارد.[۱۹]
  • از فقیر: شخصی که به یک نیازمند کمک می‌کند، مستحب است از او طلب دعا کند.[۲۰]
  • از بزرگان دینی: افراد هنگام دیدار با مراجع و شخصیت‌های مذهبی، به نشانه احترام به جایگاه معنوی آنها، طلب دعای خیر می‌کنند. این درخواست در مراسمی مانند عقد، عروسی و عزاداری نیز از بزرگان دینی حاضر در جمع صورت می‌گیرد.[۲۱]

دیدگاه‌های مذهبی متفاوت در مورد درگذشتان

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ شیعیان، التماس دعا از درگذشتگان نیز جایز دانسته شده است، اما در وهابیت آن را غیرمجاز و بدعت شمرده‌اند؛ زیرا آنان معتقدند مردگان صدای زندگان را نمی‌شنوند، ولی شیعیان معتقدند مردگان با اذن خدا صدای زنده‌ها را می‌شنوند، همان‌طور که صحابهٔ بعد از رحلت پیامبر، از او طلب مغفرت می‌کردند.[۲۲]

در روایات زیادی نیز بر این نکته تأکید شده که اثر دعای افراد برای یکدیگر بسیار بیشتر از دعای افراد برای خودشان است؛ وقتی انسان برای فرد دیگری دعا کند، حس همگرایی و صمیمیت به آن فرد نیز منتقل می‌شود و باعث ایجاد اخوت و دلسوزی بین آنها می‌شود.[۲۳]

جواب التماس دعا

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ ایرانیان التماس دعا با عبارت‌هایی پاسخ داده می‌شود، مانند:

  • محتاج دعا هستم.
  • حاجت‌روا باشید.
  • اگر قابل باشم، حتماً.
  • چشم به یاد شما هستم.
  • به شرط لیاقت… چشم.
  • چشم، دعاگوی شما هستم.

و در مواقعی که التماس دعا واقعی‌تر و عمیق‌تر باشد، پاسخ داده می‌شود:

  • حتماً عزیزم، چه دعایی برات بکنم؟
  • حتماً، انشاالله خدا گره مشکلات‌تان را باز کند.

این پاسخ‌ها علاوه بر اینکه احترام به درخواست دیگران را نشان می‌دهد، نشان‌دهندهٔ روحیهٔ مثبت و محبت‌آمیز در فرهنگ ایرانیان است.[۲۴]

التماس دعا در دیگر زبان‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در قرآن کریم آیه‌ای وجود دارد که به مفهوم التماس دعا اشاره دارد. در این آیه برادران یوسف پس از اینکه یوسف را داخل چاه انداختند، پشیمان شده و از پدرشان حضرت یعقوب درخواست آمرزش کردند.[۲۵]

در زبان انگلیسی التماس دعا با عبارت keep me in your prayers واگویه می‌شود.[۲۶]

التماس دعا در دیگر فرهنگ‌ها

[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در فرهنگ اسلامی التماس دعا به‌عنوان یک عمل مستحب شناخته شده است، اما در فرهنگ شرقی مفهوم دعا کاملاً متفاوت با مسلمانان است و دعا وسیله‌ای برای ارتباط انسان با خدا شناخته نمی‌شود، بلکه شامل تأملات، مانتراها و خواندن متون مقدس است. در آنجا دعا بیشتر جنبهٔ فردی داشته و بر آرامش ذهن و روح تکیه دارد، به همین دلیل اصطلاح التماس دعا میان آنان کمتر مشاهده می‌شود.

در فرهنگ سرخ‌پوستان آمریکای شمالی نیز دعا به‌صورت مناسکی و دسته‌جمعی برگزار می‌شود و هدف آن ایجاد هماهنگی با طبیعت و نیروهای معنوی است و بنابراین التماس دعا میان آنان جایی ندارد. در فرهنگ مسیحیت دعا و درخواست دعا برای یکدیگر جایگاه ویژه‌ای دارد. در آموزه‌های مسیحی به این نکته تأکید شده است که افراد برای یکدیگر دعا کنند تا از برکات و رحمت الهی بهره‌مند شوند.[۲۷]

پانویس

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  1. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه دعا.
  2. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه التماس دعا داشتن.
  3. ↑ حر عاملی، وسائل الشیعه، بی‌تا، ج7، ص30.
  4. ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج2، ص468.
  5. ↑ جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.
  6. ↑ باباخانی، «دعا»، وب‌سایت مرکز دائرۀالمعارف بزرگ اسلامی.
  7. ↑ سوره نساء، آیه 64.
  8. ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج2، ص509.
  9. ↑ جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.
  10. ↑ جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.
  11. ↑ «فلسفه التماس دعا گفتن»، وب‌سایت صدای جمهوری اسلامی ایران.
  12. ↑ «در جواب التماس دعا چه بگوییم که مناسب و محترمانه باشد؟»، وب‌سایت دلگرم.
  13. ↑ جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.
  14. ↑ «نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.
  15. ↑ «کارکردهای اجتماعی التماس دعا»، وب‌سایت مجله ویستا.
  16. ↑ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، 1390ش، ج1، ص528-529.
  17. ↑ «پیام التماس دعا شب‌های قدر»، وب‌سایت بیتوته.
  18. ↑ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.
  19. ↑ علوی گرگانی، المناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، 1395ش، ج6، ص64.
  20. ↑ حر عاملی، هدایهٔ الامه، 1412ق، ج4، ص123.
  21. ↑ جواهردهی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه.
  22. ↑ کلینی، کافی، 1407ق، ج3، ص228.
  23. ↑ «نکاتی درباره حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن.
  24. ↑ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.
  25. ↑ سوره یوسف، آیه 97.
  26. ↑ «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا.
  27. ↑ بخشنده و دی گیل، «دعا از سه منظر»، 1386ش.

منابع

[ویرایش | ویرایش مبدأ]
  • قرآن کریم.
  • انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، ۱۳۹۰ش.
  • باباخانی، مصطفی، «دعا»، وب‌سایت مرکز دائرهٔ المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ آبان ۱۴۰۳ش.
  • بخشنده، حمید و دی گیل، سام، «دعا از سه منظر»، دوفصلنامه هفت آسمان، شماره ۳۶، ۱۳۸۶ش.
  • «پیام التماس دعا شب‌های قدر»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
  • «در جواب التماس دعا چی بگیم؟»، مجله اینترنتی کوکا، تاریخ درج مطلب: ۲۸ شهریور ۱۴۰۰ش.
  • «در جواب التماس دعا چه بگوییم که مناسب و محترمانه باشد؟»، وب‌سایت دلگرم، تاریخ بازدید: ۲۱ آبان ۱۴۰۳ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۶ آبان ۱۴۰۳ش.
  • جواهردهی، علی، «حقیقت التماس دعا»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: ۲۸ خرداد ۱۳۹۷ش.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، بی‌تا.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، هدایهٔ الامه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ق.
  • علوی گرگانی، محمدعلی، المناظر الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة (الطهارة)، قم، فقیه اهل‌بیت، ۱۳۹۵ش.
  • «فلسفه التماس دعا گفتن»، وب‌سایت صدای جمهوری اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ش.
  • «کارکردهای اجتماعی التماس دعا»، وب‌سایت مجله ویستا، تاریخ بازدید: ۲۳ آبان ۱۴۰۳ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
  • «نکاتی دربارهٔ حدیث الجارُ ثُمَّ الدّارُ/آثار تربیتی و عاطفی دعا کردن برای دیگران»، خبرگزاری بین‌المللی قرآن، تاریخ درج مطلب: ۲۳ اسفند ۱۳۹۳ش.


برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:التماس_دعا&oldid=54058»