پیشنویس:قدرت نظامی حزبالله: تفاوت میان نسخهها
imported>شاهرودی |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{آغاز منابع}} | |||
* قرآن کریم. | * قرآن کریم. | ||
* ادبی فیروزجائی، رضا، «سربلند و استوار؛ نگاهی به عوامل استحکام حزبالله لبنان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش. | * ادبی فیروزجائی، رضا، «سربلند و استوار؛ نگاهی به عوامل استحکام حزبالله لبنان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۱: | ||
* «هر آنچه که باید دربارهٔ تونلهای حزبالله لبنان بدانید»، وبسایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش. | * «هر آنچه که باید دربارهٔ تونلهای حزبالله لبنان بدانید»، وبسایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش. | ||
* واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، اعلمی، ۱۹۹۸م. | * واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، اعلمی، ۱۹۹۸م. | ||
{{پایان منابع}} | |||
{{لبنان-افقی}} | {{لبنان-افقی}} | ||
{{مقاومت اسلامی-افقی}} | {{مقاومت اسلامی-افقی}} | ||
نسخهٔ ۱۰ مهر ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۳۰
قدرت نظامی حزبالله؛ توان دفاعی و بازدارندگی حزبالله لبنان در برابر رژیم صهیونی.
قدرت نظامی حزبالله، با الهام از انقلاب اسلامی ایران و بر اساس مبانی عقلی و قرآنی دربارهٔ لزوم آمادگی دفاعی در برابر دشمن و مقابله با تجاوزهای مکرر رژیم صهیونیستی شکل گرفته است. متخصصان امور نظامی معتقدند حزبالله قدرت نظامی بزرگی دارد که آن را در زمرهٔ یکی از مسلحترین و پیشرفتهترین نیروهای جهان قرار میدهد که خارج از طبقهبندی ارتشهای معمولی جهان هستند. توان نظامی حزبالله نقش مهمی در شکست عملیاتیشدن طرحهای بزرگ نظام مادیگرای غرب و صهیونیسم در قلب کشورهای اسلامی داشته است.
تاریخچه قدرت نظامی حزبالله
حزبالله لبنان بعد از تجاوز اسرائیل به لبنان در ۱۹۸۲م بنیانگذاری شد[۱] و بهتدریج با تکیه بر مبانی دینی مبارزات عدالتطلبانه، مراحل مختلف پیشرفت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی را طی کرد و به سطحی از توان نظامی رسید که در سال ۲۰۰۰م اسراییل را از بخشهای بزرگ جنوب لبنان خارج کرد.[۲] بعد از آن جایگاه حزبالله بهعنوان یک نیروی تأثیرگذار در لبنان و منطقهٔ خاورمیانه بهویژه در مقابل اسراییل تثبیت شد. تجاوز دوبارهٔ رژیم صهیونیستی در ۲۰۰۶م به لبنان و مقاومت حزبالله که به جنگ «۳۳ روزه» یا جنگ «تموز» معروف شد، نقش مهمی در تغییر جایگاه و افزایش قدرت نظامی حزبالله بهعنوان یک کنشگر مهم منطقهای ایفا کرد. با شکست پیدرپی ارتش مجهز اسراییل در برابر حزبالله، این حزب تلاش کرده با توجه به استمرار تهدیدات اسراییل، توان نظامی بهویژه قدرت موشکی خود را که نقش مؤثری در تغییر معادله میدانی جنگ داشته است را تقویت کند.[۳]
مبانی دینی قدرت نظامی حزبالله
قدرت نظامی حزبالله بر مبانی عقلی، حقوقی و دینی استوار است؛ بر اساس حکم عقل دفاع از خود که شامل جان، مال، خانه، سرزمین و دین میشود، واجب بوده و هر انسان آزادهای در برابر تجاوز دیگران از خود، خانواده و جامعهٔ خود دفاع میکند.[۴] در مادهٔ ۵۱ منشور سازمان ملل متحد، دفاع مشروع به رسمیت شناخته شده است.[۵] بر مبنای دستور عام قرآن کریم[۶] و سیرهٔ پیامبر اسلام[۷] نیز مسلمانان باید پیشرفتهترین سلاحهای هر عصر را به دست آورند و از وابستگی به بیگانگان رهایی یابند.[۸]
قرآن کریم به مسلمانان دستور میدهد در برابر دشمن آمادگی خود را حفظ کنند.[۹]مفسران معتقدند این آیات با توجه به استمرار دشمنی کافران و مستکبران جهان در طول تاریخ، بر یک اصل کلی دفاعی دلالت دارد و در هر عصری، سلاحهای پیشرفتهٔ زمینی، هوایی و دریایی متناسب با زمان را شامل میشود.[۱۰]پیامبر اسلام نیز به گردآوری و ساخت سلاحهای پیشرفتهٔ روزگار خود اهمیت ویژه میداد؛ چنانکه برای تأمین نیاز تسلیحاتی سپاه اسلام در جنگ «حنین»، زرههایی را از صفوان بن امیّه قرض گرفت[۱۱]و در جنگ «خیبر» نیز با بهرهگیری از اطلاعات یک یهودیِ اسیر، به انبار سلاح دشمن دست پیدا کرد و مسلمانان برای نخستینبار، «منجنیق» را به کار گرفتند که بزرگترین سلاح جنگی آن دوره برای پرتاب سنگ بود.[۱۲]
زمینههای قدرت نظامی حزبالله
پژوهشگران سابقهٔ استعمار لبنان توسط غربیها بهویژه فرانسه، اشغال سرزمینهای فلسطین توسط اسراییل در ۱۹۴۸م و استبداد داخلی علیه اقلیتهای مذهبی بهخصوص شیعیان لبنان را از زمینههای مهم تاریخی، اجتماعی و سیاسی تشکیل حزبالله و قدرت نظامی آن میدانند. برای مثال در برابر تجاوزهای مکرر رژیم صهیونی و روحیهٔ اشغالگری آن، لبنان یک ارتش قوی ملی ندارد که از تمامیت ارضی این کشور دفاع کند؛ بلکه ارتش این کشور بهشکل سنتی تحت کنترل فرماندهان مسیحیان قرار دارد. کشورهای استعمارگر غربی و حامی صهیونیسم، به جای تقویت ارتش لبنان که همدین آنها محسوب میشود، از نفوذ خود برای تضعیف این نیرو استفاده کردهاند. این ارتش در حالحاضر تنها ۴۰ هزار نفر نیرو و ۲۴۳ میلیون دلار بودجه دارد؛ در مقابل، کشورهای غربی ارتش رژیمصهیونیستی را به ۴۱۰ فروند جنگنده ازجمله ۳۹ فروند جنگندهٔ رادارگریز نسل پنجم اف-۳۵ مجهز و فروش چنین جنگندهای به متحدان بزرگ خود در منطقه را ممنوع کردهاند. در نبود دولت و ارتشی قدرتمند در لبنان، این قدرت نظامی حزبالله بوده که از حریم لبنان دفاع میکند و موفق به آزادسازی اراضی این کشور و اخراج رژیم صهیونیستی از خاک لبنان شده است.[۱۳] همچنین تحلیلگران یکی از مهمترین زمینههای قدرت نظامی حزبالله را ایمان قوی، توکل به خدا، اقتدار معنوی، تربیت نیروی نظامی نخبه بر مبنای آموزههای دینی و نیازهای روز و تولید و تهیهٔ سلاحهای متناسب با شرایط زمان میدانند.[۱۴]
عوامل قدرت نظامی حزبالله
ایمان به هدف
ایمان به هدف مقدس، صبر و اخلاص و پیروی از ولایت، مهمترین عامل نیرومندی حزبالله در برابر دشمنان بوده است. آیتالله خامنهای، رهبر انقلاب اسلامی ایران، با توجه بههمین عامل، معتقد است که سلاحهای مدرن و مرگبار کشورهای غربی در برابر ایمان، صبر و اخلاصِ همراه با عقل و تدبیر نیروهای حزبالله ناکارآمد است.[۱۵] آیات قرآن کریم[۱۶] که بعد از شکست اولیهٔ مسلمانان در جنگ احد نازل شد نیز به مسلمانان توصیه میکند که با تقویت ایمان، خود را تقویت کنید که در این صورت برتری با شما خواهد بود.[۱۷]
بهرهگیری از خرد جمعی
حزبالله با الهام از سیرهٔ نظامی پیامبر اسلام یک ساختار شورایی به نام «شورای جهاد» برای جنگ تعریف کرده و در امور نظامی از خِرد جمعی بهره میگیرد.[۱۸] پیامر اسلام قبل از نبرد با افراد خبره دربارهٔ شیوه و مکان جنگیدن و استفاده از جدیدترین سلاحها و تاکتیکهای جنگی مشورت میکرد. برای مثال کندن خندق به پیشنهاد سلمان فارسی در جنگ احزاب انجام شد.[۱۹] شورای جهادی در ساختار فرماندهی حزبالله نیز مسئولیت ادارهٔ امور مقاومت را بر عهده دارد و متشکل از مسئولین کلیه بخشهای نظامی و امنیتی بوده و فعالیتهایی مانند برنامهریزی، نظارت، استخدام نیرو، آموزش افراد، تجهیز آنها و تصمیمگیریهای نظامی و امنیتی را انجام میدهد. این شورا هر زمانی که نیاز باشد با گروههای مختلف تشکیلاتی و سیاسی حزبالله ارتباط و هماهنگی دارد. شورای جهادی حزبالله همهٔ شرایطی که این جنبش در عرصههای مختلف با آن مواجه است را ارزیابی و بر اساس مطالعات امنیتی، راهبردها و روشهای خود را برای اقدامات نظامی تعیین میکند. هر یک از اعضای این شورا، مسئولیت یک واحد نظامی خاص را از نظر جغرافیایی و عملیاتی بر عهده دارند.[۲۰]
حفظ آمادگی نظامی
در سبک زندگی اسلامی حفظ آمادگی نظامی در همهجا و همهحال از عوامل مهم قدرت نظامی و بازدارندگی محسوب میشود. قرآن کریم از سربازانی که به رغم شکست و آسیبدیدن در جنگ اُحُد،[۲۱] با شنیدن ندای پیامبر اسلام بهصورت شگفتآوری پاسخ دادند و آمادگی خود را برای نبرد دوباره با دشمن اعلام کردند، ستایش میکند.[۲۲]حزبالله نیز با الهام از این رخدادهای تاریخی اسلام حتی بعد از آسیبدیدگیهای فراوان، آمادگی نظامی خود را حفظ کرده است. برای مثال بعد از انفجار پیجرهای حزبالله و شهادتفرماندهان آن، ساختار و نیروهای رزمی این حزب همچنان با قدرت خود در میدان حضور دارند.[۲۳]
روشهای نظامی کارآمد
حزبالله متناسب با شرایط جغرافیایی و امکانات مادی و معنوی خود، روشهای منحصربهفرد و کارآمد نظامی ابداع کرده که بر زیرساختهای علمی و فنی استوار بوده و بههمین دلیل در میدان نبرد با رژیم صهیونیستی، موفق است. برای مثال حزبالله از تاکتیکهای جنگ چریکی از جمله غافلگیری نظامی، تلهگذاری دشمن و دورزدن دشمن از پشت سر به همراه شلیکهای رگباری از هزاران موشک دوشپرتاب به سنگرهای دشمن در مرز استفاده میکند.[۲۴] این روشها در کنار روحیهٔ شهادتطلبی و شجاعت نیروهای حزبالله، قدرت نظامی این حزب را در نبردهای سخت مانند نبرد «مارون الرأس» و «بنت جبیل» نشان داده و تیپ زبدهٔ کماندویی اسراییل به نام «تیپ گولانی» را متحمل شکست و تلفات سنگین کرده است.[۲۵] از طرف دیگر حزبالله با ایجاد حلقههای مختلف، ساختار محرمانهٔ خود را حفظ کرده که به باور کارشناسان این امر به قدرت نظامی این حزب کمک میکند. از این رو تنها لایههای بیرونی حزب برای تحلیلگران مشخص بوده وحتی بسیاری از سیاستمداران لبنانی نیز از هرمهای تشکیلدهندهٔ ساختار مراکز تصمیمگیری این حزب اطلاع دقیق ندارند.[۲۶]
کسب اطلاعات دقیق
از آنجا که تصمیمگیری درست جنگی بر اساس اطلاعات دقیق و کامل از دشمن امکانپذیر است، حزبالله بر مبنای سیرهٔ رسول خدا در این زمینه،[۲۷] اهتمام ویژه به کسب اطلاعات دقیق دارد و از راههای مختلف و ابزار متناسب با زمان از جمله پهپادهای تجسسی از موقعیت و تصمیمهای دشمن کسب اطلاع میکند. برای مثال حزبالله برای نخستنبار در اکتبر ۲۰۱۲م در یک اقدام غافلگیرانه پهپادهای تجسسی خود را ۵۰ کیلومتر در داخل فلسطین اشغالی فرستاد و به مقر تسلیحات هستهای رژیم صهیونیستی نفوذ و تصاویری از مراکز تحقیقات هستهای این رژیم جمعآوری و مخابره کرد. این اقدام موجب وحشت اسراییل شد.[۲۸] چنانچه پیامر اسلام نیز متناسب با زمان خود با استقرار مأموران اطلاعاتی در مناطق ورودی و خروجی سرزمین یا منطقهٔ عملیاتی دشمن، قرار گرفتن در مسیر تجّار و مسافران و بازجویی از اسیران از وضعیت دشمن کسب خبر میکردند.[۲۹]
نیروی نظامی ورزیده
نیروزهای ورزیده از عوامل مهم قدرت نظامی حزبالله است. تعداد دقیق نیروهای مسلح حزبالله معلوم نیست؛ برخی از کارشناسان تعدادآنها را بیش از ۱۰۰هزار نفر تخمین زدهاند که دستکم ۲٫۵ برابر نیروهای ارتش لبنان است.[۳۰] اما همگان، حتی رژیم صهیونیستی به کیفیت عالی و ورزیدگی نیروهای مسلح حزبالله از نظر فنون نظامی و روحیهٔ بالا، باور دارند. برای مثال کارشناسان امور نظامی یگان «رضوان» حزبالله را یکی از کارآمدترین یگانهای رزمی در جهان توصیف میکنند که از مهارتهای رزمی بینظیری برخوردارند. تعداد نیروهای این یگان حدود ۲۵۰۰ نفر تخمین زده شده که همهٔ آنها در دورههای تخصصی در زمینهٔ تکتیراندازی، استفاده از سلاحهای ضد تانک، تردد در مناطق کوهستانی و انجام مأموریتهای نظامی آموزش دیدهاند. این نیروها در نبردها علیه داعش در سوریه نیز حضور داشته و کنار نیروهای روسیه با تروریستها جنگیده و آموزشهای نظامی تخصصی دریافت کردهاند. این یگان نقش برجستهای در آزادسازی اراضی سوریه از دست تکفیریهای داعش داشته است.[۳۱]
یگانهای ویژه
نیروی انسانی آموزشدیدهٔ حزبالله ضامن حضور این جنبش در تمامی صحنههای نبرد با دشمن در همهٔ عرصهها بوده و در قالب یگانهای مختلف دستهبندی شده است که شامل دو گروه جغرافیایی و عملیاتی میشود:[۳۲]
یگانهای حافظ مرزها
این یگانها در طول مرز مشترک لبنان با سرزمینهای اشغالی فلسطین مستقرند و از مرزها پاسبانی میکنند: یگان نصر، یگان بدر، یگان عزیز، یگان حیدر و یگان مستقر در ضاحیهٔ جنوبی که نام آن بهدلیل اسراسر نظامی فاش نشده است.[۳۳]
یگانهای عملیاتی
این یگانها در زمینههای عملیاتی حزبالله کاربرد دارند که شامل موارد زیر میشود: یگان موشکی برای توسعهٔ دقت موشکهای حزبالله، یگان ضد زره، یگان توپخانهای، یگان نیروی هوایی، یگان پدافندهوایی، یگان زرهی و تانکی، یگان نیروهای ویژه، معروف به یگان «رضوان» که مسئول جنگهای سخت و پیچیدهٔ حزبالله با نیروی دشمن است،[۳۴] یگان دریایی، یگان الکترونیکی، یگان امنیتی، یگان آموزشی، یگان عملیاتی، یگان برنامهریزی، یگان مالی، یگان تجهیزات و پشتیبانی، یگان مهندسی، یگان ارتباطات، یگان پزشکی، یگان رسانهٔ نظامی و یگان العباس که مأموریت آن مشابه یگان رضوان بوده و شامل شمار زیادی از سربازان حزبالله میشود که تخصص بالایی در عملیاتهای ویژه و تهاجمی دارند.[۳۴]
زیرساختهای نظامی حزبالله
حزبالله لبنان با الگوگیری عملی از انقلاب اسلامی ایران و سیرهٔ جنگی پیامبر اسلام زیرساختهای نظامی خود را مطابق با شرایط محیطی و جنگی روز طراحی و تقویت کرده است.[۳۵]
شبکهٔ زیرزمینی و تونلی
- ۱. حزبالله لبنان بهدلیل اقتضائات جغرافیایی و نظامی خود، شبکهٔ بزرگ زیرزمینی ایجاد کرده که تعداد و مساحت دقیق آن را کسی غیر از خود آنها نمیداند. این رازآلودگی و ابهام در ابعاد شبکهٔ تونل خود موجب ترس دشمن، بازدارندگی و قدرت بیشتر حزبالله شده است. برخی رسانهها شبکهٔ تونلهای سری حزبالله را بسیار پیشرفتهتر از تونلهای حماس در غزه، اعلام کرده که صدها کیلومتر طول دارد و برخی شاخههای آن به فلسطین اشغالی میرسد. برخی از تونلها بهمنظور انفجارهای بزرگ، زیر مراکز استراتژیک ایجاد شده که ممکن است در لحظهٔ مناسب برای ضربهزدن به دشمن منفجر شود.[۳۶]
- این تونلها به دوستهٔ تهاجمی و زیرساختی تقسیم میشود. تونلهای تهاجمی برای استفادهٔ عملیاتی مشابه کرهٔ شمالی در نظر گرفته شده و قادر به انتقال خودرو، موتورسیکلت و سایر وسایل نقلیهٔ کوچک و مجهز به اتاقهای فرماندهی و کنترل زیرزمینی، انبارهای تسلیحات و تجهیزات، کلینیکهای صحرایی و محورهای مشخصشده برای شلیک انواع موشکها است. تونلهای زیرساختی شبکهٔ زیرزمینی بزرگ را در داخل و نزدیک روستاهای جنوب لبنان تشکیل میدهد که بزرگترین خط دفاع را در برابر تهاجم اسراییل ایجاد میکند.[۳۷]
- این تونلها بهگونهای طراحی و اجرا شده که جنگندههای دشمن نمیتوانند از بالا به این تأسیسات محافظتشده برسند و نیروهای حزبالله میتوانند بین ۹ماه تا یکسال در داخل آن سالم بمانند؛ زیرا تمام قابلیتهای انرژی، غذا و دارو در آن تعبیه شده است.[۳۸]
- در ۲۰۱۰م حزبالله از تونل ملیتا در جنوب لبنان با عنوان اولین جاذبهٔ گردشگری جهادی در مورد مقاومت رونمایی کرد. این تونل ۲۰۰متری اولین نمونه در سلسله دژهای زیرزمینی بود که حزبالله پس از سال ۲۰۰۰م و آزادسازی جنوب لبنان، در مناطق مرزی جنوب ایجاد کرده است.[۳۹]
قدرت موشکی
حزبالله لبنان زرادخانهٔ بزرگ موشکی دارد و به باور تحلیلگران نظامی توان موشکی این حزب در کنار آمریکا، چین، روسیه و آلمان یکی از پنج قدرت در این زمینه محسوب میشود.[۴۰] به اعتراف رسانههای اسراییلی نیز حزبالله بیش از ۲۰۰هزار موشک در اختیار دارد که بیش از نیمی از آنها موشکهای «نقطهزن» است که حاشیهٔ خطای آنها از چندمتر فراتر نمیرود. این موشکها از خانوادهٔ «کاتیوشا» و «گراد» با برد ۴۰ کیلومتر، موشکهای «فجر ۳» با برد بیش از ۴۵ کیلومتر و «فجر ۵» با برد بیش از ۷۵ کیلومتر است. این حزب همچنین موشکهای «رعد ۲» و «رعد۳» با برد ۷۰ کیلومتر، «خیبر ۱» با برد بیش از ۱۰۰ کلیومتر، «زلزال ۱ و ۲» با برد حدود ۱۶۰ و ۲۱۰ کیلومتر، «فاتح ۱۱۰» که یک موشک بالستیک با برد حدود ۳۰۰ کیلومتر بوده و کلاهک جنگی به وزن ۵۰۰ کیلوگرم را حمل میکند، در اختیار دارد.[۴۱] به گفتهٔ منابع اسراییلی و آمریکایی، حزبالله در حالحاضر سامانههای موشکی ضد کشتی از انواع مختلف مانند موشک «نور» با برد ۲۰۰ کلیومتر، موشک «قادر» با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر و نیز موشک روسی «یاخونت» در اختیار دارد که برد نسخهٔ اول آن به بیش از ۳۰۰ کیلومتر میرسد و یکی از بهترین موشکهای ضد کشتی جهان است. علاوهبر آن این حزب موشکهای دیگری نیز در اختیار دارد که برد آنها به ۱۰۰۰ کیلومتر نیز میرسد و قابل شلیک از سکوهای ثابت و متحرک است و خطری ویرانگر برای ناوهای اسراییلی محسوب میشوند.[۴۲]
قدرت پهپادی
بر اساس گزارش رسانههای مختلف، حزبالله بیش از ۲۰۰۰ پهپاد از انواع مختلف در اختیار دارد که بخش بزرگی از آنها تهاجمی هستند. این پهپادها در ابتدا برای مأموریتهای شناسایی هوایی طراحی شده بودند، اما در حالحاضر با توسعهٔ فناوریها و پیوند آنها با هوش مصنوعی، وارد عصر جدیدی شدهاند و میتوانند دقیق و نابودکننده باشند. برای مثال این پهپادها میتوانند اهداف حساسی مانند رادارهای متصل به سامانههای دفاعی را مورد اصابت قرار دهند و نابود کنند. پهپادهای حزبالله از نظر دقت، سرعت، مدت پرواز، برد و وزن مواد منفجرهای که میتوانند حمل کنند، علاوهبر ارائه تکنیکهای راداری و هوش مصنوعی بهطور مداوم در حال توسعه است و جنگ الکترونیک نیز استفاده میشوند.[۴۳]
دستآوردهای نظامی
حزبالله در طول حیات مبارزاتی خود با نظام سلطه و رژیم صهیونیستی دستآوردهای نظامی زیادی داشته است. برای مثال حملات پرتلفات در ۱۹۸۲م در جنوب لبنان بر نیروهای اسراییل، انفجار سفارت آمریکا در بیروت و حمله به تفنگداران آمریکا بهصورت گمنام؛ پیروزی در جنگهشتروزه در ۱۹۹۳م در عملیات «تصفیه حساب»؛ پیروزی در جنگ ۱۶روزه در ۱۹۹۶م در نبردی به نام «خوشههای خشم»؛ آزادسازی بخش بزرگ جنوب لبنان از اشغال صهیونیستها در ۲۰۰۰م؛ بازگرداندن گروهی از اسرای لبنانی از جمله «شیخ عبدالکریم عبید» در ۲۰۰۲م؛ پیروزی در جنگ تاریخی ۳۳روزه در ۲۰۰۶م؛ بازگرداندن شمار زیادی از اسرای فلسطینی و لبنانی از جمله «سمیر قنطار»، قدیمیترین اسیر دربند صهیونیستها در ۲۰۰۸م؛[۴۴] بیش از ۳۳۰۰ عملیات علیه مواضع نظامی و شهرکهای صهیونیستنشین در شمال سرزمینهای اشغالی از هشتم اکتبر ۲۰۲۳م تا نوزدهم اکتبر ۲۰۲۴م برخی از مهمترین این دستآوردها است.[۴۵]
پانویس
- ↑ کدیور، رویارویی انقلاب اسلامی ایران، ۱۳۷۹، ص۱۱۶.
- ↑ «بازخوانی اولین شکست رژیم صهیونیستی از حزبالله لبنان»، وبسایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران.
- ↑ اختیاری امیری، «توان نظامی موشکی حزبالله و بازدارندگی در قبال اسراییل»، 1396ش، ص188-189.
- ↑ فاضل هندی، کشف اللثام، ۱۴۱۶ق، ج۱۰، ص۶۴۹.
- ↑ نادری، دفاع مشروع موضوع ماده ۵۱ منشور ملل متحد، ۱۳۵۱، ص۳۳.
- ↑ سورهٔ انفال آیهٔ 60.
- ↑ واقدی، المغازی، 1998م، ج۲، ص۶۴۷–۶۴۸.
- ↑ رشیدرضا، تفسیر المنار، 1990م، ج۱۰، ص۵۳.
- ↑ سورهٔ نساء، آیه۱۰۲؛ سورهٔ انفال، آیهٔ ۶۰؛ سورهٔ ص، آیهٔ ۳۱؛ سورهٔ آلعمران، آیهٔ ۱۲۱.
- ↑ راوندی، فقه القرآن، 1405ق، ج1، ص254.
- ↑ واقدی، المغازی، 1998م، ج۳، ص۸۹۰.
- ↑ واقدی، المغازی، 1998م، ج۲، ص۶۴۷–۶۴۸.
- ↑ «حزبالله تنها مدافع لبنان/دولت و ارتش لبنان در کجای معادله قرار دارند؟»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ شهیدی، «راز پیروزی حزبالله»، وبسایت مجلۀ ویستا.
- ↑ «حزبالله؛ الگویِ مقاومتِ ایمانی»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ سورهٔ آل عمران، آیهٔ 139.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، 1383ش، ج1، ص416.
- ↑ «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است +تصاویر»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۳۷۶، ج۲، ص۴۴۵.
- ↑ «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ سورهٔ آل عمران، آیهٔ 127.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1408ق، ج۲، ص۴۴۶.
- ↑ «انفجار پیجرها میتوانست یک ارتش را از پا بیندازد»، همشهری آنلاین.
- ↑ بلقزیز، حزبالله من التحریر الی الردع (۱۹۸۲–۲۰۰۶)، 2006م، ج۱، ص126.
- ↑ شهیدی، «راز پیروزی حزبالله»، وبسایت مجلۀ ویستا.
- ↑ «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ واقدی، المغازی، 1998م، ج۲، ص457.
- ↑ «پهپادهای حزبالله چگونه تبدیل به کابوس اشغالگران صهیونیست شدند؟»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ واقدی، المغازی، 1998م، ج۲، ص457.
- ↑ «حزبالله تنها مدافع لبنان/دولت و ارتش لبنان در کجای معادله قرار دارند؟»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «نگاهی به قدرت نظامی حزبالله؛ از ناوگان موشکی و پهپادی پیشرفته تا یگان ویژه»، خبرگزاری.
- ↑ «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است +تصاویر»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است +تصاویر»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است +تصاویر»، خبرگزاری مشرق.
- ↑ شهیدی، «راز پیروزی حزبالله»، وبسایت مجلۀ ویستا.
- ↑ «هر آنچه که باید درباره تونلهای حزبالله لبنان بدانید»، وبسایت شبکۀ العالم.
- ↑ «سیستم پیچیده تونلهای حزبالله، کابوس بزرگ صهیونیستها»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «تأسیسات فوق سری حزبالله؛ تونلهای مقاومت چگونه پاسخ به «اسراییل» را دردناکتر میکند؟!»، وبسایت شبکۀ العالم.
- ↑ «تأسیسات فوق سری حزبالله؛ تونلهای مقاومت چگونه پاسخ به «اسراییل» را دردناکتر میکند؟!»، وبسایت شبکۀ العالم.
- ↑ «حزبالله لبنان یکی از پنج قدرت موشکی جهان است»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «نگاهی به قدرت نظامی حزبالله؛ از ناوگان موشکی و پهپادی پیشرفته تا یگان ویژه»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «نگاهی به قدرت نظامی حزبالله؛ از ناوگان موشکی و پهپادی پیشرفته تا یگان ویژه»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ «نگاهی به قدرت نظامی حزبالله؛ از ناوگان موشکی و پهپادی پیشرفته تا یگان ویژه»، خبرگزاری تسنیم.
- ↑ سعدغریب، دین و سیاست در حزبالله، 1389ش، ص223.
- ↑ «اظهارات مقام سابق شاباک درباره توانایی موشکی و پهپادی حزبالله»، وبسایت روزنامۀ اقتصاد.
منابع
- قرآن کریم.
- ادبی فیروزجائی، رضا، «سربلند و استوار؛ نگاهی به عوامل استحکام حزبالله لبنان»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش.
- ابنسعد، محمد، الطبقات الکبری، لبنان، دارصادر، داربیروت، ۱۳۷۶ش.
- اختیاری امیری، رضا، «توان نظامی موشکی حزبالله و بازدارندگی در قبال اسراییل»، فصلنامهٔ مطالعات خاورمیانه، دورهٔ ۲۴، شمارهٔ ۴، ۱۳۹۶ش.
- «اظهارات مقام سابق شاباک دربارهٔ توانایی موشکی و پهپادی حزبالله»، وبسایت روزنامهٔ اقتصاد، تاریخ درج مطلب: ۲۸ مهر ۱۴۰۳ش.
- «انفجار پیجرها میتوانست یک ارتش را از پا بیندازد | به زودی به لبنان برمیگردم | پیجرها در اختیار رزمندگان حزبالله بود یا مردم عادی هم داشتند؟»، همشهری آنلاین، تاریخ درج مطلب: دوشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۳ش.
- «بازخوانی اولین شکست رژیم صهیونیستی از حزبالله لبنان»، وبسایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۹ش.
- بلقزیز، عبدالله، حزبالله من التحریر الی الردع (۱۹۸۲–۲۰۰۶)، بیروت، مرکز دراسات الوحدة العربیة، ۲۰۰۶م.
- «تأسیسات فوق سری حزبالله؛ تونلهای مقاومت چگونه پاسخ به اسراییل را دردناکتر میکند؟! + فیلم»، وبسایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱ شهریور ۱۴۰۳ش.
- «حزبالله؛ الگویِ مقاومتِ ایمانی»، پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: ۲۸ مرداد ۱۳۹۴ش.
- «حزبالله تنها مدافع لبنان/دولت و ارتش لبنان در کجای معادله قرار دارند؟»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش.
- «حزبالله لبنان یکی از پنج قدرت موشکی جهان است»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۱۰ تیر ۱۴۰۲ش.
- راوندی، قطبالدین، فقه القرآن، قم، کتابخانهٔ آیتالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۵ق.
- رشیدرضا، محمد، تفسیر المنار، قاهره، الهیئة المصریة العامة للکتاب، ۱۹۹۰م.
- سعدغریب، امل، دین و سیاست در حزبالله، ترجمهٔ غلامرضا تهامی، تهران، اندیشهسازان نور، ۱۳۸۴ش.
- «سیستم پیچیده تونلهای حزبالله، کابوس بزرگ صهیونیستها»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۰ شهریور ۱۴۰۳ش.
- شهیدی، فرزان، «راز پیروزی حزبالله»، وبسایت مجلهٔ ویستا، تاریخ بازدید: ۲۲ آبان ۱۴۰۳ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، ۱۴۰۸ق.
- فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام عن قواعد الأحکام، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، ۱۳۸۳ش.
- کدیور، جمیله، رویارویی انقلاب اسلامی ایران، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۹ش.
- نادری، محمدتقی، دفاع مشروع موضوع ماده ۵۱ منشور ملل متحد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۵۱ش.
- «نگاهی به ساختار نظامی حزبالله و کابوس بزرگی که در انتظار اسراییل است +تصاویر»، خبرگزاری مشرق، تاریخ درج مطلب: ۳۰ آبان ۱۴۰۰ش.
- «نگاهی به قدرت نظامی حزبالله؛ از ناوگان موشکی و پهپادی پیشرفته تا یگان ویژه»، خبرگزاری تسنیم، ۶ شهریور ۱۴۰۲ش.
- «هر آنچه که باید دربارهٔ تونلهای حزبالله لبنان بدانید»، وبسایت شبکهٔ العالم، تاریخ درج مطلب: ۱۱ مهر ۱۴۰۳ش.
- واقدی، محمد بن عمر، المغازی، بیروت، اعلمی، ۱۹۹۸م.
| شهرها | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| سیاست | |||||||
| جامعه |
| ||||||
| مشاهیر | |||||||
| اصطلاحات | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| رویدادها | |||||||
| مناسبتها | |||||||
| مکانها | |||||||
| نهادها |
| ||||||