پرش به محتوا

پیش‌نویس:زن در اقتصاد خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
حذف رده‌ها
خط ۳: خط ۳:


زن به‌عنوان بخشی از جامعه در پیشرفت اقتصادی جامعه و خانواده نقش مهمی دارد؛ چگونگی و نوع حضور زن، در عملکرد و چرخه‌های اقتصاد کشور تأثیرگذار است. زن با الگوسازی و مدیریت اقتصادی، سبک زندگی خانواده را به انضباط مالی می‌رساند.
زن به‌عنوان بخشی از جامعه در پیشرفت اقتصادی جامعه و خانواده نقش مهمی دارد؛ چگونگی و نوع حضور زن، در عملکرد و چرخه‌های اقتصاد کشور تأثیرگذار است. زن با الگوسازی و مدیریت اقتصادی، سبک زندگی خانواده را به انضباط مالی می‌رساند.
==مفهوم‌شناسی==
==تعریف اقتصاد زن در خانواده==
اقتصاد خانواده، علم یا مهارتی است که به چگونگی بسیج منابع و امکانات در راستای رفع نیازهای گوناگون خانواده می‌پردازد. اعضای [[خانواده]] در این فرآیند می‌آموزند که با تلاش و هزینۀ منطقی، بیشترین نتیجۀ مطلوب و رضایت‌مندی را از کار، تولید و مصرف داشته باشند.<ref>فرزانه، اقتصاد خانواده، 1390ش، ص24-32.</ref>  از زن در خانواده، انتظار می‌رود که با برنامه‌ریزی بین درآمد و مصرف، توازن برقرار کرده و زمینۀ پیشرفت و ارتقای اقتصادی خانواده را مهیا سازد.<ref>فروزش، «بررسی اقتصاد خانواده؛ با الگوپذیری از سیرۀ عملی حضرت زهرا» 1386ش، ص36.</ref>
اقتصاد خانواده، علم یا مهارتی است که به چگونگی بسیج منابع و امکانات در راستای رفع نیازهای گوناگون خانواده می‌پردازد. اعضای [[خانواده]] در این فرآیند می‌آموزند که با تلاش و هزینۀ منطقی، بیشترین نتیجۀ مطلوب و رضایت‌مندی را از کار، تولید و مصرف داشته باشند.<ref>فرزانه، اقتصاد خانواده، 1390ش، ص24-32.</ref>  از زن در خانواده، انتظار می‌رود که با برنامه‌ریزی بین درآمد و مصرف، توازن برقرار کرده و زمینۀ پیشرفت و ارتقای اقتصادی خانواده را مهیا سازد.<ref>فروزش، «بررسی اقتصاد خانواده؛ با الگوپذیری از سیرۀ عملی حضرت زهرا» 1386ش، ص36.</ref>


خط ۲۱: خط ۲۱:
   
   
===برنامه‌ریزی===  
===برنامه‌ریزی===  
خانواده برای پیشرفت در زندگی و کسب آرامش و آسایش، نیازمند برنامه‌ریزی اقتصادی است.<ref>مهارت‌های مدیریت هزینۀ خانواده»، روزنامه دنیای اقتصاد، 18 آذر 1395ش.</ref>  بی‌برنامگی موجب نابسامانی درآمد و هزینۀ خانواده می‌شود<ref>حکیمی، همراهی و همگامی- روش مصرف-، 1395ش، ص21.</ref>  و در گزاره‌های دینی از آن به کلید فقر یاد شده است.<ref>حکیمی، الحیاه، 1367ش، ج4، ص480.</ref>  نبود برنامه‌ریزی برای هزینه‌های جاری در خانواده، درآمدهای زیاد را تباه می‌کند.<ref>حکیمی، الحیاه، 1367ش، ج4، ص488.</ref>  بر اساس این نگاه، امام رضا کمال حقیقی ایمان را [[برنامه‌ریزی]] در زندگی دانسته است.<ref>عطاردی، مستندالامام الرضا، 1413ق، ج1، ص285.</ref>  زنان برای تمام احتیاجات خانواده برنامه مشخصی را تنظیم می‌کنند؛<ref>علی‌کرمی، مهارت‌های بانوان در حفظ آرامش و استحکام خانواده، 1396ش، ص114.</ref>  خريد بدون برنامه‌ریزی و نداشتن لیست خريد منجر به انجام خريدهاي غيرضروري می‌شود.<ref>اسحاقی، مصرف مدبرانه در اسلام، 1388ش، ص161.</ref>  زن به‌عنوان مدیر برنامه‌ریز [[خانه]]، می‌تواند الگو و عادات مصرفی خود و خانواده را تغییر دهد و در استفاده از کالاهای یکبار مصرف تجدید نظر کند؛ زیرا مصرف این دسته از کالاها علاوه بر این‌که هزینه گزافی بر دوش [[اقتصاد خانواده]] می‌گذارد، به افزایش زباله‌های شهری هم می‌انجامد.<ref>اسحاقی، مصرف مدبرانه در اسلام، 1388ش، ص162.</ref>  زن با مدیریت اقتصادی داخل منزل از قبیل تهیه غذا، نظافت و شستشو، ایجاد محیط امن و آرام برای افراد خانواده کمک شایانی در اقتصاد خانواده دارد.<ref>حبیبی‌تبار، گام به گام با اخلاق مدیریت و شیوه‌های پیشرفت آن، 1380ش، ص104.</ref>  درایت و زیرکی زن، دقت و ظرافت او در برنامه‌ریزی و مدیریت درست او، اعتدال مطلوب اسلامی را در زندگی حاکم ساخته و اقتصاد خانواده را سامان می‌دهد.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، 1391ش، ص88.</ref>  زن به‌عنوان محور خانواده، در کاهش هزینه‌های خانواده از طریق مصرف بهینه و کاهش ضایعات، کمک به افزایش درآمد و تنظیم مخارج با درآمد خانواده تأثیر به‌سزایی دارد.<ref>نجفی، «زنان، اقتصاد و مشارکت در مدیریت و برنامه‌ریزی»، 1383ش، ص36.</ref>
خانواده برای پیشرفت در زندگی و کسب آرامش و آسایش، نیازمند برنامه‌ریزی اقتصادی است.<ref>مهارت‌های مدیریت هزینۀ خانواده»، روزنامه دنیای اقتصاد، 18 آذر 1395ش.</ref>  بی‌برنامگی موجب نابسامانی درآمد و هزینۀ خانواده می‌شود<ref>حکیمی، همراهی و همگامی- روش مصرف-، 1395ش، ص21.</ref>  و در گزاره‌های دینی از آن به کلید فقر یاد شده است.<ref>حکیمی، الحیاه، 1367ش، ج4، ص480.</ref>  نبود برنامه‌ریزی برای هزینه‌های جاری در خانواده، درآمدهای زیاد را تباه می‌کند.<ref>حکیمی، الحیاه، 1367ش، ج4، ص488.</ref>  بر اساس این نگاه، امام رضا کمال حقیقی ایمان را [[برنامه‌ریزی]] در زندگی دانسته است.<ref>عطاردی، مستندالامام الرضا، 1413ق، ج1، ص285.</ref>   
 
زنان برای تمام احتیاجات خانواده برنامه مشخصی را تنظیم می‌کنند؛<ref>علی‌کرمی، مهارت‌های بانوان در حفظ آرامش و استحکام خانواده، 1396ش، ص114.</ref>  خريد بدون برنامه‌ریزی و نداشتن لیست خريد منجر به انجام خريدهاي غيرضروري می‌شود.<ref>اسحاقی، مصرف مدبرانه در اسلام، 1388ش، ص161.</ref>  زن به‌عنوان مدیر برنامه‌ریز [[خانه]]، می‌تواند الگو و عادات مصرفی خود و خانواده را تغییر دهد و در استفاده از کالاهای یکبار مصرف تجدید نظر کند؛ زیرا مصرف این دسته از کالاها علاوه بر این‌که هزینه گزافی بر دوش [[اقتصاد خانواده]] می‌گذارد، به افزایش زباله‌های شهری هم می‌انجامد.<ref>اسحاقی، مصرف مدبرانه در اسلام، 1388ش، ص162.</ref>   
 
زن با مدیریت اقتصادی داخل منزل از قبیل تهیه غذا، نظافت و شستشو، ایجاد محیط امن و آرام برای افراد خانواده کمک شایانی در اقتصاد خانواده دارد.<ref>حبیبی‌تبار، گام به گام با اخلاق مدیریت و شیوه‌های پیشرفت آن، 1380ش، ص104.</ref>  درایت و زیرکی زن، دقت و ظرافت او در برنامه‌ریزی و مدیریت درست او، اعتدال مطلوب اسلامی را در زندگی حاکم ساخته و اقتصاد خانواده را سامان می‌دهد.<ref>یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، 1391ش، ص88.</ref>  زن به‌عنوان محور خانواده، در کاهش هزینه‌های خانواده از طریق مصرف بهینه و کاهش ضایعات، کمک به افزایش درآمد و تنظیم مخارج با درآمد خانواده تأثیر به‌سزایی دارد.<ref>نجفی، «زنان، اقتصاد و مشارکت در مدیریت و برنامه‌ریزی»، 1383ش، ص36.</ref>


===افزایش سطح دانش اقتصادی خانواده===  
===افزایش سطح دانش اقتصادی خانواده===  
خط ۳۲: خط ۳۶:


===5- اهتمام به آموزه‌های دینی===
===5- اهتمام به آموزه‌های دینی===
زن در فهم صحیح از آموزه‌های دینی و حاکم کردن [[سبک زندگی عاشورایی|سبک زندگی]] بر مبنای این دستورات، در جهت تقویت اقتصاد خانواده نقش مهمی دارد.<ref>[https://profdoc.um.ac.ir/paper-abstract-1066226.html بانکی‌پور فرد و همکاران، «بررسی آموزه‌های دینی بر حوزۀ تنظیم روابط اقتصادی در خانواده»، وب‌سایت دانشگاه فردوسی مشهد.]</ref>  توجه به آموزه‌های دینی از قبیل کار، [[قناعت]]، و پرهیز از روحیة اسراف و تبذیر، اقتصاد خانواده را تقویت می‌کند.<ref>[https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1508387/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%85 «نقش اقتصاد خانواده در رونق جامعه، بخش دوم»، وب‌سایت راسخون.]</ref>  اهتمام به پرداخت وجوهات شرعی نیز بر اساس آموزه‌های اسلام، موجب برکات بسیار برای خانواده‌ها است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/284728/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8% «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت. ]</ref>  همچنین [[انفاق]] مال موجب پربرکت‌ شدن مال می‌شود و فزونی آن را استمرار می‌بخشد<ref>متقی، کنزالعمال، 1409ق، ج3، ص643.</ref>  در جامعه‌ای که افراد با رضایت و قناعت، معیشت خود را تنظیم می‌کنند، نیازها به تعادل می‌رسد و اقتصاد جامعه به سمت استقلال پیش می‌رود.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13940411000687/اگر-افراد-جامعه%E2%80%8C-شکرگزار-باشند-نیازها-به-تعادل-می%E2%80%8Cرسد-خداوند-هوای قرائتی، «اگر افراد جامعه‌ شکرگزار باشند نیازها به تعادل می‌رسد/ خداوند هوای بنده شاکرش را در دنیا دارد»، خبرگزاری فارس.]</ref>  رعایت نکردن اصول شرعی در کسب مال و تأمین معاش، صدمات روحی و مادی بسیاری دارد<ref>شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص102.</ref>  که نه تنها دامن‌گیر زندگی حال افراد می‌شود بلکه حتی زندگی آینده فرزندان را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد<ref>کلینی، الکافی، 1367ش، ج5، ص124.</ref>  و زن با توجه به نقش‌های ویژه همسری و مادری در کسب روزی حلال در خانواده و تربیت نیروی انسانی سهم به‌سزایی دارد. یکی از عواملی که مردان را به سوی کسب درآمدهای نامشروع سوق می‌دهد، فشار ناشی از تأمین هزینه‌های بالا و غیرمتعارف در خانواده است که زن نقش اساسی در مهار آن دارد.<ref>شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص104.</ref>  
زن در فهم صحیح از آموزه‌های دینی و حاکم کردن [[سبک زندگی عاشورایی|سبک زندگی]] بر مبنای این دستورات، در جهت تقویت اقتصاد خانواده نقش مهمی دارد.<ref>[https://profdoc.um.ac.ir/paper-abstract-1066226.html بانکی‌پور فرد و همکاران، «بررسی آموزه‌های دینی بر حوزۀ تنظیم روابط اقتصادی در خانواده»، وب‌سایت دانشگاه فردوسی مشهد.]</ref>  توجه به آموزه‌های دینی از قبیل کار، [[قناعت]]، و پرهیز از روحیة اسراف و تبذیر، اقتصاد خانواده را تقویت می‌کند.<ref>[https://rasekhoon.net/lifestyle/show/1508387/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AF%D9%88%D9%85 «نقش اقتصاد خانواده در رونق جامعه، بخش دوم»، وب‌سایت راسخون.]</ref>  اهتمام به پرداخت وجوهات شرعی نیز بر اساس آموزه‌های اسلام، موجب برکات بسیار برای خانواده‌ها است.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/284728/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8% «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت. ]</ref>  همچنین [[انفاق]] مال موجب پربرکت‌ شدن مال می‌شود و فزونی آن را استمرار می‌بخشد<ref>متقی، کنزالعمال، 1409ق، ج3، ص643.</ref>  در جامعه‌ای که افراد با رضایت و قناعت، معیشت خود را تنظیم می‌کنند، نیازها به تعادل می‌رسد و اقتصاد جامعه به سمت استقلال پیش می‌رود.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/13940411000687/اگر-افراد-جامعه%E2%80%8C-شکرگزار-باشند-نیازها-به-تعادل-می%E2%80%8Cرسد-خداوند-هوای قرائتی، «اگر افراد جامعه‌ شکرگزار باشند نیازها به تعادل می‌رسد/ خداوند هوای بنده شاکرش را در دنیا دارد»، خبرگزاری فارس.]</ref>   
 
رعایت نکردن اصول شرعی در کسب مال و تأمین معاش، صدمات روحی و مادی بسیاری دارد<ref>شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص102.</ref>  که نه تنها دامن‌گیر زندگی حال افراد می‌شود بلکه حتی زندگی آینده فرزندان را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد<ref>کلینی، الکافی، 1367ش، ج5، ص124.</ref>  و زن با توجه به نقش‌های ویژه همسری و مادری در کسب روزی حلال در خانواده و تربیت نیروی انسانی سهم به‌سزایی دارد. یکی از عواملی که مردان را به سوی کسب درآمدهای نامشروع سوق می‌دهد، فشار ناشی از تأمین هزینه‌های بالا و غیرمتعارف در خانواده است که زن نقش اساسی در مهار آن دارد.<ref>شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص104.</ref>  
 
به نظرکارشناسان نوع عملکرد والدین به فرزندان منتقل می‌شود. مادران مدیر، قانع و صرفه‌جو، فرزندانی قانع و مدیر تربیت می‌کنند و مادران اسراف‌کار و تجمل‌گرا فرزندانی تنوع طلب و مصرف‌زده به جامعه تحویل می‌دهند؛ اولین گام در آموزش مهارت‌های اقتصادی به فرزندان، تصحیح عملکرد والدین است. <ref>[https://basirat.ir/fa/news/284728/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1 «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت.] </ref> 


به نظرکارشناسان نوع عملکرد والدین به فرزندان منتقل می‌شود. مادران مدیر، قانع و صرفه‌جو، فرزندانی قانع و مدیر تربیت می‌کنند و مادران اسراف‌کار و تجمل‌گرا فرزندانی تنوع طلب و مصرف‌زده به جامعه تحویل می‌دهند؛ اولین گام در آموزش مهارت‌های اقتصادی به فرزندان، تصحیح عملکرد والدین است. <ref>[https://basirat.ir/fa/news/284728/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1 «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت.] </ref>  خانواده، نخستين کانونی است که فرزندان در آن زندگی جمعی را آغاز می‌کنند و خود را در کنار دیگران و با دیگران می‌نگرند، و رفتار درست در جامعه انسانی را می‌آموزند.<ref>حکیمی، همراهی و همگامی- روش مصرف- ، 1395ش، ص5.</ref>  همچنین والدین به‌گونه‌ای مستقیم با گفتگو درباره مسایل اقتصادی هنگام خرید کالا یا مصرف آب، برق، مواد غذایی و نگهداری وسایل، آموزش‌های ضروری را به آن‌ها ارائه می‌کنند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/284728/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8% «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت. ]</ref>
خانواده، نخستين کانونی است که فرزندان در آن زندگی جمعی را آغاز می‌کنند و خود را در کنار دیگران و با دیگران می‌نگرند، و رفتار درست در جامعه انسانی را می‌آموزند.<ref>حکیمی، همراهی و همگامی- روش مصرف- ، 1395ش، ص5.</ref>  همچنین والدین به‌گونه‌ای مستقیم با گفتگو درباره مسایل اقتصادی هنگام خرید کالا یا مصرف آب، برق، مواد غذایی و نگهداری وسایل، آموزش‌های ضروری را به آن‌ها ارائه می‌کنند.<ref>[https://basirat.ir/fa/news/284728/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%82-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8% «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت. ]</ref>


==تربیت اقتصادی فرزندان==  
==تربیت اقتصادی فرزندان==  

نسخهٔ ۱۸ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۳۵

زن خانه‌دار
زن خانه‌دار

زن در اقتصاد خانواده؛ نقش زن به‌عنوان مادر یا همسر در بهبود اقتصاد خانواده.

زن به‌عنوان بخشی از جامعه در پیشرفت اقتصادی جامعه و خانواده نقش مهمی دارد؛ چگونگی و نوع حضور زن، در عملکرد و چرخه‌های اقتصاد کشور تأثیرگذار است. زن با الگوسازی و مدیریت اقتصادی، سبک زندگی خانواده را به انضباط مالی می‌رساند.

تعریف اقتصاد زن در خانواده

اقتصاد خانواده، علم یا مهارتی است که به چگونگی بسیج منابع و امکانات در راستای رفع نیازهای گوناگون خانواده می‌پردازد. اعضای خانواده در این فرآیند می‌آموزند که با تلاش و هزینۀ منطقی، بیشترین نتیجۀ مطلوب و رضایت‌مندی را از کار، تولید و مصرف داشته باشند.[۱] از زن در خانواده، انتظار می‌رود که با برنامه‌ریزی بین درآمد و مصرف، توازن برقرار کرده و زمینۀ پیشرفت و ارتقای اقتصادی خانواده را مهیا سازد.[۲]

اهمیت زن در اقتصاد خانواده

زنان به‌دلیل نقش پر رنگ‌تری که در مدیریت محیط خانه و تربیت فرزندان دارند، با آگاهی از چگونگی منابع مالی می‌توانند اعضای خانواده را در چگونگی مصرف بهینه، توجیه کنند و آرامش را در محیط خانه تزریق کنند.[۳] زنان به‌عنوان مدیر داخلی خانه با چاره‌‌اندیشی درست و به موقع خویش می‌توانند در برنامه‌ریزی و اولویت‌بندی نیازهای خانواده ایفای نقش داشته باشند.[۴] همچنین زن به‌عنوان عامل پرورش و رشد نیروی کار، در جریان بهره‌وری و تولید ناخالص ملی سهم دارد، که با سرمایه‌گذاری در اطلاعات، دانش‌ها، نگرش‌ها و مهارت‌های زنان این ارزش افزوده خواهد شد.[۵]

نقش زن در اقتصاد خانواده

با نگاه اسلامی، زن از راه درآمد و کنترل مصرف، در اقتصاد خانواده نقش محوری دارد.[۶] زن در خرید و نحوۀ مصرف کالا و خدمات نقش مهمی به‌عهده داشته و از مسائل و نیاز‌های خانواده به خوبی آگاه است. بانوان می‌دانند برای گذراندن چرخۀ زندگی خانواده به چه وسایلی احتیاج است و با توجه به درآمد خانواده خرج خانه را مدیریت می‌کنند.[۷] زن با اتحاد و همبستگی در بین اعضای خانواده نسبت به شناخت هزینه‌های نادرست و حذف باورهای غلط تصمیم‌ می‌گیرد.[۸] اعضای خانواده در مصرف، تابع زنان خانواده هستند و زنان در اقتصاد خانواده بسيار مؤثرتر از مردان عمل مي‌كنند.[۹]

مصرف صحیح و کارآمد در خانواده

زن با مصرف صحیح و در قالب معیارهای ارزشی، موجب بهینه‌سازی مصرف خانواده می‌شود.[۱۰] زنان علاوه بر میزان مصرف و پس‌اندازکردن، درخصوص انتخاب ترکیب مصرفی توسعه‌دهنده یا تجمل‌گرا بودن مهم‌ترین تصمیم‌گیرندگان هستند. به همین دلیل زنان ابتدا در گردش اقتصاد خانواده و سپس در توسعة اقتصاد نقش قابل‌توجهی دارند.[۱۱]

تأثیر زن در سبک زندگی اقتصاد خانواده

سبک ‌زندگی فردی و خانوادگی به‌طور مستقیم از وضعیت اقتصادی تبعیت می‌کند؛ هر فرد سبک‌ زندگی خود را بر اساس تمایلات و نیازهای شخصی خود شکل می‌دهد، از این‌رو سبک ‌زندگی تأثیر به‌سزایی در کیفیت زندگی و رضایتمندی فرد دارد.[۱۲] زن باتوجه به درآمد خانواده در مصرف کالاها برنامه‌ریزی می‌کند.[۱۳] زن همچنین با قناعت و پرهیز از اسراف، تجمل‌گرایی، چشم‌وهم‌چشمی و مُدگرایی به اقتصاد خانواده کمک می‌کند.[۱۴]

زن و تقویت اقتصاد خانواده

برنامه‌ریزی

خانواده برای پیشرفت در زندگی و کسب آرامش و آسایش، نیازمند برنامه‌ریزی اقتصادی است.[۱۵] بی‌برنامگی موجب نابسامانی درآمد و هزینۀ خانواده می‌شود[۱۶] و در گزاره‌های دینی از آن به کلید فقر یاد شده است.[۱۷] نبود برنامه‌ریزی برای هزینه‌های جاری در خانواده، درآمدهای زیاد را تباه می‌کند.[۱۸] بر اساس این نگاه، امام رضا کمال حقیقی ایمان را برنامه‌ریزی در زندگی دانسته است.[۱۹]

زنان برای تمام احتیاجات خانواده برنامه مشخصی را تنظیم می‌کنند؛[۲۰] خريد بدون برنامه‌ریزی و نداشتن لیست خريد منجر به انجام خريدهاي غيرضروري می‌شود.[۲۱] زن به‌عنوان مدیر برنامه‌ریز خانه، می‌تواند الگو و عادات مصرفی خود و خانواده را تغییر دهد و در استفاده از کالاهای یکبار مصرف تجدید نظر کند؛ زیرا مصرف این دسته از کالاها علاوه بر این‌که هزینه گزافی بر دوش اقتصاد خانواده می‌گذارد، به افزایش زباله‌های شهری هم می‌انجامد.[۲۲]

زن با مدیریت اقتصادی داخل منزل از قبیل تهیه غذا، نظافت و شستشو، ایجاد محیط امن و آرام برای افراد خانواده کمک شایانی در اقتصاد خانواده دارد.[۲۳] درایت و زیرکی زن، دقت و ظرافت او در برنامه‌ریزی و مدیریت درست او، اعتدال مطلوب اسلامی را در زندگی حاکم ساخته و اقتصاد خانواده را سامان می‌دهد.[۲۴] زن به‌عنوان محور خانواده، در کاهش هزینه‌های خانواده از طریق مصرف بهینه و کاهش ضایعات، کمک به افزایش درآمد و تنظیم مخارج با درآمد خانواده تأثیر به‌سزایی دارد.[۲۵]

افزایش سطح دانش اقتصادی خانواده

رکن اصلی اقتصاد خانواده را زنان تشکیل می‌دهند.[۲۶] زمانی‌که درآمد وارد خانواده می‌شود، مدیریت خرج با خانم خانه است. خانم‌ها مدیریت اقتصاد را به فرزندان خود آموزش می‌دهند. بسیاری از مادران هوشمندانه عمل کرده و سرمایه اولیه را برای فرزندان خود در جوانی پس‌انداز می‌کنند. ارائه آموزش‌های لازم به فرزندان و ارتقای سطح عمومی دانش اقتصادی خانواده زمینه خوبی برای تصمیم‌گیری‌های صحیح اقتصادی است.[۲۷]

روحیه همکاری بین اعضای خانواده

تقویت و سلامت اقتصاد خانواده در گرو تعامل مناسب بین اعضای خانواده است.[۲۸] اگرچه پدر به‌عنوان نان‌آور اصلی، حرف آخر را در مدیریت هزینه‌های زندگی می‌زند، اما طرح‌ریزی و مدیریت مصرف صحیح آن همیشه به‌عهده مادر است تا بدین وسیله سایر اعضا را در جهت رسیدن به چشم‌انداز پیش رو با خود همراه کند.[۲۹] زن با تقسیم کار بین افراد خانواده بازدهی خانواده را بالا برده و از سنگینی و فشار کار بر یک نفر می‌کاهد. با تعاون و همیاری نیازی به کمک گرفتن از کارگر و مستخدم نبوده و بخشی از بودجه خانواده برای این مسأله مصرف نمی‌شود.[۳۰]

میانه‌روی

از جمله مهارت‌های زندگی رعایت اعتدال در برنامه‌های اقتصادی خانواده است. زن با برقراری توازن میان درآمدها و هزینه‌های زندگی، عزت نفس و حیثیت افراد خانواده را در محیط اجتماع حفظ می‌کند. امام رضا با تأکید بر میانه‌روی در مصارف مالی خانواده،[۳۱] در خوراک و پوشاک به رعایت اعتدال توصیه می‌کند و تضییع سرمایه و به دور افکندن هرچیز قابل استفاده حتی هسته خرما را نادرست می‌داند.[۳۲]

5- اهتمام به آموزه‌های دینی

زن در فهم صحیح از آموزه‌های دینی و حاکم کردن سبک زندگی بر مبنای این دستورات، در جهت تقویت اقتصاد خانواده نقش مهمی دارد.[۳۳] توجه به آموزه‌های دینی از قبیل کار، قناعت، و پرهیز از روحیة اسراف و تبذیر، اقتصاد خانواده را تقویت می‌کند.[۳۴] اهتمام به پرداخت وجوهات شرعی نیز بر اساس آموزه‌های اسلام، موجب برکات بسیار برای خانواده‌ها است.[۳۵] همچنین انفاق مال موجب پربرکت‌ شدن مال می‌شود و فزونی آن را استمرار می‌بخشد[۳۶] در جامعه‌ای که افراد با رضایت و قناعت، معیشت خود را تنظیم می‌کنند، نیازها به تعادل می‌رسد و اقتصاد جامعه به سمت استقلال پیش می‌رود.[۳۷]

رعایت نکردن اصول شرعی در کسب مال و تأمین معاش، صدمات روحی و مادی بسیاری دارد[۳۸] که نه تنها دامن‌گیر زندگی حال افراد می‌شود بلکه حتی زندگی آینده فرزندان را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد[۳۹] و زن با توجه به نقش‌های ویژه همسری و مادری در کسب روزی حلال در خانواده و تربیت نیروی انسانی سهم به‌سزایی دارد. یکی از عواملی که مردان را به سوی کسب درآمدهای نامشروع سوق می‌دهد، فشار ناشی از تأمین هزینه‌های بالا و غیرمتعارف در خانواده است که زن نقش اساسی در مهار آن دارد.[۴۰]

به نظرکارشناسان نوع عملکرد والدین به فرزندان منتقل می‌شود. مادران مدیر، قانع و صرفه‌جو، فرزندانی قانع و مدیر تربیت می‌کنند و مادران اسراف‌کار و تجمل‌گرا فرزندانی تنوع طلب و مصرف‌زده به جامعه تحویل می‌دهند؛ اولین گام در آموزش مهارت‌های اقتصادی به فرزندان، تصحیح عملکرد والدین است. [۴۱]

خانواده، نخستين کانونی است که فرزندان در آن زندگی جمعی را آغاز می‌کنند و خود را در کنار دیگران و با دیگران می‌نگرند، و رفتار درست در جامعه انسانی را می‌آموزند.[۴۲] همچنین والدین به‌گونه‌ای مستقیم با گفتگو درباره مسایل اقتصادی هنگام خرید کالا یا مصرف آب، برق، مواد غذایی و نگهداری وسایل، آموزش‌های ضروری را به آن‌ها ارائه می‌کنند.[۴۳]

تربیت اقتصادی فرزندان

مستقیم

زنان به‌گونه‌ای مستقیم درباره مسائل اقتصادی با فرزندان گفتگو می‌کنند، مثلا در هنگام خرید، تذکرهای لازم و آموزش‌های ضروری را به آن‌ها می‌دهند. مادران در خانه در مورد مصرف آب، برق، مواد غذایی، نگهداری وسایل امر و نهی می‌کنند و فرزندان با بودجه خانواده از طریق مادر آشنا می‌شوند و می‌آموزند که از وسایل زندگی به‌طور عاقلانه‌ای استفاده کنند و نسبت به وسایل مشترک و عمومی خانواده دلسوزی لازم را از خود نشان دهند.[۴۴] زن رکن اصلی تربیت و عامل مهم شکل‌گیری شخصیت رفتاری فرزندان است.[۴۵]

غیرمستقیم

در روش غیرمستقیم عملکرد مادر اثر گذار است.[۴۶] زنانی‌ که در حضور فرزندان خود به افرادی که وضع مالی خوبی دارند، حسادت می‌کنند، آن‌ها را از کمبودهای مالی و مادی خود آگاه می‌کنند، این مسئله به صورت خودکم‌بینی در کودک ریشه می‌دواند و موجب بسیاری از لغزش‌ها در آینده می‌شود.[۴۷]

پانویس

  1. ↑ فرزانه، اقتصاد خانواده، 1390ش، ص24-32.
  2. ↑ فروزش، «بررسی اقتصاد خانواده؛ با الگوپذیری از سیرۀ عملی حضرت زهرا» 1386ش، ص36.
  3. ↑ ذاکری، «اثر زنان روی اقتصاد خانواده»، وب‌سایت تبیان.
  4. ↑ «نقش مهم زنان در مدیریت خانواده (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون.
  5. ↑ فروزش، «بررسی اقتصاد خانواده؛ با الگوپذیری از سیرۀ عملی حضرت زهرا» 1386ش، ص64.
  6. ↑ بی‌ریا، «بررسی دیدگاه اسلام در مورد عملکرد اقتصادی زنان و نقش آنان در توسعۀ اقتصادی»، 1400ش، ص84.
  7. ↑ «نقش بی‌بدیل زنان در پیشرفت اقتصاد خانواده»، خبرگزاری میزان.
  8. ↑ شادمانی، «نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی»، 1395ش، ص3.
  9. ↑ «نقش زنان در اقتصاد خانواده و جامعه»، خبرگزاری ایرنا.
  10. ↑ خاکسار، «زن زرنگ، خانواده پولدار (مدیر مدبر خانواده)»، 1392ش، ص18.
  11. ↑ «دو کانال اثرگذاری زنان در اقتصاد»، روزنامۀ دنیای اقتصاد، 1 آذرماه 1396ش.
  12. ↑ اشرفی، «سبک ‌زندگی و اقتصاد چگونه بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند؟»، وب‌سایت آتیه‌آنلاین.
  13. ↑ کاکیا، نگرشی نو بر اقتصاد خانواده، 1388ش، ص25.
  14. ↑ بنی‌اسدی و غفارنیا، «سبک‌زندگی اسلامی در اقتصاد خانواده با تکیه بر کلام و سیرۀ امام سجاد»، 1401ش، ص10.
  15. ↑ مهارت‌های مدیریت هزینۀ خانواده»، روزنامه دنیای اقتصاد، 18 آذر 1395ش.
  16. ↑ حکیمی، همراهی و همگامی- روش مصرف-، 1395ش، ص21.
  17. ↑ حکیمی، الحیاه، 1367ش، ج4، ص480.
  18. ↑ حکیمی، الحیاه، 1367ش، ج4، ص488.
  19. ↑ عطاردی، مستندالامام الرضا، 1413ق، ج1، ص285.
  20. ↑ علی‌کرمی، مهارت‌های بانوان در حفظ آرامش و استحکام خانواده، 1396ش، ص114.
  21. ↑ اسحاقی، مصرف مدبرانه در اسلام، 1388ش، ص161.
  22. ↑ اسحاقی، مصرف مدبرانه در اسلام، 1388ش، ص162.
  23. ↑ حبیبی‌تبار، گام به گام با اخلاق مدیریت و شیوه‌های پیشرفت آن، 1380ش، ص104.
  24. ↑ یوسفیان، احکام اقتصادی خانواده، 1391ش، ص88.
  25. ↑ نجفی، «زنان، اقتصاد و مشارکت در مدیریت و برنامه‌ریزی»، 1383ش، ص36.
  26. ↑ «نقش زنان در بهره‌وری اقتصاد خانواده»، روزنامۀ دنیای اقتصاد.
  27. ↑ عندلیب، «درآمد خانواده باید بودجه‌بندی شود/ خانواده‌ها منابع درآمدی خود را افزایش دهند»، خبرگزاری سلامت.
  28. ↑ خطيب، مهارت‌های زندگی، 1396ش، ص221.
  29. ↑ نجاتی، آموزش عمومی الگوی اصلاح مصرف، 1388ش، ص92.
  30. ↑ ملک‌مطیعی، مدیریت امور اقتصاد خانواده، 1390ش، ص22.
  31. ↑ تنکابنی فرید، الحدیث: روایات تربیتی از مکتب اهل‌بیت، 1377ش، ج1، ص208.
  32. ↑ ذبیحی، «الگوی خانواده متعالی در سیره رضوی»، 1393ش، ص281.
  33. ↑ بانکی‌پور فرد و همکاران، «بررسی آموزه‌های دینی بر حوزۀ تنظیم روابط اقتصادی در خانواده»، وب‌سایت دانشگاه فردوسی مشهد.
  34. ↑ «نقش اقتصاد خانواده در رونق جامعه، بخش دوم»، وب‌سایت راسخون.
  35. ↑ «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت.
  36. ↑ متقی، کنزالعمال، 1409ق، ج3، ص643.
  37. ↑ قرائتی، «اگر افراد جامعه‌ شکرگزار باشند نیازها به تعادل می‌رسد/ خداوند هوای بنده شاکرش را در دنیا دارد»، خبرگزاری فارس.
  38. ↑ شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص102.
  39. ↑ کلینی، الکافی، 1367ش، ج5، ص124.
  40. ↑ شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص104.
  41. ↑ «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت.
  42. ↑ حکیمی، همراهی و همگامی- روش مصرف- ، 1395ش، ص5.
  43. ↑ «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت.
  44. ↑ موسوی، «مصرف گرایی و مدیریت اقتصادی خانواده»، 1388ش، ص209.
  45. ↑ ادیب و همکاران، «نقش زن ایرانی در اصلاح الگوی مصرف»، 1388ش، ص82.
  46. ↑ شریفی، و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، 1393ش، ص114.
  47. ↑ موسوی، «مصرف گرایی و مدیریت اقتصادی خانواده»، 1388ش، ص205.

منابع

  • ادیب، یوسف و همکاران، «نقش زن ایرانی در اصلاح الگوی مصرف»، مجلة مهندسی فرهنگی، شمارۀ 35-36، 1388ش.
  • اسحاقی، سیدحسین، مصرف مدبرانه در اسلام، قم، مؤسسۀ بوستان کتاب، 1388ش.
  • اشرفی، ثاقب، «سبک‌زندگی و اقتصاد چگونه بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند؟»، وب‌سایت آتیه‌آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۱ شهریور ۱۴۰۲ش.
  • بانکی‌پور فرد، امیرحسین و همکاران، «بررسی آموزه‌های دینی بر حوزۀ تنظیم روابط اقتصادی در خانواده»، وب‌سایت دانشگاه فردوسی مشهد، تاریخ درج مطلب: 19 اردبیهشت 1394ش.
  • بنی‌اسدی، رضا و غفارنیا، فاطمه، «سبک ‌زندگی اسلامی در اقتصاد خانواده با تکیه بر کلام و سیرۀ امام سجاد»، مجلة پژوهش‌های معاصر در علوم و تحقیقات، شمارۀ 33، فروردین 1401ش.
  • بی‌ریا، سهیلا، «بررسی دیدگاه اسلام در مورد عملکرد اقتصادی زنان و نقش آنان در توسعۀ اقتصادی»، مجلۀ پژوهش‌های میان‌رشته‌ای زنان، شمارۀ 1، 1400ش.
  • تنکابنی فرید، مرتضی، الحدیث: روایات تربیتی از مکتب اهل‌بیت، قم، فرهنگ اسلامی، 1377ش.
  • حبیبی‌تبار، جواد، گام به گام با اخلاق مدیریت و شیوه‌های پیشرفت آن، قم، خرم، چاپ اول، 1380ش.
  • حکیمی، محمد، همراهی و همگامی- روش مصرف، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1395ش.
  • حکیمی، محمدرضا و همکاران، الحیاه، قم، فرهنگ اسلامی، 1367ش.
  • خاکسار، زکیه، «زن زرنگ، خانواده پولدار (مدیر مدبر خانواده)»، نشریۀ شمیم نرجس، ش4، 1392ش.
  • خطيب، سيدمهدي، مهارت‌های زندگی، قم، دارالحدیث، 1396ش.
  • «دو کانال اثرگذاری زنان در اقتصاد»، روزنامۀ دنیای اقتصاد، شمارۀ 4200، 1آذرماه 1396ش.
  • ذاکری، عطیه، «اثر زنان روی اقتصاد خانواده»، وب‌سایت تبیان، تاریخ درج مطلب: 19 بهمن‌ 1402ش.
  • ذبیحی، عاطفه، «تأثیر آموزه‌های تربیتی رضوی بر سلامت روانی خانواده»، مجموعه مقالات همایش ملی حدیث رضوی، دارالحدیث، 1393ش.
  • شادمانی، سارا، «نقش زنان در اصلاح الگوی مصرف و اقتصاد مقاومتی»، چهارمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری، 19 تیرماه 1395ش.
  • شریفی، علی و همکاران، اقتصاد خانواده در فرهنگ رضوی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، چاپ اول، 1393ش.
  • عطاردی، عزیزالله، مستند الامام الرضا، بیروت، دارالصفوه، 1413ق.
  • علی‌کرمی، رضا، مهارت‌های بانوان در حفظ آرامش و استحکام خانواده، قم، قلم‌گاه، چاپ سوم، تابستان 1396ش.
  • عندلیب، محمد، «درآمد خانواده باید بودجه‌بندی شود/ خانواده‌ها منابع درآمدی خود را افزایش دهند»، خبرگزاری سلامت، تاریخ درج مطلب: 9 دی 1399ش.
  • فرزانه، مسعود، اقتصاد خانواده، تهران، جهاد دانشگاهی، 1390ش.
  • فروزش، زیبا، «بررسی اقتصاد خانواده؛ با الگوپذیری از سیرۀ عملی حضرت زهرا» نشریۀ مطالعات قرآنی نامۀ جامعه، شمارۀ 34، تیرماه 1386ش.
  • قرائتی، محسن، «اگر افراد جامعه‌ شکرگزار باشند نیازها به تعادل می‌رسد/ خداوند هوای بنده شاکرش را در دنیا دارد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 11 تیر ۱۳۹۴ش.
  • کاکیا، لیدا، نگرشی نو بر اقتصاد خانواده، تهران، ورای دانش، 1388ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، دارالکتب‌الاسلامیه، چاپ سوم، 1367ش.
  • متقی، علی بن حسام‌الدین، کنزالعمال، لبنان، مؤسسۀ الرسالة، 1409ق.
  • موسوی، مهدی، «مصرف‌گرایی و مدیریت اقتصادی خانواده»، مجلۀ ارمغان، شمارۀ 8، 1388ش.
  • «مهارت‌های مدیریت هزینۀ خانواده»، روزنامۀ دنیای اقتصاد، شمارۀ ۳۹۲۸، 18 آذرماه 1395ش.
  • ملک‌مطیعی، زهرا، مدیریت امور اقتصاد خانواده، مشهد، بوی شهر بهشت، 1390ش.
  • نجاتی، شهرام، آموزش عمومی الگوی اصلاح مصرف، مشهد، همیاران جوان، 1388ش.
  • نجفی، محمدعلی، «زنان، اقتصاد و مشارکت در مدیریت و برنامه‌ریزی»، مجلة حقوق زنان، شمارۀ 25، 1383ش.
  • «نقش اقتصاد خانواده در رونق جامعه»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 2 فروردین 1399ش.
  • «نقش اقتصاد خانواده در رونق و شکوفایی اقتصادی کشور»، وب‌سایت بصیرت، تاریخ درج مطلب: 25 آذر 1394ش.
  • «نقش بی‌بدیل زنان در پیشرفت اقتصاد خانواده»، خبرگزاری میزان، تاریخ درج مطلب: 20 تیر1400ش.
  • «نقش زنان در بهره‌وری اقتصاد خانواده»، وب‌سایت روزنامۀ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 9 آذر 1396ش.
  • «نقش زنان در اقتصاد خانواده و جامعه»، خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۶ فروردین‌ ۱۳۹۶ش.
  • «نقش مهم زنان در مدیریت خانواده (بخش دوم)»، وب‌سایت راسخون، تاریخ درج مطلب: 22 دی‌ 1398ش.
  • «نقش زنان در بهره‌وری اقتصاد خانواده»، روزنامۀ دنیای اقتصاد، شمارۀ 4205، 8 آذر 1396ش.
  • یوسفیان، نعمت‌الله، احکام اقتصادی خانواده، قم، زمزم هدایت، 1391ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:زن_در_اقتصاد_خانواده&oldid=50285»