پیشنویس:راهآهن افغانستان: تفاوت میان نسخهها
جز Wikizendegyfazel صفحهٔ راه آهن افغانستان را به راهآهن افغانستان منتقل کرد |
ابرابزار |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
''' | '''{{درشت|راهآهن افغانستان}}'''؛ حملونقل کالا و مسافر با استفاده از ریل آهنی در افغانستان. | ||
راهآهن افغانستان، پس از نخستین تجربة بهرهبرداری در دورة [[امانالله]] خان، به | راهآهن افغانستان، پس از نخستین تجربة بهرهبرداری در دورة [[امانالله]] خان، به دلیل بیثباتی سیاسی، ضعف اقتصادی و نبود نیروی متخصص، متوقف شد. این در حالی است که افغانستان بهدلیل محصور بودن در خشکی و نداشتن مرزِ آبی، نیاز شدید به راهآهن دارد. در سالهای اخیر ساخت و توسعة راهآهن در افغانستان از سر گرفته شده است. | ||
==مفهومشناسی== | == مفهومشناسی == | ||
راهآهن بهمعنای دو ردیف آهن موازی است که قطار بر آن حرکت میکند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/ | راهآهن بهمعنای دو ردیف آهن موازی است که قطار بر آن حرکت میکند.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/راه-آهن?q=راه%20آهن . دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ راهآهن.]</ref> راهآهن، سازوکار پیشرفتهای برای حملونقل است که مسافران و کالاها را با استفاده از قطار بر روی آن جابهجا میکنند.<ref>. [https://abadis.ir/fatofa/راه-اهن/ دیکشنری آنلاین آبادیس، دانشنامة آزاد فارسی.]</ref> در حالحاضر در افغانستان راهآهن مدرن و توسعهیافته وجود ندارد.<ref>[https://parsi.euronews.com/2020/12/10/will-the-first-railway-between-iran-and-afghanistan-take-the-chinese-train-to-europe . سالاری، مسعود، «آیا خط آهن خواف-هرات قطار چین را به اروپا میرساند؟»، وبسایت یورونیوز.]</ref> | ||
==تاریخچه== | == تاریخچه == | ||
فکر احداث راهآهن در افغانستان در دهة | فکر احداث راهآهن در افغانستان در دهة ۱۹۲۰م در زمان شاه امانالله برمیگردد. امانالله خان، سه دستگاه لوکوموتیو بخاری کوچک را در ۱۹۲۳م از آلمان خریداری کرد و آنها را در مسیری ۷ کیلومتری از سمت [[کابل]] به [[قصر دارالامان]] به کارانداخت. بعد از سرنگوگی امانالله، از راهآهن نیز استفاده نشد و لوکوموتیوها در کنار قصر تاجبیگ و ماشینخانه بدون استفاده ماند. در حالحاضر این لوکوموتیوها در موزة کابل نگهداری میشود.<ref>[https://www.farsnews.ir/af/news/13950228001470/تاریخچه-راهآهن-در-افغانستان . «تاریخچة راهآهن در افغانستان»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
اولین راهآهن افغانستان در | اولین راهآهن افغانستان در ۱۹۸۲م، با طول ۸۱۶ متر بر روی پُلی که از رودخانه آمو دریا میگذشت در مرز ازبکستان به منظور اتصال راهآهن بخارا- دوشنبه در نزدیکی منطقه ترمز و حیرتان به بهرهبرداری رسید. همچنین ۱۵ کیلومتر راهآهن در منطقه حیدرآباد واقع در جنوب ساحل آمو دریا است که هدف از احداث این خطوط با مسافت کم، انتقال نفت، گاز و منابع معدنی به شوروی بوده است.<ref>[https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> | ||
==اهمیت== | == اهمیت == | ||
افغانستان با داشتن منابع طبیعی و ذخایر معدنی<ref>. دولتآبادی، شناسنامة افغانستان، 1371، ص323.</ref> هنوز هم از داشتن یک راهآهن پیشرفته محروم بوده و کشور برای حمل و نقل کالاهای وارداتی و صادراتی وابسته به راههای جادهای است. با توجه به اینکه افغانستان سرزمینی کوهستانی و محصور در خشکی است، نبود راهآهن باعث کاهش رشد اقتصاد، تجارت و تولیدات معدنی، زراعتی و صنعتی میشود و توانایی این کشور را برای رشد اقتصادی و اتصال به کشورهای منطقه محدود ساخته است.<ref>[https://www.ara.gov.af/dr/ | افغانستان با داشتن منابع طبیعی و ذخایر معدنی<ref>. دولتآبادی، شناسنامة افغانستان، 1371، ص323.</ref> هنوز هم از داشتن یک راهآهن پیشرفته محروم بوده و کشور برای حمل و نقل کالاهای وارداتی و صادراتی وابسته به راههای جادهای است. با توجه به اینکه افغانستان سرزمینی کوهستانی و محصور در خشکی است، نبود راهآهن باعث کاهش رشد اقتصاد، تجارت و تولیدات معدنی، زراعتی و صنعتی میشود و توانایی این کشور را برای رشد اقتصادی و اتصال به کشورهای منطقه محدود ساخته است.<ref>[https://www.ara.gov.af/dr/ضرورت-ایجاد-خط-آهن-افغانستان . «ضرورت ایجاد راهآهن افغانستان»، وبسایت اداره راهآهن افغانستان.]</ref> | ||
==طرحهای توسعه راهآهن افغانستان== | == طرحهای توسعه راهآهن افغانستان == | ||
===راهآهن بینالمللی آریا=== | === راهآهن بینالمللی آریا === | ||
مطالعات اولیة محور راهآهن بینالمللی آریا توسط شرکت فرانسوی سوف ریل براساس تفاهم نامة بین دو دولت فرانسه و افغانستان در | مطالعات اولیة محور راهآهن بینالمللی آریا توسط شرکت فرانسوی سوف ریل براساس تفاهم نامة بین دو دولت فرانسه و افغانستان در ۱۹۷۵ برای ۱۸۰۰ کیلومتر مسافت از [[هرات]] تا کابل به انجام رسید. هدف این طرح، اتصال کشور افغانستان، پاکستان، هند و چین از طریق ایران به اروپا بود.<ref>. [https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> | ||
===راهآهن خواف- هرات=== | === راهآهن خواف- هرات === | ||
این راهآهن، بخشی از طرح | این راهآهن، بخشی از طرح توسعهٔ اقتصادی داوودخان بود که تحولات سیاسی افغانستان نیمقرن تحقق آن را به تاخیرانداخت.<ref>. [https://afgreview.com/اÙتصادÛ/ÚØ´Ù
-اÙداز-تÙسعÙ-راÙ-Ø¢ÙÙ-اÛراÙ-Ù-اÙغاÙØ «چشمانداز توسعة راهآهن ایران و افغانستان. فرصتها و چالشها»، وبسایت بررسی تحولات افغانستان.]</ref> در ۲۰۰۶م تفاهمنامهای میان وزرات راه و ترابری ایران با وزارت فواید عامة افغانستان امضا شد که بر اساس آن، طرح ساخت راهآهن به طول ۲۲۵ کیلومتر شامل ۷۶ کیلومتر در خاک ایران و ۱۴۹ کیلومتر در خاک افغانستان، هدفگذاری شد. در حالحاضر این راهآهن ظرفیت جابجایی سالانه شش میلیون تُن کالای تجاری و یک میلیون مسافر را دارد.<ref>. [https://ara.gov.af/dr/احداث-خطآهن-منطقهای-و-نقش-آن-در-چشمانداز- توسلی، «احداث راهآهن منطقهای و نقش آن در چشمانداز اقتصاد منطقه (به مناسبت افتتاح راهآهن خواف ـ هرات)»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان.]</ref> این راهآهن۷ ایستگاه دارد که ۵ ایستگاه در ایران و۲ ایستگاه در افغانستان واقع شده است.<ref>. یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.</ref> قطعه چهارم راهآهن هرات – خواف از ایستگاه روزنگ تا شهرک صنعتی هرات گسترش پیدا خواهد کرد.<ref>[https://www.etilaatroz.com/113713/the-first-iran-afghanistan-railway-was-opened/ . روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد. دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت روزنامۀ اطلاعات روز.]</ref> ایران ۲۰۰ میلیون دلار برای ساخت این راهآهن هزینه کرده است.<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/154492 . «ریلگذاری راهآهن هرات – خواف آغاز شد»، وبسایت شفقنا افغانستان.]</ref> این راهآهن، ایران را به چین و افغانستان را به هند، ترکیه، اروپا، حوزه قفقاز، حوزه [[دریای خزر]] و آبهای آزاد و در نهایت به کشور عراق، سوریه و دریای مدیترانه متصل میکند. مهمترین ویژگی این خط دسترسی افغانستان به آبهای آزاد است که موجب افزایش ارزآوری اقتصادی و انتقال ارزان و بهصرفه کالاها و خدمات و افزایش اشتغال برای ایران و افغانستان میشود.<ref>. یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.</ref> | ||
===راهآهن حیرتان – مزار شریف=== | === راهآهن حیرتان – مزار شریف === | ||
این راهآهن در | این راهآهن در ۱۳۸۹ش، احداث و تکمیل شد.<ref>. توسلی غرجستانی، اقتصاد افغانستان (ظرفیتها، چالشها و راهکارها)، 1399ش، ص35.</ref> طول آن حدود ۱۰۶ کیلومتر است که برای انتقال کالاهای تجاری از آن استفاده میشود.<ref>. [https://subhekabul.com/انتخاب-سردبیر/railway-construction-in-afghanistan/ اختیاربیگ، «ساخت راهآهن. داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل.]</ref> این مسیر کمتر از یک سال آماده بهرهبرداری و هزینة آن توسط بانک توسعه اسلامی تأمین شد.<ref>. [https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> افغانستان از طریق راهآهن مذکور به شبکة خطوط راهآهن ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، چین و روسیه وصل میشود. | ||
===ترکمنستان - بندرآقنیه=== | === ترکمنستان - بندرآقنیه === | ||
حدود چهار دهه پیش، راهآهن از کشور ترکمنستان به | حدود چهار دهه پیش، راهآهن از کشور ترکمنستان به طول ۲ کیلومتر به داخل افغانستان راهاندازی و ایستگاه راهآهن تورغندی در خاک افغانستان ساخته شد. راهآهن تورغندی به طول ۱۳ کیلومتر، آقینه ۱۶ کیلومتر و آقینه-اندخوی بیش از۳۰ کیلومتر فعال است.<ref>. [https://subhekabul.com/انتخاب-سردبیر/railway-construction-in-afghanistan/ اختیاربیگ، «ساخت راهآهن. داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل.]</ref> | ||
===هرات – تورغندی=== | === هرات – تورغندی === | ||
راهآهن هرات-تورغندی از ولسوالیهای کشک کهنه، کشک رباط سنگی، گلران، انجیل و گذره عبور میکند و تا فرودگاه ولایت هرات ادامه خواهد یافت. طول آن | راهآهن هرات-تورغندی از ولسوالیهای کشک کهنه، کشک رباط سنگی، گلران، انجیل و گذره عبور میکند و تا فرودگاه ولایت هرات ادامه خواهد یافت. طول آن ۲۰۰ کیلومتر عنوان شده و زمینة وصل شدن ایران و هرات به کشورهای آسیای میانه را هموار میسازد.<ref>[http://portalhamlonaghl.ir/fa/101327 . «مطالعات ساخت راهآهن هرات_ تورغندی توسط دولت افغانستان»، وبسایت پرتال جامع اطلاعات تخصصی صنعت حمل و نقل.]</ref> | ||
بر اساس پژوهش بانک انکشاف آسیایی، افغانستان حدود | بر اساس پژوهش بانک انکشاف آسیایی، افغانستان حدود ۲۴۴۰ کیلومتر راهآهن نیاز دارد و تخمین ابتدایی برای ساخت ۱۲۹۰ کیلومتر راهآهن، به دو میلیارد و ۲۵۵ میلیون دلار برآورد شده است.<ref>. [https://www.etilaatroz.com/113713/the-first-iran-afghanistan-railway-was-opened/ روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد. دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت اطلاعات روز.]</ref> ایران با سرمایهگذاری برای احداث و تکمیل راهآهن هرات- مزارشریف موافقت کرده است.<ref>[https://dolat.ir/detail/363882 شفیع، «انجام توافقات اولیة برای سرمایهگذاری 5. 3 میلیارد دلاری ایران در افغانستان»، وبسایت دبیرخانه شورای اطلاعرسانی دولت.]</ref> | ||
==کارکرد راهآهن== | == کارکرد راهآهن == | ||
راهآهن بهعنوان یک سیستم حمل و نقل در هر جامعه، کارکردهای متفاوت دارد که میتواند کلیة قطبهای اجتماعی، اقتصادی، نظامی، کشاورزی را به یکدیگر وصل و بیشترین حجم از مسافرین و کالاها را با ضریب اطمینان بالا جابهجا کند.<ref>[https://publication.iust.ac.ir/product/ | راهآهن بهعنوان یک سیستم حمل و نقل در هر جامعه، کارکردهای متفاوت دارد که میتواند کلیة قطبهای اجتماعی، اقتصادی، نظامی، کشاورزی را به یکدیگر وصل و بیشترین حجم از مسافرین و کالاها را با ضریب اطمینان بالا جابهجا کند.<ref>[https://publication.iust.ac.ir/product/مهندسی-راه-آهن-تئوری-و-کاربرد/ . «مهندسی راهآهن (تئوری و کاربرد)»، وبسایت ادارۀ انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران]</ref> | ||
===اقتصادی=== | === اقتصادی === | ||
برخی از کارکردهای اقتصادی عبارتند: | برخی از کارکردهای اقتصادی عبارتند: | ||
# کاهش هزینهها؛ | # کاهش هزینهها؛ | ||
# توسعة زیربناها و سرمایهگذاری در افغانستان؛ | # توسعة زیربناها و سرمایهگذاری در افغانستان؛ | ||
# تسهیل | # تسهیل حملونقل شبکة ریلی بینالمللی بین دو کشور ایران و افغانستان و امکان اتصال آن به کشورهای چین، پاکستان، هندوستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان؛ | ||
# اتصال کشور افغانستان به راهآهن شمال - جنوب و آبهای آزاد جهان در [[خلیج فارس]] و [[چابهار]] در دریای عمان و اقیانوس هند؛ | # اتصال کشور افغانستان به راهآهن شمال - جنوب و آبهای آزاد جهان در [[خلیج فارس]] و [[چابهار]] در دریای عمان و اقیانوس هند؛ | ||
# اتصال شبکههای ریلی هند و پاکستان به ایران و اروپا از طریق افغانستان؛ | # اتصال شبکههای ریلی هند و پاکستان به ایران و اروپا از طریق افغانستان؛ | ||
# ارتقاء سطح زندگی مردم و کاهش قاچاق مواد مخدر و تقویت | # ارتقاء سطح زندگی مردم و کاهش قاچاق مواد مخدر و تقویت کشتهای جایگزین در افغانستان؛ | ||
# افزایش ضریب امنیتی و توسعه امنیت اجتماعی در افغانستان و کشورهای همسایه؛ | # افزایش ضریب امنیتی و توسعه امنیت اجتماعی در افغانستان و کشورهای همسایه؛ | ||
# افزایش امکان سرمایهگذاری در معادن افغانستان و ارتباط آنها با توسعة کارخانههای مرتبط؛ | # افزایش امکان سرمایهگذاری در معادن افغانستان و ارتباط آنها با توسعة کارخانههای مرتبط؛ | ||
# ایجاد زمینة سرمایهگذاری و اشتغالزایی در افغانستان و کشورهای همسایه و توسعة تولید و تجارت آنها؛ | # ایجاد زمینة سرمایهگذاری و اشتغالزایی در افغانستان و کشورهای همسایه و توسعة تولید و تجارت آنها؛ | ||
# افزایش منافع ترانزیتی بیشتر برای همة کشورهای منطقه.<ref>[https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت | # افزایش منافع ترانزیتی بیشتر برای همة کشورهای منطقه.<ref>[https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> مسیرهای راهآهن باعث انتقال کالاهای تجارتی بیشتر و عواید ناشی از آن شد که در حالحاضر ادارة راهآهن به یکی از ادارات مهم عایداتی افغانستان تبدیل شده است. افغانستان، در ۱۳۹۸ش، ۲۵۳٫۳۹ میلیون افغانی درآمد از ترانزیت راهآهن دریافت کرده است. و متوسط، درآمد ماهانة وزارت مالیه از ترانزیت راهآهن، به ارزش ۲۱٫۱۱ میلیون افغانی میرسد که مجموع درآمد آن ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون افغانی بوده است؛<ref>. [https://subhekabul.com/انتخاب-سردبیر/railway-construction-in-afghanistan/ اختیاربیگ، «ساخت راهآهن. داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل.]</ref> این درآمد در ۱۳۹۹ش، به بیش از ۳ میلیارد و ۳۷۶ میلیون افغانی رسیده است.<ref>[https://ara.gov.af/dr/حسابدهی-دولت-به-ملت-1399-گزارش-فعالیتها،-برنا . شمس، «حسابدهی دولت به ملت 1399. گزارش فعالیتها، برنامهها و دستاوردهای ادارة راهآهن افغانستان»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان.]</ref> همچنین افغانستان در یکماه، سه و نیم میلیون دلار از راهآهن حیرتان- مزار درآمد کسب کرده است.<ref>. [https://tolonews.com/fa/business-177599 شهیر، «گردآوری درآمدهای راهآهن حیرتان-مزار از سوی ادارة راهآهن»، خبرگزاری طلوعنیوز.]</ref> | ||
===اجتماعی و فرهنگی=== | === اجتماعی و فرهنگی === | ||
====همگرایی منطقهای==== | ==== همگرایی منطقهای ==== | ||
اتصال راهآهن هرات به مزار شریف، موجب پیوست اروپا و ایران به تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی است. هرات از دو راه میتواند به مزار شریف وصل شود؛ یکی از راه شمالی و کوهستانی که از مناطق بادغیس، فاریاب، جوزجان و بلخ میگذرد و دیگری از مسیر جنوبشرقی با عبور از شیندند، فراه، دلآرام، لشگرگاه، [[قندهار]] و [[غزنی]] به کابل میرسد و از کابل به پلخمری، شیرخان بندر و مزار شریف میرسد. این همان طرحی بود که توسط شرکت سوفریل فرانسوی بر مبنای ایجاد و گسترش شبکه ریلی بیشتر در افغانستان و پرهیز از اتصال مستقیم و کوتاهتر شوروی به آبهای گرم خلیج فارس در دوران جنگ سرد پیشنهاد شده بود.<ref>. [https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت | اتصال راهآهن هرات به مزار شریف، موجب پیوست اروپا و ایران به تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی است. هرات از دو راه میتواند به مزار شریف وصل شود؛ یکی از راه شمالی و کوهستانی که از مناطق بادغیس، فاریاب، جوزجان و بلخ میگذرد و دیگری از مسیر جنوبشرقی با عبور از شیندند، فراه، دلآرام، لشگرگاه، [[قندهار]] و [[غزنی]] به کابل میرسد و از کابل به پلخمری، شیرخان بندر و مزار شریف میرسد. این همان طرحی بود که توسط شرکت سوفریل فرانسوی بر مبنای ایجاد و گسترش شبکه ریلی بیشتر در افغانستان و پرهیز از اتصال مستقیم و کوتاهتر شوروی به آبهای گرم خلیج فارس در دوران جنگ سرد پیشنهاد شده بود.<ref>. [https://www.iess.ir/fa/analysis/2428/ ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.]</ref> | ||
====تقویت پیوند ملتها==== | ==== تقویت پیوند ملتها ==== | ||
ساخت راهآهن ایران- افغانستان را میتوان با رویکرد تقویت پیوند دو ملت ایران و افغانستان که فرهنگی مشترک دارند، ارزیابی کرد.<ref>. یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، | ساخت راهآهن ایران- افغانستان را میتوان با رویکرد تقویت پیوند دو ملت ایران و افغانستان که فرهنگی مشترک دارند، ارزیابی کرد.<ref>. یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.</ref> در گذشته نیز بزرگترین و کارآمدترین مسیر مواصلاتی جهان یعنی «راه ابریشم» از چین و هند تا ایران و اروپا ز طریق افغانستان، ترسیم میشد. این راهآهن با ایجاد زیربناهای اقتصادی تولیدی و تجاری موجبات توسعة منطقهای و تحکیم روابط دوستانه دو ملت ایران و افغانستان را فراهم خواهد کرد.<ref>. حیدری، «چشمانداز توسعة پایدار شرق ایران»، 1384ش، ص54.</ref> رئیسجمهور وقت ایران افتتاح راهآهن خواف – هرات را روز تاریخی در روابط میان ایران و افغانستان توصیف کرد که پیوند دلها، اندیشهها، فرهنگها، رفتار و تلاشها را مستحکمتر میکند.<ref>[https://www.etilaatroz.com/113688/the-opening-of-the-khaf-herat-railway-is-a-big-step-for-an-economic-leap/ . «افتتاح راهآهن خواف – هرات گام بزرگ برای جهش اقتصادی است»، وبسایت اطلاعات روز.]</ref> با اجرای این طرح روابط فرهنگی و اقتصادی بین این کشورها گسترش خواهد یافت<ref>[https://www.etilaatroz.com/113713/the-first-iran-afghanistan-railway-was-opened/ . روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد.دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت روزنامۀ اطلاعات روز.]</ref> و زمینة گردشگری زیارتی و تفریحی فراهم شده<ref>. یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.</ref> و موجب تحول در سبک زندگی مردم میشود.<ref>[https://dolat.ir/detail/305814 . آخوندی، «اقدامات بسیار بزرگی در حوزة ریل باری و مسافری انجام شده است»، وبسایت پایگاة اطلاعرسانی دولت.]</ref> | ||
==پروژههای در دست مطالعه== | == پروژههای در دست مطالعه == | ||
# راهآهن بندرشیرخان- بلخ و هرات، بهطول | # راهآهن بندرشیرخان- بلخ و هرات، بهطول ۱۰۰۰ کیلومتر؛ | ||
# راهآهن هرات – قندهار، بهطول | # راهآهن هرات – قندهار، بهطول ۶۲۰ کیلومتر؛ | ||
# راهآهن [[قندوز]]، [[بغلان]]، پروان و [[بامیان]] - کابل بهطول حدود | # راهآهن [[قندوز]]، [[بغلان]]، پروان و [[بامیان]] - کابل بهطول حدود ۴۰۰ کیلومتر؛ | ||
# راهآهن قندهار – کابل؛ | # راهآهن قندهار – کابل؛ | ||
# راهآهن کابل – تورخم (جلالآباد). | # راهآهن کابل – تورخم (جلالآباد).<ref>. [https://www.etilaatroz.com/113713/the-first-iran-afghanistan-railway-was-opened/ روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد. دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت روزنامۀ اطلاعات روز.]</ref> | ||
# راهآهن ترانس- افغان، این کریدور بین سه کشور ازبکستان، افغانستان و پاکستان بستر همکاری تجاری بین دو منطقه آسیای مرکزی و آسیای جنوبی را فراهم میکند.<ref>[https://www.iess.ir/fa/note/3313/ . توحید ورستان، «اهمیت راهآهن ترانس- افغان برای کشورهای منطقه و قدرتهای | # راهآهن ترانس- افغان، این کریدور بین سه کشور ازبکستان، افغانستان و پاکستان بستر همکاری تجاری بین دو منطقه آسیای مرکزی و آسیای جنوبی را فراهم میکند.<ref>[https://www.iess.ir/fa/note/3313/ . توحید ورستان، «اهمیت راهآهن ترانس- افغان برای کشورهای منطقه و قدرتهای فرامنطقه»، وبسایت موسسة مطالعات راهبردی شرق.]</ref> | ||
# کریدور خطآهن پنججانبه (راه ابریشم جدید)، | # کریدور خطآهن پنججانبه (راه ابریشم جدید)، در ۱۹ قوس (آذر) ۱۳۹۳ش، تفاهمنامة احداث خطآهن پنججانبه میان کشورهای افغانستان، ایران، تاجیکستان، قرقیزستان و چین به امضاء رسید. این پروژة بزرگ منطقهای که در حدود ۲۱۰۰ کیلومتر طول دارد، تقریباً ۱۱۴۸ کیلومتر آن از خاک افغانستان عبور میکند و در صورت تکمیل، میتواند جایگاه ارتباطی، ترانزیتی و سیاسی افغانستان را در منطقه برجسته سازد.<ref>. توسلی غرجستانی، کارنامة اقتصادی حکومت وحدت ملی، 1401ش، ص112.</ref> | ||
== | == ایستگاههای فعال == | ||
حیرتان، جیرتان، تازهامید، نایبآباد، مزارشریف، آقینه و تورغندی از ایستگاههای فعال راهآهن افغانستان است.<ref>[https://ara.gov.af/dr/ | حیرتان، جیرتان، تازهامید، نایبآباد، مزارشریف، آقینه و تورغندی از ایستگاههای فعال راهآهن افغانستان است.<ref>[https://ara.gov.af/dr/استیشنهای-فعال-خطوط-آهن-افغانستان . «استیشنهای فعال خطوطآهن افغانستان»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان.]</ref> در حالحاضر مجموع راهآهن احداث شده به ۱۳۵ کیلومتر میرسد که تنها ۹۵ کیلومتر آن از مزار شریف تا بندر حیرتان مورد استفاده است.<ref>. توسلی غرجستانی، کارنامة اقتصادی حکومت وحدت ملی، 1401ش، ص108</ref> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | |||
* آخوندی، عباس، «اقدامات بسیار بزرگی در حوزة ریل باری و مسافری انجام شده است»، | == منابع == | ||
* ابراهیمبایسلامی، غلامحیدر، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، | {{آغاز منابع}} | ||
* اختیاربیگ، عبدالرازق، «ساخت راهآهن؛ داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، | * آخوندی، عباس، «اقدامات بسیار بزرگی در حوزة ریل باری و مسافری انجام شده است»، پایگاه اطلاعرسانی دولت، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفندماه ۱۳۹۶ش. | ||
* «افتتاح راهآهن خواف – هرات گام بزرگ برای جهش اقتصادی است»، | * ابراهیمبایسلامی، غلامحیدر، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۹ش. | ||
* پوهاند محمدظریف، جغرافیای اقتصادی افغانستان، پاکستان، ختیح بیا روغنی، چاپ اول، | * اختیاربیگ، عبدالرازق، «ساخت راهآهن؛ داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل، تاریخ درج مطلب: ۲۲ دسامبر ۲۰۲۰م. | ||
* تمیم شهیر، «گردآوری درآمدهای راهآهن حیرتان-مزار از سوی ادارة راهآهن»، | * «افتتاح راهآهن خواف – هرات گام بزرگ برای جهش اقتصادی است»، وبسایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش. | ||
* «تاریخچة راهآهن در افغانستان»، | * پوهاند محمدظریف، جغرافیای اقتصادی افغانستان، پاکستان، ختیح بیا روغنی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش. | ||
* «ترفندهای سفر با قطار هر آنچه که باید در زمینة سفر با قطار بدانید»، | * تمیم شهیر، «گردآوری درآمدهای راهآهن حیرتان-مزار از سوی ادارة راهآهن»، خبرگزاری طلوعنیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۷ حمل ۱۴۰۱ش. | ||
* توحید ورستان، «اهمیت راهآهن ترانس- افغان برای کشورهای منطقه و قدرتهای | * «تاریخچة راهآهن در افغانستان»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مرداد ۱۳۹۵ش. | ||
* توسلی غرجستانی، محمد، «احداث راهآهن منطقهای و نقش آن در چشمانداز اقتصاد منطقه (به مناسبت افتتاح راهآهن خواف ـ هرات) | * «ترفندهای سفر با قطار هر آنچه که باید در زمینة سفر با قطار بدانید»، وبسایت ریلپرداز نوآفرین، تاریخ درج مطلب: ۲ آذر ۱۳۹۹ش. | ||
* توسلی غرجستانی، محمد، کارنامه اقتصادی حکومت وحدت ملی، کابل، صبح دانش، | * توحید ورستان، «اهمیت راهآهن ترانس- افغان برای کشورهای منطقه و قدرتهای فرامنطقه»، وبسایت موسسة مطالعات راهبردی شرق، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۴۰۱ش. | ||
* توسلیغرجستانی، محمد، اقتصاد افغانستان (ظرفیتها، چالشها و راهکارها)، | * توسلی غرجستانی، محمد، «احداث راهآهن منطقهای و نقش آن در چشمانداز اقتصاد منطقه (به مناسبت افتتاح راهآهن خواف ـ هرات) ۲۰ قوس ۱۳۹۹»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش. | ||
* «چشمانداز توسعة راهآهن ایران و افغانستان؛ فرصتها و چالشها»، | * توسلی غرجستانی، محمد، کارنامه اقتصادی حکومت وحدت ملی، کابل، صبح دانش، ۱۴۰۱ش. | ||
* حیدری، مهدی، «چشمانداز توسعة پایدار شرق ایران»، | * توسلیغرجستانی، محمد، اقتصاد افغانستان (ظرفیتها، چالشها و راهکارها)، کابل: مؤسسة نشر واژه، چاپ سوم ۱۳۹۹ش. | ||
* دولتآبادی، بصیراحمد، شناسنامة افغانستان، قم، چاپخانه و لیتوگرافی شهید، | * «چشمانداز توسعة راهآهن ایران و افغانستان؛ فرصتها و چالشها»، وبسایت بررسی تحولات افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۲۱ تیرماه ۱۴۰۲ش. | ||
* روحانی، واجد، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد؛ دو کشور خواب اتصال | * حیدری، مهدی، «چشمانداز توسعة پایدار شرق ایران»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة ۷۷، ۱۳۸۴ش. | ||
* روحانی، واجد، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد؛ دو کشور خواب اتصال | * دولتآبادی، بصیراحمد، شناسنامة افغانستان، قم، چاپخانه و لیتوگرافی شهید، ۱۳۷۱ش. | ||
* «ریلگذاری راهآهن هرات – خواف آغاز شد»، | * روحانی، واجد، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد؛ دو کشور خواب اتصال منطقهٔ را میبینند»، وبسایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش. | ||
* سالاری، مسعود، «آیا خط آهن خواف-هرات قطار چین را به اروپا میرساند؟»، | * روحانی، واجد، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد؛ دو کشور خواب اتصال منطقهٔ را میبینند»، وبسایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش. | ||
* شمس، محمدیما، «حسابدهی دولت به ملت | * «ریلگذاری راهآهن هرات – خواف آغاز شد»، وبسایت شفقنا افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۷ سپتامبر، ۲۰۱۶م. | ||
* «ضرورت ایجاد راهآهن افغانستان»، | * سالاری، مسعود، «آیا خط آهن خواف-هرات قطار چین را به اروپا میرساند؟»، وبسایت یورونیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰م. | ||
* دهخدا، لغتنامة دهخدا، «راهآهن»، | * شمس، محمدیما، «حسابدهی دولت به ملت ۱۳۹۹، گزارش فعالیتها، برنامهها و دستاوردهای ادارة راهآهن افغانستان»، وبسایت ادرة راهآهن افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۶ دلو ۱۳۹۹ش. | ||
* مکملی، محمدکاظم، تاریخ جامع راهآهن، تهران، راهآهن جمهوری اسلامی ایران، | * «ضرورت ایجاد راهآهن افغانستان»، وبسایت اداره راهآهن افغانستان، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش. | ||
* میرشفیع، سیدحسین، «انجام توافقات اولیة برای | * دهخدا، لغتنامة دهخدا، «راهآهن»، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش. | ||
* یادگاری، سهیلا، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، | * مکملی، محمدکاظم، تاریخ جامع راهآهن، تهران، راهآهن جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۹ش. | ||
* «مطالعات راهآهن هرات- تورغندی آغاز میشود»، | * میرشفیع، سیدحسین، «انجام توافقات اولیة برای سرمایهگذاری۵. ۳ میلیارد دلاری ایران در افغانستان»، وبسایت دبیرخانه شورای اطلاعرسانی دولت، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش. | ||
* «مطالعات ساخت راهآهن هرات_ تورغندی توسط دولت افغانستان»، | * یادگاری، سهیلا، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، روزنامة ایران، شمارة ۷۵۱۳، ۲۰ آذر ۱۳۹۹ش. | ||
* «مهندسی راهآهن (تئوری و کاربرد)»، | * «مطالعات راهآهن هرات- تورغندی آغاز میشود»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فروردین ۱۳۹۵ش. | ||
* «نقش راهآهن خواف – هرات در تعمیق پیوند ایران و افغانستان»، | * «مطالعات ساخت راهآهن هرات_ تورغندی توسط دولت افغانستان»، وبسایت پرتال جامع اطلاعات تخصصی صنعت حمل و نقل، تاریخ درج مطلب: ۲۴ خرداد ۱۳۹۵ش. | ||
* «مهندسی راهآهن (تئوری و کاربرد)»، وبسایت اداره انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۲ش. | |||
* «نقش راهآهن خواف – هرات در تعمیق پیوند ایران و افغانستان»، خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۷ آذر ۱۳۹۹ش. | |||
{{پایان منابع}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۲۱:۳۵
راهآهن افغانستان؛ حملونقل کالا و مسافر با استفاده از ریل آهنی در افغانستان.
راهآهن افغانستان، پس از نخستین تجربة بهرهبرداری در دورة امانالله خان، به دلیل بیثباتی سیاسی، ضعف اقتصادی و نبود نیروی متخصص، متوقف شد. این در حالی است که افغانستان بهدلیل محصور بودن در خشکی و نداشتن مرزِ آبی، نیاز شدید به راهآهن دارد. در سالهای اخیر ساخت و توسعة راهآهن در افغانستان از سر گرفته شده است.
مفهومشناسی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]راهآهن بهمعنای دو ردیف آهن موازی است که قطار بر آن حرکت میکند.[۱] راهآهن، سازوکار پیشرفتهای برای حملونقل است که مسافران و کالاها را با استفاده از قطار بر روی آن جابهجا میکنند.[۲] در حالحاضر در افغانستان راهآهن مدرن و توسعهیافته وجود ندارد.[۳]
تاریخچه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]فکر احداث راهآهن در افغانستان در دهة ۱۹۲۰م در زمان شاه امانالله برمیگردد. امانالله خان، سه دستگاه لوکوموتیو بخاری کوچک را در ۱۹۲۳م از آلمان خریداری کرد و آنها را در مسیری ۷ کیلومتری از سمت کابل به قصر دارالامان به کارانداخت. بعد از سرنگوگی امانالله، از راهآهن نیز استفاده نشد و لوکوموتیوها در کنار قصر تاجبیگ و ماشینخانه بدون استفاده ماند. در حالحاضر این لوکوموتیوها در موزة کابل نگهداری میشود.[۴]
اولین راهآهن افغانستان در ۱۹۸۲م، با طول ۸۱۶ متر بر روی پُلی که از رودخانه آمو دریا میگذشت در مرز ازبکستان به منظور اتصال راهآهن بخارا- دوشنبه در نزدیکی منطقه ترمز و حیرتان به بهرهبرداری رسید. همچنین ۱۵ کیلومتر راهآهن در منطقه حیدرآباد واقع در جنوب ساحل آمو دریا است که هدف از احداث این خطوط با مسافت کم، انتقال نفت، گاز و منابع معدنی به شوروی بوده است.[۵]
اهمیت
[ویرایش | ویرایش مبدأ]افغانستان با داشتن منابع طبیعی و ذخایر معدنی[۶] هنوز هم از داشتن یک راهآهن پیشرفته محروم بوده و کشور برای حمل و نقل کالاهای وارداتی و صادراتی وابسته به راههای جادهای است. با توجه به اینکه افغانستان سرزمینی کوهستانی و محصور در خشکی است، نبود راهآهن باعث کاهش رشد اقتصاد، تجارت و تولیدات معدنی، زراعتی و صنعتی میشود و توانایی این کشور را برای رشد اقتصادی و اتصال به کشورهای منطقه محدود ساخته است.[۷]
طرحهای توسعه راهآهن افغانستان
[ویرایش | ویرایش مبدأ]راهآهن بینالمللی آریا
[ویرایش | ویرایش مبدأ]مطالعات اولیة محور راهآهن بینالمللی آریا توسط شرکت فرانسوی سوف ریل براساس تفاهم نامة بین دو دولت فرانسه و افغانستان در ۱۹۷۵ برای ۱۸۰۰ کیلومتر مسافت از هرات تا کابل به انجام رسید. هدف این طرح، اتصال کشور افغانستان، پاکستان، هند و چین از طریق ایران به اروپا بود.[۸]
راهآهن خواف- هرات
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این راهآهن، بخشی از طرح توسعهٔ اقتصادی داوودخان بود که تحولات سیاسی افغانستان نیمقرن تحقق آن را به تاخیرانداخت.[۹] در ۲۰۰۶م تفاهمنامهای میان وزرات راه و ترابری ایران با وزارت فواید عامة افغانستان امضا شد که بر اساس آن، طرح ساخت راهآهن به طول ۲۲۵ کیلومتر شامل ۷۶ کیلومتر در خاک ایران و ۱۴۹ کیلومتر در خاک افغانستان، هدفگذاری شد. در حالحاضر این راهآهن ظرفیت جابجایی سالانه شش میلیون تُن کالای تجاری و یک میلیون مسافر را دارد.[۱۰] این راهآهن۷ ایستگاه دارد که ۵ ایستگاه در ایران و۲ ایستگاه در افغانستان واقع شده است.[۱۱] قطعه چهارم راهآهن هرات – خواف از ایستگاه روزنگ تا شهرک صنعتی هرات گسترش پیدا خواهد کرد.[۱۲] ایران ۲۰۰ میلیون دلار برای ساخت این راهآهن هزینه کرده است.[۱۳] این راهآهن، ایران را به چین و افغانستان را به هند، ترکیه، اروپا، حوزه قفقاز، حوزه دریای خزر و آبهای آزاد و در نهایت به کشور عراق، سوریه و دریای مدیترانه متصل میکند. مهمترین ویژگی این خط دسترسی افغانستان به آبهای آزاد است که موجب افزایش ارزآوری اقتصادی و انتقال ارزان و بهصرفه کالاها و خدمات و افزایش اشتغال برای ایران و افغانستان میشود.[۱۴]
راهآهن حیرتان – مزار شریف
[ویرایش | ویرایش مبدأ]این راهآهن در ۱۳۸۹ش، احداث و تکمیل شد.[۱۵] طول آن حدود ۱۰۶ کیلومتر است که برای انتقال کالاهای تجاری از آن استفاده میشود.[۱۶] این مسیر کمتر از یک سال آماده بهرهبرداری و هزینة آن توسط بانک توسعه اسلامی تأمین شد.[۱۷] افغانستان از طریق راهآهن مذکور به شبکة خطوط راهآهن ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، چین و روسیه وصل میشود.
ترکمنستان - بندرآقنیه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]حدود چهار دهه پیش، راهآهن از کشور ترکمنستان به طول ۲ کیلومتر به داخل افغانستان راهاندازی و ایستگاه راهآهن تورغندی در خاک افغانستان ساخته شد. راهآهن تورغندی به طول ۱۳ کیلومتر، آقینه ۱۶ کیلومتر و آقینه-اندخوی بیش از۳۰ کیلومتر فعال است.[۱۸]
هرات – تورغندی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]راهآهن هرات-تورغندی از ولسوالیهای کشک کهنه، کشک رباط سنگی، گلران، انجیل و گذره عبور میکند و تا فرودگاه ولایت هرات ادامه خواهد یافت. طول آن ۲۰۰ کیلومتر عنوان شده و زمینة وصل شدن ایران و هرات به کشورهای آسیای میانه را هموار میسازد.[۱۹]
بر اساس پژوهش بانک انکشاف آسیایی، افغانستان حدود ۲۴۴۰ کیلومتر راهآهن نیاز دارد و تخمین ابتدایی برای ساخت ۱۲۹۰ کیلومتر راهآهن، به دو میلیارد و ۲۵۵ میلیون دلار برآورد شده است.[۲۰] ایران با سرمایهگذاری برای احداث و تکمیل راهآهن هرات- مزارشریف موافقت کرده است.[۲۱]
کارکرد راهآهن
[ویرایش | ویرایش مبدأ]راهآهن بهعنوان یک سیستم حمل و نقل در هر جامعه، کارکردهای متفاوت دارد که میتواند کلیة قطبهای اجتماعی، اقتصادی، نظامی، کشاورزی را به یکدیگر وصل و بیشترین حجم از مسافرین و کالاها را با ضریب اطمینان بالا جابهجا کند.[۲۲]
اقتصادی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]برخی از کارکردهای اقتصادی عبارتند:
- کاهش هزینهها؛
- توسعة زیربناها و سرمایهگذاری در افغانستان؛
- تسهیل حملونقل شبکة ریلی بینالمللی بین دو کشور ایران و افغانستان و امکان اتصال آن به کشورهای چین، پاکستان، هندوستان، ازبکستان، قرقیزستان و تاجیکستان؛
- اتصال کشور افغانستان به راهآهن شمال - جنوب و آبهای آزاد جهان در خلیج فارس و چابهار در دریای عمان و اقیانوس هند؛
- اتصال شبکههای ریلی هند و پاکستان به ایران و اروپا از طریق افغانستان؛
- ارتقاء سطح زندگی مردم و کاهش قاچاق مواد مخدر و تقویت کشتهای جایگزین در افغانستان؛
- افزایش ضریب امنیتی و توسعه امنیت اجتماعی در افغانستان و کشورهای همسایه؛
- افزایش امکان سرمایهگذاری در معادن افغانستان و ارتباط آنها با توسعة کارخانههای مرتبط؛
- ایجاد زمینة سرمایهگذاری و اشتغالزایی در افغانستان و کشورهای همسایه و توسعة تولید و تجارت آنها؛
- افزایش منافع ترانزیتی بیشتر برای همة کشورهای منطقه.[۲۳] مسیرهای راهآهن باعث انتقال کالاهای تجارتی بیشتر و عواید ناشی از آن شد که در حالحاضر ادارة راهآهن به یکی از ادارات مهم عایداتی افغانستان تبدیل شده است. افغانستان، در ۱۳۹۸ش، ۲۵۳٫۳۹ میلیون افغانی درآمد از ترانزیت راهآهن دریافت کرده است. و متوسط، درآمد ماهانة وزارت مالیه از ترانزیت راهآهن، به ارزش ۲۱٫۱۱ میلیون افغانی میرسد که مجموع درآمد آن ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون افغانی بوده است؛[۲۴] این درآمد در ۱۳۹۹ش، به بیش از ۳ میلیارد و ۳۷۶ میلیون افغانی رسیده است.[۲۵] همچنین افغانستان در یکماه، سه و نیم میلیون دلار از راهآهن حیرتان- مزار درآمد کسب کرده است.[۲۶]
اجتماعی و فرهنگی
[ویرایش | ویرایش مبدأ]همگرایی منطقهای
[ویرایش | ویرایش مبدأ]اتصال راهآهن هرات به مزار شریف، موجب پیوست اروپا و ایران به تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی است. هرات از دو راه میتواند به مزار شریف وصل شود؛ یکی از راه شمالی و کوهستانی که از مناطق بادغیس، فاریاب، جوزجان و بلخ میگذرد و دیگری از مسیر جنوبشرقی با عبور از شیندند، فراه، دلآرام، لشگرگاه، قندهار و غزنی به کابل میرسد و از کابل به پلخمری، شیرخان بندر و مزار شریف میرسد. این همان طرحی بود که توسط شرکت سوفریل فرانسوی بر مبنای ایجاد و گسترش شبکه ریلی بیشتر در افغانستان و پرهیز از اتصال مستقیم و کوتاهتر شوروی به آبهای گرم خلیج فارس در دوران جنگ سرد پیشنهاد شده بود.[۲۷]
تقویت پیوند ملتها
[ویرایش | ویرایش مبدأ]ساخت راهآهن ایران- افغانستان را میتوان با رویکرد تقویت پیوند دو ملت ایران و افغانستان که فرهنگی مشترک دارند، ارزیابی کرد.[۲۸] در گذشته نیز بزرگترین و کارآمدترین مسیر مواصلاتی جهان یعنی «راه ابریشم» از چین و هند تا ایران و اروپا ز طریق افغانستان، ترسیم میشد. این راهآهن با ایجاد زیربناهای اقتصادی تولیدی و تجاری موجبات توسعة منطقهای و تحکیم روابط دوستانه دو ملت ایران و افغانستان را فراهم خواهد کرد.[۲۹] رئیسجمهور وقت ایران افتتاح راهآهن خواف – هرات را روز تاریخی در روابط میان ایران و افغانستان توصیف کرد که پیوند دلها، اندیشهها، فرهنگها، رفتار و تلاشها را مستحکمتر میکند.[۳۰] با اجرای این طرح روابط فرهنگی و اقتصادی بین این کشورها گسترش خواهد یافت[۳۱] و زمینة گردشگری زیارتی و تفریحی فراهم شده[۳۲] و موجب تحول در سبک زندگی مردم میشود.[۳۳]
پروژههای در دست مطالعه
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- راهآهن بندرشیرخان- بلخ و هرات، بهطول ۱۰۰۰ کیلومتر؛
- راهآهن هرات – قندهار، بهطول ۶۲۰ کیلومتر؛
- راهآهن قندوز، بغلان، پروان و بامیان - کابل بهطول حدود ۴۰۰ کیلومتر؛
- راهآهن قندهار – کابل؛
- راهآهن کابل – تورخم (جلالآباد).[۳۴]
- راهآهن ترانس- افغان، این کریدور بین سه کشور ازبکستان، افغانستان و پاکستان بستر همکاری تجاری بین دو منطقه آسیای مرکزی و آسیای جنوبی را فراهم میکند.[۳۵]
- کریدور خطآهن پنججانبه (راه ابریشم جدید)، در ۱۹ قوس (آذر) ۱۳۹۳ش، تفاهمنامة احداث خطآهن پنججانبه میان کشورهای افغانستان، ایران، تاجیکستان، قرقیزستان و چین به امضاء رسید. این پروژة بزرگ منطقهای که در حدود ۲۱۰۰ کیلومتر طول دارد، تقریباً ۱۱۴۸ کیلومتر آن از خاک افغانستان عبور میکند و در صورت تکمیل، میتواند جایگاه ارتباطی، ترانزیتی و سیاسی افغانستان را در منطقه برجسته سازد.[۳۶]
ایستگاههای فعال
[ویرایش | ویرایش مبدأ]حیرتان، جیرتان، تازهامید، نایبآباد، مزارشریف، آقینه و تورغندی از ایستگاههای فعال راهآهن افغانستان است.[۳۷] در حالحاضر مجموع راهآهن احداث شده به ۱۳۵ کیلومتر میرسد که تنها ۹۵ کیلومتر آن از مزار شریف تا بندر حیرتان مورد استفاده است.[۳۸]
پانویس
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- ↑ . دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ راهآهن.
- ↑ . دیکشنری آنلاین آبادیس، دانشنامة آزاد فارسی.
- ↑ . سالاری، مسعود، «آیا خط آهن خواف-هرات قطار چین را به اروپا میرساند؟»، وبسایت یورونیوز.
- ↑ . «تاریخچة راهآهن در افغانستان»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ . دولتآبادی، شناسنامة افغانستان، 1371، ص323.
- ↑ . «ضرورت ایجاد راهآهن افغانستان»، وبسایت اداره راهآهن افغانستان.
- ↑ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ . «چشمانداز توسعة راهآهن ایران و افغانستان. فرصتها و چالشها»، وبسایت بررسی تحولات افغانستان.
- ↑ . توسلی، «احداث راهآهن منطقهای و نقش آن در چشمانداز اقتصاد منطقه (به مناسبت افتتاح راهآهن خواف ـ هرات)»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان.
- ↑ . یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.
- ↑ . روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد. دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت روزنامۀ اطلاعات روز.
- ↑ . «ریلگذاری راهآهن هرات – خواف آغاز شد»، وبسایت شفقنا افغانستان.
- ↑ . یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.
- ↑ . توسلی غرجستانی، اقتصاد افغانستان (ظرفیتها، چالشها و راهکارها)، 1399ش، ص35.
- ↑ . اختیاربیگ، «ساخت راهآهن. داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل.
- ↑ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ . اختیاربیگ، «ساخت راهآهن. داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل.
- ↑ . «مطالعات ساخت راهآهن هرات_ تورغندی توسط دولت افغانستان»، وبسایت پرتال جامع اطلاعات تخصصی صنعت حمل و نقل.
- ↑ . روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد. دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت اطلاعات روز.
- ↑ شفیع، «انجام توافقات اولیة برای سرمایهگذاری 5. 3 میلیارد دلاری ایران در افغانستان»، وبسایت دبیرخانه شورای اطلاعرسانی دولت.
- ↑ . «مهندسی راهآهن (تئوری و کاربرد)»، وبسایت ادارۀ انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران
- ↑ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ . اختیاربیگ، «ساخت راهآهن. داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل.
- ↑ . شمس، «حسابدهی دولت به ملت 1399. گزارش فعالیتها، برنامهها و دستاوردهای ادارة راهآهن افغانستان»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان.
- ↑ . شهیر، «گردآوری درآمدهای راهآهن حیرتان-مزار از سوی ادارة راهآهن»، خبرگزاری طلوعنیوز.
- ↑ . ابراهیمبایسلامی، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ . یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.
- ↑ . حیدری، «چشمانداز توسعة پایدار شرق ایران»، 1384ش، ص54.
- ↑ . «افتتاح راهآهن خواف – هرات گام بزرگ برای جهش اقتصادی است»، وبسایت اطلاعات روز.
- ↑ . روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد.دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت روزنامۀ اطلاعات روز.
- ↑ . یادگاری، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، 1399ش.
- ↑ . آخوندی، «اقدامات بسیار بزرگی در حوزة ریل باری و مسافری انجام شده است»، وبسایت پایگاة اطلاعرسانی دولت.
- ↑ . روحانی، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد. دو کشور خواب اتصال منطقهی را میبینند»، وبسایت روزنامۀ اطلاعات روز.
- ↑ . توحید ورستان، «اهمیت راهآهن ترانس- افغان برای کشورهای منطقه و قدرتهای فرامنطقه»، وبسایت موسسة مطالعات راهبردی شرق.
- ↑ . توسلی غرجستانی، کارنامة اقتصادی حکومت وحدت ملی، 1401ش، ص112.
- ↑ . «استیشنهای فعال خطوطآهن افغانستان»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان.
- ↑ . توسلی غرجستانی، کارنامة اقتصادی حکومت وحدت ملی، 1401ش، ص108
منابع
[ویرایش | ویرایش مبدأ]- آخوندی، عباس، «اقدامات بسیار بزرگی در حوزة ریل باری و مسافری انجام شده است»، پایگاه اطلاعرسانی دولت، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفندماه ۱۳۹۶ش.
- ابراهیمبایسلامی، غلامحیدر، «چشمانداز و اهمیت استراتژیک راهآهن خواف - هرات»، وبسایت مؤسسه مطالعات راهبردی شرق، تاریخ درج مطلب: ۱۵ آذر ۱۳۹۹ش.
- اختیاربیگ، عبدالرازق، «ساخت راهآهن؛ داروی تقویتی برای اقتصاد افغانستان»، وبسایت روزنامة صبح کابل، تاریخ درج مطلب: ۲۲ دسامبر ۲۰۲۰م.
- «افتتاح راهآهن خواف – هرات گام بزرگ برای جهش اقتصادی است»، وبسایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش.
- پوهاند محمدظریف، جغرافیای اقتصادی افغانستان، پاکستان، ختیح بیا روغنی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
- تمیم شهیر، «گردآوری درآمدهای راهآهن حیرتان-مزار از سوی ادارة راهآهن»، خبرگزاری طلوعنیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۷ حمل ۱۴۰۱ش.
- «تاریخچة راهآهن در افغانستان»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۸ مرداد ۱۳۹۵ش.
- «ترفندهای سفر با قطار هر آنچه که باید در زمینة سفر با قطار بدانید»، وبسایت ریلپرداز نوآفرین، تاریخ درج مطلب: ۲ آذر ۱۳۹۹ش.
- توحید ورستان، «اهمیت راهآهن ترانس- افغان برای کشورهای منطقه و قدرتهای فرامنطقه»، وبسایت موسسة مطالعات راهبردی شرق، تاریخ درج مطلب: ۲۶ آذر ۱۴۰۱ش.
- توسلی غرجستانی، محمد، «احداث راهآهن منطقهای و نقش آن در چشمانداز اقتصاد منطقه (به مناسبت افتتاح راهآهن خواف ـ هرات) ۲۰ قوس ۱۳۹۹»، وبسایت ادارة راهآهن افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش.
- توسلی غرجستانی، محمد، کارنامه اقتصادی حکومت وحدت ملی، کابل، صبح دانش، ۱۴۰۱ش.
- توسلیغرجستانی، محمد، اقتصاد افغانستان (ظرفیتها، چالشها و راهکارها)، کابل: مؤسسة نشر واژه، چاپ سوم ۱۳۹۹ش.
- «چشمانداز توسعة راهآهن ایران و افغانستان؛ فرصتها و چالشها»، وبسایت بررسی تحولات افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۲۱ تیرماه ۱۴۰۲ش.
- حیدری، مهدی، «چشمانداز توسعة پایدار شرق ایران»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، شمارة ۷۷، ۱۳۸۴ش.
- دولتآبادی، بصیراحمد، شناسنامة افغانستان، قم، چاپخانه و لیتوگرافی شهید، ۱۳۷۱ش.
- روحانی، واجد، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد؛ دو کشور خواب اتصال منطقهٔ را میبینند»، وبسایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش.
- روحانی، واجد، «اولین راهآهن ایران – افغانستان افتتاح شد؛ دو کشور خواب اتصال منطقهٔ را میبینند»، وبسایت اطلاعات روز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ قوس ۱۳۹۹ش.
- «ریلگذاری راهآهن هرات – خواف آغاز شد»، وبسایت شفقنا افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۷ سپتامبر، ۲۰۱۶م.
- سالاری، مسعود، «آیا خط آهن خواف-هرات قطار چین را به اروپا میرساند؟»، وبسایت یورونیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰م.
- شمس، محمدیما، «حسابدهی دولت به ملت ۱۳۹۹، گزارش فعالیتها، برنامهها و دستاوردهای ادارة راهآهن افغانستان»، وبسایت ادرة راهآهن افغانستان، تاریخ درج مطلب: ۶ دلو ۱۳۹۹ش.
- «ضرورت ایجاد راهآهن افغانستان»، وبسایت اداره راهآهن افغانستان، تاریخ بازدید: ۱۰ آبان ۱۴۰۲ش.
- دهخدا، لغتنامة دهخدا، «راهآهن»، وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: ۵ آذر ۱۴۰۲ش.
- مکملی، محمدکاظم، تاریخ جامع راهآهن، تهران، راهآهن جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۹ش.
- میرشفیع، سیدحسین، «انجام توافقات اولیة برای سرمایهگذاری۵. ۳ میلیارد دلاری ایران در افغانستان»، وبسایت دبیرخانه شورای اطلاعرسانی دولت، تاریخ درج مطلب: ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
- یادگاری، سهیلا، «ایران درمسیر تجارت ترانزیتی کشورهای منطقه»، روزنامة ایران، شمارة ۷۵۱۳، ۲۰ آذر ۱۳۹۹ش.
- «مطالعات راهآهن هرات- تورغندی آغاز میشود»، وبسایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۱۷ فروردین ۱۳۹۵ش.
- «مطالعات ساخت راهآهن هرات_ تورغندی توسط دولت افغانستان»، وبسایت پرتال جامع اطلاعات تخصصی صنعت حمل و نقل، تاریخ درج مطلب: ۲۴ خرداد ۱۳۹۵ش.
- «مهندسی راهآهن (تئوری و کاربرد)»، وبسایت اداره انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تاریخ بازدید: ۲۰ آذر ۱۴۰۲ش.
- «نقش راهآهن خواف – هرات در تعمیق پیوند ایران و افغانستان»، خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۷ آذر ۱۳۹۹ش.