رزق: تفاوت میان نسخهها
imported>زهرا حلیمی بدون خلاصۀ ویرایش |
imported>امان الله فصیحی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''رزق؛''' عطا و بخشش مستمر و مورد انتفاع انسان. | '''رزق؛''' عطا و بخشش مستمر و مورد انتفاع انسان. | ||
رزق در آموزههای اسلامی به هر بخششی گفته میشود که خداوند برای حیات و کمال انسان مقدر کرده است و تنها به دارایی مادی یا درآمد اقتصادی محدود نمیشود. این مفهوم، هم شامل نعمتهای محسوس مانند خوراک و سلامت است و هم مواهب معنوی مانند | رزق در آموزههای اسلامی به هر بخششی گفته میشود که خداوند برای [[حیات]] و کمال انسان مقدر کرده است و تنها به دارایی مادی یا درآمد اقتصادی محدود نمیشود. این مفهوم، هم شامل نعمتهای محسوس مانند خوراک و [[سلامت]] است و هم مواهب معنوی مانند [[ایمان]]، [[علم]] و [[آرامش]]. رزق در نگاه دینی، امری الهی و هدفمند است که با تقدیر الهی، تلاش انسان و نظام اسباب گره خورده و میتواند [[حلال]] یا [[حرام،]] مادی یا معنوی، دنیوی یا اخروی باشد. | ||
==تعریف== | ==تعریف رزق== | ||
رزق در لغت | رزق در لغت بهمعنای روزی، بهره، جیره و هر چیزی است که انسان از آن نفع میبرد.<ref>[https://vajehyab.com/?q=%D8%B1%D8%B2%D9%82&d= وبسایت واژهیاب، ذیل واژۀ رزق.]</ref> در اصطلاح، رزق به بخششی گفته میشود که به اندازۀ تلاش و کوشش انسان به او میرسد. این مفهوم تنها به خوراک و مال محدود نمیشود، بلکه هر نوع سود و منفعتی را که به انسان میرسد در بر میگیرد. از اینرو، در منابع اسلامی، تمامی نعمتها و امکانات زندگی مانند ثروت، مقام، [[خانواده]]، [[زیبایی]]، دانش و دیگر مواهب را نیز از مصادیق رزق دانستهاند.<ref>طباطبایی، ترجمۀ تفسیر المیزان، 1374ش، ج3، ص214.</ref> | ||
==رزق در آموزههای اسلامی== | ==رزق در آموزههای اسلامی== | ||
واژۀ رزق و مشتقات آن 123 بار در قرآن بهکار رفته و شامل | واژۀ رزق و مشتقات آن 123 بار در قرآن بهکار رفته و شامل [[رزق مادی]] و [[رزق معنوی]] میشود. از مصادیق رزق در [[قرآن]] میتوان به خوراک روزانه و مواد غذایی،<ref>سورۀ بقره، آیۀ 233؛ سورۀ کهف، آیۀ 19.</ref> بهرهمندی از قرآن،<ref>سورۀ واقعه، آیۀ 82.</ref> مقام نبوت و علم،<ref>سورۀ هود، آیۀ 88.</ref> باران<ref>سورۀ غافر، آیۀ 13.</ref> و خوراک برزخی<ref>سورۀ آلعمران، آیۀ 169.</ref> اشاره کرد. براساس آیات الهی، خداوند رازق مطلق و یگانه روزیدهندۀ موجودات معرفی شده است.<ref>سورۀ هود، آیۀ6؛ سورۀ ذاریات، آیۀ 58.</ref> روزی مقدّر هرکس از سوی [[خداوند]] تعیین شده و تحقق آن در گروی سعی و تلاش انسان است.<ref>سورۀ نجم، آیۀ 39.</ref> افزون بر این، قرآن نظام توزیع رزق را حکیمانه و مبتنی بر تفاوت استعدادها و مصالح اجتماعی میداند.<ref>سورۀ زخرف، آیۀ 32.</ref> همچنین آیات متعددی نیز بیانگر آن است که وسعت یا تنگی رزق به اراده و حکمت الهی بستگی دارد.<ref>سورۀ اسراء، آیۀ 30؛ سورۀ رعد، آیۀ 26؛ سورۀ قصص، آیۀ 82.</ref> | ||
در روایات اسلامی نیز، رزق از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گرفته است. براساس حدیث نبوی همانگونه که مرگ انسان را میطلبد، روزی نیز در پی بنده است و او را میطلبد.<ref>شعیری، جامع الأخبار، بیتا، ص108.</ref> در متون روایی، کسب رزق حلال و تلاش برای بهدست آوردن آن | در روایات اسلامی نیز، رزق از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گرفته است. براساس حدیث نبوی همانگونه که [[مرگ]] انسان را میطلبد، روزی نیز در پی بنده است و او را میطلبد.<ref>شعیری، جامع الأخبار، بیتا، ص108.</ref> در متون روایی، کسب [[رزق حلال]] و تلاش برای بهدست آوردن آن بهمثابۀ [[جهاد]] در راه خدا بیان شده است.<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج100، ص17.</ref> براساس احادیث، خوش خلقی با خانواده،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج71، ص104.</ref> استغفار از [[گناه]]،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج90، ص277.</ref> پرهیز از حرص،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج73، ص314.</ref> [[صلۀ رحم]]<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج15، ص347.</ref> و اطعام فقیر،<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج16، ص331.</ref> از عوامل افزایش رزق و روزیاند، در حالی که [[زنا]]،<ref>حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج20، ص311.</ref> دروغ، [[حرامخواری]]،<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج75، ص256.</ref> بدخلقی،<ref>آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص592.</ref> پرداخت نکردن [[زکات]]<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج70، ص372.</ref> و [[خیانت در امانت]]<ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج74، ص149.</ref> از عوامل کاهش آن شمرده شدهاند. | ||
==فاعل رزق== | ==فاعل رزق== | ||
با توجه به آیات قرآن، رازق بودن منحصراً برای خداوند است،<ref>سورۀ فاطر، آیۀ 3.</ref> اگر چه در برخی از آیات، فاعل رزق غیر خدا دانسته شده است<ref>سورۀ نساء، آیۀ 5.</ref> معنای دقیق آن این است که آن شیء بهنحو مظهریت خدا عهدهدار رزق میباشد؛ زیرا رازقیت از صفات فعل خداست و دیگران میتوانند مظهر آن شوند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، 1383ش، ص430-432.</ref> | با توجه به آیات قرآن، رازق بودن منحصراً برای خداوند است،<ref>سورۀ فاطر، آیۀ 3.</ref> اگر چه در برخی از آیات، فاعل رزق غیر خدا دانسته شده است.<ref>سورۀ نساء، آیۀ 5.</ref> معنای دقیق آن این است که آن شیء بهنحو مظهریت خدا عهدهدار رزق میباشد؛ زیرا رازقیت از صفات فعل خداست و دیگران میتوانند مظهر آن شوند.<ref>جوادی آملی، توحید در قرآن، 1383ش، ص430-432.</ref> | ||
==اقسام رزق== | ==اقسام رزق== | ||
نسخهٔ ۱۴ آبان ۱۴۰۴، ساعت ۱۳:۴۸
رزق؛ عطا و بخشش مستمر و مورد انتفاع انسان.
رزق در آموزههای اسلامی به هر بخششی گفته میشود که خداوند برای حیات و کمال انسان مقدر کرده است و تنها به دارایی مادی یا درآمد اقتصادی محدود نمیشود. این مفهوم، هم شامل نعمتهای محسوس مانند خوراک و سلامت است و هم مواهب معنوی مانند ایمان، علم و آرامش. رزق در نگاه دینی، امری الهی و هدفمند است که با تقدیر الهی، تلاش انسان و نظام اسباب گره خورده و میتواند حلال یا حرام، مادی یا معنوی، دنیوی یا اخروی باشد.
تعریف رزق
رزق در لغت بهمعنای روزی، بهره، جیره و هر چیزی است که انسان از آن نفع میبرد.[۱] در اصطلاح، رزق به بخششی گفته میشود که به اندازۀ تلاش و کوشش انسان به او میرسد. این مفهوم تنها به خوراک و مال محدود نمیشود، بلکه هر نوع سود و منفعتی را که به انسان میرسد در بر میگیرد. از اینرو، در منابع اسلامی، تمامی نعمتها و امکانات زندگی مانند ثروت، مقام، خانواده، زیبایی، دانش و دیگر مواهب را نیز از مصادیق رزق دانستهاند.[۲]
رزق در آموزههای اسلامی
واژۀ رزق و مشتقات آن 123 بار در قرآن بهکار رفته و شامل رزق مادی و رزق معنوی میشود. از مصادیق رزق در قرآن میتوان به خوراک روزانه و مواد غذایی،[۳] بهرهمندی از قرآن،[۴] مقام نبوت و علم،[۵] باران[۶] و خوراک برزخی[۷] اشاره کرد. براساس آیات الهی، خداوند رازق مطلق و یگانه روزیدهندۀ موجودات معرفی شده است.[۸] روزی مقدّر هرکس از سوی خداوند تعیین شده و تحقق آن در گروی سعی و تلاش انسان است.[۹] افزون بر این، قرآن نظام توزیع رزق را حکیمانه و مبتنی بر تفاوت استعدادها و مصالح اجتماعی میداند.[۱۰] همچنین آیات متعددی نیز بیانگر آن است که وسعت یا تنگی رزق به اراده و حکمت الهی بستگی دارد.[۱۱]
در روایات اسلامی نیز، رزق از ابعاد مختلف مورد توجه قرار گرفته است. براساس حدیث نبوی همانگونه که مرگ انسان را میطلبد، روزی نیز در پی بنده است و او را میطلبد.[۱۲] در متون روایی، کسب رزق حلال و تلاش برای بهدست آوردن آن بهمثابۀ جهاد در راه خدا بیان شده است.[۱۳] براساس احادیث، خوش خلقی با خانواده،[۱۴] استغفار از گناه،[۱۵] پرهیز از حرص،[۱۶] صلۀ رحم[۱۷] و اطعام فقیر،[۱۸] از عوامل افزایش رزق و روزیاند، در حالی که زنا،[۱۹] دروغ، حرامخواری،[۲۰] بدخلقی،[۲۱] پرداخت نکردن زکات[۲۲] و خیانت در امانت[۲۳] از عوامل کاهش آن شمرده شدهاند.
فاعل رزق
با توجه به آیات قرآن، رازق بودن منحصراً برای خداوند است،[۲۴] اگر چه در برخی از آیات، فاعل رزق غیر خدا دانسته شده است.[۲۵] معنای دقیق آن این است که آن شیء بهنحو مظهریت خدا عهدهدار رزق میباشد؛ زیرا رازقیت از صفات فعل خداست و دیگران میتوانند مظهر آن شوند.[۲۶]
اقسام رزق
در آموزههای اسلامی، رزق به اقسام گوناگون تقسیم شده است؛ از یک سو، بر اساس روایات، رزق به رزق مطلوب و رزق طالب تقسیم میشود:[۲۷] رزق مطلوب آن است که انسان در پی آن میرود و برای بهدست آوردنش تلاش میکند، در حالیکه رزق طالب، روزیای است که بیآنکه انسان به جستوجویش برخیزد، خود به سوی او میآید و همانند مرگ، مقدّر و تضمینشده است و پیش از اجل به انسان میرسد.[۲۸]
از سوی دیگر، رزق از نظر ماهیت به رزق مادی (خوراک، پوشاک، مسکن و سلامت) و رزق معنوی (ایمان، علم، هدایت و قرب الهی) تقسیم میشود که مایۀ رشد روح و سعادت ابدی انساناند؛[۲۹] رزق مادی میتواند حلال و طیب یا حرام و خبیث باشد، اما رزق معنوی همواره حلال است.[۳۰]در این میان، رزق حلال آن است که از راه مشروع به دست آید و رزق حرام آن است که از طریق نامشروع تحصیل شود.[۳۱] همچنین در منابع دینی از رزق عام ــ عطیۀ همگانی الهی که همۀ موجودات را در بقای هستی یاری میدهد ــ و رزق خاص یاد شده که در مجرای حلال و برای بندگان خاص خدا مقدر میشود.[۳۲] در کنار این اقسام، رزق دنیوی و اخروی نیز به عنوان دو ساحت دیگر روزی انسان مطرح شدهاند.[۳۳]
علت اختلاف در رزق و روزی
در نگاه قرآن و روایات، تفاوت در رزق و روزی انسانها امری حکیمانه و برخاسته از تدبیر الهی است و هدفی فراتر از تبعیض یا ترجیح دارد. این اختلاف، نخست برای برقراری نظم اجتماعی و گردش طبیعی زندگی انسانهاست؛ چراکه تفاوت در استعدادها و امکانات، موجب میشود برخی کارفرما، برخی کارگر و برخی صاحب هنر یا علم شوند و به این ترتیب جامعه بر پایه نیاز متقابل افراد استوار گردد. افزون بر این، تفاوت در روزیها زمینهای برای آزمایش و رشد انسان است تا میزان شکر، صبر و توکل او سنجیده شود. گاه نیز گسترش رزق نشانهی نعمت نیست، بلکه نوعی ابتلا یا مجازات الهی است تا انسان غافل در دل دنیا فرو رود، و در مقابل، تنگی رزق میتواند عامل حفظ انسان از طغیان و غرور باشد. از منظر قرآن، خداوند روزی را به اندازهی حکمت خویش میان بندگان تقسیم میکند[۳۴] تا هم نیاز و وابستگی متقابل آنان سبب پایداری جامعه شود و هم هر کس در مسیر رشد روحی و اخلاقی خود به آزمایش الهی در قالب وسعت یا تنگی روزی گرفتار گردد.[۳۵]
نسبت رزق، درآمد و برکت
درآمد، حاصل فعالیت و مهارت انسان است و تحت تأثیر شرایط اجتماعی و اقتصادی تغییر میکند، اما رزق نعمتی الهی است که از سوی خداوند برای هر فرد مقدر میشود. در کنار آن، برکت به معنای بهرهوری و سودمندی رزق است؛ یعنی ممکن است مقدار رزق ثابت باشد، اما با ایمان، درستکاری، انفاق و رعایت اصول الهی اثر و ماندگاری آن چند برابر شود. بنابراین درآمد به دست میآید، رزق به انسان میرسد و برکت به رزق معنا و کیفیت میبخشد.[۳۶]
نقش باور به رزق الهی در تقویت سلامت روان
تأمین معاش و کسب رزق از دغدغههای زندگی انسانی است. در برخی موارد، فشارهای اقتصادی میتواند به اضطراب، افسردگی و رفتارهای ناهنجار مانند تقلب، سرقت و فریبکاری بینجامد. در جهانبینی اسلامی، باور به رزاقیت الهی بهعنوان یک اصل بنیادین، نقش تنظیمکننده در سلامت روانی انسان دارد؛ زیرا فرد مؤمن میپذیرد که روزی او و دیگر موجودات، بهطور عادلانه و حکیمانه از سوی خداوند تعیین میشود. این نگرش، بسیاری از فشارهای روانی ناشی از فقر، حسرت و اضطراب را برطرف میسازد. از همین رو، آموزههای دینی با تأکید بر پرهیز از حسادت نسبت به رزق دیگران، اعتماد به رزق مقدر و اندوهگین نشدن از ناکامیهای مالی، به ایجاد تعادل روانی و جلوگیری از آسیبهای اخلاقی و اجتماعی کمک میکنند.[۳۷]
نسبت رزق و فرزندآوری در آموزههای اسلامی
در آموزههای اسلامی، ارتباط میان رزق و فرزندآوری بر پایۀ باور به «رزّاقیت الهی» تبیین شده است؛ بدین معنا که تأمین روزی فرزندان، تنها بر دوش توان اقتصادی والدین نیست، بلکه در دایرۀ تدبیر و ضمانت الهی قرار دارد. این نگاه، ترس اقتصادی را که یکی از موانع اصلی فرزندآوری در جوامع معاصر به شمار میآید، تعدیل میکند و باور به گستردگی و تنوّع رزق را جایگزین نگاه صرفاً مادی به معیشت میسازد.[۳۸]
کارکرد مدیریتی رزق در جامعه
در منطق اسلامی، کار و تلاش انسان جهت کسب رزق منافاتی با رزق مقدر ندارد؛ بلکه تلاش و کوشش وی زمینهساز مدیریت صحیح جامعه در ابعاد مختلفی از قبیل، تشکیل خانواده، کاهش فقر، پیشگیری از اعتیاد، سرقت و طلاق، افزایش امنیت اجتماعی، رشد فرزندآوری و جلوگیری از پیری جمعیت، در سطح کلان نیز منجر به افزایش تولید در صنعت، کمک به شکوفایی اقتصاد و کاهش وابستگی به بیگانگان میگردد. از اینرو، رزق علاوه بر ساماندهی معیشت فردی، نقش سازندهای در مدیریت پایدار جامعه ایفا میکند.[۳۹]
رزق در نظام اقتصادی اسلام و سکولار
در نظام اقتصادی اسلام، رزق امری الهی و هدفمند است که بر کسب آن از طریق مشروع تأکید شده است. در این صورت، چنینی رزقی مایۀ آرامش در معیشت، برکت، استحکام خانواده و سلامت اجتماعی است. در مقابل، نظام سکولار، رزق را به درآمد و قدرت تولید و مصرف فرو میکاهد و آن را محصول رقابت، سرمایه، مهارت و قانون عرضه و تقاضا میداند. در این رویکرد، هدف معیشت دستیابی به رفاه حداکثری، لذت مادی و مصرف بیشتر است و مفاهیمی مانند حلال و حرام، برکت و رزق مقدر جایگاهی نداشته و منجر به گسترس سرمایهمحوری در جامعه میشود.[۴۰]
کلیدهای گشایش رزق و روزی در سبک زندگی اسلامی
براساس تعالیم اسلامی، افزایش رزق و روزی علاوه بر تلاش مادی به رفتارهای عبادی، اخلاقی و اجتماعی نیز وابسته است. این عوامل عبارتند از:
اهتمام به نماز، بهویژه نماز اول وقت؛
نماز شب و مداومت بر آن؛
خواندن سورۀ واقعه پس از نماز عشاء،
خواندن سورههای ذاریات و مزمل؛
تسبیحات حضرت زهرا پس از نماز؛
دعا در سحر و پس از نماز صبح، که در این ساعات درهای آسمان گشوده است؛
نمازها و دعاهای واردشده در مفاتیح الجنان؛
خواندن دعای فرج و آیتالکرسی؛
خوشاخلاقی و نیت خیر داشتن؛
گناه نکردن و توبه از گناهان گذشته؛
قناعت و میانهروی در زندگی؛
شکرگزاری از نعمتهای الهی؛
همیشه با وضو بودن؛
ذکر فراوان «لا حول و لا قوّة إلّا بالله»؛
دادن حقوق مردم، مانند ارث و بدهی؛
ادای حقوق الهی، از جمله خمس و زکات؛
صدقه دادن؛
صلۀ رحم و دیدار با خویشاوندان؛
رعایت عدالت و نیکی به دیگران در معاملات و روابط اجتماعی؛
نیکی به اهل خانه؛
مهماننوازی و اطعام دیگران؛
ازدواج کردن؛
رضایت پدر و مادر و دعای آنان؛
دعا برای برادران دینی و دیگر مؤمنان؛
توسل به امام جواد؛
زیارت امام حسین؛
روشن کردن چراغ پیش از غروب آفتاب (بهعنوان نماد روشنایی و برکت در خانه)؛
ذکر «یا فتّاح» 70 مرتبه پس از نماز صبح؛
ذکر «یا وهّاب» ۱۰۰ مرتبه پس از نماز عصر؛
ذکر مداوم «یا غنی».[۴۱]
موانع رزق و روزی در زندگی
مهمترین عوامل کاهش رزق و روزی در سبک زندگی اسلامی عبارت است از:
تنبلی و بیکاری؛
بیبرنامگی و بیتدبیری؛
گناه و نافرمانی خداوند؛
فساد نیت؛
اخلاق بد و بدزبانی؛
دروغگویی؛
بخل و سختگیری در معاملات؛
توکل بر غیر خدا؛
سبک شمردن نماز و واجبات؛
ناسپاسی و کفران نعمت؛
تکیه بر گناه و بیتقوایی؛
خیانت در امانت و تجاوز به حقوق دیگران؛
اسراف و ولخرجی؛
زنا و روبط نامشروع؛
ظلم و داوری ناعادلانه؛
بیتوجهی به نیازمندان و ترک انفاق؛[۴۲]
قطع صلۀ رحم و بیتوجهی به خانواده؛
خشونت خانوادگی و طلاق؛
خواب صبحگاهی (میان طلوع فجر تا طلوع آفتاب)؛
قسم دروغ و سوگند بیجا؛[۴۳]
رها کردن نظافت و بیتوجهی به محیط زندگی؛
مال حرام؛
شربخواری و دزدی؛
فریب و خدعه در تجارت.[۴۴]
پانویس
- ↑ وبسایت واژهیاب، ذیل واژۀ رزق.
- ↑ طباطبایی، ترجمۀ تفسیر المیزان، 1374ش، ج3، ص214.
- ↑ سورۀ بقره، آیۀ 233؛ سورۀ کهف، آیۀ 19.
- ↑ سورۀ واقعه، آیۀ 82.
- ↑ سورۀ هود، آیۀ 88.
- ↑ سورۀ غافر، آیۀ 13.
- ↑ سورۀ آلعمران، آیۀ 169.
- ↑ سورۀ هود، آیۀ6؛ سورۀ ذاریات، آیۀ 58.
- ↑ سورۀ نجم، آیۀ 39.
- ↑ سورۀ زخرف، آیۀ 32.
- ↑ سورۀ اسراء، آیۀ 30؛ سورۀ رعد، آیۀ 26؛ سورۀ قصص، آیۀ 82.
- ↑ شعیری، جامع الأخبار، بیتا، ص108.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج100، ص17.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج71، ص104.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج90، ص277.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج73، ص314.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج15، ص347.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج16، ص331.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج20، ص311.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج75، ص256.
- ↑ آمدی، غرر الحکم و درر الکلم، 1410ق، ص592.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج70، ص372.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج74، ص149.
- ↑ سورۀ فاطر، آیۀ 3.
- ↑ سورۀ نساء، آیۀ 5.
- ↑ جوادی آملی، توحید در قرآن، 1383ش، ص430-432.
- ↑ حرعاملی، وسائل الشیعه، 1416ق، ج17، ص47.
- ↑ فعالی، «مروری بر انواع رزق در آموزههای دینی»، وبسایت موسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آلیاسین.
- ↑ «رزق و روزی در آیات و روایات، اقسام و ویژگیهای رزق و روزی»، 1398ش، ص75-78.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، 1389ش، ج13، ص619.
- ↑ فولادگر، «رزق و رزاق از دیدگاه قرآن»، وبسایت پرتال جامع علوم و معارف قرآن.
- ↑ جدیدی، احمد، «رزق و روزی در قرآن و روایات»، 1390ش، ص49.
- ↑ باقری، مصباح الهدی و دیگران، «تبیین جایگاه سنت رزق و اعتقاد به آن در کسب و کار از دیدگاه قرآن کریم»، 1392ش، ص267.
- ↑ سورۀ شوری، آیۀ 27.
- ↑ «تفاوت رزق و روزیها»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان.
- ↑ «چگونگی تأثیر میزان درآمد و رزق و روزی در زندگی انسان»، خبرگزاری شبستان.
- ↑ محمدجعفری، رسول و دیگران، «نقش جهانبینی توحیدی در رزق برای دستیابی به سلامت روان از منظر نهجالبلاغه»، 1401ش، ص18.
- ↑ چراغی کوتیانی، «دلالتهای جمعیتشناختی باور به رزاقیت الهی با تکیه بر آموزههای دینی»، 1402ش، ص78.
- ↑ محمدعلی زاده، ابوالحسن، «مفهوم رزق و نقش آن در مدیریت براساس آموزههای قرآنی»، 1399ش، ص115.
- ↑ میرعباسی، حمید، «تحلیل دو مفهوم رزق و مصرف براساس نظر اسلام(با تأکید بر مفاهیم صحیفه سجادیه)»،بیتا، ص299-305.
- ↑ «راههای افزایش رزق و روزی»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «موانع افزایش رزق و روزی»، وبسایت مشرق نیوز.
- ↑ «عوامل و موانع برکت در زندگی»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «یازده عامل کاهش رزق و روزی»، خبرگزاری دانشجو.
- دیدگاههای ارزیابان
منابع
- قرآن کریم.
- باقری، مصباح الهدی و دیگران، «تبیین جایگاه سنت رزق و اعتقاد به آن در کسب و کار از دیدگاه قرآن کریم»، نشریۀ مدیریت اسلامی، شمارۀ 2، پاییز و زمستان 1392ش.
- «تفاوت رزق و روزیها»، وبسایت پرسمان دانشگاهیان، تاریخ درج مطلب: 3 خرداد 1389ش.
- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، اسراء، 1389ش.
- جوادی آملی، عبدالله، توحید در قرآن، قم، اسراء، 1383ش.
- چراغی کوتیانی، اسماعیل، «دلالتهای جمعیتشناختی باور به رزاقیت الهی با تکیه بر آموزههای دینی»، نشریۀ معرفت، شمارۀ 56، پاییز 1402ش.
- «چگونگی تأثیر میزان درآمد و رزق و روزی در زندگی انسان»، خبرگزاری شبستان، تاریخ درج مطلب: 30 آذر 1398ش.
- حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1416ق.
- «راههای افزایش رزق و روزی»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 20 تیر 1397ش.
- «رزق و روزی در آیات و روایات، اقسام و ویژگیهای رزق و روزی»، نشریۀ رهتوشۀ راهیان نور، 1398ش.
- شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، نجف أشرف، المطبعة الحیدریة، بیتا.
- طباطبایی، محمدحسین، ترجمۀ تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1374ش.
- «عوامل و موانع برکت در زندگی»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: 28 مرداد 1403ش.
- فعالی، محمدتقی، «مروری بر انواع رزق در آموزههای دینی»، وبسایت موسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آلیاسین، تاریخ درج مطلب: 30 اردیبهشت 1400ش.
- فولادگر، «رزق و رزاق از دیدگاه قرآن»، وبسایت پرتال جامع علوم و معارف قرآن، تاریخ درج مطلب: 19 اردیبهشت 1389ش.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
- محمدجعفری، رسول و دیگران، «نقش جهانبینی توحیدی در رزق برای دستیابی به سلامت روان از منظر نهجالبلاغه»، نشریۀ قرآن و طب، شمارۀ 18، بهار 1401ش.
- محمدعلی زاده، ابوالحسن، «مفهوم رزق و نقش آن در مدیریت براساس آموزههای قرآنی»، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، موسسۀ آموزش عالی طلوع مهر، 1399ش.
- «موانع افزایش رزق و روزی»، وبسایت مشرق نیوز، تاریخ درج مطلب: 29 اردیبهشت 1394ش.
- وبسایت واژهیاب، تاریخ بازدید: 26 مهر 1404ش.
- «یازده عامل کاهش رزق و روزی»، خبرگزاری دانشجو، تاریخ درج مطلب: 1 مرداد 1394ش.