پرش به محتوا

پیش‌نویس:خرانق: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
imported>افشان بستاکچی
imported>محمدمهدی محمدی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<big>'''خرانق؛'''</big> روستایی تاریخی از توابع شهرستان اردکان.
<big>'''خرانق؛'''</big> روستایی تاریخی از توابع شهرستان اردکان.


روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان در استان یزد، دارای آثار و بنا‌های تاریخی متعددی مانند قلعه، حمام، کاروان‌سرا، پل، مسجد و منارجنبان است. همچنین این منطقه دارای مکان‌های دیدنی از جمله قلعه‌ مسکونی است. این قلعه یکی از سازه‌های بزرگ خشتی ایران به‌شمار می‌رود.  
روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان در استان [[یزد]]، دارای آثار و بنا‌های تاریخی متعددی مانند قلعه، حمام، کاروان‌سرا، پل، مسجد و منارجنبان است. همچنین این منطقه دارای مکان‌های دیدنی از جمله قلعه‌ مسکونی است. این قلعه یکی از سازه‌های بزرگ خشتی [[ایران]] به‌شمار می‌رود.  
==نام‌گذاری==
==نام‌گذاری==
روستای خرانق در گذشته «خورانق» یا «خورنق» نام‌گذاری شده است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  مردم محلی خرانق را به‌معنای «محل برآمدن خورشید» یا «محل تولد خور» می‌دانند.<ref>[https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
روستای خرانق در گذشته «خورانق» یا «خورنق» نام‌گذاری شده است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  مردم محلی خرانق را به‌معنای «محل برآمدن خورشید» یا «محل تولد خور» می‌دانند.<ref>[https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
خط ۹: خط ۹:


==جمعیت‌شناسی==
==جمعیت‌شناسی==
روستای خرانق از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش جدید که حدودا ۵۰۰ نفر در آن زندگی می‌کنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که قبلاً میزبان ساکنان روستا بوده؛ اما امروزه به‌دلیل فرسودگی خالی از سکنه شده است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  بر اساس سرشماری 1385ش جمعیت این روستا 435 نفر<ref>  [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>  وتعداد ۱۴۵ خانوار  بوده است.<ref>  [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
روستای خرانق از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش جدید که حدودا ۵۰۰ نفر در آن زندگی می‌کنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که قبلاً میزبان ساکنان روستا بوده؛ اما امروزه به‌دلیل فرسودگی خالی از سکنه شده است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  بر اساس سرشماری 1385ش جمعیت این روستا 435 نفر<ref>  [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>  و تعداد ۱۴۵ خانوار  بوده است.<ref>  [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>


==جغرافیا==
==جغرافیا==
# موقعیت جغرافیایی: روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان <ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> استان یزد است.<ref>  [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>  این روستا در 79 کیلومتری شمال شرقی شهر یزد واقع شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>   
# موقعیت جغرافیایی: روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان <ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref> استان [[یزد]] است.<ref>  [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>  این روستا در 79 کیلومتری شمال شرقی شهر یزد واقع شده است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.]</ref>   
# آب‌و‌هوا: روستای خرانق در فصل تابستان دارای آب‌و‌هوای خنک و در فصل زمستان دارای هوایی بسیار سرد است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>   
# آب‌و‌هوا: روستای خرانق در فصل [[تابستان]] دارای آب‌و‌هوای خنک و در فصل [[زمستان]] دارای هوایی بسیار سرد است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>   
# حیات‌وحش: روستای خرانق در مجاورت منطقۀ دره‌انجیر قرار دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref>  این منطقه زیستگاه جانوران متنوعی مانند قوچ، میش،<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  بز‌کوهی، گربه وحشی، سیاه گوش، یوزپلنگ و هوبره است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref>  همچنین در این منطقه تعداد زیادی شتر نیز یافت می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 55.]</ref>  این منطقه زیستگاه پرندگانی مانند تیهو، کبک، چکاوک بیابانی،<ref>  [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  زاغ بور و دودک است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>   
# حیات‌وحش: روستای خرانق در مجاورت منطقۀ دره‌انجیر قرار دارد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref>  این منطقه زیستگاه جانوران متنوعی مانند قوچ، میش،<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  بز‌کوهی، گربه وحشی، سیاه گوش، یوزپلنگ و هوبره است.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.]</ref>  همچنین در این منطقه تعداد زیادی شتر نیز یافت می‌شود.<ref>[https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 55.]</ref>  این منطقه زیستگاه پرندگانی مانند تیهو، کبک، چکاوک بیابانی،<ref>  [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%D8%B2%D8%AF/ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  زاغ بور و دودک است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>   
# خطرات طبیعی: روستای خرانق از جمله آثار تاریخی در معرض خطر در ایران است. بزرگ‌ترین خطر طبیعی که این روستا را تهدید می‌کند خطر فرسایش است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# خطرات طبیعی: روستای خرانق از جمله آثار تاریخی در معرض خطر در [[ایران]] است. بزرگ‌ترین خطر طبیعی که این روستا را تهدید می‌کند خطر فرسایش است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>


==معماری==  
==معماری==  
خط ۲۱: خط ۲۱:


==اقتصاد==  
==اقتصاد==  
امروزه شغل اصلی مردم روستای خرانق کشاورزی و دامداری است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  زنان توانمند روستای خرانق در کنار همسران خود به شغل کشاورزی می‌پردازند.<ref>  [https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  همچنین زنان این روستا با قالی‌بافی، نقش مستقیمی در اقتصاد خانواده دارند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  این روستا دارای معادن سنگ آهن، اورانیوم، باریت، روی و گرانیت است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  به‌دلیل نزدیکی روستای خرانق به کارخانه‌های کاشی و سرامیک در شهرستان میبد و وجود معادن متعدد،<ref>  [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 53.]</ref>  برخی از ساکنان این روستا در بخش صنعت و معدن مشغول به کار هستند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 52.]</ref>
امروزه شغل اصلی مردم روستای خرانق [[کشاورزی]] و [[دامداری]] است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  زنان توانمند روستای خرانق در کنار همسران خود به شغل کشاورزی می‌پردازند.<ref>  [https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  همچنین زنان این روستا با [[قالی‌بافی]]، نقش مستقیمی در اقتصاد [[خانواده]] دارند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  این روستا دارای معادن سنگ آهن، اورانیوم، باریت، روی و گرانیت است.<ref>  [https://kalaroosta.ir/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  به‌دلیل نزدیکی روستای خرانق به کارخانه‌های کاشی و سرامیک در شهرستان میبد و وجود معادن متعدد،<ref>  [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 53.]</ref>  برخی از ساکنان این روستا در بخش صنعت و معدن مشغول به کار هستند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/180869/fa#downloadbottom . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 52.]</ref>


==فرهنگ و هنر==  
==فرهنگ و هنر==  
# مکان‌های مذهبی:  مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref>  این مقبره با گنبد آبی، منسوب به یکی از خادمین و همراهان امام رضا است. <ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref> این بنای تاریخی- مذهبی در سال ۱۳۹۰ش بازسازی شده است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref>  
# مکان‌های مذهبی:  مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref>  این مقبره با گنبد آبی، منسوب به یکی از خادمین و همراهان [[امام رضا]] است. <ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref> این بنای تاریخی- مذهبی در سال ۱۳۹۰ش بازسازی شده است.<ref> [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.] </ref>  
# صنایع‌دستی و سوغات: از جمله صنایع‌دستی زنان توانمند و متبحر روستای خرانق می‌توان به «زیلو‌بافی»، «پلاس‌بافی» و قالی‌بافی اشاره کرد که به‌عنوان سوغات این منطقه نیز شناخته می‌شوند.<ref>  . [https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
# صنایع‌دستی و سوغات: از جمله صنایع‌دستی زنان توانمند و متبحر روستای خرانق می‌توان به «زیلو‌بافی»، «پلاس‌بافی» و [[قالی‌بافی]] اشاره کرد که به‌عنوان سوغات این منطقه نیز شناخته می‌شوند.<ref>  . [https://www.isna.ir/news/1400063123015/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%87%D9%86%D8%B1%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82 «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>


==آموزش==
==آموزش==
در مرکز قلعه خرانق مسجدی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بر می‌گردد.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  در کنار این مسجد، حسینیه‌ای با قدمت کمتر از مسجد نیز وجود دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>
در مرکز قلعه خرانق مسجدی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بر می‌گردد.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>  در کنار این [[مسجد]]، حسینیه‌ای با قدمت کمتر از مسجد نیز وجود دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8503-%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7-%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%82/ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.]</ref>


==جاذبه‌های گردشگری==
==جاذبه‌های گردشگری==

نسخهٔ ۲۸ فروردین ۱۴۰۲، ساعت ۱۱:۴۸

خرانق؛ روستایی تاریخی از توابع شهرستان اردکان.

روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان در استان یزد، دارای آثار و بنا‌های تاریخی متعددی مانند قلعه، حمام، کاروان‌سرا، پل، مسجد و منارجنبان است. همچنین این منطقه دارای مکان‌های دیدنی از جمله قلعه‌ مسکونی است. این قلعه یکی از سازه‌های بزرگ خشتی ایران به‌شمار می‌رود.

نام‌گذاری

روستای خرانق در گذشته «خورانق» یا «خورنق» نام‌گذاری شده است.[۱] مردم محلی خرانق را به‌معنای «محل برآمدن خورشید» یا «محل تولد خور» می‌دانند.[۲]

تاریخچه

روستای خرانق، دارای قدمت تاریخی طولانی است. در این روستا قلعه‌ای با قدمت 4000 سال وجود دارد.[۳] همچنین دو سنگ قبر از قرن هشتم هجری[۴] و کاروان‌سرایی از دوره قاجار با قدمت 200 ساله [۵] در این روستا وجود دارد.

جمعیت‌شناسی

روستای خرانق از دو بخش تشکیل شده است؛ بخش جدید که حدودا ۵۰۰ نفر در آن زندگی می‌کنند و بخش قدیم یا قلعه خرانق که قبلاً میزبان ساکنان روستا بوده؛ اما امروزه به‌دلیل فرسودگی خالی از سکنه شده است.[۶] بر اساس سرشماری 1385ش جمعیت این روستا 435 نفر[۷] و تعداد ۱۴۵ خانوار بوده است.[۸]

جغرافیا

  1. موقعیت جغرافیایی: روستای خرانق از توابع شهرستان اردکان [۹] استان یزد است.[۱۰] این روستا در 79 کیلومتری شمال شرقی شهر یزد واقع شده است.[۱۱]
  2. آب‌و‌هوا: روستای خرانق در فصل تابستان دارای آب‌و‌هوای خنک و در فصل زمستان دارای هوایی بسیار سرد است.[۱۲]
  3. حیات‌وحش: روستای خرانق در مجاورت منطقۀ دره‌انجیر قرار دارد.[۱۳] این منطقه زیستگاه جانوران متنوعی مانند قوچ، میش،[۱۴] بز‌کوهی، گربه وحشی، سیاه گوش، یوزپلنگ و هوبره است.[۱۵] همچنین در این منطقه تعداد زیادی شتر نیز یافت می‌شود.[۱۶] این منطقه زیستگاه پرندگانی مانند تیهو، کبک، چکاوک بیابانی،[۱۷] زاغ بور و دودک است.[۱۸]
  4. خطرات طبیعی: روستای خرانق از جمله آثار تاریخی در معرض خطر در ایران است. بزرگ‌ترین خطر طبیعی که این روستا را تهدید می‌کند خطر فرسایش است.[۱۹]

معماری

روستای خرانق دارای بافت متراکم مسکونی بوده و در بخش جلگه‌ای قرار گرفته است.[۲۰] مهم‌ترین سازه‌ای که در این روستا وجود دارد قلعه تاریخی این روستا است که بخش قدیمی و تاریخی روستا را تشکیل می‌دهد.[۲۱] این قلعه با ساختار دفاعی که دارد محل امنی برای ساکنان روستا در زمان گذشته بوده[۲۲] و آنها را از حملات راهزنان و دزدان، حفظ می‌کرد.[۲۳] در این قلعه، 80 خانه ساخته شده که بیشتر آنها دو یا سه طبقه هستند و از خشت و گِل بنا شده‌اند. این قلعه دارای حصار‌ها، برج‌ها و مسیر‌های پر‌پیچ و‌خم برای غافلگیری دزدان و راهزنان بوده است.[۲۴] همچنین دور تا دور این قلعه، خندقی عمیق حفر شده که برای در امان ماندن از یورش دشمنان کاربرد داشته است.[۲۵]

اقتصاد

امروزه شغل اصلی مردم روستای خرانق کشاورزی و دامداری است.[۲۶] زنان توانمند روستای خرانق در کنار همسران خود به شغل کشاورزی می‌پردازند.[۲۷] همچنین زنان این روستا با قالی‌بافی، نقش مستقیمی در اقتصاد خانواده دارند.[۲۸] این روستا دارای معادن سنگ آهن، اورانیوم، باریت، روی و گرانیت است.[۲۹] به‌دلیل نزدیکی روستای خرانق به کارخانه‌های کاشی و سرامیک در شهرستان میبد و وجود معادن متعدد،[۳۰] برخی از ساکنان این روستا در بخش صنعت و معدن مشغول به کار هستند.[۳۱]

فرهنگ و هنر

  1. مکان‌های مذهبی: مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است.[۳۲] این مقبره با گنبد آبی، منسوب به یکی از خادمین و همراهان امام رضا است. [۳۳] این بنای تاریخی- مذهبی در سال ۱۳۹۰ش بازسازی شده است.[۳۴]
  2. صنایع‌دستی و سوغات: از جمله صنایع‌دستی زنان توانمند و متبحر روستای خرانق می‌توان به «زیلو‌بافی»، «پلاس‌بافی» و قالی‌بافی اشاره کرد که به‌عنوان سوغات این منطقه نیز شناخته می‌شوند.[۳۵]

آموزش

در مرکز قلعه خرانق مسجدی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری بر می‌گردد.[۳۶] در کنار این مسجد، حسینیه‌ای با قدمت کمتر از مسجد نیز وجود دارد.[۳۷]

جاذبه‌های گردشگری

  1. مکان‌های دیدنی: روستای خرانق به‌لحاظ دارا بودن بنا‌های تاریخی و مذهبی مانند «مسجد جامع»،[۳۸] «منارجنبان» و «بقعۀ مشهدک» دارای پتانسیل‌های گردشگری - مذهبی است.[۳۹] همچنین وجود دشت‌ها، باغ‌ها و مزارع در این روستا شرایط مناسبی را برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی فراهم کرده است. [۴۰] از دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای خرانق، «غار هامان»، «غار بجنه» و «غار اشکفت یزدان» است.[۴۱] همچنین در اطراف این روستا بقایای تاریخی دیگری مانند «شتر‌گلو»، «بوکن‌ها» و «آسیاب‌های آبی» وجود دارد.[۴۲]
  2. امکانات رفاهی: از جمله امکانات اقامتی روستای خرانق وجود اقامتگاه بوم‌گردی در این منطقه است.[۴۳] همچنین برای اتراق در این منطقه می‌توان از پارک طبیعت‌گردی «نی‌باد کویر زرین» استفاده کرد.[۴۴]
  3. مسیر دسترسی: برای سفر به روستای خرانق لازم است در استان یزد به شهر اردکان رفته،[۴۵] سپس با طی‌کردن 70 کیلومتر مسافت در جادۀ اردکان – طبس به روستای خرانق رسید.[۴۶]

مشکلات زیست محیطی

از جمله خطرات زیست‌محیطیِ روستای خرانق، تخریب پوشش‌گیاهی این منطقه است.[۴۷] همچنین خشک‌سالی و بیابان‌زایی در منطقه، شکار غیر‌قانونی، تهدید حیات جانوری،[۴۸] طوفان شن و آلودگی محیط زیست در منطقه پیرامونی روستا از دیگر خطرات زیست محیطی روستای خرانق است.[۴۹]

پانویس

  1. ↑ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  2. ↑ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  3. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  4. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  5. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  6. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  7. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.
  8. ↑ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  9. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  10. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.
  11. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.
  12. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  13. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  14. ↑ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  15. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  16. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 55.
  17. ↑ . «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  18. ↑ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  19. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  20. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 50.
  21. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  22. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  23. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  24. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  25. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  26. ↑ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  27. ↑ . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  28. ↑ . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  29. ↑ . «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  30. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 53.
  31. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 52.
  32. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  33. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  34. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  35. ↑ . «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  36. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  37. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  38. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  39. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  40. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  41. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 51.
  42. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  43. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  44. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  45. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  46. ↑ . «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  47. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 56.
  48. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 56.
  49. ↑ . دادورخانی و نیک سیرت، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، 1389ش، ص 56.

منابع

  • «اقتصادی از جنس هنرصنعت زنان توانمند روستای خرانق»، خبرگزاری دانشجویی ایران (ایسنا)، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  • «خرانق»، وب‌سایت کالا روستا، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  • دادورخانی، فضیله و نیک سیرت، مسعود، «برنامه‌ریزی راهبردی طبیعت‌گردی در روستاهای نواحی بیابانی (مطالعه موردی: روستای خرانق - شهرستان اردکان، استان یزد)»، پژوهش‌های روستایی، شماره 4، 1389ش.
  • «روستای خرانق»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
  • «روستای خرانق در یزد، زادگاه خورشید ایران»، وب‌سایت الی گشت، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:خرانق&oldid=32018»