پیشنویس:جنگلهای ایران- تورانی: تفاوت میان نسخهها
imported>محمد داوود محمددوست بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:جنگلهای ایران- تورانی (1).jpg|جایگزین=جنگل های ارس|بندانگشتی|تصویری از جنگل های ارس در خراسان رضوی]] | |||
<big>'''جنگلهای ایران- تورانی'''</big>؛ بزرگترین و مهمترین ناحیۀ رویشی ایران.<br> | <big>'''جنگلهای ایران- تورانی'''</big>؛ بزرگترین و مهمترین ناحیۀ رویشی ایران.<br> | ||
جنگلهای ایران- تورانی، جنگلهایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از [[فلات ایران]] را در بر میگیرند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> تفاوت دو عرض جغرافیایی شمال و جنوب کشور، وجود دشتها، ارتفاعات و اقلیمهای متفاوت در این سرزمین، ایران را به پنج منطقۀ اکولوژیک (بومی) تقسیم کرده است. منطقۀ ایران- تورانی یکی از این مناطق پنجگانه در [[ایران]] است که شامل نواحی مرکزی ایران میشود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> | جنگلهای ایران- تورانی، جنگلهایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از [[فلات ایران]] را در بر میگیرند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> تفاوت دو عرض جغرافیایی شمال و جنوب کشور، وجود دشتها، ارتفاعات و اقلیمهای متفاوت در این سرزمین، ایران را به پنج منطقۀ اکولوژیک (بومی) تقسیم کرده است. منطقۀ ایران- تورانی یکی از این مناطق پنجگانه در [[ایران]] است که شامل نواحی مرکزی ایران میشود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> | ||
==موقعیت جغرافیایی جنگلهای ایران-تورانی== | ==موقعیت جغرافیایی جنگلهای ایران-تورانی== | ||
[[پرونده:جنگلهای ایران- تورانی (3).jpg|جایگزین=کوههای هزار مسجد|بندانگشتی|تصویری از گونه درختی ارس ایرانی؛ قابل مشاهده در کوههای هزار مسجد ]] | |||
جنگلهای ایران- تورانی در ایران، بخش وسیعی از دامنههای جنوبی البرز تا کوههای خراسان، [[آذربایجان]]، دشتها و کویرهای مرکزی [[ایران]] را شامل میشوند. مساحت این جنگلها، در حدود 2 میلیون و 213 هزار هکتار برآورد شده است. بر اساس بررسیهای صورت گرفته، در حدود 1 میلیون و هزار هکتار از این جنگلها، در استان [[خراسان رضوی]] واقع شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/6643283/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA «صیانت از جنگلهای ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | جنگلهای ایران- تورانی در ایران، بخش وسیعی از دامنههای جنوبی البرز تا کوههای خراسان، [[آذربایجان]]، دشتها و کویرهای مرکزی [[ایران]] را شامل میشوند. مساحت این جنگلها، در حدود 2 میلیون و 213 هزار هکتار برآورد شده است. بر اساس بررسیهای صورت گرفته، در حدود 1 میلیون و هزار هکتار از این جنگلها، در استان [[خراسان رضوی]] واقع شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/6643283/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA «صیانت از جنگلهای ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> | ||
نسخهٔ ۱۱ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۳۵
.jpg)
جنگلهای ایران- تورانی؛ بزرگترین و مهمترین ناحیۀ رویشی ایران.
جنگلهای ایران- تورانی، جنگلهایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از فلات ایران را در بر میگیرند.[۱] تفاوت دو عرض جغرافیایی شمال و جنوب کشور، وجود دشتها، ارتفاعات و اقلیمهای متفاوت در این سرزمین، ایران را به پنج منطقۀ اکولوژیک (بومی) تقسیم کرده است. منطقۀ ایران- تورانی یکی از این مناطق پنجگانه در ایران است که شامل نواحی مرکزی ایران میشود.[۲]
موقعیت جغرافیایی جنگلهای ایران-تورانی
.jpg)
جنگلهای ایران- تورانی در ایران، بخش وسیعی از دامنههای جنوبی البرز تا کوههای خراسان، آذربایجان، دشتها و کویرهای مرکزی ایران را شامل میشوند. مساحت این جنگلها، در حدود 2 میلیون و 213 هزار هکتار برآورد شده است. بر اساس بررسیهای صورت گرفته، در حدود 1 میلیون و هزار هکتار از این جنگلها، در استان خراسان رضوی واقع شده است.[۳]
آبوهوای جنگهای ایران-تورانی
اقلیم این جنگلها، بهدلیل وسعت آن بسیار متفاوت است. تابستانهای این منطقه بهصورت کامل خشک و زمستانهای آن نیز سرد و سخت است. میانگین بارندگی، در ناحیۀ ایران- تورانی در حدود 350 تا 400 میلیمتر، بهصورت سالانه، است.[۴]
پوشش گیاهی جنگلهای ایران-تورانی
این جنگلها، دارای گونههای گیاهی متنوعی هستند. درختان اصلی این نوع از جنگلها، ارس و بَنه (پسته وحشی) هستند. درختچههایی همچون بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت نیز در این مناطق میرویند.[۵]
خطرات طبیعی و انسانی جنگلهای ایران-تورانی
رویشهای گیاهی، در فلات مرکزی ایران، در گذشته، نسبت به امروز از وضعیت بسیار بهتری برخودار بودهاند. امروزه، بهدلیل چرای مفرط هزارساله و بهرهبرداری گسترده برای مصارف سوخت، بسیاری از گونههای گیاهی در این منطقه از بین رفته و تنها آثاری محدود، از آنها، در برخی از مناطق بهیادگار مانده است. امروزه، همچنین، بهدلیل شرایط اکولوژیکی نامناسب، فرصتِ تجدیدحیات برای این گونههای گیاهی غیرممکن به نظر میرسد.[۶]
ویژگیهای جنگلهای ایران-تورانی
جنگلهای ناحیۀ ایران- تورانی دارای ویژگیهایی اکولوژیکی همچون بَری بودن منطقه، پایین بودن میزان بارش سالانه و خشکی بیش از حد در فصل رویش هستند. درختان در این جنگلها، بهصورت کلی، با فاصلههای زیادی از هم روییده و این فواصل بین درختان، توسط گونههای درختچهای یا بوتهای پوشش داده شدهاند.[۷]
تقسیمبندی جنگلهای ایران- تورانی
جنگلهای موجود در ناحیۀ رویشی ایران- تورانی، بسیار وسیع بوده و پژوهشگران، آنها را بر اساس ارتفاع از سطح دریا به دو دسته تقسیم کردهاند: 1. کوهستانی؛ 2. دشتی.
بخش دشتی
در بخش دشتی، ارتفاع درختان از سطح دریا در حدود 800 تا 1500 متر بوده و متوسط بارندگی در این مناطق، سالانه در حدود 50 تا 250 میلیمتر گزارش شده است. میانگین دمای این منطقه نیز بین منفی 5 (در سردترین روزهای سال) و مثبت 40 درجه سانتیگراد (در گرمترین روزها) تغییر میکند. بیشترین سطح از کویرها، بیابانها، شورهزارها و تپههای شنی از بخشهای مرکزی ایران نیز در همین مناطق دشتی جنگلهای ایران- تورانی قرار گرفتهاند. پوشش گیاهی در این منطقه، شامل گونههای شورپسند و شورروی همچون درمنه دشتی،[۸] گون،[۹] قیچ[۱۰] و پرند[۱۱] هستند.[۱۲]
بخش کوهستانی
در بخشهای کوهستانی ناحیه ایران- تورانی نیز که بر ارتفاعات فلات ایران دیده میشوند، درختانی همچون ارس و بَنه (پستۀ وحشی)، درختچههای بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت به چشم میخورند. بخشهای کوهستانی این جنگلها، بیشتر بهصورت لکههای بزرگ و کوچکی در سمت شمال غرب تا شمال شرق، از شمال غرب تا ارتفاعات جنوبی ایران و در امتداد رشتهکوههای البرز و زاگرس واقع شدهاند. این بخش از جنگلهای ایران- تورانی توسط گیاهشناسان، به دو بخش جامعۀ ارس و بنه- بادام تقسیم شدهاند. ارتفاع جنگلهای ارس، در برخی از نقاط به 1500 متر (در ارتفاعات) نیز میرسد.[۱۳]
این درحالی است که جنگلهای جامعۀ بنه- بادام، از ارتفاع کمتری برخودار بوده و زیرجامعۀ ارس محسوب میشوند. درختان ارس، بیشتر در مناطقی که دارای اقلیم نیمهمرطوب و سرد یا نیمهخشک و سرد هستند، حضور دارند. در اقلیمهای دیگر نیز درختان بادام و زرشک و سایر انواع درختان مذکور رویش دارند. کارشناسان، وسعت جنگلهای ارس را در حدود 1 میلیون و 300 هزار هکتار برآورد کردهاند. علاوه بر جامعۀ گیاهی مذکور، جامعۀ دیگری از تودههای خالص و نیمهانبوه نارون نیز در این مناطق وجود دارند. در نقاطی از این جنگلها نیز آثاری از جوامع گیاهی همچون شیرخشت، دغدغک، سماق و توس به چشم میخورد.[۱۴]
همچنین، میانگین بارندگی در رویشگاههای کوهستانی ایران- تورانی در حدود 300 تا 800 میلیمتر است.[۱۵]
پانویس
- ↑ «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
- ↑ «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
- ↑ «صیانت از جنگلهای ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «صیانت از جنگلهای ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ «آشنایی با جنگلهای ایران»، وبسایت دیاکو.
- ↑ عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپهای درختی و درختچهای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.
- ↑ عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپهای درختی و درختچهای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.
- ↑ Artemisia sieberi
- ↑ Astragalus
- ↑ Zygophylum
- ↑ Pteropyrum
- ↑ «رویشگاه ایرانی تورانی»، وبسایت باغ گیاهشناسی ملی ایران.
- ↑ «جنگلهای کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وبسایت ویستا.
- ↑ «جنگلهای کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وبسایت ویستا.
- ↑ «جنگلهای کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وبسایت ویستا.
منابع
- «آشنایی با جنگلهای ایران»، وبسایت دیاکو، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401ش.
- «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه میدانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: 27 مرداد 1400ش.
- «جنگلهای کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وبسایت ویستا، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401ش.
- «رویشگاه ایرانی تورانی»، وبسایت باغ گیاهشناسی ملی ایران، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401ش.
- «صیانت از جنگلهای ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذاری: 15 مرداد 1385ش.
- عزیزی، زهرا و دیگران، «تعیین گسترشگاه تیپهای درختی و درختچهای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، فصلنامه اکوسیستمهای طبیعی ایران، شماره 1، پیاپی 27، 1396ش.