پرش به محتوا

پیش‌نویس:جنگل‌های ایران- تورانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
تفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
زهرا فاضل (بحث | مشارکت‌ها)
۲ ویرایش‌ها
صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''جنگل‌های ایران- تورانی'''</big>؛ بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ناحیۀ رویشی ایران.<br> جنگل‌های ایران- تورانی، جنگل‌هایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از فلات ایران را در بر می‌گیرند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%...» ایجاد کرد
 
imported>محمدمهدی محمدی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<big>'''جنگل‌های ایران- تورانی'''</big>؛ بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ناحیۀ رویشی ایران.<br>
<big>'''جنگل‌های ایران- تورانی'''</big>؛ بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ناحیۀ رویشی ایران.<br>


جنگل‌های ایران- تورانی، جنگل‌هایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از فلات ایران را در بر می‌گیرند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>  تفاوت دو عرض جغرافیایی شمال و جنوب کشور، وجود دشت‌ها، ارتفاعات و اقلیم‌های متفاوت در این سرزمین، ایران را به پنج منطقۀ اکولوژیک (بومی) تقسیم کرده است. منطقۀ ایران- تورانی یکی از این مناطق پنج‌گانه در ایران است که شامل نواحی مرکزی ایران می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>   
جنگل‌های ایران- تورانی، جنگل‌هایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از [[فلات ایران]] را در بر می‌گیرند.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>  تفاوت دو عرض جغرافیایی شمال و جنوب کشور، وجود دشت‌ها، ارتفاعات و اقلیم‌های متفاوت در این سرزمین، ایران را به پنج منطقۀ اکولوژیک (بومی) تقسیم کرده است. منطقۀ ایران- تورانی یکی از این مناطق پنج‌گانه در [[ایران]] است که شامل نواحی مرکزی ایران می‌شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1400052518217/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%86%D9%87-%D9%85%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85 «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref>   
==موقعیت جغرافیایی==
==موقعیت جغرافیایی==
جنگل‌های ایران- تورانی در ایران، بخش وسیعی از دامنه‌های جنوبی البرز تا کوه‌های خراسان، آذربایجان، دشت‌ها و کویرهای مرکزی ایران را شامل می‌شوند. مساحت این جنگل‌ها، در حدود 2 میلیون و 213 هزار هکتار برآورد شده است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در حدود 1 میلیون و هزار هکتار از این جنگل‌ها، در استان خراسان رضوی واقع شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/6643283/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>   
جنگل‌های ایران- تورانی در ایران، بخش وسیعی از دامنه‌های جنوبی البرز تا کوه‌های خراسان، [[آذربایجان]]، دشت‌ها و کویرهای مرکزی [[ایران]] را شامل می‌شوند. مساحت این جنگل‌ها، در حدود 2 میلیون و 213 هزار هکتار برآورد شده است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در حدود 1 میلیون و هزار هکتار از این جنگل‌ها، در استان [[خراسان رضوی]] واقع شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/6643283/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>   
==آب‌وهوا==
==آب‌وهوا==
اقلیم این جنگل‌ها، به‌دلیل وسعت آن بسیار متفاوت است. تابستان‌های این منطقه به‌صورت کامل خشک و زمستان‌های آن نیز سرد و سخت است. میانگین بارندگی، در ناحیۀ ایران- تورانی در حدود 350 تا 400 میلی‌متر، به‌صورت سالانه، است.<ref>[https://www.irna.ir/news/6643283/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>   
اقلیم این جنگل‌ها، به‌دلیل وسعت آن بسیار متفاوت است. تابستان‌های این منطقه به‌صورت کامل خشک و زمستان‌های آن نیز سرد و سخت است. میانگین بارندگی، در ناحیۀ ایران- تورانی در حدود 350 تا 400 میلی‌متر، به‌صورت سالانه، است.<ref>[https://www.irna.ir/news/6643283/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA-%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%B3-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%84%D8%B2%D9%85-%D8%AA%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%B5-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>   
خط ۹: خط ۹:
این جنگل‌ها، دارای گونه‌های گیاهی متنوعی هستند. درختان اصلی این نوع از جنگل‌ها، ارس و بَنه (پسته وحشی) هستند. درختچه‌هایی همچون بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت نیز در این مناطق می‌رویند.<ref>[https://deyako.com/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ «آشنایی با جنگل‌های ایران»، وب‌سایت دیاکو.]</ref>   
این جنگل‌ها، دارای گونه‌های گیاهی متنوعی هستند. درختان اصلی این نوع از جنگل‌ها، ارس و بَنه (پسته وحشی) هستند. درختچه‌هایی همچون بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت نیز در این مناطق می‌رویند.<ref>[https://deyako.com/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ «آشنایی با جنگل‌های ایران»، وب‌سایت دیاکو.]</ref>   
==خطرات طبیعی و انسانی==
==خطرات طبیعی و انسانی==
رویش‌های گیاهی، در فلات مرکزی ایران، در گذشته، نسبت به امروز از وضعیت بسیار بهتری برخودار بوده‌اند. امروزه، به‌دلیل چرای مفرط هزارساله و بهره‌برداری گسترده برای مصارف سوخت، بسیاری از گونه‌های گیاهی در این منطقه از بین رفته و تنها آثاری محدود، از آنها، در برخی از مناطق به‌یادگار مانده است. امروزه، همچنین، به‌دلیل شرایط اکولوژیکی نامناسب، فرصتِ تجدیدحیات برای این گونه‌های گیاهی غیرممکن به نظر می‌رسد.<ref>عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.</ref>   
رویش‌های گیاهی، در فلات مرکزی [[ایران]]، در گذشته، نسبت به امروز از وضعیت بسیار بهتری برخودار بوده‌اند. امروزه، به‌دلیل چرای مفرط هزارساله و بهره‌برداری گسترده برای مصارف سوخت، بسیاری از گونه‌های گیاهی در این منطقه از بین رفته و تنها آثاری محدود، از آنها، در برخی از مناطق به‌یادگار مانده است. امروزه، همچنین، به‌دلیل شرایط اکولوژیکی نامناسب، فرصتِ تجدیدحیات برای این گونه‌های گیاهی غیرممکن به نظر می‌رسد.<ref>عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.</ref>   
==ویژگی‌ها==
==ویژگی‌ها==
جنگل‌های ناحیۀ ایران- تورانی دارای ویژگی‌هایی اکولوژیکی همچون بَری بودن منطقه، پایین بودن میزان بارش سالانه و خشکی بیش از حد در فصل رویش هستند. درختان در این جنگل‌ها، به‌صورت کلی، با فاصله‌های زیادی از هم روییده و این فواصل بین درختان، توسط گونه‌های درختچه‌ای یا بوته‌ای پوشش داده شده‌اند.<ref>عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.</ref>  
جنگل‌های ناحیۀ ایران- تورانی دارای ویژگی‌هایی اکولوژیکی همچون بَری بودن منطقه، پایین بودن میزان بارش سالانه و خشکی بیش از حد در فصل رویش هستند. درختان در این جنگل‌ها، به‌صورت کلی، با فاصله‌های زیادی از هم روییده و این فواصل بین درختان، توسط گونه‌های درختچه‌ای یا بوته‌ای پوشش داده شده‌اند.<ref>عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.</ref>  
خط ۱۵: خط ۱۵:
جنگل‌های موجود در ناحیۀ رویشی ایران- تورانی، بسیار وسیع بوده و پژوهشگران، آنها را بر اساس ارتفاع از سطح دریا به دو دسته تقسیم کرده‌اند: 1. کوهستانی؛ 2. دشتی.
جنگل‌های موجود در ناحیۀ رویشی ایران- تورانی، بسیار وسیع بوده و پژوهشگران، آنها را بر اساس ارتفاع از سطح دریا به دو دسته تقسیم کرده‌اند: 1. کوهستانی؛ 2. دشتی.
===بخش دشتی===
===بخش دشتی===
در بخش دشتی، ارتفاع درختان از سطح دریا در حدود 800 تا 1500 متر بوده و متوسط بارندگی در این مناطق، سالانه در حدود 50 تا 250 میلی‌متر گزارش شده است. میانگین دمای این منطقه نیز بین منفی 5 (در سردترین روزهای سال) و مثبت 40 درجه سانتی‌گراد (در گرم‌ترین روزها) تغییر می‌کند. بیشترین سطح از کویرها، بیابان‌ها، شوره‌زارها و تپه‌های شنی از بخش‌های مرکزی ایران نیز در همین مناطق دشتی جنگل‌های ایران- تورانی قرار گرفته‌اند. پوشش گیاهی در این منطقه، شامل گونه‌های شورپسند و شورروی همچون درمنه دشتی،<ref>Artemisia sieberi</ref>  گون،<ref>Astragalus</ref>  قیچ<ref>Zygophylum</ref>  و پرند<ref>Pteropyrum</ref>  هستند.<ref>[https://nbgi.rifr-ac.ir/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ «رویشگاه ایرانی تورانی»، وب‌سایت باغ گیاه‌شناسی ملی ایران.]</ref>  
در بخش دشتی، ارتفاع درختان از سطح دریا در حدود 800 تا 1500 متر بوده و متوسط بارندگی در این مناطق، سالانه در حدود 50 تا 250 میلی‌متر گزارش شده است. میانگین دمای این منطقه نیز بین منفی 5 (در سردترین روزهای سال) و مثبت 40 درجه سانتی‌گراد (در گرم‌ترین روزها) تغییر می‌کند. بیشترین سطح از کویرها، بیابان‌ها، شوره‌زارها و تپه‌های شنی از بخش‌های مرکزی [[ایران]] نیز در همین مناطق دشتی جنگل‌های ایران- تورانی قرار گرفته‌اند. پوشش گیاهی در این منطقه، شامل گونه‌های شورپسند و شورروی همچون درمنه دشتی،<ref>Artemisia sieberi</ref>  گون،<ref>Astragalus</ref>  قیچ<ref>Zygophylum</ref>  و پرند<ref>Pteropyrum</ref>  هستند.<ref>[https://nbgi.rifr-ac.ir/%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C/ «رویشگاه ایرانی تورانی»، وب‌سایت باغ گیاه‌شناسی ملی ایران.]</ref>  
===بخش کوهستانی===
===بخش کوهستانی===
در بخش‌های کوهستانی ناحیه ایران- تورانی نیز که بر ارتفاعات فلات ایران دیده می‌شوند، درختانی همچون ارس و بَنه (پستۀ وحشی)، درختچه‌های بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت به چشم می‌خورند. بخش‌های کوهستانی این جنگل‌ها، بیشتر به‌صورت لکه‌های بزرگ و کوچکی در سمت شمال غرب تا شمال شرق، از شمال غرب تا ارتفاعات جنوبی ایران و در امتداد رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس واقع شده‌اند. این بخش از جنگل‌های ایران- تورانی توسط گیاه‌شناسان، به دو بخش جامعۀ ارس و بنه- بادام تقسیم شده‌اند. ارتفاع جنگل‌های ارس، در برخی از نقاط به 1500 متر (در ارتفاعات) نیز می‌رسد. این درحالی است که جنگل‌های جامعۀ بنه- بادام، از ارتفاع کمتری برخودار بوده و زیرجامعۀ ارس محسوب می‌شوند. درختان ارس، بیشتر در مناطقی که دارای اقلیم نیمه‌مرطوب و سرد یا نیمه‌خشک و سرد هستند، حضور دارند. در اقلیم‌های دیگر نیز درختان بادام و زرشک و سایر انواع درختان مذکور رویش دارند. کارشناسان، وسعت جنگل‌های ارس را در حدود 1 میلیون و 300 هزار هکتار برآورد کرده‌اند. علاوه بر جامعۀ گیاهی مذکور، جامعۀ دیگری از توده‌های خالص و نیمه‌انبوه نارون نیز در این مناطق وجود دارند. در نقاطی از این جنگل‌ها نیز آثاری از جوامع گیاهی همچون شیرخشت، دغدغک، سماق و توس به چشم می‌خورد.<ref>[https://vista.ir/m/a/d77z9/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا.]</ref>  همچنین، میانگین بارندگی در رویشگاه‌های کوهستانی ایران- تورانی در حدود 300 تا 800 میلی‌متر است.<ref>[https://vista.ir/m/a/d77z9/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا.]</ref>   
در بخش‌های کوهستانی ناحیه ایران- تورانی نیز که بر ارتفاعات [[فلات ایران]] دیده می‌شوند، درختانی همچون ارس و بَنه (پستۀ وحشی)، درختچه‌های بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت به چشم می‌خورند. بخش‌های کوهستانی این جنگل‌ها، بیشتر به‌صورت لکه‌های بزرگ و کوچکی در سمت شمال غرب تا شمال شرق، از شمال غرب تا ارتفاعات جنوبی ایران و در امتداد رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس واقع شده‌اند. این بخش از جنگل‌های ایران- تورانی توسط گیاه‌شناسان، به دو بخش جامعۀ ارس و بنه- بادام تقسیم شده‌اند. ارتفاع جنگل‌های ارس، در برخی از نقاط به 1500 متر (در ارتفاعات) نیز می‌رسد. این درحالی است که جنگل‌های جامعۀ بنه- بادام، از ارتفاع کمتری برخودار بوده و زیرجامعۀ ارس محسوب می‌شوند. درختان ارس، بیشتر در مناطقی که دارای اقلیم نیمه‌مرطوب و سرد یا نیمه‌خشک و سرد هستند، حضور دارند. در اقلیم‌های دیگر نیز درختان بادام و زرشک و سایر انواع درختان مذکور رویش دارند. کارشناسان، وسعت جنگل‌های ارس را در حدود 1 میلیون و 300 هزار هکتار برآورد کرده‌اند. علاوه بر جامعۀ گیاهی مذکور، جامعۀ دیگری از توده‌های خالص و نیمه‌انبوه نارون نیز در این مناطق وجود دارند. در نقاطی از این جنگل‌ها نیز آثاری از جوامع گیاهی همچون شیرخشت، دغدغک، سماق و توس به چشم می‌خورد.<ref>[https://vista.ir/m/a/d77z9/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا.]</ref>  همچنین، میانگین بارندگی در رویشگاه‌های کوهستانی ایران- تورانی در حدود 300 تا 800 میلی‌متر است.<ref>[https://vista.ir/m/a/d77z9/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%87%D8%A7%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا.]</ref>   
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ۲۶ فروردین ۱۴۰۲، ساعت ۱۴:۰۷

جنگل‌های ایران- تورانی؛ بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ناحیۀ رویشی ایران.

جنگل‌های ایران- تورانی، جنگل‌هایی با ارزش و پراکنده هستند که بخش وسیعی از فلات ایران را در بر می‌گیرند.[۱] تفاوت دو عرض جغرافیایی شمال و جنوب کشور، وجود دشت‌ها، ارتفاعات و اقلیم‌های متفاوت در این سرزمین، ایران را به پنج منطقۀ اکولوژیک (بومی) تقسیم کرده است. منطقۀ ایران- تورانی یکی از این مناطق پنج‌گانه در ایران است که شامل نواحی مرکزی ایران می‌شود.[۲]

موقعیت جغرافیایی

جنگل‌های ایران- تورانی در ایران، بخش وسیعی از دامنه‌های جنوبی البرز تا کوه‌های خراسان، آذربایجان، دشت‌ها و کویرهای مرکزی ایران را شامل می‌شوند. مساحت این جنگل‌ها، در حدود 2 میلیون و 213 هزار هکتار برآورد شده است. بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، در حدود 1 میلیون و هزار هکتار از این جنگل‌ها، در استان خراسان رضوی واقع شده است.[۳]

آب‌وهوا

اقلیم این جنگل‌ها، به‌دلیل وسعت آن بسیار متفاوت است. تابستان‌های این منطقه به‌صورت کامل خشک و زمستان‌های آن نیز سرد و سخت است. میانگین بارندگی، در ناحیۀ ایران- تورانی در حدود 350 تا 400 میلی‌متر، به‌صورت سالانه، است.[۴]

پوشش گیاهی

این جنگل‌ها، دارای گونه‌های گیاهی متنوعی هستند. درختان اصلی این نوع از جنگل‌ها، ارس و بَنه (پسته وحشی) هستند. درختچه‌هایی همچون بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت نیز در این مناطق می‌رویند.[۵]

خطرات طبیعی و انسانی

رویش‌های گیاهی، در فلات مرکزی ایران، در گذشته، نسبت به امروز از وضعیت بسیار بهتری برخودار بوده‌اند. امروزه، به‌دلیل چرای مفرط هزارساله و بهره‌برداری گسترده برای مصارف سوخت، بسیاری از گونه‌های گیاهی در این منطقه از بین رفته و تنها آثاری محدود، از آنها، در برخی از مناطق به‌یادگار مانده است. امروزه، همچنین، به‌دلیل شرایط اکولوژیکی نامناسب، فرصتِ تجدیدحیات برای این گونه‌های گیاهی غیرممکن به نظر می‌رسد.[۶]

ویژگی‌ها

جنگل‌های ناحیۀ ایران- تورانی دارای ویژگی‌هایی اکولوژیکی همچون بَری بودن منطقه، پایین بودن میزان بارش سالانه و خشکی بیش از حد در فصل رویش هستند. درختان در این جنگل‌ها، به‌صورت کلی، با فاصله‌های زیادی از هم روییده و این فواصل بین درختان، توسط گونه‌های درختچه‌ای یا بوته‌ای پوشش داده شده‌اند.[۷]

تقسیم‌بندی جنگل‌های ایران- تورانی

جنگل‌های موجود در ناحیۀ رویشی ایران- تورانی، بسیار وسیع بوده و پژوهشگران، آنها را بر اساس ارتفاع از سطح دریا به دو دسته تقسیم کرده‌اند: 1. کوهستانی؛ 2. دشتی.

بخش دشتی

در بخش دشتی، ارتفاع درختان از سطح دریا در حدود 800 تا 1500 متر بوده و متوسط بارندگی در این مناطق، سالانه در حدود 50 تا 250 میلی‌متر گزارش شده است. میانگین دمای این منطقه نیز بین منفی 5 (در سردترین روزهای سال) و مثبت 40 درجه سانتی‌گراد (در گرم‌ترین روزها) تغییر می‌کند. بیشترین سطح از کویرها، بیابان‌ها، شوره‌زارها و تپه‌های شنی از بخش‌های مرکزی ایران نیز در همین مناطق دشتی جنگل‌های ایران- تورانی قرار گرفته‌اند. پوشش گیاهی در این منطقه، شامل گونه‌های شورپسند و شورروی همچون درمنه دشتی،[۸] گون،[۹] قیچ[۱۰] و پرند[۱۱] هستند.[۱۲]

بخش کوهستانی

در بخش‌های کوهستانی ناحیه ایران- تورانی نیز که بر ارتفاعات فلات ایران دیده می‌شوند، درختانی همچون ارس و بَنه (پستۀ وحشی)، درختچه‌های بادام کوهی، زرشک، اَرجَنک و شیرخِشت به چشم می‌خورند. بخش‌های کوهستانی این جنگل‌ها، بیشتر به‌صورت لکه‌های بزرگ و کوچکی در سمت شمال غرب تا شمال شرق، از شمال غرب تا ارتفاعات جنوبی ایران و در امتداد رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس واقع شده‌اند. این بخش از جنگل‌های ایران- تورانی توسط گیاه‌شناسان، به دو بخش جامعۀ ارس و بنه- بادام تقسیم شده‌اند. ارتفاع جنگل‌های ارس، در برخی از نقاط به 1500 متر (در ارتفاعات) نیز می‌رسد. این درحالی است که جنگل‌های جامعۀ بنه- بادام، از ارتفاع کمتری برخودار بوده و زیرجامعۀ ارس محسوب می‌شوند. درختان ارس، بیشتر در مناطقی که دارای اقلیم نیمه‌مرطوب و سرد یا نیمه‌خشک و سرد هستند، حضور دارند. در اقلیم‌های دیگر نیز درختان بادام و زرشک و سایر انواع درختان مذکور رویش دارند. کارشناسان، وسعت جنگل‌های ارس را در حدود 1 میلیون و 300 هزار هکتار برآورد کرده‌اند. علاوه بر جامعۀ گیاهی مذکور، جامعۀ دیگری از توده‌های خالص و نیمه‌انبوه نارون نیز در این مناطق وجود دارند. در نقاطی از این جنگل‌ها نیز آثاری از جوامع گیاهی همچون شیرخشت، دغدغک، سماق و توس به چشم می‌خورد.[۱۳] همچنین، میانگین بارندگی در رویشگاه‌های کوهستانی ایران- تورانی در حدود 300 تا 800 میلی‌متر است.[۱۴]

پانویس

  1. ↑ «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
  2. ↑ «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
  3. ↑ «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  4. ↑ «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
  5. ↑ «آشنایی با جنگل‌های ایران»، وب‌سایت دیاکو.
  6. ↑ عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.
  7. ↑ عزیزی، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، 1396ش، ص1-8.
  8. ↑ Artemisia sieberi
  9. ↑ Astragalus
  10. ↑ Zygophylum
  11. ↑ Pteropyrum
  12. ↑ «رویشگاه ایرانی تورانی»، وب‌سایت باغ گیاه‌شناسی ملی ایران.
  13. ↑ «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا.
  14. ↑ «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا.

منابع

  • «آشنایی با جنگل‌های ایران»، وب‌سایت دیاکو، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401ش.
  • «از منطقه اکولوژیک ایرانی تورانی چه می‌دانیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ بارگذاری: 27 مرداد 1400ش.
  • «جنگل‌های کوهستانی ناحیۀ رویشی ایران تورانی»، وب‌سایت ویستا، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401ش.
  • «رویشگاه ایرانی تورانی»، وب‌سایت باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، تاریخ بازدید: 30 شهریور 1401ش.
  • «صیانت از جنگل‌های ارس ناحیه ایرانی تورانی مستلزم تخصیص اعتبارات ملی است»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذاری: 15 مرداد 1385ش.
  • عزیزی، زهرا و دیگران، «تعیین گسترشگاه تیپ‌های درختی و درختچه‌ای ناحیۀ رویشی ایران – تورانی»، فصلنامه اکوسیستم‌های طبیعی ایران، شماره 1، پیاپی 27، 1396ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:جنگل‌های_ایران-_تورانی&oldid=31805»