پیشنویس:زبان عربی: تفاوت میان نسخهها
حذف ردهها |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
زبان عربى را کاملترین زبان قالبى دانستهاند که در آن، ساختار نقش اولیه را بر عهده دارد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/121/5/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C «تازههای نشر»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج121، ص5.]</ref> این زبان در شکل گفتاری، دارای گویشهای مختلف و در شکل نوشتاری یکپارچه و بر مبنای [[قرآن]]، استاندارد شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> زبان عربی، با داشتنِ سی گویش، رتبۀ ششم را در بین زبانهای اصلی جهان دارد. این زبان، زبانِ رسمی 25 کشور و زبانِ مادری بیش از دویست میلیون نفر در دنیا است. پیشرفتِ اقتصادی کشورهای عربی، در توسعۀ آموزش سطحهای مختلف زبان عربی، نقش داشته است.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسه حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref> | زبان عربى را کاملترین زبان قالبى دانستهاند که در آن، ساختار نقش اولیه را بر عهده دارد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/121/5/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C «تازههای نشر»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج121، ص5.]</ref> این زبان در شکل گفتاری، دارای گویشهای مختلف و در شکل نوشتاری یکپارچه و بر مبنای [[قرآن]]، استاندارد شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> زبان عربی، با داشتنِ سی گویش، رتبۀ ششم را در بین زبانهای اصلی جهان دارد. این زبان، زبانِ رسمی 25 کشور و زبانِ مادری بیش از دویست میلیون نفر در دنیا است. پیشرفتِ اقتصادی کشورهای عربی، در توسعۀ آموزش سطحهای مختلف زبان عربی، نقش داشته است.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسه حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه زبان عربی== | ||
زبان عربی قبل از [[اسلام]]، به عربیِ جنوبی (یمن) و عربیِ شمالی (عربستان) تقسیم شده و بعد از اسلام، همین زبان عربی کلاسیک یا قرآنی است. تعریف ساختار اولیۀ دستور زبان عربی (نَحو) و همچنین ایجاد حرکت رویِ حروف به [[امام علی]] و شاگرد او به نام ابوالأَسود، نسبت داده شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> قبل از بعثت [[حضرت محمد]]، زبان عربی از گویش قبیلههای مختلف عرب، شکل گرفته بود؛ اما پس از بعثت، گویش قبیلۀ قریش، محور اصلی زبان عربی شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/23/9/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C روحانی، «نقد كتاب واژههاى دخيل در قرآن مجيد»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج23، ص9.]</ref> | زبان عربی قبل از [[اسلام]]، به عربیِ جنوبی (یمن) و عربیِ شمالی (عربستان) تقسیم شده و بعد از اسلام، همین زبان عربی کلاسیک یا قرآنی است. تعریف ساختار اولیۀ دستور زبان عربی (نَحو) و همچنین ایجاد حرکت رویِ حروف به [[امام علی]] و شاگرد او به نام ابوالأَسود، نسبت داده شده است.<ref>[https://transnet.ir/blog/arabic-language-history/ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران.]</ref> قبل از بعثت [[حضرت محمد]]، زبان عربی از گویش قبیلههای مختلف عرب، شکل گرفته بود؛ اما پس از بعثت، گویش قبیلۀ قریش، محور اصلی زبان عربی شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/23/9/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C روحانی، «نقد كتاب واژههاى دخيل در قرآن مجيد»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج23، ص9.]</ref> | ||
== | |||
== ویژگیهای زبان عربی == | |||
زبانشناسان، برای زبان عربی، ویژگیهایی بیان کردهاند که به برخی از آنها اشاره میشود: | زبانشناسان، برای زبان عربی، ویژگیهایی بیان کردهاند که به برخی از آنها اشاره میشود: | ||
# سرعتِ انتقال معنا و دقت بالا در بیان؛<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> | |||
# ثابت بودن ساختار؛ | |||
# زبانِ [[دین اسلام]]؛ | |||
# غلبۀ حِس و قدرت بیان عاطفۀ درونی؛<ref>[https://lib.eshia.ir/10251/122/2/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C اسلامی، «چهارگانه جابرى عقل عربى از ادعا تا اثبات»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج122، ص2.]</ref> | |||
# شيوايي و رَسایی با استفاده از تمام فضای دهان، زبان و حلق؛<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref> | |||
# غنای لفظی و محتوایی (رساندن معنای زیاد با عبارت کوتاه)؛ | |||
# وسعت معنایی و پایبند به قاعده و ساختار زبان؛ | |||
# کامل، خالص و عاری از واژههای بیگانه؛ | |||
# استفاده از ریشۀ کلمه برای ساختنِ زمانها و شکلهای مختلف کلمه، همراه با تنوع کلمات آهنگدار.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> | |||
==فضیلت زبان عربی در روایات== | ==فضیلت زبان عربی در روایات== | ||
زبان عربی در فرهنگ [[مسلمانان]]، دارای شرافت و افتخار است. [[پیامبر خدا]] فرموده است که زبان اهل بهشت، عربی است. در روایتی، سخن گفتن خداوند با پیامبران، به زبان عربی دانسته شده و بر دیگر زبانها برتری داده شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Hadith/View/4703/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82%22%D8%B9%22%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%B1%D8%A7-%D9%8A%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%DA%AF%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%AF-%D9%83%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88 راویان چهارگانه، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> همچنین زبان حضرت آدم در بهشت، زبان عبادت حضرت سلیمان و زبان حضرت یوسف در دیدار با پادشاه مصر، عربی دانسته شده و اشاره شده است که یاران [[امام زمان]]، به زبان عربی سخن خواهند گفت.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «زبان عربی»، ویکیفقه دانشنامۀ حوزوی.]</ref> | زبان عربی در فرهنگ [[مسلمانان]]، دارای شرافت و افتخار است. [[پیامبر خدا]] فرموده است که زبان اهل بهشت، عربی است. در روایتی، سخن گفتن خداوند با پیامبران، به زبان عربی دانسته شده و بر دیگر زبانها برتری داده شده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Hadith/View/4703/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82%22%D8%B9%22%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A-%D8%B1%D8%A7-%D9%8A%D8%A7%D8%AF-%D8%A8%DA%AF%D9%8A%D8%B1%D9%8A%D8%AF-%D9%83%D9%87-%D8%A2%D9%86-%D9%83%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D8%AF%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%88 راویان چهارگانه، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.]</ref> همچنین زبان حضرت آدم در بهشت، زبان عبادت حضرت سلیمان و زبان حضرت یوسف در دیدار با پادشاه مصر، عربی دانسته شده و اشاره شده است که یاران [[امام زمان]]، به زبان عربی سخن خواهند گفت.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «زبان عربی»، ویکیفقه دانشنامۀ حوزوی.]</ref> | ||
==سطحبندی== | |||
== سطحبندی زبان عربی == | |||
پژوهشگران، زبان عربی را بر اساس کاربرد، به شرح زیر سطحبندی کردهاند: | پژوهشگران، زبان عربی را بر اساس کاربرد، به شرح زیر سطحبندی کردهاند: | ||
# فَصیح کلاسیک یا قرآنی: زبانِ [[قرآن کریم]]، عربیِ کلاسیک و زبان مقدسی است که مسلمانان در اعمال دینی، از آن استفاده میکنند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> قرآن، به زبان عربی،<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_2_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81 سوره یوسف، آیه 2؛ سوره رعد، آیه 37.]</ref> نازل شده و با صفتهایی از جمله مبين<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_103_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%AD%D9%84 سوره نحل، آیه 103.]</ref> و بدون کاستی و کژی<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D8%A2%DB%8C%D9%87_28_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B2%D9%85%D8%B1 سوره زمر، آیه 28.]</ref>، توصیف شده است. در طول تاریخ، بافتِ زبان عربی از زبان قرآن، فاصله گرفته است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref> | |||
# فصیح معاصر یا استاندارد مُدرن: پرکاربردترین نوع زبان عربی که بهعنوان عربی رسمی و نوشتاری شناخته و در آموزش، محیط رسمی، گزارش خبری و تألیف کتاب، استفاده میشود. این سطح، دارای لهجههای مختلفِ مصری، عراقی، خلیجی، سودانی و یمنی است. | |||
# عامیانه دانشجویان: این سطح از زبان عربی، در آموزش تلویزیونی مورد استفاده قرار میگیرد. | |||
# عامیانه روزانه: زبان گفتاری و محاورهای در محیط معمولی و روزمره است که افراد مهاجر به کشورهای عربی نیز از این زبان استفاده میکنند. | |||
# عامیانه غیرجدی: زبان گفتاری که در نمایشنامههای کودکانه، طنز و برنامههای محاورهای ساده، بهکار میرود.<ref>[https://safiranstudy.com/40384/ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسه حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.]</ref> | |||
== گویشهای زبان عربی == | |||
کارشناسان، گویشهای عربی را به گویش مغربی، سودانی، مصری، عراقی، شامی و شبهجزیرهای، تقسیم کردهاند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA قادری، میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> | کارشناسان، گویشهای عربی را به گویش مغربی، سودانی، مصری، عراقی، شامی و شبهجزیرهای، تقسیم کردهاند.<ref>[https://www.roshdmag.ir/fa/article/24142/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84-%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA قادری، میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.]</ref> | ||
==نقش زبان عربی در ادب پارسی== | ==نقش زبان عربی در ادب پارسی== | ||
از نظر پژوهشگران، همکاری ادبی دورۀ عباسی در قرن چهارم، تأثيرپذيري متقابل زبان عربی و [[زبان فارسی|فارسی]] را رقم زد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref> برخی از نثرهای فارسی، بهخصوص در ترجمهها، تابع دستور زبان عربی بودهاند و برخی، از جمله داستانهای بلند، از زبان عربی پیروی نکردهاند.<ref>[https://lib.eshia.ir/23022/15/5871/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C علیزاده، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وبسایت کتابخانه مدرسه فقاهت.]</ref> از دید کارشناسان، عواملی در أثرپذیری زبان پارسی از عربی، دخالت داشته است که به شرح زیر به آنها اشاره میشود: | از نظر پژوهشگران، همکاری ادبی دورۀ عباسی در قرن چهارم، تأثيرپذيري متقابل زبان عربی و [[زبان فارسی|فارسی]] را رقم زد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10255/34/9/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.]</ref> برخی از نثرهای فارسی، بهخصوص در ترجمهها، تابع دستور زبان عربی بودهاند و برخی، از جمله داستانهای بلند، از زبان عربی پیروی نکردهاند.<ref>[https://lib.eshia.ir/23022/15/5871/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C علیزاده، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وبسایت کتابخانه مدرسه فقاهت.]</ref> از دید کارشناسان، عواملی در أثرپذیری زبان پارسی از عربی، دخالت داشته است که به شرح زیر به آنها اشاره میشود: | ||
# فتحهای اسلامی و ورود واژههایی همچون [[قبله]]، [[اذان]]، صلات، محراب، [[مسجد]]، جمعه و مؤمن، در [[زبان فارسی]]؛ | |||
# حاکمیتِ [[اسلام]] بر [[ایران]] و تأثیرپذیری اسلامی [[زبان فارسی]] در استفاده از برخی تمثیلها و تعبیرها با ریشۀ قرآنی، از جمله حُسنِ یوسف، صبرِ ایوب، عصای موسی، دمِ عیسی و مُلک سلیمانی؛ | |||
# تأثیرگزاری رسایی و شیوایی زبان عربی بر وزن، ردیف و قافیۀ شعرهای پارسی؛ | |||
# تقلید شاعران و حاکمان ایرانی از نوع نگارش شاعران و خلیفههای عرب؛ | |||
# بحثهای [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]] و مسائل احساسی مذهبی؛ | |||
# برپایی مجالس روضه و [[تعزیهخوانی]] با استفاده از مرثیههای عربی.<ref>[https://lib.eshia.ir/12293/11/300/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C آذرنوش و دیگران، «اسلام»، ج 11، ص300.]</ref> | |||
==نقش زبان عربی در فرهنگ ایرانیان== | ==نقش زبان عربی در فرهنگ ایرانیان== | ||
بعد از [[اسلام]]، زبان عربی، بخشی از فرهنگ دینی ایرانیان و کتابهای دانشمندان و علمای ایرانی به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی، در آموزشهای رسمی، بهعنوانِ واحد درسی در مدرسه و دانشگاه تدریس میشود.<ref>[https://www.isna.ir/news/98100302347/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> احترام به زبان عربی در فرهنگ ایرانی، رواج داشته و در نامگذاریِ شهرها و فرزندان، تأثیرگذار بوده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/265493/%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C بالاافکن، «گسترش زبان عربي و فرهنگ اسلام در بين ايرانيان و پيامدهاي آن با تكيه بر موالي»، ص34].</ref> | بعد از [[اسلام]]، زبان عربی، بخشی از فرهنگ دینی ایرانیان و کتابهای دانشمندان و علمای ایرانی به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی، در آموزشهای رسمی، بهعنوانِ واحد درسی در مدرسه و دانشگاه تدریس میشود.<ref>[https://www.isna.ir/news/98100302347/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D8%A8%D8%AE%D8%B4%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران.]</ref> احترام به زبان عربی در فرهنگ ایرانی، رواج داشته و در نامگذاریِ شهرها و فرزندان، تأثیرگذار بوده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/265493/%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C بالاافکن، «گسترش زبان عربي و فرهنگ اسلام در بين ايرانيان و پيامدهاي آن با تكيه بر موالي»، ص34].</ref> | ||
| خط ۶۲: | خط ۴۹: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* اسلامی، سیدحسن، «چهارگانه جابرى عقل عربى از ادعا تا اثبات»، قم، آیینۀ پژوهش، 1369ش. | *اسلامی، سیدحسن، «چهارگانه جابرى عقل عربى از ادعا تا اثبات»، قم، آیینۀ پژوهش، 1369ش. | ||
* آذرنوش، آذرتاش و دیگران، «اسلام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1399ش. | *آذرنوش، آذرتاش و دیگران، «اسلام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1399ش. | ||
* بالاافکن، سید اسدالله، «گسترش زبان عربي و فرهنگ اسلام در بين ايرانيان و پيامدهاي آن با تكيه بر موالي»، شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1388ش. | *بالاافکن، سید اسدالله، «گسترش زبان عربي و فرهنگ اسلام در بين ايرانيان و پيامدهاي آن با تكيه بر موالي»، شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1388ش. | ||
* علیزاده، مهبانو، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وبسایت کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش. | *علیزاده، مهبانو، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وبسایت کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش. | ||
* «تازههای نشر»، قم، دو ماهنامه آیینۀ پژوهش، 1369ش. | *«تازههای نشر»، قم، دو ماهنامه آیینۀ پژوهش، 1369ش. | ||
* «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه، دو هفتهنامه پگاه حوزه، 1376ش. | *«تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه، دو هفتهنامه پگاه حوزه، 1376ش. | ||
* روحانی، محمدحسین، «نقد كتاب واژههاى دخيل در قرآن مجيد»، قم، آیینۀ پژوهش، 1369ش. | *روحانی، محمدحسین، «نقد كتاب واژههاى دخيل در قرآن مجيد»، قم، آیینۀ پژوهش، 1369ش. | ||
* «راویان چهارگانه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 26 بهمن 1393ش. | *«راویان چهارگانه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 26 بهمن 1393ش. | ||
* «زبان عربی»، ویکیفقه، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1401ش. | *«زبان عربی»، ویکیفقه، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1401ش. | ||
* «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: 3 دی 1398ش. | *«زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: 3 دی 1398ش. | ||
* «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسۀ حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش. | *«سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسۀ حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش. | ||
* قادری، سیدصفیالله، میرنژاد، مریم، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، تاریخ درج مطلب: 28 اردیبهشت 1399ش. | *قادری، سیدصفیالله، میرنژاد، مریم، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، تاریخ درج مطلب: 28 اردیبهشت 1399ش. | ||
* «مروری بر تاریخچۀ زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش. | *«مروری بر تاریخچۀ زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش. | ||
نسخهٔ ۲۳ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۱۴
زبان عربی، زبان مقدس مسلمانان و یکی از زبانهای رسمی در سازمان ملل متحد.
زبان عربى را کاملترین زبان قالبى دانستهاند که در آن، ساختار نقش اولیه را بر عهده دارد.[۱] این زبان در شکل گفتاری، دارای گویشهای مختلف و در شکل نوشتاری یکپارچه و بر مبنای قرآن، استاندارد شده است.[۲] زبان عربی، با داشتنِ سی گویش، رتبۀ ششم را در بین زبانهای اصلی جهان دارد. این زبان، زبانِ رسمی 25 کشور و زبانِ مادری بیش از دویست میلیون نفر در دنیا است. پیشرفتِ اقتصادی کشورهای عربی، در توسعۀ آموزش سطحهای مختلف زبان عربی، نقش داشته است.[۳]
تاریخچه زبان عربی
زبان عربی قبل از اسلام، به عربیِ جنوبی (یمن) و عربیِ شمالی (عربستان) تقسیم شده و بعد از اسلام، همین زبان عربی کلاسیک یا قرآنی است. تعریف ساختار اولیۀ دستور زبان عربی (نَحو) و همچنین ایجاد حرکت رویِ حروف به امام علی و شاگرد او به نام ابوالأَسود، نسبت داده شده است.[۴] قبل از بعثت حضرت محمد، زبان عربی از گویش قبیلههای مختلف عرب، شکل گرفته بود؛ اما پس از بعثت، گویش قبیلۀ قریش، محور اصلی زبان عربی شد.[۵]
ویژگیهای زبان عربی
زبانشناسان، برای زبان عربی، ویژگیهایی بیان کردهاند که به برخی از آنها اشاره میشود:
- سرعتِ انتقال معنا و دقت بالا در بیان؛[۶]
- ثابت بودن ساختار؛
- زبانِ دین اسلام؛
- غلبۀ حِس و قدرت بیان عاطفۀ درونی؛[۷]
- شيوايي و رَسایی با استفاده از تمام فضای دهان، زبان و حلق؛[۸]
- غنای لفظی و محتوایی (رساندن معنای زیاد با عبارت کوتاه)؛
- وسعت معنایی و پایبند به قاعده و ساختار زبان؛
- کامل، خالص و عاری از واژههای بیگانه؛
- استفاده از ریشۀ کلمه برای ساختنِ زمانها و شکلهای مختلف کلمه، همراه با تنوع کلمات آهنگدار.[۹]
فضیلت زبان عربی در روایات
زبان عربی در فرهنگ مسلمانان، دارای شرافت و افتخار است. پیامبر خدا فرموده است که زبان اهل بهشت، عربی است. در روایتی، سخن گفتن خداوند با پیامبران، به زبان عربی دانسته شده و بر دیگر زبانها برتری داده شده است.[۱۰] همچنین زبان حضرت آدم در بهشت، زبان عبادت حضرت سلیمان و زبان حضرت یوسف در دیدار با پادشاه مصر، عربی دانسته شده و اشاره شده است که یاران امام زمان، به زبان عربی سخن خواهند گفت.[۱۱]
سطحبندی زبان عربی
پژوهشگران، زبان عربی را بر اساس کاربرد، به شرح زیر سطحبندی کردهاند:
- فَصیح کلاسیک یا قرآنی: زبانِ قرآن کریم، عربیِ کلاسیک و زبان مقدسی است که مسلمانان در اعمال دینی، از آن استفاده میکنند.[۱۲] قرآن، به زبان عربی،[۱۳] نازل شده و با صفتهایی از جمله مبين[۱۴] و بدون کاستی و کژی[۱۵]، توصیف شده است. در طول تاریخ، بافتِ زبان عربی از زبان قرآن، فاصله گرفته است.[۱۶]
- فصیح معاصر یا استاندارد مُدرن: پرکاربردترین نوع زبان عربی که بهعنوان عربی رسمی و نوشتاری شناخته و در آموزش، محیط رسمی، گزارش خبری و تألیف کتاب، استفاده میشود. این سطح، دارای لهجههای مختلفِ مصری، عراقی، خلیجی، سودانی و یمنی است.
- عامیانه دانشجویان: این سطح از زبان عربی، در آموزش تلویزیونی مورد استفاده قرار میگیرد.
- عامیانه روزانه: زبان گفتاری و محاورهای در محیط معمولی و روزمره است که افراد مهاجر به کشورهای عربی نیز از این زبان استفاده میکنند.
- عامیانه غیرجدی: زبان گفتاری که در نمایشنامههای کودکانه، طنز و برنامههای محاورهای ساده، بهکار میرود.[۱۷]
گویشهای زبان عربی
کارشناسان، گویشهای عربی را به گویش مغربی، سودانی، مصری، عراقی، شامی و شبهجزیرهای، تقسیم کردهاند.[۱۸]
نقش زبان عربی در ادب پارسی
از نظر پژوهشگران، همکاری ادبی دورۀ عباسی در قرن چهارم، تأثيرپذيري متقابل زبان عربی و فارسی را رقم زد.[۱۹] برخی از نثرهای فارسی، بهخصوص در ترجمهها، تابع دستور زبان عربی بودهاند و برخی، از جمله داستانهای بلند، از زبان عربی پیروی نکردهاند.[۲۰] از دید کارشناسان، عواملی در أثرپذیری زبان پارسی از عربی، دخالت داشته است که به شرح زیر به آنها اشاره میشود:
- فتحهای اسلامی و ورود واژههایی همچون قبله، اذان، صلات، محراب، مسجد، جمعه و مؤمن، در زبان فارسی؛
- حاکمیتِ اسلام بر ایران و تأثیرپذیری اسلامی زبان فارسی در استفاده از برخی تمثیلها و تعبیرها با ریشۀ قرآنی، از جمله حُسنِ یوسف، صبرِ ایوب، عصای موسی، دمِ عیسی و مُلک سلیمانی؛
- تأثیرگزاری رسایی و شیوایی زبان عربی بر وزن، ردیف و قافیۀ شعرهای پارسی؛
- تقلید شاعران و حاکمان ایرانی از نوع نگارش شاعران و خلیفههای عرب؛
- بحثهای شیعه و سنی و مسائل احساسی مذهبی؛
- برپایی مجالس روضه و تعزیهخوانی با استفاده از مرثیههای عربی.[۲۱]
نقش زبان عربی در فرهنگ ایرانیان
بعد از اسلام، زبان عربی، بخشی از فرهنگ دینی ایرانیان و کتابهای دانشمندان و علمای ایرانی به زبان عربی نوشته شده است. زبان عربی، در آموزشهای رسمی، بهعنوانِ واحد درسی در مدرسه و دانشگاه تدریس میشود.[۲۲] احترام به زبان عربی در فرهنگ ایرانی، رواج داشته و در نامگذاریِ شهرها و فرزندان، تأثیرگذار بوده است.[۲۳]
پانویس
- ↑ «تازههای نشر»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج121، ص5.
- ↑ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران.
- ↑ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسه حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.
- ↑ «مروری بر تاریخچه زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران.
- ↑ روحانی، «نقد كتاب واژههاى دخيل در قرآن مجيد»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج23، ص9.
- ↑ قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
- ↑ اسلامی، «چهارگانه جابرى عقل عربى از ادعا تا اثبات»، آیینۀ پژوهش، 1369ش، ج122، ص2.
- ↑ «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.
- ↑ قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
- ↑ راویان چهارگانه، پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ «زبان عربی»، ویکیفقه دانشنامۀ حوزوی.
- ↑ قادری و میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
- ↑ سوره یوسف، آیه 2؛ سوره رعد، آیه 37.
- ↑ سوره نحل، آیه 103.
- ↑ سوره زمر، آیه 28.
- ↑ «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.
- ↑ «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسه حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.
- ↑ قادری، میرنژاد، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی.
- ↑ «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، پگاه حوزه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، ج34، ص9.
- ↑ علیزاده، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وبسایت کتابخانه مدرسه فقاهت.
- ↑ آذرنوش و دیگران، «اسلام»، ج 11، ص300.
- ↑ «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران.
- ↑ بالاافکن، «گسترش زبان عربي و فرهنگ اسلام در بين ايرانيان و پيامدهاي آن با تكيه بر موالي»، ص34.
منابع
- اسلامی، سیدحسن، «چهارگانه جابرى عقل عربى از ادعا تا اثبات»، قم، آیینۀ پژوهش، 1369ش.
- آذرنوش، آذرتاش و دیگران، «اسلام»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1399ش.
- بالاافکن، سید اسدالله، «گسترش زبان عربي و فرهنگ اسلام در بين ايرانيان و پيامدهاي آن با تكيه بر موالي»، شهرکرد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1388ش.
- علیزاده، مهبانو، «ترجمه قرآنی»، دانشنامۀ بزرگ اسلامی، وبسایت کتابخانه مدرسه فقاهت، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.
- «تازههای نشر»، قم، دو ماهنامه آیینۀ پژوهش، 1369ش.
- «تأثير متقابل ادبيات فارسي و عربي در گسترهي فرهنگ، تاريخ و جامعه»، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیه، دو هفتهنامه پگاه حوزه، 1376ش.
- روحانی، محمدحسین، «نقد كتاب واژههاى دخيل در قرآن مجيد»، قم، آیینۀ پژوهش، 1369ش.
- «راویان چهارگانه»، پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 26 بهمن 1393ش.
- «زبان عربی»، ویکیفقه، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1401ش.
- «زبان عربی، بخشی از هویت ملی و دینی ایرانیان است»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ درج مطلب: 3 دی 1398ش.
- «سطوح مختلف زبان عربی برای اهداف مختلف»، وبسایت موسسۀ حقوقی بینالمللی سفیران ایرانیان، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.
- قادری، سیدصفیالله، میرنژاد، مریم، «چرا زبان عربی کاملترین زبان است؟»، وبسایت دفتر انتشارات و فناوری آموزشی، تاریخ درج مطلب: 28 اردیبهشت 1399ش.
- «مروری بر تاریخچۀ زبان عربی و قدمت آن»، وبسایت شبکۀ مترجمین ایران، تاریخ بازدید: 17 شهریور 1401ش.