پیشنویس:سیرجان: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) اصلاح ارقام |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) زدن لینک داخلی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:Goharpark.jpg|جایگزین=سیرجان|بندانگشتی|گهر پارک سیرجان]] | [[پرونده:Goharpark.jpg|جایگزین=سیرجان|بندانگشتی|گهر پارک سیرجان]] | ||
<big>'''سیرجان'''</big>؛ یکی از شهرهای واقع در غرب استان کرمان.<br> | <big>'''سیرجان'''</big>؛ یکی از شهرهای واقع در غرب استان کرمان.<br>سیرجان مرکز شهرستان سیرجان در [[کرمان (استان)|استان کرمانِ]] [[ایران]]، و دومین شهر پرجمعیت این استان پس از شهر [[کرمان (شهر)|کرمان]] است. از نظر تاریخی، سیرجان پیشینهای کهن دارد و نام آن به دورههای [[اشکانیان|اشکانی]] و [[ساسانیان|ساسانی]] بازمیگردد. آثار تاریخی متعددی مانند بادگیر چپقی، قلعه سنگ، یخدانهای دوقلو و باغ سنگی در این شهر وجود دارند. این شهر در ارتفاع ۱۷۶۶ متری از سطح دریا و در تقاطع محورهای ترانزیتی شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب کشور قرار دارد. سیرجان از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع معدنی غنی، نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا کردهاست، معادن سنگ آهن و منطقه ویژه اقتصادی سیرجان از جمله عوامل کلیدی در رونق اقتصادی این شهر هستند. همچنین، کشاورزی بهویژه تولید [[پسته]]، دامداری و [[صنایع دستی|صنایعدستی]] از دیگر پایههای اقتصاد آن بهشمار میروند. این شهر بهعنوان «شهر جهانی گلیم» شناخته میشود و گلیم «شیریکیپیچ» آن در فهرست میراث ناملموس [[یونسکو]] ثبت شدهاست. | ||
سیرجان مرکز شهرستان سیرجان در استان کرمانِ | ==تاریخچه== | ||
== تاریخچه == | سیرجان از کهنترین شهرهای ایران است و پیشینهٔ آن به دورهٔ اشکانی و ساسانی و حتی پیشتر بازمیگردد.<ref>ابن اثیر، اخبار ایران از الکامل، ۱۳۶۴، ج ۱، ص ۶۵</ref> منابعی بنای شهر را به خسرو، فرزند بلاش دوم اشکانی،<ref>[https://noorpodcast.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست]</ref> و برخی به گشتاسب نسبت دادهاند.<ref>ابن اثیر، اخبار ایران از الکامل، ۱۳۶۴، ج ۱، ص ۶۵</ref> | ||
سیرجان از کهنترین شهرهای ایران است و پیشینهٔ آن به دورهٔ اشکانی و ساسانی و حتی پیشتر بازمیگردد.<ref>ابن اثیر، اخبار ایران از الکامل، ۱۳۶۴، ج ۱، ص ۶۵</ref> منابعی بنای شهر را به خسرو، فرزند بلاش دوم اشکانی،<ref>[https://noorpodcast.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست]</ref> و برخی به گشتاسب نسبت دادهاند.<ref>ابن اثیر، اخبار ایران از الکامل، ۱۳۶۴، ج ۱، ص ۶۵</ref> درباره نامگذاری سیرجان دیدگاههای گوناگونی وجود دارد. بیشتر پژوهشگران بر این باورند که در دوره ساسانیان، به دلیل وجود قناتهای فراوان و وفور آب در منطقه، این سرزمین را «سیرگان» یا «سیرکان» به معنی «سیراب از قنات» یا «پر از قنات» نامیدهاند. برخی دیگر واژه «گان» یا «کان» را به معنای معدن دانسته و نامگذاری شهر را با وجود معادن بزرگ در اطراف آن مرتبط میدانند.<ref>[https://home.mehromah.ir/fun/touring-iran/18399-Sirjan-city.html «سیرجان»، وبسایت مهر و ماه]</ref> در برخی منابع نام کهن این شهر«شیرگان» نیز بوده است.<ref>[https://noorpodcast.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست]</ref> پس از دوران اسلامی نیز «سیرگان» یا «شیرجان» عنوان مرکز ایلات کرمان را تا سال ۳۱۵ هـ.ق حفظ کرد<ref>[https://golgoharsport.ir/sirjan «نگاهی به پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی شهرستان سیرجان»، وبسایت شرکت فرهنگی ورزشی گل گهر]</ref> و پس از آن نام «سیرگان» به صورت معرب «سیرجان» درآمده و در منابع جغرافینویسان عرب به شکلهای «السیرجان» و «الشیرجان» ثبت شده است.<ref>[https://noorpodcast.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست]</ref> | |||
درباره نامگذاری سیرجان دیدگاههای گوناگونی وجود دارد. بیشتر پژوهشگران بر این باورند که در دوره ساسانیان، به دلیل وجود قناتهای فراوان و وفور آب در منطقه، این سرزمین را «سیرگان» یا «سیرکان» به معنی «سیراب از قنات» یا «پر از قنات» نامیدهاند. برخی دیگر واژه «گان» یا «کان» را به معنای معدن دانسته و نامگذاری شهر را با وجود معادن بزرگ در اطراف آن مرتبط میدانند.<ref>[https://home.mehromah.ir/fun/touring-iran/18399-Sirjan-city.html «سیرجان»، وبسایت مهر و ماه]</ref> | |||
در برخی منابع نام کهن این شهر«شیرگان» نیز بوده است.<ref>[https://noorpodcast.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست]</ref> پس از دوران اسلامی نیز «سیرگان» یا «شیرجان» عنوان مرکز ایلات کرمان را تا سال ۳۱۵ هـ.ق حفظ کرد<ref>[https://golgoharsport.ir/sirjan «نگاهی به پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی شهرستان سیرجان»، وبسایت شرکت فرهنگی ورزشی گل گهر]</ref> و پس از آن نام «سیرگان» به صورت معرب «سیرجان» درآمده و در منابع جغرافینویسان عرب به شکلهای «السیرجان» و «الشیرجان» ثبت شده است.<ref>[https://noorpodcast.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86/ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست]</ref> | |||
==جغرافیا== | ==جغرافیا== | ||
سیرجان در فاصلهٔ ۹۶۰ کیلومتری تهران و حدود ۱۷۵ کیلومتری شهر کرمان،<ref>[https://home.mehromah.ir/fun/touring-iran/18399-Sirjan-city.html «سیرجان»، وبسایت مهر و ماه]</ref> در جنوب غربی استان [[کرمان]] و در مسیر راه اصلی [[تهران]] - [[بندرعباس]] و تقاطع راههای استان [[فارس]]، کرمان، [[هرمزگان]] و [[یزد]] واقع شده است. سيرجان بين كوههای مركزی و كوههای شرقی زاگرس قرار دارد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/destination/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-(%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D9%84%DB%8C%D9%85) «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران]</ref> این شهر از شمال به شهرهای [[رفسنجان]] و شهربابک، از شرق به شهر بردسیر و بافت، از جنوب به شهرستان حاجیآباد (استان هرمزگان) و از غرب به شهر نیریز (استان فارس) منتهی میشود.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.] </ref> <br> | سیرجان در فاصلهٔ ۹۶۰ کیلومتری تهران و حدود ۱۷۵ کیلومتری شهر کرمان،<ref>[https://home.mehromah.ir/fun/touring-iran/18399-Sirjan-city.html «سیرجان»، وبسایت مهر و ماه]</ref> در جنوب غربی استان [[کرمان]] و در مسیر راه اصلی [[تهران]] - [[بندرعباس]] و تقاطع راههای استان [[فارس]]، کرمان، [[هرمزگان]] و [[یزد]] واقع شده است. سيرجان بين كوههای مركزی و كوههای شرقی زاگرس قرار دارد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/destination/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%86-(%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%DA%AF%D9%84%DB%8C%D9%85) «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران]</ref> این شهر از شمال به شهرهای [[رفسنجان]] و شهربابک، از شرق به شهر بردسیر و بافت، از جنوب به شهرستان حاجیآباد (استان هرمزگان) و از غرب به شهر نیریز (استان فارس) منتهی میشود.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.] </ref> <br>[[آب|آب]]<nowiki/>وهوای سیرجان نیمهبیابانی و نسبتاً معتدل است؛ [[تابستان|تابستانها]] گرم و خشک با شبهای نسبتاً خنک، و [[زمستان|زمستانها]] سرد و خشکاند.<ref>[https://safarmarket.com/blog/attractions/iran/sirjan «سیرجان»، وبسایت سفرمارکت]</ref> پوشش گیاهی منطقه شامل گونههایی همچون قیچ، تاغ و گون است و حیاتوحش آن گونههایی مانند روباه، گرگ، پلنگ، قوچ و میش وحشی، [[آهو]]، گورخر و پرندگانی چون کبک و تیهو را در بر میگیرد.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/destination/سیرجان «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران.] </ref> | ||
==جمعیت و مردم شناسی== | ==جمعیت و مردم شناسی== | ||
بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی، جمعیت شهر سیرجان ۱۹۹٬۷۰۴ نفر بوده <ref>[https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار.]</ref> و این شهر پس از مرکز استان، دومین شهر پرجمعیت کرمان بهشمار میآید.<ref>[https://baskoolnikoo.com/page/sirjan «سیرجان»، وبسایت باسکول]</ref> | بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی، جمعیت شهر سیرجان ۱۹۹٬۷۰۴ نفر بوده <ref>[https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار.]</ref> و این شهر پس از مرکز استان، دومین شهر پرجمعیت کرمان بهشمار میآید.<ref>[https://baskoolnikoo.com/page/sirjan «سیرجان»، وبسایت باسکول]</ref> | ||
اقوام و ایلات مختلفی در این شهر سکونت دارند. مهمترين ايلات سيرجان افشار، ارشلو، قرايی، بچاقچی و شول هستند. زبان غالب مردم سیرجان فارسی با لهجهٔ کرمانی است و عشایر در این منطقه به زبان ترکی سخن میگویند.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/destination/سیرجان «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران.]</ref> غالب مردم سیرجان، [[مسلمان]] و [[ | |||
اقوام و ایلات مختلفی در این شهر سکونت دارند. مهمترين ايلات سيرجان افشار، ارشلو، قرايی، بچاقچی و شول هستند. زبان غالب مردم سیرجان فارسی با لهجهٔ کرمانی است و عشایر در این منطقه به زبان ترکی سخن میگویند.<ref>[https://www.visitiran.ir/fa/destination/سیرجان «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران.]</ref> غالب مردم سیرجان، [[مسلمان]] و مذهب آنها [[شیعه|تشیع]] است.<ref>همان</ref> | |||
==اقتصاد== | ==اقتصاد== | ||
بخش عمدهای از اقتصاد سیرجان در دست ایلات و عشایر است. [[کشاورزی]] و فرآوردههای دامی، صنایعدستی بهویژه [[قالیبافی]]، تبدیل سیرجان به منطقه ویژه اقتصادی و راهاندازی فرودگاه، موجب رونق اقتصادی این شهرستان شده است.<ref>همان</ref> | بخش عمدهای از اقتصاد سیرجان در دست ایلات و عشایر است. [[کشاورزی]] و فرآوردههای دامی، [[صنایع دستی|صنایعدستی]] بهویژه [[قالیبافی]]، تبدیل سیرجان به منطقه ویژه اقتصادی و راهاندازی فرودگاه، موجب رونق اقتصادی این شهرستان شده است.<ref>همان</ref> | ||
موقعیت جغرافیایی سیرجان از دیرباز آن را به چهارراهی اقتصادی در جنوبشرق ایران تبدیل کرده است و در کنار منابع معدنی غنی و صنایع بزرگ، جایگاه ویژهای به این شهر در اقتصاد کشور بخشیده است.<ref>[https://www.aparat.com/v/gzu8m52 «معرفی سیرجان»، وبسایت آپارات]</ref> | موقعیت جغرافیایی سیرجان از دیرباز آن را به چهارراهی اقتصادی در جنوبشرق ایران تبدیل کرده است و در کنار منابع معدنی غنی و صنایع بزرگ، جایگاه ویژهای به این شهر در اقتصاد کشور بخشیده است.<ref>[https://www.aparat.com/v/gzu8m52 «معرفی سیرجان»، وبسایت آپارات]</ref> | ||
اقتصاد سیرجان بر پایهٔ کشاورزی (بهویژه پسته)، دامداری، صنایعدستی، صنایع معدنی و موقعیت ترانزیتی استوار است. معدن سنگآهن و مس، منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی سیرجان، و شرکتهای فولادی بزرگ، نقش مهمی در معیشت و اشتغال منطقه دارند. علاوه بر | |||
اقتصاد سیرجان بر پایهٔ کشاورزی (بهویژه پسته)، دامداری، صنایعدستی، صنایع معدنی و موقعیت ترانزیتی استوار است. معدن سنگآهن و مس، منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی سیرجان، و شرکتهای فولادی بزرگ، نقش مهمی در معیشت و اشتغال منطقه دارند. علاوه بر [[پسته]]، محصولات باغی همچون [[بادام]]، [[انار]] و [[انگور]] نیز تولید و صادر میشود.<ref>[https://www.sirjan.ir/fa/tourism-sirjan/kilimsirjan-2 «نگاهی گذار به شهر جهانی سیرجان»، وبسایت سیرجان من]؛ | |||
[https://www.alaedin.travel/travelguide/iran/sirjan «سیرجان»، وبسایت علاء الدین]</ref> | [https://www.alaedin.travel/travelguide/iran/sirjan «سیرجان»، وبسایت علاء الدین]</ref> | ||
وجود منطقه ویژه اقتصادی سیرجان (از دهه ۱۳۷۰ خورشیدی) و راهاندازی فرودگاه و ایستگاه راهآهن، نقش قابل توجهی در توسعه شهر داشته و به اهمیت تجاری و صنعتی آن افزوده است. سیرجان در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، جزو نخستین ده شهرستان کشور با فرمانداری ویژه شد.<ref>[https://www.ssez.ir/fa/Feature/9f705131-ce7f-4e9e-917b-b9491e5be333 «سیرجان»، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان]</ref> | وجود منطقه ویژه اقتصادی سیرجان (از دهه ۱۳۷۰ خورشیدی) و راهاندازی فرودگاه و ایستگاه راهآهن، نقش قابل توجهی در توسعه شهر داشته و به اهمیت تجاری و صنعتی آن افزوده است. سیرجان در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، جزو نخستین ده شهرستان کشور با فرمانداری ویژه شد.<ref>[https://www.ssez.ir/fa/Feature/9f705131-ce7f-4e9e-917b-b9491e5be333 «سیرجان»، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان]</ref> | ||
==فرهنگ و هنر== | ==فرهنگ و هنر== | ||
مردم سیرجان در عید [[نوروز]]، نوعی شیرینی سنتی با نام «کماچ» از آرد [[گندم]] میپزند. این شیرینی تنها در ایام نوروز پخت میشود. آنها همچنین رسم «شنبهگردی» دارند و در اولین شنبهٔ سال نوی خورشیدی با خانواده به دل طبیعت رفته و این روز را در بیرون از خانه میگذرانند. آنها در این روز به اشیای سیاه نگاه نمیکنند؛ زیرا رنگ سیاه را بدیمن میدانند.<ref>[https://www.kojaro.com/2018/4/30/142184/سیرجان-یک-نگاه/ محمدی، «سیرجان در یک نگاه»، وبسایت کجارو.]</ref> | مردم سیرجان در عید [[نوروز]]، نوعی شیرینی سنتی با نام «کماچ» از آرد [[گندم]] میپزند. این شیرینی تنها در ایام نوروز پخت میشود. آنها همچنین رسم «شنبهگردی» دارند و در اولین شنبهٔ سال نوی خورشیدی با [[خانواده]] به دل طبیعت رفته و این روز را در بیرون از خانه میگذرانند. آنها در این روز به اشیای سیاه نگاه نمیکنند؛ زیرا رنگ سیاه را بدیمن میدانند.<ref>[https://www.kojaro.com/2018/4/30/142184/سیرجان-یک-نگاه/ محمدی، «سیرجان در یک نگاه»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
از مشاهیر این شهرستان میتوان به پاسدار شهید سردار محمدعلی اللهدادی، آيتالله شيخ محمد رحمتی سيرجانی، سيدجواد مدنی بنانالشريعه (صاحب سبک خطاطی در اواخر دوران قاجاريه)، محمدحسن کرانی (خطاط نَسخنويس و صاحب کتابت قرآن مجيد مسجد قطبی در سال ۱۲۸۲ قمری)، دکتر محمدابراهيم باستانی پاريزی (شاعر و نويسنده) و دکتر طاهره صفارزاده (شاعر، نويسنده و مترجم) اشاره کرد.<ref>[https://sirjan.ir/fa/city/scholars «فرهیختگان»، وبسایت شهرداری سیرجان.]</ref> | |||
از مشاهیر این شهرستان میتوان به پاسدار شهید سردار محمدعلی اللهدادی، آيتالله شيخ محمد رحمتی سيرجانی، سيدجواد مدنی بنانالشريعه (صاحب سبک خطاطی در اواخر دوران قاجاريه)، محمدحسن کرانی (خطاط نَسخنويس و صاحب کتابت قرآن مجيد مسجد قطبی در سال ۱۲۸۲ قمری)، دکتر محمدابراهيم باستانی پاريزی (شاعر و نويسنده) و دکتر [[طاهره صفارزاده]] (شاعر، نويسنده و مترجم) اشاره کرد.<ref>[https://sirjan.ir/fa/city/scholars «فرهیختگان»، وبسایت شهرداری سیرجان.]</ref> | |||
[[پرونده:Museumsirjan.jpg|جایگزین=موزه سیرجان|بندانگشتی|موزه سیرجان]] | [[پرونده:Museumsirjan.jpg|جایگزین=موزه سیرجان|بندانگشتی|موزه سیرجان]] | ||
پوشش محلی مردم سیرجان، لباس محلی کرمانی است. خانمها از انواع چارقد، پیچه، چادر دلاغ، شلیت، پیرن، یل، ساغری، گیوه و گالش استفاده میکنند. مردان نیز از انواع کلاه نمدی، شاپو، بافتنی، پیراهن، قبا، پاپوشه، پاپیچ و مچ پیچ استفاده میکنند.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref><br> | پوشش محلی مردم سیرجان، لباس محلی کرمانی است. خانمها از انواع چارقد، پیچه، [[چادر]] دلاغ، شلیت، پیرن، یل، ساغری، گیوه و گالش استفاده میکنند. مردان نیز از انواع کلاه نمدی، شاپو، بافتنی، پیراهن، قبا، پاپوشه، پاپیچ و مچ پیچ استفاده میکنند.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref><br>سیرجان دارای چندین موزه، از جمله موزهٔ دیرینهشناسی، موزهٔ دستبافتهای عشایری، موزهٔ سنگهای تزیینی و موزهٔ مردمشناسی است.<ref>[https://behtarino.com/r/موزه/سیرجان «موزه در سیرجان»، وبسایت بهترینو.]</ref> <br> | ||
سیرجان دارای چندین موزه، از جمله موزهٔ دیرینهشناسی، موزهٔ دستبافتهای عشایری، موزهٔ سنگهای تزیینی و موزهٔ مردمشناسی است.<ref>[https://behtarino.com/r/موزه/سیرجان «موزه در سیرجان»، وبسایت بهترینو.]</ref> <br> | |||
== صنایعدستی و سوغات== | ==صنایعدستی و سوغات== | ||
سیرجان در سال ۱۳۹۶ خورشیدی (۲۰۱۷ میلادی) از سوی شورای جهانی صنایعدستی بهعنوان «شهر جهانی گلیم» ثبت شد. گلیم شیریکیپیچ، در فهرست میراث یونسکو نیز به ثبت رسیده است و مهمترین دستبافتهٔ این شهر، به سبب تنوع نقشمایهها و ترکیببندی رنگ، کمتر دارای نمونهٔ مشابه است. پتهدوزی و قالیبافی نیز از دیگر صنایعدستی رایج در این شهر است.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> <br> | سیرجان در سال ۱۳۹۶ خورشیدی (۲۰۱۷ میلادی) از سوی شورای جهانی صنایعدستی بهعنوان «شهر جهانی گلیم» ثبت شد. گلیم شیریکیپیچ، در فهرست میراث [[یونسکو]] نیز به ثبت رسیده است و مهمترین دستبافتهٔ این شهر، به سبب تنوع نقشمایهها و ترکیببندی رنگ، کمتر دارای نمونهٔ مشابه است. [[پتهدوزی]] و [[قالی بافی|قالیبافی]] نیز از دیگر صنایعدستی رایج در این شهر است.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> <br>در حوزه [[سوغاتی|سوغات]]، پسته سیرجان شهرتی فراگیر در ایران دارد. به سبب فراوانی این محصول، بسیاری از شیرینیهای سنتی شهر بر پایه پسته تهیه میشوند.<ref>[https://www.alaedin.travel/travelguide/iran/sirjan «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت علاء الدین]</ref> از مهمترین شیرینیها و خوراکیهای محلی میتوان به [[باقلوا]]، کماج سهن، کلمپه، مسقطی و [[قاووت|قوتو]] (قاووت) اشاره کرد.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> همچنین محصولات باغی همچون انار، بادام، قیسی و زردآلوی سیرجان،<ref>[https://www.alaedin.travel/travelguide/iran/sirjan «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت علاء الدین]</ref> [[خرما]]، [[حنا]] و صنایع دستی چوبی و فلزی از دیگر سوغات این شهر هستند.<ref>[https://www.tixcharterfly.com/city/sirjan-city/ «هر آنچه درباره سیرجان باید بدانید»، وبسایت تیکس چارتر]</ref> | ||
در حوزه | |||
== غذاهای سنتی == | ==غذاهای سنتی== | ||
غذاهای سنتی سیرجان ترکیبی از طعمهای سنتی، ساده، مقوی و ریشهدار در فرهنگ بومی هستند که مهمترین آنها عبارت است از: آبگوشت کشک، قاتق | غذاهای سنتی سیرجان ترکیبی از طعمهای سنتی، ساده، مقوی و ریشهدار در فرهنگ بومی هستند که مهمترین آنها عبارت است از: [[آبگوشت]] کشک، قاتق [[بادمجان]]، شولی و همچنین [[آش]] بلغور که عمدتاً در روزهای سرد یا مناسبتهای مذهبی پخته میشود.<ref>همان</ref> | ||
از دیگر غذاهای سنتی سیرجان میتوان به پلو سیرجانی، آبگوشت بادمجان و کشک، آبگوشت زیره، آش گندمشیر، آش [[اوماج|اوماچ]]، [[خورش]] [[بز قورمه]]، خورش بهآلو، زیره پلو و کشک و کدو اشاره کرد.<ref>[https://www.kojaro.com/dir/sirjan-316-ci/ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> | |||
==مراکز علمی== | ==مراکز علمی== | ||
سیرجان دارای سه مرکز دانشگاهی شامل دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان، دانشگاه صنعتی سیرجان و دانشگاه پیام نور مرکز سیرجان است. همچنین دانشکده علوم پزشکی سیرجان در این شهر فعالیت میکند. به دلیل جایگاه صنعتی و اقتصادی این منطقه، شش دانشکده فنی نیز در قالب مراکز آموزش عالی به تربیت و آموزش نیروی متخصص مشغول هستند.<ref>[http://«سیرجان»،%20وبسایت%20منطقه%20ویژه%20اقتصادی%20سیرجان «سیرجان»، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان]</ref> | سیرجان دارای سه مرکز دانشگاهی شامل دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان، دانشگاه صنعتی سیرجان و دانشگاه پیام نور مرکز سیرجان است. همچنین دانشکده علوم پزشکی سیرجان در این شهر فعالیت میکند. به دلیل جایگاه صنعتی و اقتصادی این منطقه، شش دانشکده فنی نیز در قالب مراکز آموزش عالی به تربیت و آموزش نیروی متخصص مشغول هستند.<ref>[http://«سیرجان»،%20وبسایت%20منطقه%20ویژه%20اقتصادی%20سیرجان «سیرجان»، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان]</ref> | ||
علاوه بر این، دو حوزهٔ علمیهٔ سفیران هدایت امام صادق و مدرسهٔ علمیهٔ مفیدیه در سیرجان وجود دارد.<ref>[http://kerman.ismc.ir/index.aspx?siteid=376&fkeyid=&siteid=376&pageid=40348 «مدیریت حوزه علمیه استان کرمان»، وبسایت مرکز مدیریت حوزههای علمیه.]</ref> | |||
== جاذبهها و امکان== | علاوه بر این، دو [[حوزه علمیه|حوزهٔ علمیهٔ]] سفیران هدایت [[امام جعفر صادق|امام صادق]] و مدرسهٔ علمیهٔ مفیدیه در سیرجان وجود دارد.<ref>[http://kerman.ismc.ir/index.aspx?siteid=376&fkeyid=&siteid=376&pageid=40348 «مدیریت حوزه علمیه استان کرمان»، وبسایت مرکز مدیریت حوزههای علمیه.]</ref> | ||
سیرجان دارای جاذبه و اماکن مذهبی، تاریخی ـ گردشگری و نیز طبیعی فراوانی است که نشان دهنده تاریخ و قدمت این شهر است. | ==جاذبهها و امکان== | ||
=== اماکن مذهبی=== | سیرجان دارای جاذبه و اماکن مذهبی، تاریخی ـ [[گردشگری]] و نیز طبیعی فراوانی است که نشان دهنده تاریخ و قدمت این شهر است. | ||
شهرستان سیرجان علاوه بر مسجد جامع و بیش از ۲۰ مسجد دیگر،<ref>[https://www.masjedsalam.com/SirjanMosques.html «مسجدهای سیرجان»، وبسایت مسجد سلام]</ref> دارای اماکن مذهبی متعددی است که همواره محل حضور و رفتوآمد مردم بودهاست، از جمله این اماکن میتوان به زیارتگاه پیر غیب، امامزاده علی و امامزاده احمد اشاره کرد.<ref>[https://sirgan.com/%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85-%d8%b2%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%a7%d8%ad%d9%85%d8%af/ «امکان مذهبی سیرجان»، وبسایت سیرگان]</ref> | ===اماکن مذهبی=== | ||
شهرستان سیرجان علاوه بر [[مسجد جامع]] و بیش از ۲۰ [[مسجد]] دیگر،<ref>[https://www.masjedsalam.com/SirjanMosques.html «مسجدهای سیرجان»، وبسایت مسجد سلام]</ref> دارای اماکن مذهبی متعددی است که همواره محل حضور و رفتوآمد مردم بودهاست، از جمله این اماکن میتوان به زیارتگاه پیر غیب، امامزاده علی و امامزاده احمد اشاره کرد.<ref>[https://sirgan.com/%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%85-%d8%b2%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%a7%d8%ad%d9%85%d8%af/ «امکان مذهبی سیرجان»، وبسایت سیرگان]</ref> | |||
===جاذبههای گردشگری=== | ===جاذبههای گردشگری=== | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۸: | ||
بادگیر چپقی؛ یکی از ویژگیهای منحصربهفرد سیرجان، چپقهای روبهآسمان است. این چپقها، بادگیرهایی هستند که با آجر و ملاط ساخته شدهاند. بادگیر چپقی از جمله آثار دوران پهلوی محسوب میشود. این چپق با الهام از دودکش کشتیهای قدیمی و با تلفیق معماری و صنعت، سازهٔ جذابی برای گردشگران فراهم کرده است. بادگیر چپقی سیرجان در سال ۱۳۸۱ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8258-بادگیر-چپقی-سیرجان/ شکوری، «بادگیر چپقی سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> | بادگیر چپقی؛ یکی از ویژگیهای منحصربهفرد سیرجان، چپقهای روبهآسمان است. این چپقها، بادگیرهایی هستند که با آجر و ملاط ساخته شدهاند. بادگیر چپقی از جمله آثار دوران پهلوی محسوب میشود. این چپق با الهام از دودکش کشتیهای قدیمی و با تلفیق معماری و صنعت، سازهٔ جذابی برای گردشگران فراهم کرده است. بادگیر چپقی سیرجان در سال ۱۳۸۱ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8258-بادگیر-چپقی-سیرجان/ شکوری، «بادگیر چپقی سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
[[پرونده:یخچال طبیعی.jpg|جایگزین=یخدانهای دوقلو__سیرجان|بندانگشتی|یخدانهای دوقلو در نمای برفی]] | [[پرونده:یخچال طبیعی.jpg|جایگزین=یخدانهای دوقلو__سیرجان|بندانگشتی|یخدانهای دوقلو در نمای برفی]] | ||
یخدانهای دوقلوی سیرجان؛ این یخدانهای دوقلو به یخدانهای حاجرشید نیز معروف هستند و در قسمت غرب محله باغ بمید در خیابان شیخ فضلالله نوری واقع شدهاند. | یخدانهای دوقلوی سیرجان؛ این یخدانهای دوقلو به یخدانهای حاجرشید نیز معروف هستند و در قسمت غرب محله باغ بمید در خیابان [[شیخ]] فضلالله نوری واقع شدهاند. | ||
قدمت این بنا به سال ۱۲۷۴ خورشیدی (دوران حکومت [[قاجاریه]]) باز میگردد. مردم سیرجان در گذشته تابستانهای بسیار گرمی داشتند؛ به این علت معماران توانمند ایرانی از سرمای شدید و خشک [[زمستان]] استفاده کردند تا در [[تابستان]] بتوانند مواد غذایی خود را نگهداری کنند.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/24422-یخدانهای-دوقلو-سیرجان/ آذرنیوش، «یخدانهای دوقلو سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> | قدمت این بنا به سال ۱۲۷۴ خورشیدی (دوران حکومت [[قاجاریه]]) باز میگردد. مردم سیرجان در گذشته تابستانهای بسیار گرمی داشتند؛ به این علت معماران توانمند ایرانی از سرمای شدید و خشک [[زمستان]] استفاده کردند تا در [[تابستان]] بتوانند مواد غذایی خود را نگهداری کنند.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/24422-یخدانهای-دوقلو-سیرجان/ آذرنیوش، «یخدانهای دوقلو سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
خانه حاج رشید؛ این بنا مربوط به دوران قاجاریه بوده و از قدیمیترین عزاخانههای سیرجان است که توسط سیدابراهیم رضوی (بخشدار وقت سیرجان) ساخته شده است. این خانه ورودی، هشتی، حیاط، میانسرا و بادگیرهایی در سقف دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/26352-خانه-حاج-رشید/ «خانه حاج رشید»، وبسایت کجارو.]</ref> | خانه حاج رشید؛ این بنا مربوط به دوران قاجاریه بوده و از قدیمیترین عزاخانههای سیرجان است که توسط سیدابراهیم رضوی (بخشدار وقت سیرجان) ساخته شده است. این [[خانه]] ورودی، هشتی، حیاط، میانسرا و بادگیرهایی در سقف دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/26352-خانه-حاج-رشید/ «خانه حاج رشید»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
باغ سنگی؛ باغ سنگی سیرجان سرسبز نیست بلکه با چوب و سنگ شکل گرفته است. این باغ، درختانی با میوههای سنگ دارد و اثر هنری پیرمردی است که فقدان و اندوه خود را در آن بیان کرده است. این اثر ماندگار در میان دشت سیرجان در روستای میاندوآب واقع شده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8430-باغ-سنگی-سیرجان/ صالح نژاد، «باغ سنگی»، وبسایت کجارو.]</ref> | باغ سنگی؛ باغ سنگی سیرجان سرسبز نیست بلکه با چوب و سنگ شکل گرفته است. این باغ، درختانی با میوههای سنگ دارد و اثر هنری پیرمردی است که فقدان و اندوه خود را در آن بیان کرده است. این اثر ماندگار در میان دشت سیرجان در روستای میاندوآب واقع شده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8430-باغ-سنگی-سیرجان/ صالح نژاد، «باغ سنگی»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
عمارت صدرزاده؛ قدمت این عمارت به دوران | عمارت صدرزاده؛ قدمت این عمارت به دوران قاجار باز میگردد. این عمارت در دو طبقه در وسط باغ پسته قرار گرفته و سایهبانهایی برای جلوگیری از نور شدید خورشید دارد. بخشهای عمدهٔ عمارت شامل اصطبل، [[حمام]]، گاوچاه، استخر، باغچه، حوضخانه و شیر سنگی است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/26354-عمارت-صدرزاده/ «عمارت صدرزاده»، وبسایت کجارو.]</ref> | ||
موزهٔ تاریخ و مردمشناسی؛ این موزه در سال ۱۳۸۴ خورشیدی تأسیس شد که دارای سه بخش اسناد و کتب خطی، اشیای تاریخی و مردمشناسی است. در این مجموعه اشیای سنگی و سفالی، سکههای دوره ساسانی، اشیای فلزی و عکسهای قدیمی سیرجان نگهداری میشود.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/26355-موزه-تاریخ-سیرجان/ «موزه تاریخ و مردمشناسی سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref><br> | موزهٔ تاریخ و مردمشناسی؛ این موزه در سال ۱۳۸۴ خورشیدی تأسیس شد که دارای سه بخش اسناد و کتب خطی، اشیای تاریخی و مردمشناسی است. در این مجموعه اشیای سنگی و سفالی، سکههای دوره ساسانی، اشیای فلزی و عکسهای قدیمی سیرجان نگهداری میشود.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/26355-موزه-تاریخ-سیرجان/ «موزه تاریخ و مردمشناسی سیرجان»، وبسایت کجارو.]</ref><br> | ||
| خط ۶۳: | خط ۷۲: | ||
===جاذبههای طبیعی=== | ===جاذبههای طبیعی=== | ||
موقعیت جغرافیایی و طبیعی سیرجان، جاذبههای متعددی را در آن جای داده است که برخی از آنها عبارتند از:<br> | موقعیت جغرافیایی و طبیعی سیرجان، جاذبههای متعددی را در آن جای داده است که برخی از آنها عبارتند از:<br>دشتهای گلمحمدی؛ سیرجان به واسطهی آبوهوای کوهستانی، محل پرورش گلهای محمدی و تولید گلاب باکیفیت است. در فصل بهار، دشتهای اطراف سیرجان پر از گلهای صورتی و خوشبو میشوند و فضایی بینظیر را به وجود میآورند.<ref>«[https://shahremansirjan.ir/posts/news/673c6662aa49e6f8d179c84c راهنمای جامع گردشگری سیرجان؛ از بادگیر چپقی تا جاذبههای طبیعی منطقه» وبسایت خبری شهر من سیرجان]</ref><br>دریاچه نمک سیرجان؛ دریاچه نمک سیرجان که در فاصلهای کوتاه از شهر قرار دارد، یکی از جاذبههای طبیعی خاص این منطقه است. این دریاچه به دلیل غلظت بالای نمک، آب شفافی دارد که در تابش نور خورشید به زیبایی میدرخشد. منظرهی بکر و سفیدپوش این دریاچه، گردشگران و عکاسان را به سوی خود جذب میکند.<ref>همان</ref><br> | ||
دشتهای گلمحمدی؛ سیرجان به واسطهی آبوهوای کوهستانی، محل پرورش گلهای محمدی و تولید گلاب باکیفیت است. در فصل بهار، دشتهای اطراف سیرجان پر از گلهای صورتی و خوشبو میشوند و فضایی بینظیر را به وجود میآورند.<ref>«[https://shahremansirjan.ir/posts/news/673c6662aa49e6f8d179c84c راهنمای جامع گردشگری سیرجان؛ از بادگیر چپقی تا جاذبههای طبیعی منطقه» وبسایت خبری شهر من سیرجان]</ref><br> | تپه بیبی دن سیرجان؛ بیبی دن سیرجان نام کوه سفیدی در سیرجان است که آن را یکی از مخفیگاههای دختر امام [[موسی بن جعفر]] میدانند. این کوه یکی از اماکن [[تفریح|تفریحی]] و زیارتی سیرجان محسوب میشود.<ref>[https://seeiran.ir/بی-بی-دن-سیرجان/ «بی بی دن سیرجان»، وبسایت سیری در ایران.]</ref> | ||
دریاچه نمک سیرجان؛ دریاچه نمک سیرجان که در فاصلهای کوتاه از شهر قرار دارد، یکی از جاذبههای طبیعی خاص این منطقه است. این دریاچه به دلیل غلظت بالای نمک، آب شفافی دارد که در تابش نور خورشید به زیبایی میدرخشد. منظرهی بکر و سفیدپوش این دریاچه، گردشگران و عکاسان را به سوی خود جذب میکند.<ref>همان</ref><br> | |||
تپه بیبی دن سیرجان؛ بیبی دن سیرجان نام کوه سفیدی در سیرجان است که آن را یکی از مخفیگاههای دختر امام [[موسی بن جعفر]] میدانند. این کوه یکی از اماکن تفریحی و زیارتی سیرجان محسوب میشود.<ref>[https://seeiran.ir/بی-بی-دن-سیرجان/ «بی بی دن سیرجان»، وبسایت سیری در ایران.]</ref> | |||
==زیرساخت و امکانات شهری== | ==زیرساخت و امکانات شهری== | ||
سیرجان دارای راهآهن و فرودگاه است.<ref>[https://www.alibaba.ir/mag/kerman/sirjan-travel-guide/ «راهنمای سفر به سیرجان؛ شهر جهانی گلیم در کرمان»، وبسایت علیبابا]</ref> از سوی دیگر با توجه به موقعیتی که شهر سیرجان دارد، هتلهای متعددی در این شهر ساخته شده و پذیرای مسافران و فعالان اقتصادی است.<ref>[https://www.iranhotelonline.com/sirjan-hotels/ «هتلهای سیرجان»، وبسایت ایران هتل آنلاین.]</ref> | سیرجان دارای راهآهن و فرودگاه است.<ref>[https://www.alibaba.ir/mag/kerman/sirjan-travel-guide/ «راهنمای سفر به سیرجان؛ شهر جهانی گلیم در کرمان»، وبسایت علیبابا]</ref> از سوی دیگر با توجه به موقعیتی که شهر سیرجان دارد، هتلهای متعددی در این شهر ساخته شده و پذیرای مسافران و فعالان اقتصادی است.<ref>[https://www.iranhotelonline.com/sirjan-hotels/ «هتلهای سیرجان»، وبسایت ایران هتل آنلاین.]</ref> | ||
سیرجان ۱۰ پارک دارد که برخی از آنها ویژه بانوان است.<ref>[https://www.sirjan.ir/fa/tourism-sirjan/parks-sirjan «معرفی پارکهای سیرجان»، وبسایت سیرجان من]</ref> همچنین این شهر دارای ۳ بیمارستان و ۱۴ مرکز درمانی است.<ref>[https://www.sirjan.ir/fa/tourism-sirjan/parks-sirjan «مراکز درمانی شهر سیرجان»، وبسایت سیرجان من]</ref> | سیرجان ۱۰ پارک دارد که برخی از آنها ویژه بانوان است.<ref>[https://www.sirjan.ir/fa/tourism-sirjan/parks-sirjan «معرفی پارکهای سیرجان»، وبسایت سیرجان من]</ref> همچنین این شهر دارای ۳ بیمارستان و ۱۴ مرکز درمانی است.<ref>[https://www.sirjan.ir/fa/tourism-sirjan/parks-sirjan «مراکز درمانی شهر سیرجان»، وبسایت سیرجان من]</ref> | ||
نسخهٔ ۸ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۰۰:۴۵
سیرجان؛ یکی از شهرهای واقع در غرب استان کرمان.
سیرجان مرکز شهرستان سیرجان در استان کرمانِ ایران، و دومین شهر پرجمعیت این استان پس از شهر کرمان است. از نظر تاریخی، سیرجان پیشینهای کهن دارد و نام آن به دورههای اشکانی و ساسانی بازمیگردد. آثار تاریخی متعددی مانند بادگیر چپقی، قلعه سنگ، یخدانهای دوقلو و باغ سنگی در این شهر وجود دارند. این شهر در ارتفاع ۱۷۶۶ متری از سطح دریا و در تقاطع محورهای ترانزیتی شمال ـ جنوب و شرق ـ غرب کشور قرار دارد. سیرجان از دیرباز به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع معدنی غنی، نقش مهمی در اقتصاد منطقه ایفا کردهاست، معادن سنگ آهن و منطقه ویژه اقتصادی سیرجان از جمله عوامل کلیدی در رونق اقتصادی این شهر هستند. همچنین، کشاورزی بهویژه تولید پسته، دامداری و صنایعدستی از دیگر پایههای اقتصاد آن بهشمار میروند. این شهر بهعنوان «شهر جهانی گلیم» شناخته میشود و گلیم «شیریکیپیچ» آن در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت شدهاست.
تاریخچه
سیرجان از کهنترین شهرهای ایران است و پیشینهٔ آن به دورهٔ اشکانی و ساسانی و حتی پیشتر بازمیگردد.[۱] منابعی بنای شهر را به خسرو، فرزند بلاش دوم اشکانی،[۲] و برخی به گشتاسب نسبت دادهاند.[۳]
درباره نامگذاری سیرجان دیدگاههای گوناگونی وجود دارد. بیشتر پژوهشگران بر این باورند که در دوره ساسانیان، به دلیل وجود قناتهای فراوان و وفور آب در منطقه، این سرزمین را «سیرگان» یا «سیرکان» به معنی «سیراب از قنات» یا «پر از قنات» نامیدهاند. برخی دیگر واژه «گان» یا «کان» را به معنای معدن دانسته و نامگذاری شهر را با وجود معادن بزرگ در اطراف آن مرتبط میدانند.[۴]
در برخی منابع نام کهن این شهر«شیرگان» نیز بوده است.[۵] پس از دوران اسلامی نیز «سیرگان» یا «شیرجان» عنوان مرکز ایلات کرمان را تا سال ۳۱۵ هـ.ق حفظ کرد[۶] و پس از آن نام «سیرگان» به صورت معرب «سیرجان» درآمده و در منابع جغرافینویسان عرب به شکلهای «السیرجان» و «الشیرجان» ثبت شده است.[۷]
جغرافیا
سیرجان در فاصلهٔ ۹۶۰ کیلومتری تهران و حدود ۱۷۵ کیلومتری شهر کرمان،[۸] در جنوب غربی استان کرمان و در مسیر راه اصلی تهران - بندرعباس و تقاطع راههای استان فارس، کرمان، هرمزگان و یزد واقع شده است. سيرجان بين كوههای مركزی و كوههای شرقی زاگرس قرار دارد.[۹] این شهر از شمال به شهرهای رفسنجان و شهربابک، از شرق به شهر بردسیر و بافت، از جنوب به شهرستان حاجیآباد (استان هرمزگان) و از غرب به شهر نیریز (استان فارس) منتهی میشود.[۱۰]
آبوهوای سیرجان نیمهبیابانی و نسبتاً معتدل است؛ تابستانها گرم و خشک با شبهای نسبتاً خنک، و زمستانها سرد و خشکاند.[۱۱] پوشش گیاهی منطقه شامل گونههایی همچون قیچ، تاغ و گون است و حیاتوحش آن گونههایی مانند روباه، گرگ، پلنگ، قوچ و میش وحشی، آهو، گورخر و پرندگانی چون کبک و تیهو را در بر میگیرد.[۱۲]
جمعیت و مردم شناسی
بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ خورشیدی، جمعیت شهر سیرجان ۱۹۹٬۷۰۴ نفر بوده [۱۳] و این شهر پس از مرکز استان، دومین شهر پرجمعیت کرمان بهشمار میآید.[۱۴]
اقوام و ایلات مختلفی در این شهر سکونت دارند. مهمترين ايلات سيرجان افشار، ارشلو، قرايی، بچاقچی و شول هستند. زبان غالب مردم سیرجان فارسی با لهجهٔ کرمانی است و عشایر در این منطقه به زبان ترکی سخن میگویند.[۱۵] غالب مردم سیرجان، مسلمان و مذهب آنها تشیع است.[۱۶]
اقتصاد
بخش عمدهای از اقتصاد سیرجان در دست ایلات و عشایر است. کشاورزی و فرآوردههای دامی، صنایعدستی بهویژه قالیبافی، تبدیل سیرجان به منطقه ویژه اقتصادی و راهاندازی فرودگاه، موجب رونق اقتصادی این شهرستان شده است.[۱۷]
موقعیت جغرافیایی سیرجان از دیرباز آن را به چهارراهی اقتصادی در جنوبشرق ایران تبدیل کرده است و در کنار منابع معدنی غنی و صنایع بزرگ، جایگاه ویژهای به این شهر در اقتصاد کشور بخشیده است.[۱۸]
اقتصاد سیرجان بر پایهٔ کشاورزی (بهویژه پسته)، دامداری، صنایعدستی، صنایع معدنی و موقعیت ترانزیتی استوار است. معدن سنگآهن و مس، منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی سیرجان، و شرکتهای فولادی بزرگ، نقش مهمی در معیشت و اشتغال منطقه دارند. علاوه بر پسته، محصولات باغی همچون بادام، انار و انگور نیز تولید و صادر میشود.[۱۹]
وجود منطقه ویژه اقتصادی سیرجان (از دهه ۱۳۷۰ خورشیدی) و راهاندازی فرودگاه و ایستگاه راهآهن، نقش قابل توجهی در توسعه شهر داشته و به اهمیت تجاری و صنعتی آن افزوده است. سیرجان در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، جزو نخستین ده شهرستان کشور با فرمانداری ویژه شد.[۲۰]
فرهنگ و هنر
مردم سیرجان در عید نوروز، نوعی شیرینی سنتی با نام «کماچ» از آرد گندم میپزند. این شیرینی تنها در ایام نوروز پخت میشود. آنها همچنین رسم «شنبهگردی» دارند و در اولین شنبهٔ سال نوی خورشیدی با خانواده به دل طبیعت رفته و این روز را در بیرون از خانه میگذرانند. آنها در این روز به اشیای سیاه نگاه نمیکنند؛ زیرا رنگ سیاه را بدیمن میدانند.[۲۱]
از مشاهیر این شهرستان میتوان به پاسدار شهید سردار محمدعلی اللهدادی، آيتالله شيخ محمد رحمتی سيرجانی، سيدجواد مدنی بنانالشريعه (صاحب سبک خطاطی در اواخر دوران قاجاريه)، محمدحسن کرانی (خطاط نَسخنويس و صاحب کتابت قرآن مجيد مسجد قطبی در سال ۱۲۸۲ قمری)، دکتر محمدابراهيم باستانی پاريزی (شاعر و نويسنده) و دکتر طاهره صفارزاده (شاعر، نويسنده و مترجم) اشاره کرد.[۲۲]
پوشش محلی مردم سیرجان، لباس محلی کرمانی است. خانمها از انواع چارقد، پیچه، چادر دلاغ، شلیت، پیرن، یل، ساغری، گیوه و گالش استفاده میکنند. مردان نیز از انواع کلاه نمدی، شاپو، بافتنی، پیراهن، قبا، پاپوشه، پاپیچ و مچ پیچ استفاده میکنند.[۲۳]
سیرجان دارای چندین موزه، از جمله موزهٔ دیرینهشناسی، موزهٔ دستبافتهای عشایری، موزهٔ سنگهای تزیینی و موزهٔ مردمشناسی است.[۲۴]
صنایعدستی و سوغات
سیرجان در سال ۱۳۹۶ خورشیدی (۲۰۱۷ میلادی) از سوی شورای جهانی صنایعدستی بهعنوان «شهر جهانی گلیم» ثبت شد. گلیم شیریکیپیچ، در فهرست میراث یونسکو نیز به ثبت رسیده است و مهمترین دستبافتهٔ این شهر، به سبب تنوع نقشمایهها و ترکیببندی رنگ، کمتر دارای نمونهٔ مشابه است. پتهدوزی و قالیبافی نیز از دیگر صنایعدستی رایج در این شهر است.[۲۵]
در حوزه سوغات، پسته سیرجان شهرتی فراگیر در ایران دارد. به سبب فراوانی این محصول، بسیاری از شیرینیهای سنتی شهر بر پایه پسته تهیه میشوند.[۲۶] از مهمترین شیرینیها و خوراکیهای محلی میتوان به باقلوا، کماج سهن، کلمپه، مسقطی و قوتو (قاووت) اشاره کرد.[۲۷] همچنین محصولات باغی همچون انار، بادام، قیسی و زردآلوی سیرجان،[۲۸] خرما، حنا و صنایع دستی چوبی و فلزی از دیگر سوغات این شهر هستند.[۲۹]
غذاهای سنتی
غذاهای سنتی سیرجان ترکیبی از طعمهای سنتی، ساده، مقوی و ریشهدار در فرهنگ بومی هستند که مهمترین آنها عبارت است از: آبگوشت کشک، قاتق بادمجان، شولی و همچنین آش بلغور که عمدتاً در روزهای سرد یا مناسبتهای مذهبی پخته میشود.[۳۰]
از دیگر غذاهای سنتی سیرجان میتوان به پلو سیرجانی، آبگوشت بادمجان و کشک، آبگوشت زیره، آش گندمشیر، آش اوماچ، خورش بز قورمه، خورش بهآلو، زیره پلو و کشک و کدو اشاره کرد.[۳۱]
مراکز علمی
سیرجان دارای سه مرکز دانشگاهی شامل دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان، دانشگاه صنعتی سیرجان و دانشگاه پیام نور مرکز سیرجان است. همچنین دانشکده علوم پزشکی سیرجان در این شهر فعالیت میکند. به دلیل جایگاه صنعتی و اقتصادی این منطقه، شش دانشکده فنی نیز در قالب مراکز آموزش عالی به تربیت و آموزش نیروی متخصص مشغول هستند.[۳۲]
علاوه بر این، دو حوزهٔ علمیهٔ سفیران هدایت امام صادق و مدرسهٔ علمیهٔ مفیدیه در سیرجان وجود دارد.[۳۳]
جاذبهها و امکان
سیرجان دارای جاذبه و اماکن مذهبی، تاریخی ـ گردشگری و نیز طبیعی فراوانی است که نشان دهنده تاریخ و قدمت این شهر است.
اماکن مذهبی
شهرستان سیرجان علاوه بر مسجد جامع و بیش از ۲۰ مسجد دیگر،[۳۴] دارای اماکن مذهبی متعددی است که همواره محل حضور و رفتوآمد مردم بودهاست، از جمله این اماکن میتوان به زیارتگاه پیر غیب، امامزاده علی و امامزاده احمد اشاره کرد.[۳۵]
جاذبههای گردشگری
قدمت تاریخی سیرجان باعث شده تا مکانهای تاریخی مهمی در دل این شهر کهن پدیدار شود، از جمله:
قلعهٔ سنگ سیرجان؛ از این قلعه در گذشته بهعنوان ارگ نظامی شهر استفاده میشد. منبر سنگی این قلعه متعلق به دوران سلطنت سلطان احمد مظفریه (از امرای آل مظفر) بوده است. هم اکنون این قلعه بهصورت ویرانهای بر روی تپهای در جنوب شرقی سیرجان قرار دارد. این قلعه در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۳۶]
بازار آقا ابراهیم؛ این بازار بهموازات بازار نو سیرجان است و به کاروانسرای سیرجان (کاروانسرای آقا ابراهیم) راه دارد. در این بازار گلیمهای قدیمی و فرش فروخته میشود.[۳۷]
بادگیر چپقی؛ یکی از ویژگیهای منحصربهفرد سیرجان، چپقهای روبهآسمان است. این چپقها، بادگیرهایی هستند که با آجر و ملاط ساخته شدهاند. بادگیر چپقی از جمله آثار دوران پهلوی محسوب میشود. این چپق با الهام از دودکش کشتیهای قدیمی و با تلفیق معماری و صنعت، سازهٔ جذابی برای گردشگران فراهم کرده است. بادگیر چپقی سیرجان در سال ۱۳۸۱ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۳۸]
یخدانهای دوقلوی سیرجان؛ این یخدانهای دوقلو به یخدانهای حاجرشید نیز معروف هستند و در قسمت غرب محله باغ بمید در خیابان شیخ فضلالله نوری واقع شدهاند.
قدمت این بنا به سال ۱۲۷۴ خورشیدی (دوران حکومت قاجاریه) باز میگردد. مردم سیرجان در گذشته تابستانهای بسیار گرمی داشتند؛ به این علت معماران توانمند ایرانی از سرمای شدید و خشک زمستان استفاده کردند تا در تابستان بتوانند مواد غذایی خود را نگهداری کنند.[۳۹]
خانه حاج رشید؛ این بنا مربوط به دوران قاجاریه بوده و از قدیمیترین عزاخانههای سیرجان است که توسط سیدابراهیم رضوی (بخشدار وقت سیرجان) ساخته شده است. این خانه ورودی، هشتی، حیاط، میانسرا و بادگیرهایی در سقف دارد.[۴۰]
باغ سنگی؛ باغ سنگی سیرجان سرسبز نیست بلکه با چوب و سنگ شکل گرفته است. این باغ، درختانی با میوههای سنگ دارد و اثر هنری پیرمردی است که فقدان و اندوه خود را در آن بیان کرده است. این اثر ماندگار در میان دشت سیرجان در روستای میاندوآب واقع شده است.[۴۱]
عمارت صدرزاده؛ قدمت این عمارت به دوران قاجار باز میگردد. این عمارت در دو طبقه در وسط باغ پسته قرار گرفته و سایهبانهایی برای جلوگیری از نور شدید خورشید دارد. بخشهای عمدهٔ عمارت شامل اصطبل، حمام، گاوچاه، استخر، باغچه، حوضخانه و شیر سنگی است.[۴۲]
موزهٔ تاریخ و مردمشناسی؛ این موزه در سال ۱۳۸۴ خورشیدی تأسیس شد که دارای سه بخش اسناد و کتب خطی، اشیای تاریخی و مردمشناسی است. در این مجموعه اشیای سنگی و سفالی، سکههای دوره ساسانی، اشیای فلزی و عکسهای قدیمی سیرجان نگهداری میشود.[۴۳]
از سایر جاذبههای گردشگری سیرجان میتوان به مسجد سید سیرجان، مسجد جامع عضدی، مسجد قلعه سنگی، آرامگاه شاه فیروز، آرامگاه میر زبیر، کفه نمک (دشت نمک)، خانهٔ علیاصغر شوکت سعیدی (متعلق به دورهٔ پهلوی و ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران)[۴۴] و قلعه خالکوه اشاره کرد.[۴۵]
جاذبههای طبیعی
موقعیت جغرافیایی و طبیعی سیرجان، جاذبههای متعددی را در آن جای داده است که برخی از آنها عبارتند از:
دشتهای گلمحمدی؛ سیرجان به واسطهی آبوهوای کوهستانی، محل پرورش گلهای محمدی و تولید گلاب باکیفیت است. در فصل بهار، دشتهای اطراف سیرجان پر از گلهای صورتی و خوشبو میشوند و فضایی بینظیر را به وجود میآورند.[۴۶]
دریاچه نمک سیرجان؛ دریاچه نمک سیرجان که در فاصلهای کوتاه از شهر قرار دارد، یکی از جاذبههای طبیعی خاص این منطقه است. این دریاچه به دلیل غلظت بالای نمک، آب شفافی دارد که در تابش نور خورشید به زیبایی میدرخشد. منظرهی بکر و سفیدپوش این دریاچه، گردشگران و عکاسان را به سوی خود جذب میکند.[۴۷]
تپه بیبی دن سیرجان؛ بیبی دن سیرجان نام کوه سفیدی در سیرجان است که آن را یکی از مخفیگاههای دختر امام موسی بن جعفر میدانند. این کوه یکی از اماکن تفریحی و زیارتی سیرجان محسوب میشود.[۴۸]
زیرساخت و امکانات شهری
سیرجان دارای راهآهن و فرودگاه است.[۴۹] از سوی دیگر با توجه به موقعیتی که شهر سیرجان دارد، هتلهای متعددی در این شهر ساخته شده و پذیرای مسافران و فعالان اقتصادی است.[۵۰]
سیرجان ۱۰ پارک دارد که برخی از آنها ویژه بانوان است.[۵۱] همچنین این شهر دارای ۳ بیمارستان و ۱۴ مرکز درمانی است.[۵۲]
پانویس
- ↑ ابن اثیر، اخبار ایران از الکامل، ۱۳۶۴، ج ۱، ص ۶۵
- ↑ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست
- ↑ ابن اثیر، اخبار ایران از الکامل، ۱۳۶۴، ج ۱، ص ۶۵
- ↑ «سیرجان»، وبسایت مهر و ماه
- ↑ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست
- ↑ «نگاهی به پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی شهرستان سیرجان»، وبسایت شرکت فرهنگی ورزشی گل گهر
- ↑ «تاریخچه سیرجان»، وبسایت نورپادکست
- ↑ «سیرجان»، وبسایت مهر و ماه
- ↑ «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «سیرجان»، وبسایت سفرمارکت
- ↑ «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران.
- ↑ «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار.
- ↑ «سیرجان»، وبسایت باسکول
- ↑ «سیرجان، شهر جهانی گلیم»، وبسایت ویزیت ایران.
- ↑ همان
- ↑ همان
- ↑ «معرفی سیرجان»، وبسایت آپارات
- ↑ «نگاهی گذار به شهر جهانی سیرجان»، وبسایت سیرجان من؛ «سیرجان»، وبسایت علاء الدین
- ↑ «سیرجان»، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان
- ↑ محمدی، «سیرجان در یک نگاه»، وبسایت کجارو.
- ↑ «فرهیختگان»، وبسایت شهرداری سیرجان.
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «موزه در سیرجان»، وبسایت بهترینو.
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت علاء الدین
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت علاء الدین
- ↑ «هر آنچه درباره سیرجان باید بدانید»، وبسایت تیکس چارتر
- ↑ همان
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «سیرجان»، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان
- ↑ «مدیریت حوزه علمیه استان کرمان»، وبسایت مرکز مدیریت حوزههای علمیه.
- ↑ «مسجدهای سیرجان»، وبسایت مسجد سلام
- ↑ «امکان مذهبی سیرجان»، وبسایت سیرگان
- ↑ «قلعه سنگ سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ عظیمی، «بازار آقا ابراهیم سیرجان»، وبسایت اینتودی.
- ↑ شکوری، «بادگیر چپقی سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ آذرنیوش، «یخدانهای دوقلو سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «خانه حاج رشید»، وبسایت کجارو.
- ↑ صالح نژاد، «باغ سنگی»، وبسایت کجارو.
- ↑ «عمارت صدرزاده»، وبسایت کجارو.
- ↑ «موزه تاریخ و مردمشناسی سیرجان»، وبسایت کجارو.
- ↑ «جاهای دیدنی سیرجان»، وبسایت سفرمارکت.
- ↑ «اماکن دیدنی و زیارتی»، وبسایت شهرداری سیرجان.
- ↑ «راهنمای جامع گردشگری سیرجان؛ از بادگیر چپقی تا جاذبههای طبیعی منطقه» وبسایت خبری شهر من سیرجان
- ↑ همان
- ↑ «بی بی دن سیرجان»، وبسایت سیری در ایران.
- ↑ «راهنمای سفر به سیرجان؛ شهر جهانی گلیم در کرمان»، وبسایت علیبابا
- ↑ «هتلهای سیرجان»، وبسایت ایران هتل آنلاین.
- ↑ «معرفی پارکهای سیرجان»، وبسایت سیرجان من
- ↑ «مراکز درمانی شهر سیرجان»، وبسایت سیرجان من
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، اخبار ایران از الکامل، تصحیح و ترجمه محمدابراهیم باستانی پاریزی، تهران، نشر علم، ۱۳۶۴ش.
- آذرنیوش، «یخدانهای دوقلو سیرجان»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- اماکن دیدنی و زیارتی، وبسایت شهرداری سیرجان، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- امکان مذهبی سیرجان، وبسایت سیرگان، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- بی بی دن سیرجان، وبسایت سیری در ایران، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- تاریخچه سیرجان، وبسایت نورپادکست، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- جاهای دیدنی سیرجان، وبسایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- خانه حاج رشید، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- راهنمای جامع گردشگری سیرجان؛ از بادگیر چپقی تا جاذبههای طبیعی منطقه، وبسایت خبری شهر من سیرجان، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- راهنمای سفر به سیرجان، وبسایت علاءالدین، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- راهنمای سفر به سیرجان؛ شهر جهانی گلیم در کرمان، وبسایت علیبابا، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- سیرجان، وبسایت باسکول، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- سیرجان، وبسایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- سیرجان، وبسایت منطقه ویژه اقتصادی سیرجان، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- سیرجان، وبسایت مهر و ماه، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- سیرجان، شهر جهانی گلیم، وبسایت ویزیت ایران، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- صالحنژاد، «باغ سنگی»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- شکوری، «بادگیر چپقی سیرجان»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- عظیمی، «بازار آقا ابراهیم سیرجان»، وبسایت اینتودی، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- عمارت صدرزاده، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- فرهیختگان، وبسایت شهرداری سیرجان، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- قلعه سنگ سیرجان، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- محمدی، «سیرجان در یک نگاه»، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- مدیریت حوزه علمیه استان کرمان، وبسایت مرکز مدیریت حوزههای علمیه، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- مسجدهای سیرجان، وبسایت مسجد سلام، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- معرفی پارکهای سیرجان، وبسایت سیرجان من، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- معرفی سیرجان، وبسایت آپارات، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- موزه تاریخ و مردمشناسی سیرجان، وبسایت کجارو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- موزه در سیرجان، وبسایت بهترینو، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵، درگاه ملی آمار، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- نگاهی به پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی شهرستان سیرجان، وبسایت شرکت فرهنگی ورزشی گلگهر، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- نگاهی گذار به شهر جهانی سیرجان، وبسایت سیرجان من، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- هتلهای سیرجان، وبسایت ایران هتل آنلاین، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.
- هر آنچه درباره سیرجان باید بدانید، وبسایت تیکس چارتر، تاریخ بازدید: ۴ شهریور ۱۴۰۴ش.