پیشنویس:جماران: تفاوت میان نسخهها
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) زدن لینک داخلی |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{درشت|'''جماران'''}}؛ محلهای خوش آب و هوا در شمال شرق تهران و محل سکونت امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران. | {{درشت|'''جماران'''}}؛ محلهای خوش آب و هوا در شمال شرق تهران و محل سکونت امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران. | ||
== واژهشناسی جماران == | ==واژهشناسی جماران== | ||
جَماران، یکی از محلههای قدیمی شمال شرق [[تهران]] است که در دامنه رشته کوههای البرز قرار گرفته است. جماران در گذشته، روستایی از توابع قصران خارج و امروزه، محلی در شمیرانات تهران و جزئی از منطقهٔ یک شهرداری تهران محسوب میشود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]؛ محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم</ref> این منطقه دارای آب و هوای خنک و تمیز کوهستانی است. جماران به دلیل سکونت بنیانگذار | جَماران، یکی از محلههای قدیمی شمال شرق [[تهران]] است که در دامنه رشته کوههای البرز قرار گرفته است. جماران در گذشته، روستایی از توابع قصران خارج و امروزه، محلی در شمیرانات تهران و جزئی از منطقهٔ یک شهرداری تهران محسوب میشود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]؛ محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم</ref> این منطقه دارای آب و هوای خنک و تمیز کوهستانی است. [[جماران]] به دلیل سکونت بنیانگذار جمهوری اسلامی در آن، دارای اهمیت سیاسی بالایی است.<ref>محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم</ref> امروزه این منطقه با توسعه شهرسازی و احداث مجتمعهای مسکونی، مراکز خرید و امکانات تفریحی به یکی از جاهای دیدنی تهران تبدیل شده است.<ref>جماران تهران کجاست؟ وبسایت کجارو</ref> | ||
== نامگذاری جماران == | ==نامگذاری جماران== | ||
در برخی منابع تاریخی، از جماران، با واژه «جاموران» و بهعنوان روستایی در نزدیکی ری، قصران خارج، یاد شده است.<ref>عطاردی قوچانی، مشایخ فقه و حدیث، ۱۳۷۳ش، ص۲۳؛{{سخ}} | در برخی منابع تاریخی، از جماران، با واژه «جاموران» و بهعنوان روستایی در نزدیکی ری، قصران خارج، یاد شده است.<ref>عطاردی قوچانی، مشایخ فقه و حدیث، ۱۳۷۳ش، ص۲۳؛{{سخ}} | ||
برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۲۸ش، ج1، ص126.</ref> برخی از کارشناسان، دلیل این نامگذاری را حضور یک محدث [[شیعه]] در این منطقه، به نام «ابوعبدالله جامورانی رازی» میدانند.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۳۰ش، ج2، ص390؛{{سخ}} | برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۲۸ش، ج1، ص126.</ref> برخی از کارشناسان، دلیل این نامگذاری را حضور یک محدث [[شیعه]] در این منطقه، به نام «ابوعبدالله جامورانی رازی» میدانند.<ref>برقی، المحاسن، ۱۳۳۰ش، ج2، ص390؛{{سخ}} | ||
صفار، بصائر الدرجات، ۱۳۶۲ش، ص366.</ref> | صفار، بصائر الدرجات، ۱۳۶۲ش، ص366.</ref> گروهی دیگر، دلیل نامگذاری این منطقه را حضور پرتعداد مارها دانستهاند. مارگیران متعددی برای گرفتن مار به این دهکده میآمدند. نام مخفف این محله «جمع ماران» بوده است.<ref>[https://iraniju.ir/محله-جماران-تهران/ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.]</ref> | ||
==تاریخچه جماران== | |||
== تاریخچه جماران == | |||
قدیمیترین منابعی که از جماران یاد کردهاند، مربوط به دوران پس از [[اسلام]] است. برای مثال، رافعی قزوینی، به فتح چند نقطه از ولایت ری توسط [[مسلمانان]]، از جمله جاموران، اشاره کرده است.<ref>رافعی قزوینی، التدوین فی اخبار قزوین، ۱۳۷۶ش، ج1، ص64-65.</ref> گروهی از کارشناسان، نام بردن از روستای آبادِ جاموران، در آن روزگار را نشان از قدمت این منطقه، در دوران پیش از اسلام در [[ایران]] میدانند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | قدیمیترین منابعی که از جماران یاد کردهاند، مربوط به دوران پس از [[اسلام]] است. برای مثال، رافعی قزوینی، به فتح چند نقطه از ولایت ری توسط [[مسلمانان]]، از جمله جاموران، اشاره کرده است.<ref>رافعی قزوینی، التدوین فی اخبار قزوین، ۱۳۷۶ش، ج1، ص64-65.</ref> گروهی از کارشناسان، نام بردن از روستای آبادِ جاموران، در آن روزگار را نشان از قدمت این منطقه، در دوران پیش از اسلام در [[ایران]] میدانند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
در این محله دو درخت چنار تنومند و کهنسال قرار دارند که که عمر یکی از آنها به بیش از ۸ هزارسال میرسد و نشانگر قدمت این محله هستند.<ref>محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم</ref> در دوره | در این محله دو درخت [[چنار]] تنومند و کهنسال قرار دارند که که عمر یکی از آنها به بیش از ۸ هزارسال میرسد و نشانگر قدمت این محله هستند.<ref>محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم</ref> در دوره [[قاجاریه|قاجار]]، این منطقه از ولایت ری، بهعنوان روستایی خوش آبوهوا، به تابستانگاه و تفرجگاه اشراف و اعیان تبدیل شد و بر آبادی و [[زیبایی]] آن افزوده شد.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250.</ref> | ||
این روستا، در دههٔ ۱۳۴۰ش، همچون سایر روستاهای موجود در شمیرانات، با توسعهٔ بافت شهری [[تهران]]، به یکی از محلههای این شهر تبدیل شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی | این روستا، در دههٔ ۱۳۴۰ش، همچون سایر روستاهای موجود در شمیرانات، با توسعهٔ بافت شهری [[تهران]]، به یکی از محلههای این شهر تبدیل شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> در سالهای پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] در ایران، بسیاری از خانههای قدیمی و کاهگلی این منطقه، هویت تاریخی خود را حفظ کردهاند. هرچند، بسیاری دیگر از خانههای زیبای جماران، به دلیل ساختوساز، تخریب و به آپارتمان تبدیل شدهاند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== جمعیتشناسی جماران == | ==جمعیتشناسی جماران== | ||
=== آمار جمعیتی === | ===آمار جمعیتی=== | ||
بر اساس آنچه در منابع تاریخی آمده، جمعیت جماران در سالهای میانی دههٔ ۱۳۳۰ش، در حدود ۷۳۸ نفر بوده است. این جمعیت، در فصل [[تابستان]] افزایش مییافت.<ref>فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، ۱۳۲۸ش، ج1، ص52.</ref> سرشماری صورتگرفته در ۱۳۳۵ش، جمعیت این روستا را ۱٬۱۸۰ نفر اعلام کرد.<ref>گزارش مشروح حوزهٔ سرشماری تهران، وزارت کشور، ۱۳۷۷ش، ص2.</ref> جمعیت این محله، در سرشماری ۱۳۸۵ش نیز در حدود ۷۴٬۳۳۳ نفر اعلام شد.<ref>[https://jamaranema.com/Contents.aspx?ID=1 «تاریخچۀ جماران»، پایگاه اطلاعرسانی مسجد و محله جماران.]</ref> | بر اساس آنچه در منابع تاریخی آمده، [[جمعیت]] جماران در سالهای میانی دههٔ ۱۳۳۰ش، در حدود ۷۳۸ نفر بوده است. این جمعیت، در فصل [[تابستان]] افزایش مییافت.<ref>فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، ۱۳۲۸ش، ج1، ص52.</ref> سرشماری صورتگرفته در ۱۳۳۵ش، جمعیت این روستا را ۱٬۱۸۰ نفر اعلام کرد.<ref>گزارش مشروح حوزهٔ سرشماری تهران، وزارت کشور، ۱۳۷۷ش، ص2.</ref> جمعیت این محله، در سرشماری ۱۳۸۵ش نیز در حدود ۷۴٬۳۳۳ نفر اعلام شد.<ref>[https://jamaranema.com/Contents.aspx?ID=1 «تاریخچۀ جماران»، پایگاه اطلاعرسانی مسجد و محله جماران.]</ref> | ||
== جغرافیای جماران == | ==جغرافیای جماران== | ||
=== موقعیت جغرافیایی جماران === | ===موقعیت جغرافیایی جماران=== | ||
امروزه، محلهٔ جماران، از جنوب با محلهٔ دزاشیب و کامرانیه، از شرق با منظریه، از غرب با محلهٔ امامزاده قاسم و از شمال با محلهٔ حصارک و کوههای کوهسار همسایگی دارد.<ref>محمودیان، اطلس شهرستان شمیران، ۱۳۸۱ش، ص۲۰.</ref> جماران، همچنین، در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. | امروزه، محلهٔ جماران، از جنوب با محلهٔ دزاشیب و کامرانیه، از شرق با منظریه، از غرب با محلهٔ امامزاده قاسم و از شمال با محلهٔ حصارک و کوههای کوهسار همسایگی دارد.<ref>محمودیان، اطلس شهرستان شمیران، ۱۳۸۱ش، ص۲۰.</ref> جماران، همچنین، در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. | ||
=== آب و هوای جماران === | ===آب و هوای جماران=== | ||
این منطقهٔ شمالی در | این منطقهٔ شمالی در تهران، که در دامنههای رشتهکوه البرز واقع شده، آبوهوایی خوش، معتدل و مرطوب دارد.<ref>[https://www.kojaro.com/2017/1/15/124478/where-is-jamaran-hussainia/ رستمی، «جماران کجاست؟»، سایت کجارو.]</ref> | ||
=== منابع آبی جماران === | ===منابع آبی جماران=== | ||
در گذشته، آب مورد نیاز برای آشامیدن و کشاورزی اهالی جماران، از چند رشته قنات و نیز آب رودخانهٔ دربند که در آن جریان داشت، تأمین میشده است. از جمله قناتهای جماران میتوان به قنات حاجی سید محمدباقر، قنات آقا سید ابراهیم جمارانی، قنات ده، قنات سر استخر، قنات گل بَرکَج، قنات جوزستان و نیز قنات درهٔ جنی اشاره کرد.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250؛{{سخ}} | در گذشته، [[آب]] مورد نیاز برای آشامیدن و کشاورزی اهالی جماران، از چند رشته [[قنات]] و نیز آب رودخانهٔ دربند که در آن جریان داشت، تأمین میشده است. از جمله قناتهای جماران میتوان به قنات حاجی سید محمدباقر، قنات آقا سید ابراهیم جمارانی، قنات ده، قنات سر استخر، قنات گل بَرکَج، قنات جوزستان و نیز قنات درهٔ جنی اشاره کرد.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250؛{{سخ}} | ||
ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج11، ص304-306.</ref> | ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج11، ص304-306.</ref> | ||
== اقتصاد جماران == | ==اقتصاد جماران== | ||
=== کشاورزی جماران === | ===کشاورزی جماران=== | ||
در گذشته، اهالی جماران، بهواسطه داشتن آبوهوای خوب و نیز قنات متعدد، به [[کشاورزی]] و باغداری مشغول بودند. از جمله محصولات این منطقه، [[گندم]]، [[جو]]، صیفیجات و انواع میوه بوده است. باغهای معروف جماران در گذشته، شامل باغ بَرکَج، باغ جوزستان، باغ سولک، باغ سیت و باغ سید محمدباقر بودند.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250؛{{سخ}} | در گذشته، اهالی جماران، بهواسطه داشتن آبوهوای خوب و نیز قنات متعدد، به [[کشاورزی]] و باغداری مشغول بودند. از جمله محصولات این منطقه، [[گندم]]، [[جو]]، صیفیجات و انواع میوه بوده است. باغهای معروف جماران در گذشته، شامل باغ بَرکَج، باغ جوزستان، باغ سولک، باغ سیت و باغ سید محمدباقر بودند.<ref>اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250؛{{سخ}} | ||
ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج11، ص304-306.</ref> | ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج11، ص304-306.</ref> | ||
== فرهنگ و هنر جماران == | ==فرهنگ و هنر جماران== | ||
=== گردشگری جماران === | ===گردشگری جماران=== | ||
جماران، بهدلیل قدمت بسیاری که دارد، از برخی | جماران، بهدلیل قدمت بسیاری که دارد، از برخی اماکن تاریخی و طبیعی کهن نیز برخوردار است؛ مانند مغازهٔ عطاری (با قدمتی ۱۵۰ ساله)، بوستان جماران، [[مسجد جامع]] جماران (به مساحت ۹۰۰ متر مربع) و دو درخت کهنسال چنار (با قدمتی در حدود ۸۰۰ سال).<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
حسینیهٔ جماران نیز از دیگر اماکن تاریخی این محله محسوب میشود. این بنای دو طبقه، که در ۱۲۳۲ش، ساخته شده از طرف سید ابراهیم جمارانی، وقف دهکدهٔ جماران شده است. این حسینیه، محل سخنرانی امام | [[حسینیه|حسینیهٔ]] جماران نیز از دیگر اماکن تاریخی این محله محسوب میشود. این بنای دو طبقه، که در ۱۲۳۲ش، ساخته شده از طرف سید ابراهیم جمارانی، وقف دهکدهٔ جماران شده است. این حسینیه، محل سخنرانی [[امام خمینی]]، رهبر فقید جمهوری اسلامی ایران بوده است.<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/40328/تور-خمین-تا-تهران «تور خمین تا تهران»، همشهری آنلاین.]</ref> خانه موزه آیتالله هاشمی رفسنجانی، منزل امام خمینی، [[خانه سلامت]] محله جماران و نیز سرای محله جماران نیز از اماکن پربازدید در این محله بهشمار میروند.<ref>[https://lahzeakhar.com/news/75-جماران «جماران»، سایت لحظه آخر.]</ref> | ||
=== آداب و رسوم جماران === | ===آداب و رسوم جماران=== | ||
مردم جماران، در هر شب | مردم جماران، در هر شب [[جمعه]]، در نزدیکی درختهای چنار کهنسال که به «زیارتک» معروف است، جمع شده، شمع روشن کرده و [[نذری]] میدهند.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== زیرساخت جماران == | ==زیرساخت جماران== | ||
=== ترابری جماران === | ===ترابری جماران=== | ||
محلهٔ جماران، در بخش شمالی [[تهران]] قرار داشته و فاصلهٔ زیادی نسبت به مرکز این شهر دارد. این محله از ایستگاه اختصاصی مترو برخوردار نیست و برای دسترسی به آن میتوان از ایستگاه مترو تجریش استفاده کرد. پس از آن میتوان از خطوط اتوبوس و تاکسی ویژه این منطقه، برای دسترسی به آن استفاده کرد.<ref>[https://iraniju.ir/محله-جماران-تهران/ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.]</ref> | محلهٔ جماران، در بخش شمالی [[تهران]] قرار داشته و فاصلهٔ زیادی نسبت به مرکز این شهر دارد. این محله از ایستگاه اختصاصی [[مترو]] برخوردار نیست و برای دسترسی به آن میتوان از ایستگاه مترو [[تجریش]] استفاده کرد. پس از آن میتوان از خطوط اتوبوس و تاکسی ویژه این منطقه، برای دسترسی به آن استفاده کرد.<ref>[https://iraniju.ir/محله-جماران-تهران/ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.]</ref> | ||
=== بهداشت و سلامت در جماران === | ===بهداشت و سلامت در جماران=== | ||
محلهٔ جماران، از دو مرکز درمانی به نامهای بیمارستان جماران و بیمارستان بقیةالله برخوردار است.<ref>[https://iraniju.ir/محله-جماران-تهران/ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.]</ref> | محلهٔ جماران، از دو مرکز درمانی به نامهای بیمارستان جماران و بیمارستان بقیةالله برخوردار است.<ref>[https://iraniju.ir/محله-جماران-تهران/ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.]</ref> | ||
=== فضای سبز جماران === | ===فضای سبز جماران=== | ||
محله جماران، امروزه، دارای چندین پارک و فضای سبز به نامهای پارک خسروشاهی، پارک شهدای شیرازیها، پارک فیضیه و پارک امیرسلیمانی برخوردار است.<ref>[https://lahzeakhar.com/news/75-جماران «جماران»، سایت لحظه آخر.]</ref> | محله جماران، امروزه، دارای چندین پارک و فضای سبز به نامهای پارک خسروشاهی، پارک شهدای شیرازیها، پارک فیضیه و پارک امیرسلیمانی برخوردار است.<ref>[https://lahzeakhar.com/news/75-جماران «جماران»، سایت لحظه آخر.]</ref> | ||
== مشاهیر جماران == | ==مشاهیر جماران== | ||
از جمله چهرههای مشهور در این منطقه، میتوان به امام خمینی (رهبر انقلاب اسلامی ایران) اشاره کرد که پس از انقلاب، در ۱۳۵۹ش، در این محله سکنا گزید. جماران، در دوران رهبری | از جمله چهرههای مشهور در این منطقه، میتوان به امام خمینی (رهبر انقلاب اسلامی ایران) اشاره کرد که پس از انقلاب، در ۱۳۵۹ش، در این محله سکنا گزید. جماران، در دوران رهبری امام خمینی، به کانون توجه و تصمیمگیری [[ایران]] تبدیل شده و شهرتی جهانی یافته بود. امام خمینی، در حسینهٔ جماران، به سخنرانی میپرداخت. او، سرانجام، در ۱۳۶۸ش، در بیمارستان قلب جماران، درگذشت. از دیگر چهرههای سرشناس این منطقه، میتوان به آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیسجمهور اسبق جمهوری اسلامی ایران، آیتالله سید حسن امامجمارانی، سید محمدباقر جمارانی، سیدجعفر هاشمی جمارانی، سزاوار و وحید تنکابنی اشاره کرد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/238199/جماران موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | ==منابع== | ||
{{آغاز منابع}} | {{آغاز منابع}} | ||
* «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش. | * «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش. | ||
نسخهٔ ۲۹ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۵:۵۶
جماران؛ محلهای خوش آب و هوا در شمال شرق تهران و محل سکونت امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران.
واژهشناسی جماران
جَماران، یکی از محلههای قدیمی شمال شرق تهران است که در دامنه رشته کوههای البرز قرار گرفته است. جماران در گذشته، روستایی از توابع قصران خارج و امروزه، محلی در شمیرانات تهران و جزئی از منطقهٔ یک شهرداری تهران محسوب میشود.[۱] این منطقه دارای آب و هوای خنک و تمیز کوهستانی است. جماران به دلیل سکونت بنیانگذار جمهوری اسلامی در آن، دارای اهمیت سیاسی بالایی است.[۲] امروزه این منطقه با توسعه شهرسازی و احداث مجتمعهای مسکونی، مراکز خرید و امکانات تفریحی به یکی از جاهای دیدنی تهران تبدیل شده است.[۳]
نامگذاری جماران
در برخی منابع تاریخی، از جماران، با واژه «جاموران» و بهعنوان روستایی در نزدیکی ری، قصران خارج، یاد شده است.[۴] برخی از کارشناسان، دلیل این نامگذاری را حضور یک محدث شیعه در این منطقه، به نام «ابوعبدالله جامورانی رازی» میدانند.[۵] گروهی دیگر، دلیل نامگذاری این منطقه را حضور پرتعداد مارها دانستهاند. مارگیران متعددی برای گرفتن مار به این دهکده میآمدند. نام مخفف این محله «جمع ماران» بوده است.[۶]
تاریخچه جماران
قدیمیترین منابعی که از جماران یاد کردهاند، مربوط به دوران پس از اسلام است. برای مثال، رافعی قزوینی، به فتح چند نقطه از ولایت ری توسط مسلمانان، از جمله جاموران، اشاره کرده است.[۷] گروهی از کارشناسان، نام بردن از روستای آبادِ جاموران، در آن روزگار را نشان از قدمت این منطقه، در دوران پیش از اسلام در ایران میدانند.[۸]
در این محله دو درخت چنار تنومند و کهنسال قرار دارند که که عمر یکی از آنها به بیش از ۸ هزارسال میرسد و نشانگر قدمت این محله هستند.[۹] در دوره قاجار، این منطقه از ولایت ری، بهعنوان روستایی خوش آبوهوا، به تابستانگاه و تفرجگاه اشراف و اعیان تبدیل شد و بر آبادی و زیبایی آن افزوده شد.[۱۰]
این روستا، در دههٔ ۱۳۴۰ش، همچون سایر روستاهای موجود در شمیرانات، با توسعهٔ بافت شهری تهران، به یکی از محلههای این شهر تبدیل شد.[۱۱] در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، بسیاری از خانههای قدیمی و کاهگلی این منطقه، هویت تاریخی خود را حفظ کردهاند. هرچند، بسیاری دیگر از خانههای زیبای جماران، به دلیل ساختوساز، تخریب و به آپارتمان تبدیل شدهاند.[۱۲]
جمعیتشناسی جماران
آمار جمعیتی
بر اساس آنچه در منابع تاریخی آمده، جمعیت جماران در سالهای میانی دههٔ ۱۳۳۰ش، در حدود ۷۳۸ نفر بوده است. این جمعیت، در فصل تابستان افزایش مییافت.[۱۳] سرشماری صورتگرفته در ۱۳۳۵ش، جمعیت این روستا را ۱٬۱۸۰ نفر اعلام کرد.[۱۴] جمعیت این محله، در سرشماری ۱۳۸۵ش نیز در حدود ۷۴٬۳۳۳ نفر اعلام شد.[۱۵]
جغرافیای جماران
موقعیت جغرافیایی جماران
امروزه، محلهٔ جماران، از جنوب با محلهٔ دزاشیب و کامرانیه، از شرق با منظریه، از غرب با محلهٔ امامزاده قاسم و از شمال با محلهٔ حصارک و کوههای کوهسار همسایگی دارد.[۱۶] جماران، همچنین، در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است.
آب و هوای جماران
این منطقهٔ شمالی در تهران، که در دامنههای رشتهکوه البرز واقع شده، آبوهوایی خوش، معتدل و مرطوب دارد.[۱۷]
منابع آبی جماران
در گذشته، آب مورد نیاز برای آشامیدن و کشاورزی اهالی جماران، از چند رشته قنات و نیز آب رودخانهٔ دربند که در آن جریان داشت، تأمین میشده است. از جمله قناتهای جماران میتوان به قنات حاجی سید محمدباقر، قنات آقا سید ابراهیم جمارانی، قنات ده، قنات سر استخر، قنات گل بَرکَج، قنات جوزستان و نیز قنات درهٔ جنی اشاره کرد.[۱۸]
اقتصاد جماران
کشاورزی جماران
در گذشته، اهالی جماران، بهواسطه داشتن آبوهوای خوب و نیز قنات متعدد، به کشاورزی و باغداری مشغول بودند. از جمله محصولات این منطقه، گندم، جو، صیفیجات و انواع میوه بوده است. باغهای معروف جماران در گذشته، شامل باغ بَرکَج، باغ جوزستان، باغ سولک، باغ سیت و باغ سید محمدباقر بودند.[۱۹]
فرهنگ و هنر جماران
گردشگری جماران
جماران، بهدلیل قدمت بسیاری که دارد، از برخی اماکن تاریخی و طبیعی کهن نیز برخوردار است؛ مانند مغازهٔ عطاری (با قدمتی ۱۵۰ ساله)، بوستان جماران، مسجد جامع جماران (به مساحت ۹۰۰ متر مربع) و دو درخت کهنسال چنار (با قدمتی در حدود ۸۰۰ سال).[۲۰]
حسینیهٔ جماران نیز از دیگر اماکن تاریخی این محله محسوب میشود. این بنای دو طبقه، که در ۱۲۳۲ش، ساخته شده از طرف سید ابراهیم جمارانی، وقف دهکدهٔ جماران شده است. این حسینیه، محل سخنرانی امام خمینی، رهبر فقید جمهوری اسلامی ایران بوده است.[۲۱] خانه موزه آیتالله هاشمی رفسنجانی، منزل امام خمینی، خانه سلامت محله جماران و نیز سرای محله جماران نیز از اماکن پربازدید در این محله بهشمار میروند.[۲۲]
آداب و رسوم جماران
مردم جماران، در هر شب جمعه، در نزدیکی درختهای چنار کهنسال که به «زیارتک» معروف است، جمع شده، شمع روشن کرده و نذری میدهند.[۲۳]
زیرساخت جماران
ترابری جماران
محلهٔ جماران، در بخش شمالی تهران قرار داشته و فاصلهٔ زیادی نسبت به مرکز این شهر دارد. این محله از ایستگاه اختصاصی مترو برخوردار نیست و برای دسترسی به آن میتوان از ایستگاه مترو تجریش استفاده کرد. پس از آن میتوان از خطوط اتوبوس و تاکسی ویژه این منطقه، برای دسترسی به آن استفاده کرد.[۲۴]
بهداشت و سلامت در جماران
محلهٔ جماران، از دو مرکز درمانی به نامهای بیمارستان جماران و بیمارستان بقیةالله برخوردار است.[۲۵]
فضای سبز جماران
محله جماران، امروزه، دارای چندین پارک و فضای سبز به نامهای پارک خسروشاهی، پارک شهدای شیرازیها، پارک فیضیه و پارک امیرسلیمانی برخوردار است.[۲۶]
مشاهیر جماران
از جمله چهرههای مشهور در این منطقه، میتوان به امام خمینی (رهبر انقلاب اسلامی ایران) اشاره کرد که پس از انقلاب، در ۱۳۵۹ش، در این محله سکنا گزید. جماران، در دوران رهبری امام خمینی، به کانون توجه و تصمیمگیری ایران تبدیل شده و شهرتی جهانی یافته بود. امام خمینی، در حسینهٔ جماران، به سخنرانی میپرداخت. او، سرانجام، در ۱۳۶۸ش، در بیمارستان قلب جماران، درگذشت. از دیگر چهرههای سرشناس این منطقه، میتوان به آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیسجمهور اسبق جمهوری اسلامی ایران، آیتالله سید حسن امامجمارانی، سید محمدباقر جمارانی، سیدجعفر هاشمی جمارانی، سزاوار و وحید تنکابنی اشاره کرد.[۲۷]
پانویس
- ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.؛ محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم
- ↑ محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم
- ↑ جماران تهران کجاست؟ وبسایت کجارو
- ↑ عطاردی قوچانی، مشایخ فقه و حدیث، ۱۳۷۳ش، ص۲۳؛
برقعی، راهنمای دانشوران، ۱۳۲۸ش، ج1، ص126. - ↑ برقی، المحاسن، ۱۳۳۰ش، ج2، ص390؛
صفار، بصائر الدرجات، ۱۳۶۲ش، ص366. - ↑ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.
- ↑ رافعی قزوینی، التدوین فی اخبار قزوین، ۱۳۷۶ش، ج1، ص64-65.
- ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ محله جماران؛ محلهای با آب و هوای کوهستانی و اهمیت تاریخی، وبسایت نیکبوم
- ↑ اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250.
- ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، ۱۳۲۸ش، ج1، ص52.
- ↑ گزارش مشروح حوزهٔ سرشماری تهران، وزارت کشور، ۱۳۷۷ش، ص2.
- ↑ «تاریخچۀ جماران»، پایگاه اطلاعرسانی مسجد و محله جماران.
- ↑ محمودیان، اطلس شهرستان شمیران، ۱۳۸۱ش، ص۲۰.
- ↑ رستمی، «جماران کجاست؟»، سایت کجارو.
- ↑ اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250؛
ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج11، ص304-306. - ↑ اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ج4، ص2250؛
ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، ۱۳۷۱ش، ج11، ص304-306. - ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «تور خمین تا تهران»، همشهری آنلاین.
- ↑ «جماران»، سایت لحظه آخر.
- ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.
- ↑ «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو.
- ↑ «جماران»، سایت لحظه آخر.
- ↑ موسویزاده، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
منابع
- «آشنایی با محله جماران»، سایت ایرانیجو، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش.
- اعتمادالسلطنه، محمدحسن، مرآة البلدان، بهتحقیق عبدالحسین نوایی و هاشم محدث، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۸ش.
- برقعی، علیاکبر، راهنمای دانشوران، قم، تابش، ۱۳۲۸ش.
- برقی، احمد، المحاسن، بهتحقیق جلال الدین محدث ارموی، تهران، بینا، ۱۳۳۰ش.
- «تاریخچهٔ جماران»، پایگاه اطلاعرسانی مسجد و محله جماران، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «تور خمین تا تهران»، همشهری آنلاین، تاریخ بارگذاری: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش.
- «جماران»، سایت لحظه آخر، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش.
- رافعی قزوینی، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، بهتحقیق عزیزالله عطاردی، تهران، عطارد، ۱۳۷۶ش.
- رستمی، محبوبه، «جماران کجاست؟»، سایت کجارو، تاریخ بارگذاری: ۲۶ دی ۱۳۹۵ش.
- ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، ۱۳۷۱ش.
- صفار، محمد، بصائر الدرجات، تهران، مؤسسه الاعلمی، ۱۳۶۲ش.
- عطاردی قوچانی، عزیزالله، مشایخ فقه و حدیث، تهران، عطارد، ۱۳۷۳ش.
- موسویزاده، حسن، «جماران»، سایت دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۸ مرداد ۱۴۰۱ش.
- گزارش مشروح حوزهٔ سرشماری تهران، وزارت کشور، ۱۳۷۷ش.
- فرهنگ جغرافیایی ایران (آبادیها)، استان مرکزی، دایرهٔ جغرافیایی ستاد ارتش، تهران، ۱۳۲۸ش.
- محمودیان، علیاکبر و دیگران، اطلس شهرستان شمیران، تهران، مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۱ش.
| مناطق گردشگری | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| جاذبههای گردشگری | |||||||
| شهرها | |||||||
| مشاهیر |
| ||||||
