پرش به محتوا

پیش‌نویس:ماسوله: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
imported>شاهرودی
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{درشت|'''ماسوله؛'''}} شهری توریستی ـ تاریخی از توابع شهرستان فومن در استان گیلان.
{{درشت|'''ماسوله؛'''}} شهری توریستی ـ تاریخی از توابع شهرستان فومن در استان گیلان.
ماسوله از زیباترین مناطق مسکونی جنگلی در استان گیلان است. این منطقة تاریخی ـ گردشگری با معماری ویژه و قدمت ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله، یکی از شهرهای پلکانی جهان است.<ref>معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص91.</ref> ماسوله در دل رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. معماری ویژه این منطقه، زمینة جذب گردشگران بسیاری را فراهم کرده است.<ref>. [https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> بافت و ساختار پلکانی ماسوله، مربوط به‌دوران زندیه است.<ref>[https://namnak.com/ماسوله.p58631 .«جاذبه‌های گردشگری بکر و دیدنی ماسوله»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> خانه‌های بومی ماسوله با دالان ورودی، سیاهچال، انبار و یک رشته پلکان به هم وصل شده‌اند. معماری پلکانی به‌کار رفته در ماسوله، پشت‌بام یک خانه را به حیاط خانه بعدی تبدیل‌کرده است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=5323 . رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص3.]</ref> شغل اکثر مردم بومی این شهر، چموش‌دوزی (پاپوش سنتی از جنس چرم) و آهنگری است. همچنین زنان محلی با ارائه صنایع‌دستی خود مانند: بافتن جوراب، سیاه‌چادر و شال‌پشمی به کسب درآمد می‌پردازند که نوعی خودکفایی و اشتغال‌زایی توسط آنها را نشان می‌دهد.<ref>معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص87،</ref> تلفیق آبشار، رودخانه، جنگل و معماری پلکانی در ماسوله، اسباب لازم برای جذب گردشگران و توریست‌ها به این منطقة بسیار زیبا را فراهم کرده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> این روستا در ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ به‌عنوان میراث فرهنگی و طبیعی و اولین شهر تاریخی زنده کشور در فهرست آثار ملی ثبت شد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>


== موقعیت جغرافیایی ==
== معرفی ماسوله ==
ماسوله از زیباترین مناطق مسکونی جنگلی در استان گیلان است. این منطقة تاریخی ـ گردشگری با معماری ویژه و قدمت ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله، یکی از شهرهای پلکانی جهان است.<ref>معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص91.</ref> ماسوله در دل رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. معماری ویژه این منطقه، زمینة جذب گردشگران بسیاری را فراهم کرده است.<ref>. [https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> بافت و ساختار پلکانی ماسوله، مربوط به‌دوران زندیه است.<ref>[https://namnak.com/ماسوله.p58631 .«جاذبه‌های گردشگری بکر و دیدنی ماسوله»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>
 
خانه‌های بومی ماسوله با دالان ورودی، سیاهچال، انبار و یک رشته پلکان به هم وصل شده‌اند. معماری پلکانی به‌کار رفته در ماسوله، پشت‌بام یک خانه را به حیاط خانه بعدی تبدیل‌کرده است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=5323 . رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص3.]</ref>
 
شغل اکثر مردم بومی این شهر، چموش‌دوزی (پاپوش سنتی از جنس چرم) و آهنگری است. همچنین زنان محلی با ارائه صنایع‌دستی خود مانند: بافتن جوراب، سیاه‌چادر و شال‌پشمی به کسب درآمد می‌پردازند که نوعی خودکفایی و اشتغال‌زایی توسط آنها را نشان می‌دهد.<ref>معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص87،</ref>
 
تلفیق آبشار، رودخانه، جنگل و معماری پلکانی در ماسوله، اسباب لازم برای جذب گردشگران و توریست‌ها به این منطقة بسیار زیبا را فراهم کرده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> این روستا در ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ به‌عنوان میراث فرهنگی و طبیعی و اولین شهر تاریخی زنده کشور در فهرست آثار ملی ثبت شد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>
 
==موقعیت جغرافیایی ماسوله==
ماسوله از توابع شهرستان فومن است و در استان گیلان قرار دارد. این منطقه تاریخی در ۵۵ کیلومتری شهر رشت و ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن قرار گرفته و از شمال به ماسال، از جنوب به طارم و از غرب به خلخال محدود است.<ref>«ماسوله»[https://rastakhome.com/blog/اسوله-،درشمال-کشورجایی-که-ابرها-در-نزد ، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> ماسوله در مختصات جغرافیایی با طول ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه شرقی و عرض ۳۷ درجه و ۹ دقیقه شمالی در دل رشته‌کوه‌هایی زیبا قرار دارد.<ref>«روستای ماسوله»، [https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>
ماسوله از توابع شهرستان فومن است و در استان گیلان قرار دارد. این منطقه تاریخی در ۵۵ کیلومتری شهر رشت و ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن قرار گرفته و از شمال به ماسال، از جنوب به طارم و از غرب به خلخال محدود است.<ref>«ماسوله»[https://rastakhome.com/blog/اسوله-،درشمال-کشورجایی-که-ابرها-در-نزد ، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> ماسوله در مختصات جغرافیایی با طول ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه شرقی و عرض ۳۷ درجه و ۹ دقیقه شمالی در دل رشته‌کوه‌هایی زیبا قرار دارد.<ref>«روستای ماسوله»، [https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>


== نام‌گذاری ==
== نام‌گذاری ماسوله ==
ماسوله که یکی از دهستان‌های چهارگانه بخش مرکزی شهرستان فومن است، از سدة ۸ و ۹ هجری، به‌همین نام شناخته می‌شود.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/ماسوله-2 دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> کلمه ماسوله از دو بخش «ماس»؛ به‌معنای کوه یا مانع و «اوله»؛ به‌معنای مانند تشکیل‌شده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> برخی معتقدند نام ماسوله از اسم کوهی که درکنار این روستا قرار دارد و به نام ماه‌سالار مشهور است، گرفته شده و به باور آنها این منطقه، ماسال نام دارد؛ اما با گذر زمان به ماسوله تبدیل‌شده است. همچنین با تکیه بر زبان‌های فارسی میانه و سانسکریت، ماسوله را می‌توان «ماه کوچک» یا «سرزمین ماه کوچک» نیز معنا کرد.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/ماسوله-گیلان،-سمبل-روستاهای-پلکانی-ای/ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>
ماسوله که یکی از دهستان‌های چهارگانه بخش مرکزی شهرستان فومن است، از سدة ۸ و ۹ هجری، به‌همین نام شناخته می‌شود.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/ماسوله-2 دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> کلمه ماسوله از دو بخش «ماس»؛ به‌معنای کوه یا مانع و «اوله»؛ به‌معنای مانند تشکیل‌شده است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>  


== پیشینه ==
برخی معتقدند نام ماسوله از اسم کوهی که درکنار این روستا قرار دارد و به نام ماه‌سالار مشهور است، گرفته شده و به باور آنها این منطقه، ماسال نام دارد؛ اما با گذر زمان به ماسوله تبدیل‌شده است. همچنین با تکیه بر زبان‌های فارسی میانه و سانسکریت، ماسوله را می‌توان «ماه کوچک» یا «سرزمین ماه کوچک» نیز معنا کرد.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/ماسوله-گیلان،-سمبل-روستاهای-پلکانی-ای/ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>
 
== پیشینه ماسوله ==
ماسوله قدیم که به کهنه ماسوله نیز معروف است، در روزگاران قدیم سکونت‌گاه اولیه و قدیمی اهالی این شهر بوده است. طبق تحقیقات باستان‌شناسان در شهریور ۱۳۷۴ش، این منطقه از مراکز مهم فلزکاری در سدهای پنجم تا هشتم بوده است.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/ماسوله-گیلان،-سمبل-روستاهای-پلکانی-ای/ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> روستای زیبای ماسوله در زمان فتحعلی‌شاه قاجار تحت اختیار ارتش قرار داشت که در آن به ساخت مهمات مورد نیاز برای توپخانة ایران می‌پرداختند.
ماسوله قدیم که به کهنه ماسوله نیز معروف است، در روزگاران قدیم سکونت‌گاه اولیه و قدیمی اهالی این شهر بوده است. طبق تحقیقات باستان‌شناسان در شهریور ۱۳۷۴ش، این منطقه از مراکز مهم فلزکاری در سدهای پنجم تا هشتم بوده است.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/ماسوله-گیلان،-سمبل-روستاهای-پلکانی-ای/ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> روستای زیبای ماسوله در زمان فتحعلی‌شاه قاجار تحت اختیار ارتش قرار داشت که در آن به ساخت مهمات مورد نیاز برای توپخانة ایران می‌پرداختند.


== زبان ساکنان ==
== زبان ساکنان ماسوله ==
زبان بیشتر مردم ماسوله، تالشی است که با گویش گیلکی تفاوت بسیاری دارد. زبان تالشی به مادی و پارتی شبیه است. همچنین مشابهت زبان تالشی با زبان‌های کردی، آذری باستان و اوستایی سبب شده اقوام گوناگون ایرانی بتوانند زبان تالشی را متوجه شوند.<ref>[https://article.tebyan.net/9520/فرهنگ-زبان-مردم-ماسوله «فرهنگ زبان مردم ماسوله»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.]</ref>
زبان بیشتر مردم ماسوله، تالشی است که با گویش گیلکی تفاوت بسیاری دارد. زبان تالشی به مادی و پارتی شبیه است. همچنین مشابهت زبان تالشی با زبان‌های کردی، آذری باستان و اوستایی سبب شده اقوام گوناگون ایرانی بتوانند زبان تالشی را متوجه شوند.<ref>[https://article.tebyan.net/9520/فرهنگ-زبان-مردم-ماسوله «فرهنگ زبان مردم ماسوله»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.]</ref>


== معماری ==
== معماری ماسوله ==
معماری، بافت و ترکیب سنتی خانه‌های ماسوله، هنر معماری ایرانی در دوران زندیه را بازنمایی می‌کند. در ساختار پلکانی ماسوله، پشت‌بام یک خانه، حیاط خانه بعدی می‌شود و محوطه جلوی خانه‌ها و پشت‌بام‌ها به‌عنوان پیاده‌رو استفاده می‌شود. در ایران، روستای اورامانات کردستان نیز دارای معماری پلکانی است.<ref>[https://magirans.com/دانلود-مقاله-آشنايي-با-شهر-ماسوله «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> خانه‌های ماسوله دو طبقه دارند و شرایط مناسبی را برای زندگی در فصول مختلف سال فراهم کرده‌اند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 50.]</ref> در قسمت زمستانی خانه‌ها (سومه)، کوره‌ای در مرکز و به‌منظور آشپزی و تأمین گرما تعبیه شده است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=5323 رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص3.]</ref> قسمت تابستانی (پیشخوان)، دارای پنجره‌های چوبی و بالارو است که با شیشه‌های زیبا و رنگارنگ تزیین شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 52.]</ref> در پشت‌بام خانه نیز اتاقکی به‌نام برج وجود دارد. بام خانه‌ها در ماسوله متمایل به کوه ساخته شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762769/قیاس-تزیینات-گره-چینی-در-ساختار-بصری-پنجره-های-بازشو-دو-روستای-تاریخی-ماسوله-و-ابیانه حسن‌پور رلمر و جمالی، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، 1399ش، ص33.]</ref> رنگ بیشتر خانه‌های ماسوله به رنگ زرد است تا در مه، بهتر دیده شوند. امروزه ساختمان‌های بتونی با سقف‌های آهنی، جایگزین سازه‌های سنگی و چوبی شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1820472/نقش-فضای-کالبدی-معماری-ماسوله-درتوسعه-گردشگری-میراث رحمتی‌خواه، نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص45.]</ref>
معماری، بافت و ترکیب سنتی خانه‌های ماسوله، هنر معماری ایرانی در دوران زندیه را بازنمایی می‌کند. در ساختار پلکانی ماسوله، پشت‌بام یک خانه، حیاط خانه بعدی می‌شود و محوطه جلوی خانه‌ها و پشت‌بام‌ها به‌عنوان پیاده‌رو استفاده می‌شود. در ایران، روستای اورامانات کردستان نیز دارای معماری پلکانی است.<ref>[https://magirans.com/دانلود-مقاله-آشنايي-با-شهر-ماسوله «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>  
 
خانه‌های ماسوله دو طبقه دارند و شرایط مناسبی را برای زندگی در فصول مختلف سال فراهم کرده‌اند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 50.]</ref> در قسمت زمستانی خانه‌ها (سومه)، کوره‌ای در مرکز و به‌منظور آشپزی و تأمین گرما تعبیه شده است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=5323 رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص3.]</ref> قسمت تابستانی (پیشخوان)، دارای پنجره‌های چوبی و بالارو است که با شیشه‌های زیبا و رنگارنگ تزیین شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 52.]</ref>  
 
در پشت‌بام خانه نیز اتاقکی به‌نام برج وجود دارد. بام خانه‌ها در ماسوله متمایل به کوه ساخته شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762769/قیاس-تزیینات-گره-چینی-در-ساختار-بصری-پنجره-های-بازشو-دو-روستای-تاریخی-ماسوله-و-ابیانه حسن‌پور رلمر و جمالی، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، 1399ش، ص33.]</ref> رنگ بیشتر خانه‌های ماسوله به رنگ زرد است تا در مه، بهتر دیده شوند. امروزه ساختمان‌های بتونی با سقف‌های آهنی، جایگزین سازه‌های سنگی و چوبی شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1820472/نقش-فضای-کالبدی-معماری-ماسوله-درتوسعه-گردشگری-میراث رحمتی‌خواه، نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص45.]</ref>


== بافت ماسوله ==
==بافت ماسوله==
ماسوله دارای ۴ محله اصلی به نام‌های «خانه‌بر» (خونَ وَر)، «مسجدبر» (مَزَ وَر)، «کِی سَر» و بازاری با ۴ طبقه است. هر کدام از این چهارمحله به‌طور جداگانه به بازار شهر ارتباط بی‌واسطه دارند.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> امروزه تعداد واحدهای مسکونی ماسوله، با کوچ نیمی از مردمان محلی، به ۳۵۰ واحد کاهش یافته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762769/قیاس-تزیینات-گره-چینی-در-ساختار-بصری-پنجره-های-بازشو-دو-روستای-تاریخی-ماسوله-و-ابیانه . حسن‌پور رلمر و جمالی، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، 1399ش، ص37.]</ref>
ماسوله دارای ۴ محله اصلی به نام‌های «خانه‌بر» (خونَ وَر)، «مسجدبر» (مَزَ وَر)، «کِی سَر» و بازاری با ۴ طبقه است. هر کدام از این چهارمحله به‌طور جداگانه به بازار شهر ارتباط بی‌واسطه دارند.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8631-ماسوله/ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> امروزه تعداد واحدهای مسکونی ماسوله، با کوچ نیمی از مردمان محلی، به ۳۵۰ واحد کاهش یافته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762769/قیاس-تزیینات-گره-چینی-در-ساختار-بصری-پنجره-های-بازشو-دو-روستای-تاریخی-ماسوله-و-ابیانه . حسن‌پور رلمر و جمالی، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، 1399ش، ص37.]</ref>
تولید و فروش صنایع‌دستی، از عوامل ادامه رونق این منطقه است، ۱۲۰ واحد تجاری در بازار ماسوله، ۲ حمام خزینه‌دار و ۴ کاروان‌سرا در این منطقه دیدنی وجود دارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 55.]</ref> بافت روستای ماسوله به‌گونه‌ای است که گذرگاه مسکونی، تجاری و تاریخی را برای افراد فراهم کرده است. همچنین وجود امام‌زاده‌های متعدد در این منطقه، پایداری باورهای مذهبی در این منطقه را نشان می‌دهد.<ref>ر[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1820472/نقش-فضای-کالبدی-معماری-ماسوله-درتوسعه-گردشگری-میراث حمتی‌خواه، «نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص46.]</ref>
تولید و فروش صنایع‌دستی، از عوامل ادامه رونق این منطقه است، ۱۲۰ واحد تجاری در بازار ماسوله، ۲ حمام خزینه‌دار و ۴ کاروان‌سرا در این منطقه دیدنی وجود دارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 55.]</ref> بافت روستای ماسوله به‌گونه‌ای است که گذرگاه مسکونی، تجاری و تاریخی را برای افراد فراهم کرده است. همچنین وجود امام‌زاده‌های متعدد در این منطقه، پایداری باورهای مذهبی در این منطقه را نشان می‌دهد.<ref>ر[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1820472/نقش-فضای-کالبدی-معماری-ماسوله-درتوسعه-گردشگری-میراث حمتی‌خواه، «نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص46.]</ref>


== گردشگری ==
== گردشگری ماسوله ==
منطقه سنتی و تاریخی ماسوله با معماری منحصربه‌فرد در میان کوه‌های مرتفع و جنگل سرسبز، مقصد مناسبی را برای گردشگری و مسافرت فراهم کرده است. در کنار روستای پلکانی ماسوله، وجود آبشارهای رودخان، کوشم، لارچشمه، توریشم، پارک جنگلی ماسوله، ییلاق کوربار ماسوله، قلعه شاه‌معلم، چشمه‌های درمانی علی زاخونی و زمزمه، موزه تاریخی و بازار ماسوله، زیبایی و جذابیت این روستا را بیشتر کرده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1803904/ارزیابی-شایستگی-فرهنگی-راهنمایان-تور-از-دیدگاه-گردشگران-داخلی-مطالعه-تطبیقی-تورهای-گروهی-ماسوله-و-ابیانه اسماعیلی و تامپی، «ارزیابی شایستگی فرهنگی راهنمایان تور از دیدگاه گردشگران داخلی (مطالعه تطبیقی تورهای گروهی ماسوله و ابیانه»، 1400ش، ص36.]</ref>
منطقه سنتی و تاریخی ماسوله با معماری منحصربه‌فرد در میان کوه‌های مرتفع و جنگل سرسبز، مقصد مناسبی را برای گردشگری و مسافرت فراهم کرده است. در کنار روستای پلکانی ماسوله، وجود آبشارهای رودخان، کوشم، لارچشمه، توریشم، پارک جنگلی ماسوله، ییلاق کوربار ماسوله، قلعه شاه‌معلم، چشمه‌های درمانی علی زاخونی و زمزمه، موزه تاریخی و بازار ماسوله، زیبایی و جذابیت این روستا را بیشتر کرده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1803904/ارزیابی-شایستگی-فرهنگی-راهنمایان-تور-از-دیدگاه-گردشگران-داخلی-مطالعه-تطبیقی-تورهای-گروهی-ماسوله-و-ابیانه اسماعیلی و تامپی، «ارزیابی شایستگی فرهنگی راهنمایان تور از دیدگاه گردشگران داخلی (مطالعه تطبیقی تورهای گروهی ماسوله و ابیانه»، 1400ش، ص36.]</ref>
همچنین کوه‌های مرتفع و جنگل‌هایی با درختانی بلند و پوشش گیاهی متراکم، شرایط مناسبی را برای کوهنوردی فراهم کرده است.<ref>. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 49.]</ref> آب و هوای معتدل، جنگل‌های مه‌آلود و تلفیق طبیعت و بناهای تاریخی، ماسوله را به یک مقصد گردشگری برتر تبدیل کرده است.<ref>[https://magirans.com/دانلود-مقاله-آشنايي-با-شهر-ماسوله «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> بازار ماسوله در لابه‌لای خانه‌های مردمان بومی، در بخش فوقانی این روستا قرار دارد. نمایش صنایع‌دستی مانند ظروف مسی و سفالی، عروسک‌های کاموایی، جوراب‌های پشمی و چموش در کنار خوراکی‌ها و غذاهای محلی مانند: لواشک، رب‌انار، شیرینی محلی گِردَک و میرزا قاسمی؛ نوعی چشم‌انداز زیبا از هنر و فرهنگ مردمان بومی را به‌نمایش می‌گذارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1820472/نقش-فضای-کالبدی-معماری-ماسوله-درتوسعه-گردشگری-میراث رحمتی‌خواه، «نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص43.]</ref>
همچنین کوه‌های مرتفع و جنگل‌هایی با درختانی بلند و پوشش گیاهی متراکم، شرایط مناسبی را برای کوهنوردی فراهم کرده است.<ref>. [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 49.]</ref> آب و هوای معتدل، جنگل‌های مه‌آلود و تلفیق طبیعت و بناهای تاریخی، ماسوله را به یک مقصد گردشگری برتر تبدیل کرده است.<ref>[https://magirans.com/دانلود-مقاله-آشنايي-با-شهر-ماسوله «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> بازار ماسوله در لابه‌لای خانه‌های مردمان بومی، در بخش فوقانی این روستا قرار دارد. نمایش صنایع‌دستی مانند ظروف مسی و سفالی، عروسک‌های کاموایی، جوراب‌های پشمی و چموش در کنار خوراکی‌ها و غذاهای محلی مانند: لواشک، رب‌انار، شیرینی محلی گِردَک و میرزا قاسمی؛ نوعی چشم‌انداز زیبا از هنر و فرهنگ مردمان بومی را به‌نمایش می‌گذارد.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1820472/نقش-فضای-کالبدی-معماری-ماسوله-درتوسعه-گردشگری-میراث رحمتی‌خواه، «نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص43.]</ref>
از دیگر جاذبه‌های گردشگری ماسوله، موزه مردم‌شناسی است که در ورودی این روستا قرار دارد. این موزه به سه بخش: اسناد و وسایل مربوط به صد سال اخیر منطقه ماسوله، وسایل مربوط به دو قرن اخیر منطقه ماسوله و وسایل ۱۴ قرن اخیر اطراف تقسیم شده است.<ref>معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص90،</ref> قدمت تاریخی، شرایط آب و هوایی مساعد، مرمت و نوسازی ساختمان‌ها و بناهای تاریخی ماسوله، در کنار تنوع و رونق تجاری و اقتصادی در این منطقه، ماسوله را به قطب گردشگری در شمال کشور تبدیل کرده است.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/ماسوله-گیلان،-سمبل-روستاهای-پلکانی-ای/ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref> وجود امکانات رفاهی و خدمات بوم‌گردی مانند سوئیت‌های اجاره‌ای، رستوران سنتی و بازار در روستای ماسوله، امکان اسکان را برای گردشگران و توریست‌ها در این منطقه فراهم کرده است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=5323 رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص7.]</ref>


== آداب و رسوم ==
از دیگر جاذبه‌های گردشگری ماسوله، موزه مردم‌شناسی است که در ورودی این روستا قرار دارد. این موزه به سه بخش: اسناد و وسایل مربوط به صد سال اخیر منطقه ماسوله، وسایل مربوط به دو قرن اخیر منطقه ماسوله و وسایل ۱۴ قرن اخیر اطراف تقسیم شده است.<ref>معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص90،</ref> قدمت تاریخی، شرایط آب و هوایی مساعد، مرمت و نوسازی ساختمان‌ها و بناهای تاریخی ماسوله، در کنار تنوع و رونق تجاری و اقتصادی در این منطقه، ماسوله را به قطب گردشگری در شمال کشور تبدیل کرده است.<ref>[https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/ماسوله-گیلان،-سمبل-روستاهای-پلکانی-ای/ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.]</ref>
مردم ماسوله، مسلمان و شیعه هستند. برگزاری مراسم و آیین‌های مذهبی مانند علم‌بندی در ماه محرم از رسومی است که از گذشته تاکنون در میان مردم تالشی ساکن ماسوله رواج داشته است. در شب هفتم محرم، مراسم تاریخی مذهبی علم‌بندی ماسوله که قدمتی قریب به هشت قرن دارد برگزار می‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 51.]</ref> در این مراسم طبق سنت قدیمی، عزادارن بر روی بام‌های خانه‌ها و حیاط مساجد محله‌ها رفته و به سنج‌زدن و شیپوردمیدن می‌پردازند. این کار سبب آگاهی و جمع‌شدن اهالی محله‌ها و عزاداران می‌شود. دسته‌های عزاداری وارد محوطة امام‌زاده و مساجد می‌شوند و علمدارها علم‌های مساجد را که با پارچه‌هایی به رنگ سبز و مشکی آراسته شده‌اند از علمدار قدیمی تحویل می‌گیرند. همچنین در این شب، درب بیشتر منازل برای دادن نذری امام حسین باز است. در خانه‌های ماسوله از عزاداران و عاشقان اهل‌بیت با شیر گرم، چای دارچین و کلوچه‌های محلی پذیرایی می‌شود و گوسفند نذری، قربانی می‌کنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83033806/عزاداري-دهه-اول-محرم-ماسوله-ثبت-ملي-شد «عزاداری دهه اول محرم ماسوله ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.]</ref>
 
وجود امکانات رفاهی و خدمات بوم‌گردی مانند سوئیت‌های اجاره‌ای، رستوران سنتی و بازار در روستای ماسوله، امکان اسکان را برای گردشگران و توریست‌ها در این منطقه فراهم کرده است.<ref>[https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=5323 رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص7.]</ref>
 
== آداب و رسوم ماسوله ==
مردم ماسوله، مسلمان و شیعه هستند. برگزاری مراسم و آیین‌های مذهبی مانند علم‌بندی در ماه محرم از رسومی است که از گذشته تاکنون در میان مردم تالشی ساکن ماسوله رواج داشته است. در شب هفتم محرم، مراسم تاریخی مذهبی علم‌بندی ماسوله که قدمتی قریب به هشت قرن دارد برگزار می‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1596793/بررسی-اقلیم-معماری-و-فرهنگ-ماسوله-با-رویکرد-معماری-بومی-از-منظر-انسان-شناسی-شهری شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 51.]</ref>  
 
در این مراسم طبق سنت قدیمی، عزادارن بر روی بام‌های خانه‌ها و حیاط مساجد محله‌ها رفته و به سنج‌زدن و شیپوردمیدن می‌پردازند. این کار سبب آگاهی و جمع‌شدن اهالی محله‌ها و عزاداران می‌شود. دسته‌های عزاداری وارد محوطة امام‌زاده و مساجد می‌شوند و علمدارها علم‌های مساجد را که با پارچه‌هایی به رنگ سبز و مشکی آراسته شده‌اند از علمدار قدیمی تحویل می‌گیرند. همچنین در این شب، درب بیشتر منازل برای دادن نذری امام حسین باز است. در خانه‌های ماسوله از عزاداران و عاشقان اهل‌بیت با شیر گرم، چای دارچین و کلوچه‌های محلی پذیرایی می‌شود و گوسفند نذری، قربانی می‌کنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/83033806/عزاداري-دهه-اول-محرم-ماسوله-ثبت-ملي-شد «عزاداری دهه اول محرم ماسوله ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.]</ref>


== پانویس ==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}


== منابع ==
==منابع==
* «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
*«آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
* اسماعیلی، سعیده و تامپی، هومان، «ارزیابی شایستگی فرهنگی راهنمایان تور از دیدگاه گردشگران داخلی (مطالعه تطبیقی تورهای گروهی ماسوله و ابیانه»، مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، شماره ۵، ۱۴۰۰ش.
*اسماعیلی، سعیده و تامپی، هومان، «ارزیابی شایستگی فرهنگی راهنمایان تور از دیدگاه گردشگران داخلی (مطالعه تطبیقی تورهای گروهی ماسوله و ابیانه»، مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، شماره ۵، ۱۴۰۰ش.
* «جاذبه‌های گردشگری بکر و دیدنی ماسوله»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
*«جاذبه‌های گردشگری بکر و دیدنی ماسوله»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
* حسن‌پور رلمر، سعید و جمالی، سیروس، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، مطالعات تطبیقی هنر، شماره ۱۹، ۱۳۹۹ش.
*حسن‌پور رلمر، سعید و جمالی، سیروس، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، مطالعات تطبیقی هنر، شماره ۱۹، ۱۳۹۹ش.
* دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
*دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
* رحمتی‌خواه، میثم، «نقش فضای کالبدی (معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، شماره ۴، ۱۳۹۷ش.
*رحمتی‌خواه، میثم، «نقش فضای کالبدی (معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، شماره ۴، ۱۳۹۷ش.
* رنجبر، محسن و سرور، رحیم، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا، ۱۳۸۶ش.
*رنجبر، محسن و سرور، رحیم، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا، ۱۳۸۶ش.
* «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
*«روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
* شربتیان، یعقوب، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره ۳۹، ۱۳۹۷ش.
*شربتیان، یعقوب، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره ۳۹، ۱۳۹۷ش.
* «عزاداری دهه اول محرم ماسوله ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ شهریور ۱۳۹۷ش.
*«عزاداری دهه اول محرم ماسوله ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ شهریور ۱۳۹۷ش.
* «فرهنگ زبان مردم ماسوله»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
*«فرهنگ زبان مردم ماسوله»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
* «ماسوله»، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
*«ماسوله»، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
* «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
*«ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
* معصومی اشکوری، سیدحسن، طرح جامع توسعه استان گیلان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزیف همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا، ۱۳۷۶ش.
*معصومی اشکوری، سیدحسن، طرح جامع توسعه استان گیلان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزیف همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا، ۱۳۷۶ش.


{{گیلان-افقی}}
{{گیلان-افقی}}

نسخهٔ ۲۱ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۱:۱۶

ماسوله؛ شهری توریستی ـ تاریخی از توابع شهرستان فومن در استان گیلان.

معرفی ماسوله

ماسوله از زیباترین مناطق مسکونی جنگلی در استان گیلان است. این منطقة تاریخی ـ گردشگری با معماری ویژه و قدمت ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ ساله، یکی از شهرهای پلکانی جهان است.[۱] ماسوله در دل رشته‌کوه‌های البرز قرار دارد. معماری ویژه این منطقه، زمینة جذب گردشگران بسیاری را فراهم کرده است.[۲] بافت و ساختار پلکانی ماسوله، مربوط به‌دوران زندیه است.[۳]

خانه‌های بومی ماسوله با دالان ورودی، سیاهچال، انبار و یک رشته پلکان به هم وصل شده‌اند. معماری پلکانی به‌کار رفته در ماسوله، پشت‌بام یک خانه را به حیاط خانه بعدی تبدیل‌کرده است.[۴]

شغل اکثر مردم بومی این شهر، چموش‌دوزی (پاپوش سنتی از جنس چرم) و آهنگری است. همچنین زنان محلی با ارائه صنایع‌دستی خود مانند: بافتن جوراب، سیاه‌چادر و شال‌پشمی به کسب درآمد می‌پردازند که نوعی خودکفایی و اشتغال‌زایی توسط آنها را نشان می‌دهد.[۵]

تلفیق آبشار، رودخانه، جنگل و معماری پلکانی در ماسوله، اسباب لازم برای جذب گردشگران و توریست‌ها به این منطقة بسیار زیبا را فراهم کرده است.[۶] این روستا در ۳۰ مرداد سال ۱۳۵۴ به‌عنوان میراث فرهنگی و طبیعی و اولین شهر تاریخی زنده کشور در فهرست آثار ملی ثبت شد.[۷]

موقعیت جغرافیایی ماسوله

ماسوله از توابع شهرستان فومن است و در استان گیلان قرار دارد. این منطقه تاریخی در ۵۵ کیلومتری شهر رشت و ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر فومن قرار گرفته و از شمال به ماسال، از جنوب به طارم و از غرب به خلخال محدود است.[۸] ماسوله در مختصات جغرافیایی با طول ۴۸ درجه و ۵۹ دقیقه شرقی و عرض ۳۷ درجه و ۹ دقیقه شمالی در دل رشته‌کوه‌هایی زیبا قرار دارد.[۹]

نام‌گذاری ماسوله

ماسوله که یکی از دهستان‌های چهارگانه بخش مرکزی شهرستان فومن است، از سدة ۸ و ۹ هجری، به‌همین نام شناخته می‌شود.[۱۰] کلمه ماسوله از دو بخش «ماس»؛ به‌معنای کوه یا مانع و «اوله»؛ به‌معنای مانند تشکیل‌شده است.[۱۱]

برخی معتقدند نام ماسوله از اسم کوهی که درکنار این روستا قرار دارد و به نام ماه‌سالار مشهور است، گرفته شده و به باور آنها این منطقه، ماسال نام دارد؛ اما با گذر زمان به ماسوله تبدیل‌شده است. همچنین با تکیه بر زبان‌های فارسی میانه و سانسکریت، ماسوله را می‌توان «ماه کوچک» یا «سرزمین ماه کوچک» نیز معنا کرد.[۱۲]

پیشینه ماسوله

ماسوله قدیم که به کهنه ماسوله نیز معروف است، در روزگاران قدیم سکونت‌گاه اولیه و قدیمی اهالی این شهر بوده است. طبق تحقیقات باستان‌شناسان در شهریور ۱۳۷۴ش، این منطقه از مراکز مهم فلزکاری در سدهای پنجم تا هشتم بوده است.[۱۳] روستای زیبای ماسوله در زمان فتحعلی‌شاه قاجار تحت اختیار ارتش قرار داشت که در آن به ساخت مهمات مورد نیاز برای توپخانة ایران می‌پرداختند.

زبان ساکنان ماسوله

زبان بیشتر مردم ماسوله، تالشی است که با گویش گیلکی تفاوت بسیاری دارد. زبان تالشی به مادی و پارتی شبیه است. همچنین مشابهت زبان تالشی با زبان‌های کردی، آذری باستان و اوستایی سبب شده اقوام گوناگون ایرانی بتوانند زبان تالشی را متوجه شوند.[۱۴]

معماری ماسوله

معماری، بافت و ترکیب سنتی خانه‌های ماسوله، هنر معماری ایرانی در دوران زندیه را بازنمایی می‌کند. در ساختار پلکانی ماسوله، پشت‌بام یک خانه، حیاط خانه بعدی می‌شود و محوطه جلوی خانه‌ها و پشت‌بام‌ها به‌عنوان پیاده‌رو استفاده می‌شود. در ایران، روستای اورامانات کردستان نیز دارای معماری پلکانی است.[۱۵]

خانه‌های ماسوله دو طبقه دارند و شرایط مناسبی را برای زندگی در فصول مختلف سال فراهم کرده‌اند.[۱۶] در قسمت زمستانی خانه‌ها (سومه)، کوره‌ای در مرکز و به‌منظور آشپزی و تأمین گرما تعبیه شده است.[۱۷] قسمت تابستانی (پیشخوان)، دارای پنجره‌های چوبی و بالارو است که با شیشه‌های زیبا و رنگارنگ تزیین شده است.[۱۸]

در پشت‌بام خانه نیز اتاقکی به‌نام برج وجود دارد. بام خانه‌ها در ماسوله متمایل به کوه ساخته شده است.[۱۹] رنگ بیشتر خانه‌های ماسوله به رنگ زرد است تا در مه، بهتر دیده شوند. امروزه ساختمان‌های بتونی با سقف‌های آهنی، جایگزین سازه‌های سنگی و چوبی شده است.[۲۰]

بافت ماسوله

ماسوله دارای ۴ محله اصلی به نام‌های «خانه‌بر» (خونَ وَر)، «مسجدبر» (مَزَ وَر)، «کِی سَر» و بازاری با ۴ طبقه است. هر کدام از این چهارمحله به‌طور جداگانه به بازار شهر ارتباط بی‌واسطه دارند.[۲۱] امروزه تعداد واحدهای مسکونی ماسوله، با کوچ نیمی از مردمان محلی، به ۳۵۰ واحد کاهش یافته است.[۲۲]

تولید و فروش صنایع‌دستی، از عوامل ادامه رونق این منطقه است، ۱۲۰ واحد تجاری در بازار ماسوله، ۲ حمام خزینه‌دار و ۴ کاروان‌سرا در این منطقه دیدنی وجود دارد.[۲۳] بافت روستای ماسوله به‌گونه‌ای است که گذرگاه مسکونی، تجاری و تاریخی را برای افراد فراهم کرده است. همچنین وجود امام‌زاده‌های متعدد در این منطقه، پایداری باورهای مذهبی در این منطقه را نشان می‌دهد.[۲۴]

گردشگری ماسوله

منطقه سنتی و تاریخی ماسوله با معماری منحصربه‌فرد در میان کوه‌های مرتفع و جنگل سرسبز، مقصد مناسبی را برای گردشگری و مسافرت فراهم کرده است. در کنار روستای پلکانی ماسوله، وجود آبشارهای رودخان، کوشم، لارچشمه، توریشم، پارک جنگلی ماسوله، ییلاق کوربار ماسوله، قلعه شاه‌معلم، چشمه‌های درمانی علی زاخونی و زمزمه، موزه تاریخی و بازار ماسوله، زیبایی و جذابیت این روستا را بیشتر کرده است.[۲۵]

همچنین کوه‌های مرتفع و جنگل‌هایی با درختانی بلند و پوشش گیاهی متراکم، شرایط مناسبی را برای کوهنوردی فراهم کرده است.[۲۶] آب و هوای معتدل، جنگل‌های مه‌آلود و تلفیق طبیعت و بناهای تاریخی، ماسوله را به یک مقصد گردشگری برتر تبدیل کرده است.[۲۷] بازار ماسوله در لابه‌لای خانه‌های مردمان بومی، در بخش فوقانی این روستا قرار دارد. نمایش صنایع‌دستی مانند ظروف مسی و سفالی، عروسک‌های کاموایی، جوراب‌های پشمی و چموش در کنار خوراکی‌ها و غذاهای محلی مانند: لواشک، رب‌انار، شیرینی محلی گِردَک و میرزا قاسمی؛ نوعی چشم‌انداز زیبا از هنر و فرهنگ مردمان بومی را به‌نمایش می‌گذارد.[۲۸]

از دیگر جاذبه‌های گردشگری ماسوله، موزه مردم‌شناسی است که در ورودی این روستا قرار دارد. این موزه به سه بخش: اسناد و وسایل مربوط به صد سال اخیر منطقه ماسوله، وسایل مربوط به دو قرن اخیر منطقه ماسوله و وسایل ۱۴ قرن اخیر اطراف تقسیم شده است.[۲۹] قدمت تاریخی، شرایط آب و هوایی مساعد، مرمت و نوسازی ساختمان‌ها و بناهای تاریخی ماسوله، در کنار تنوع و رونق تجاری و اقتصادی در این منطقه، ماسوله را به قطب گردشگری در شمال کشور تبدیل کرده است.[۳۰]

وجود امکانات رفاهی و خدمات بوم‌گردی مانند سوئیت‌های اجاره‌ای، رستوران سنتی و بازار در روستای ماسوله، امکان اسکان را برای گردشگران و توریست‌ها در این منطقه فراهم کرده است.[۳۱]

آداب و رسوم ماسوله

مردم ماسوله، مسلمان و شیعه هستند. برگزاری مراسم و آیین‌های مذهبی مانند علم‌بندی در ماه محرم از رسومی است که از گذشته تاکنون در میان مردم تالشی ساکن ماسوله رواج داشته است. در شب هفتم محرم، مراسم تاریخی مذهبی علم‌بندی ماسوله که قدمتی قریب به هشت قرن دارد برگزار می‌شود.[۳۲]

در این مراسم طبق سنت قدیمی، عزادارن بر روی بام‌های خانه‌ها و حیاط مساجد محله‌ها رفته و به سنج‌زدن و شیپوردمیدن می‌پردازند. این کار سبب آگاهی و جمع‌شدن اهالی محله‌ها و عزاداران می‌شود. دسته‌های عزاداری وارد محوطة امام‌زاده و مساجد می‌شوند و علمدارها علم‌های مساجد را که با پارچه‌هایی به رنگ سبز و مشکی آراسته شده‌اند از علمدار قدیمی تحویل می‌گیرند. همچنین در این شب، درب بیشتر منازل برای دادن نذری امام حسین باز است. در خانه‌های ماسوله از عزاداران و عاشقان اهل‌بیت با شیر گرم، چای دارچین و کلوچه‌های محلی پذیرایی می‌شود و گوسفند نذری، قربانی می‌کنند.[۳۳]

پانویس

  1. ↑ معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص91.
  2. ↑ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  3. ↑ .«جاذبه‌های گردشگری بکر و دیدنی ماسوله»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  4. ↑ . رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص3.
  5. ↑ معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص87،
  6. ↑ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  7. ↑ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  8. ↑ «ماسوله»، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  9. ↑ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  10. ↑ دهخدا، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  11. ↑ «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  12. ↑ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  13. ↑ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  14. ↑ «فرهنگ زبان مردم ماسوله»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.
  15. ↑ «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  16. ↑ . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 50.
  17. ↑ رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص3.
  18. ↑ شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 52.
  19. ↑ حسن‌پور رلمر و جمالی، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، 1399ش، ص33.
  20. ↑ رحمتی‌خواه، نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص45.
  21. ↑ . «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  22. ↑ . حسن‌پور رلمر و جمالی، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، 1399ش، ص37.
  23. ↑ . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 55.
  24. ↑ رحمتی‌خواه، «نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص46.
  25. ↑ اسماعیلی و تامپی، «ارزیابی شایستگی فرهنگی راهنمایان تور از دیدگاه گردشگران داخلی (مطالعه تطبیقی تورهای گروهی ماسوله و ابیانه»، 1400ش، ص36.
  26. ↑ . شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 49.
  27. ↑ «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  28. ↑ رحمتی‌خواه، «نقش فضای کالبدی(معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، 1397ش، ص43.
  29. ↑ معصومی اشکوری، طرح جامع توسعه استان گیلان، 1376ش، ج4، ص90،
  30. ↑ . «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: 17 تیر 1401ش.
  31. ↑ رنجبر و سرور، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، 1386ش، ص7.
  32. ↑ شربتیان، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، 1397ش، ص 51.
  33. ↑ «عزاداری دهه اول محرم ماسوله ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری ایرنا، تاریخ بازدید: 21 تیر 1401ش.

منابع

  • «آشنایی با شهر ماسوله»، وب‌سایت مگیران، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
  • اسماعیلی، سعیده و تامپی، هومان، «ارزیابی شایستگی فرهنگی راهنمایان تور از دیدگاه گردشگران داخلی (مطالعه تطبیقی تورهای گروهی ماسوله و ابیانه»، مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی، شماره ۵، ۱۴۰۰ش.
  • «جاذبه‌های گردشگری بکر و دیدنی ماسوله»، وب‌سایت نمناک، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
  • حسن‌پور رلمر، سعید و جمالی، سیروس، «قیاس تزئینات گره‌چینی در ساختار بصری پنجره‌های بازشو دو روستای تاریخی ماسوله و ابیانه»، مطالعات تطبیقی هنر، شماره ۱۹، ۱۳۹۹ش.
  • دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وب‌سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
  • رحمتی‌خواه، میثم، «نقش فضای کالبدی (معماری) ماسوله در توسعه گردشگری»، مطالعات جغرافیا، عمران و مدیریت شهری، شماره ۴، ۱۳۹۷ش.
  • رنجبر، محسن و سرور، رحیم، «ماسوله تجلی کالبدی هماهنگی و همسازی انسان با طبیعت»، مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا، ۱۳۸۶ش.
  • «روستای ماسوله»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
  • شربتیان، یعقوب، «بررسی اقلیم، معماری و فرهنگ ماسوله با رویکرد معماری بومی از منظر انسان‌شناسی شهری»، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، شماره ۳۹، ۱۳۹۷ش.
  • «عزاداری دهه اول محرم ماسوله ثبت ملی شد»، وب‌سایت خبرگزاری ایرنا، تاریخ درج مطلب: ۲۴ شهریور ۱۳۹۷ش.
  • «فرهنگ زبان مردم ماسوله»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۱ش.
  • «ماسوله»، وب‌سایت مجله گردشگری رستاک، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
  • «ماسوله گیلان، سمبل روستاهای پلکانی ایران»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ بازدید: ۱۷ تیر ۱۴۰۱ش.
  • معصومی اشکوری، سیدحسن، طرح جامع توسعه استان گیلان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزیف همایش منطقه‌ای راهکارهای توسعه از دیدگاه جغرافیا، ۱۳۷۶ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:ماسوله&oldid=28459»