پیشنویس:شامنگشت: تفاوت میان نسخهها
حذف ردهها |
زهرا غلامی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''شامُنگَشت'''</big>؛ نام کوه و زیارتگاهی در شهرستان ایذه استان خوزستان | <big>'''شامُنگَشت'''</big>؛ نام کوه و زیارتگاهی در شهرستان ایذه استان خوزستان. | ||
'''شامنگشت''' نام یک کوه و زیارتگاهی مشهور در منطقۀ بختیاری، استان خوزستان است که در محدودۀ مالامیر و شهرستان ایذه قرار دارد. این منطقه بهخاطر وجود امامزاده عبدالله که به «شاه منگشت» نیز معروف است، از جاذبههای زیارتی و گردشگری مهم محسوب میشود. علاوه بر اهمیت مذهبی، منطقه شامنگشت از منظر طبیعی نیز دارای ارزش است، چرا که بخشی از منطقه حفاظت شده منگشت و شالو است. | |||
== معرفی شامنگشت == | |||
شامنگشت نام کوهی است که در ۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان ایذه قرار دارد.<ref>خسروی، فرهنگ بختیاری، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۶-۱۲۷.</ref> این کوه از شرق دریاچۀ آب بوندان آغاز و تا حوالی روستای روریش به طول حدود ۸۰ کیلومتر و عرض بین ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر امتداد یافته و منطقهای به وسعت حدود ۱۸۵۰ کیلومتر مربع را پوشش میدهد. بلندترین قلۀ این کوه ۳۶۱۳ متر ارتفاع دارد. این قله از شمال به جنوب امتداد یافته و شهر ایذه را از کهگیلویه و بویراحمد جدا میکند و در دامنۀ آن رودخانۀ خِرسان جاری است. کوه غاران یا در اصطلاح محلی قارون در امتداد این قله قرار دارد.<ref>ساکی، حاشیه بر سفرنامۀ ویلسن، ۱۳۹۴ش، ص۹۷، حاشیه ۷۲.</ref> از کوه منگشت آب زرد جاری میشود.<ref>لایارد، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۱-۱۲۲.</ref> این کوه مانند دیواری ییلاق و قشلاق بختیاری را از یکدیگر جدا کرده و در تمام فصول سال پوشیده از برف است. جلوههای زیبای این منطقه صحنههای دلنشینی را برای گردشگران فراهم کرده است.<ref>سعیدیان، دائرةالمعارف سرزمین و مردم ایران، ۱۳۶۰ش، ص۱۱۰۶.</ref> | |||
این منطقه بهخاطر وجود امامزاده عبدالله که به «شاه منگشت» معروف است، یکی از مهمترین مراکز زیارتی و گردشگری محسوب میشود. امامزاده عبدالله از نوادگان امام سجاد است. روایتها حکایت دارند که وی در دوران حکومت متوکل عباسی یا معتمد عباسی (حدود سالهای ۲۵۰ تا ۲۸۰ هجری قمری) برای تبلیغ دین اسلام به این منطقه آمده بود. در آن زمان بهدلیل تعقیب و دستگیری توسط حکومت، وی مجبور به گریز و پنهان شدن در کوههای منگشت شد و سرانجام به شهادت رسید. پیکر وی در نزدیکی کوه منگشت و سر او در شهر شوشتر به خاک سپرده شده است.امامزاده شامنگشت صاحب کرامات است. عشایر و مردمان این منطقه به زیارت امامزاده میروند.<ref>خسروی، فرهنگ بختیاری، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۷.</ref> | |||
بازسازی و توسعۀ بنای امامزاده در سالهای اخیر باعث شده است که بنا با گنبد دوپوش و تزئینات اسلامی زیبایی چون کاشیکاری و گچبری مزین شود و امکانات رفاهی برای زائران فراهم شود. این مکان برای زائران و علاقهمندان به تاریخ و طبیعت بسیار جذاب است. | |||
==پوشش گیاهی و جانوری== | ==پوشش گیاهی و جانوری== | ||
در این منطقه انواع گیاهان وحشی و دارویی و حیوانات وحشی مانند خرس، پلنگ و یوزپلنگ و انواع پرندگان مانند کبک، دراج و تیهو و چهارپایانی مانند آهو وجود دارند.<ref>سردار اسعد بختیاری، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۸۳.</ref> بلوط ایرانی از درختهای شاخص این منطقه است.<ref>[https://www.tishineh.com/touritem/995/1%E2%80%8F «منطقه حفاظتشده شالو و منگشت»، سایت تیشینه.]</ref> | پوشش گیاهی منطقه شامنگشت غالباً از جنگلهای بلوط ایرانی تشکیل شده که مهمترین و گستردهترین گونه در این منطقه است. این جنگلها نقش مهمی در حفظ خاک، تنظیم آب و هوا و تأمین زیستگاههای متنوع برای گونههای جانوری دارند. در کنار بلوط، گونههای دیگری مانند بنه (پستۀ وحشی)، زالزالک، بادام وحشی، کیکم، گلابی وحشی و ارس نیز مشاهده میشوند. همچنین گیاهان علفی و بوتهای متنوعی از جمله گون، کتیرا، چویل، جاشیر، کلوس، مورد معطر، آویشن و پونه در این منطقه رشد میکنند که برخی گونهها بهدلیل برداشتهای بیرویه در معرض کاهش هستند. | ||
از نظر جانوری، منطقه شامنگشت زیستگاه گونههای مختلفی مانند پلنگ، خرس قهوهای و سنجاب ایرانی است. این تنوع جانوری به دلیل حفظ و وجود پوشش جنگلی و شرایط زیستگاهی مناسب است که منطقه را به یکی از زیستگاههای مهم استان خوزستان تبدیل کرده است.در این منطقه انواع گیاهان وحشی و دارویی و حیوانات وحشی مانند خرس، پلنگ و یوزپلنگ و انواع پرندگان مانند کبک، دراج و تیهو و چهارپایانی مانند آهو وجود دارند.<ref>سردار اسعد بختیاری، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۸۳.</ref> بلوط ایرانی از درختهای شاخص این منطقه است.<ref>[https://www.tishineh.com/touritem/995/1%E2%80%8F «منطقه حفاظتشده شالو و منگشت»، سایت تیشینه.]</ref> | |||
==اهمیت باستانشناسی این منطقه== | ==اهمیت باستانشناسی این منطقه== | ||
در این منطقه بقعهای میان بارانکِرد و قلعه تُل (مناطقی در شمال استان خوزستان) واقع شده که به خنگسوار معروف است. برخی منابع بیان کردهاند که این مکان زیارتگاهی کهن مربوط به مهر یا میترا ( از ایزدان یا فرشتگان آیین مزدیسنا) بوده است.<ref>سردار اسعد بختیاری، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۶۶؛ کیانفر، حاشیه بر تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۶۶، حاشیه ۱. </ref> | در این منطقه بقعهای میان بارانکِرد و قلعه تُل (مناطقی در شمال استان خوزستان) واقع شده که به خنگسوار معروف است. برخی منابع بیان کردهاند که این مکان زیارتگاهی کهن مربوط به مهر یا میترا ( از ایزدان یا فرشتگان آیین مزدیسنا) بوده است.<ref>سردار اسعد بختیاری، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۶۶؛ کیانفر، حاشیه بر تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۶۶، حاشیه ۱. </ref> | ||
==شامنگشت در ادبیات عامه== | ==شامنگشت در ادبیات عامه== | ||
مردم بختیاری در ادبیات شفاهی خود از منگشت و شامنگشت نیز استفاده میکنند. آنها به یکدیگر دعاهایی مانند شامنگشت نگهدارت باد، شامنگشت بزرگت کند و شامنگشت حافظ تو باد استفاده میکنند. آنها برای نفرین نیز میگویند: شامنگشت تورا زنده نگذارد، شامنگشت نگذارد از این بزرگتر شوی یا کوهمرگ شامنگشت تو را بکشد. مردم این منطقه برای سوگندخوردن نیز از نام امامزاده استفاده میکنند.<ref>حاجتپور، زیارتگاههای منطقۀ بختیاری، ۱۳۹۰ش، ص۲۲.</ref> | مردم بختیاری در ادبیات شفاهی خود از منگشت و شامنگشت نیز استفاده میکنند. آنها به یکدیگر دعاهایی مانند شامنگشت نگهدارت باد، شامنگشت بزرگت کند و شامنگشت حافظ تو باد استفاده میکنند. آنها برای نفرین نیز میگویند: شامنگشت تورا زنده نگذارد، شامنگشت نگذارد از این بزرگتر شوی یا کوهمرگ شامنگشت تو را بکشد. مردم این منطقه برای سوگندخوردن نیز از نام امامزاده استفاده میکنند.<ref>حاجتپور، زیارتگاههای منطقۀ بختیاری، ۱۳۹۰ش، ص۲۲.</ref> مردمان بختیاری در نامگذاری و نام خانوادگی از منگشت و شامنگشت استفاده میکنند. نام این منطقه در شعر و موسیقی قوم بختیاری نیز تجلی دارد.<ref>خسروی، عروس دالانکوه، ۱۳۷۹ش، ص۲۴۲؛ احمدی، کرصیاد (آداب، فرهنگ و اشعار صیادان بختیاری)، ۱۳۹۲ش، ص۷۸؛ شوشتری، فردوس (در تاریخ شوشتر و برخی از مشاهیر آن)، ۱۳۷۸ش، ص۷۲و۱۵۹.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* احمدی، جانمراد، کرصیاد (آداب، فرهنگ و اشعار صیادان بختیاری)، اصفهان، دارخوین، چ۱، ۱۳۹۲ش. | *احمدی، جانمراد، کرصیاد (آداب، فرهنگ و اشعار صیادان بختیاری)، اصفهان، دارخوین، چ۱، ۱۳۹۲ش. | ||
* امام شوشتری، محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران، امیرکبیر، ۱۳۳۱ش. | *امام شوشتری، محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران، امیرکبیر، ۱۳۳۱ش. | ||
* جزایری، عبدالله، تذکرۀ شوشتر، بهتحقیق مهدی شرفالدین، اهواز، معتبر، چ۱، ۱۳۸۴ش. | *جزایری، عبدالله، تذکرۀ شوشتر، بهتحقیق مهدی شرفالدین، اهواز، معتبر، چ۱، ۱۳۸۴ش. | ||
* حاجتپور، موسى، زیارتگاههای منطقۀ بختیاری، اهواز، معتبر، چ۱، ۱۳۹۰ش. | *حاجتپور، موسى، زیارتگاههای منطقۀ بختیاری، اهواز، معتبر، چ۱، ۱۳۹۰ش. | ||
* خسروی، عبدالعلی، فرهنگ بختیاری، تهـران، فرهنگسرا، ۱۳۶۸ش. | *خسروی، عبدالعلی، فرهنگ بختیاری، تهـران، فرهنگسرا، ۱۳۶۸ش. | ||
* خسروی، عبدالعلی، عروس دالانکوه، اصفهان، شهسواری، ۱۳۷۹ش. | *خسروی، عبدالعلی، عروس دالانکوه، اصفهان، شهسواری، ۱۳۷۹ش. | ||
* ساکی، علیمحمد، حاشیه بر سفرنامۀ ویلسن، بهترجمۀ همو، خرمآباد، شاپورخواست، چ۱، ۱۳۹۴ش. | *ساکی، علیمحمد، حاشیه بر سفرنامۀ ویلسن، بهترجمۀ همو، خرمآباد، شاپورخواست، چ۱، ۱۳۹۴ش. | ||
* سردار اسعد بختیاری، علیقلی بن حسینقلی و سپهر، عبدالحسین، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، بهتحقیق جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، چ۳، ۱۳۷۶ش. | *سردار اسعد بختیاری، علیقلی بن حسینقلی و سپهر، عبدالحسین، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، بهتحقیق جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، چ۳، ۱۳۷۶ش. | ||
* سعیدیان، عبدالحسین، دائرهالمعارف سرزمین و مردم ایران، تهران، مجله علم و زندگی، ۱۳۶۰ش. | *سعیدیان، عبدالحسین، دائرهالمعارف سرزمین و مردم ایران، تهران، مجله علم و زندگی، ۱۳۶۰ش. | ||
* شوشتری، علاءالملک، فردوس (در تاریخ شوشتر و برخی از مشاهیر آن)، بهتحقیق جلالالدین محدث ارموی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چ۲، ۱۳۷۸ش. | *شوشتری، علاءالملک، فردوس (در تاریخ شوشتر و برخی از مشاهیر آن)، بهتحقیق جلالالدین محدث ارموی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چ۲، ۱۳۷۸ش. | ||
* شوشتری، نورالله، مجالس المؤمنین، بهتحقیق ابراهیم عربپور و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چ۱، ۱۳۹۲ش. | *شوشتری، نورالله، مجالس المؤمنین، بهتحقیق ابراهیم عربپور و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چ۱، ۱۳۹۲ش. | ||
* علیزادۀ گلسفیدی، مصطفى، تشیع در بختیاری، اصفهان، سرو چمن، چ۱، ۱۳۸۸ش. | *علیزادۀ گلسفیدی، مصطفى، تشیع در بختیاری، اصفهان، سرو چمن، چ۱، ۱۳۸۸ش. | ||
* کیانفر، جمشید، حاشیه بر تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، بهتحقیق جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، چ۳، ۱۳۷۶ش. | *کیانفر، جمشید، حاشیه بر تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، بهتحقیق جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، چ۳، ۱۳۷۶ش. | ||
* لایارد، ا. ه .، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، بهترجمۀ مهراب امیری، تهران، مهراب امیری، چ۱، ۱۳۷۱ش. | *لایارد، ا. ه .، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، بهترجمۀ مهراب امیری، تهران، مهراب امیری، چ۱، ۱۳۷۱ش. | ||
* «منطقه حفاظتشده شالو و منگشت»، سایت تیشینه، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۱ش. | *«منطقه حفاظتشده شالو و منگشت»، سایت تیشینه، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۱ش. | ||
نسخهٔ ۴ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۲:۴۸
شامُنگَشت؛ نام کوه و زیارتگاهی در شهرستان ایذه استان خوزستان.
شامنگشت نام یک کوه و زیارتگاهی مشهور در منطقۀ بختیاری، استان خوزستان است که در محدودۀ مالامیر و شهرستان ایذه قرار دارد. این منطقه بهخاطر وجود امامزاده عبدالله که به «شاه منگشت» نیز معروف است، از جاذبههای زیارتی و گردشگری مهم محسوب میشود. علاوه بر اهمیت مذهبی، منطقه شامنگشت از منظر طبیعی نیز دارای ارزش است، چرا که بخشی از منطقه حفاظت شده منگشت و شالو است.
معرفی شامنگشت
شامنگشت نام کوهی است که در ۴۰ کیلومتری جنوب شهرستان ایذه قرار دارد.[۱] این کوه از شرق دریاچۀ آب بوندان آغاز و تا حوالی روستای روریش به طول حدود ۸۰ کیلومتر و عرض بین ۲۰ تا ۲۵ کیلومتر امتداد یافته و منطقهای به وسعت حدود ۱۸۵۰ کیلومتر مربع را پوشش میدهد. بلندترین قلۀ این کوه ۳۶۱۳ متر ارتفاع دارد. این قله از شمال به جنوب امتداد یافته و شهر ایذه را از کهگیلویه و بویراحمد جدا میکند و در دامنۀ آن رودخانۀ خِرسان جاری است. کوه غاران یا در اصطلاح محلی قارون در امتداد این قله قرار دارد.[۲] از کوه منگشت آب زرد جاری میشود.[۳] این کوه مانند دیواری ییلاق و قشلاق بختیاری را از یکدیگر جدا کرده و در تمام فصول سال پوشیده از برف است. جلوههای زیبای این منطقه صحنههای دلنشینی را برای گردشگران فراهم کرده است.[۴]
این منطقه بهخاطر وجود امامزاده عبدالله که به «شاه منگشت» معروف است، یکی از مهمترین مراکز زیارتی و گردشگری محسوب میشود. امامزاده عبدالله از نوادگان امام سجاد است. روایتها حکایت دارند که وی در دوران حکومت متوکل عباسی یا معتمد عباسی (حدود سالهای ۲۵۰ تا ۲۸۰ هجری قمری) برای تبلیغ دین اسلام به این منطقه آمده بود. در آن زمان بهدلیل تعقیب و دستگیری توسط حکومت، وی مجبور به گریز و پنهان شدن در کوههای منگشت شد و سرانجام به شهادت رسید. پیکر وی در نزدیکی کوه منگشت و سر او در شهر شوشتر به خاک سپرده شده است.امامزاده شامنگشت صاحب کرامات است. عشایر و مردمان این منطقه به زیارت امامزاده میروند.[۵]
بازسازی و توسعۀ بنای امامزاده در سالهای اخیر باعث شده است که بنا با گنبد دوپوش و تزئینات اسلامی زیبایی چون کاشیکاری و گچبری مزین شود و امکانات رفاهی برای زائران فراهم شود. این مکان برای زائران و علاقهمندان به تاریخ و طبیعت بسیار جذاب است.
پوشش گیاهی و جانوری
پوشش گیاهی منطقه شامنگشت غالباً از جنگلهای بلوط ایرانی تشکیل شده که مهمترین و گستردهترین گونه در این منطقه است. این جنگلها نقش مهمی در حفظ خاک، تنظیم آب و هوا و تأمین زیستگاههای متنوع برای گونههای جانوری دارند. در کنار بلوط، گونههای دیگری مانند بنه (پستۀ وحشی)، زالزالک، بادام وحشی، کیکم، گلابی وحشی و ارس نیز مشاهده میشوند. همچنین گیاهان علفی و بوتهای متنوعی از جمله گون، کتیرا، چویل، جاشیر، کلوس، مورد معطر، آویشن و پونه در این منطقه رشد میکنند که برخی گونهها بهدلیل برداشتهای بیرویه در معرض کاهش هستند.
از نظر جانوری، منطقه شامنگشت زیستگاه گونههای مختلفی مانند پلنگ، خرس قهوهای و سنجاب ایرانی است. این تنوع جانوری به دلیل حفظ و وجود پوشش جنگلی و شرایط زیستگاهی مناسب است که منطقه را به یکی از زیستگاههای مهم استان خوزستان تبدیل کرده است.در این منطقه انواع گیاهان وحشی و دارویی و حیوانات وحشی مانند خرس، پلنگ و یوزپلنگ و انواع پرندگان مانند کبک، دراج و تیهو و چهارپایانی مانند آهو وجود دارند.[۶] بلوط ایرانی از درختهای شاخص این منطقه است.[۷]
اهمیت باستانشناسی این منطقه
در این منطقه بقعهای میان بارانکِرد و قلعه تُل (مناطقی در شمال استان خوزستان) واقع شده که به خنگسوار معروف است. برخی منابع بیان کردهاند که این مکان زیارتگاهی کهن مربوط به مهر یا میترا ( از ایزدان یا فرشتگان آیین مزدیسنا) بوده است.[۸]
شامنگشت در ادبیات عامه
مردم بختیاری در ادبیات شفاهی خود از منگشت و شامنگشت نیز استفاده میکنند. آنها به یکدیگر دعاهایی مانند شامنگشت نگهدارت باد، شامنگشت بزرگت کند و شامنگشت حافظ تو باد استفاده میکنند. آنها برای نفرین نیز میگویند: شامنگشت تورا زنده نگذارد، شامنگشت نگذارد از این بزرگتر شوی یا کوهمرگ شامنگشت تو را بکشد. مردم این منطقه برای سوگندخوردن نیز از نام امامزاده استفاده میکنند.[۹] مردمان بختیاری در نامگذاری و نام خانوادگی از منگشت و شامنگشت استفاده میکنند. نام این منطقه در شعر و موسیقی قوم بختیاری نیز تجلی دارد.[۱۰]
پانویس
- ↑ خسروی، فرهنگ بختیاری، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۶-۱۲۷.
- ↑ ساکی، حاشیه بر سفرنامۀ ویلسن، ۱۳۹۴ش، ص۹۷، حاشیه ۷۲.
- ↑ لایارد، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، ۱۳۷۱ش، ص۱۲۱-۱۲۲.
- ↑ سعیدیان، دائرةالمعارف سرزمین و مردم ایران، ۱۳۶۰ش، ص۱۱۰۶.
- ↑ خسروی، فرهنگ بختیاری، ۱۳۶۸ش، ص۱۲۷.
- ↑ سردار اسعد بختیاری، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۸۳.
- ↑ «منطقه حفاظتشده شالو و منگشت»، سایت تیشینه.
- ↑ سردار اسعد بختیاری، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۶۶؛ کیانفر، حاشیه بر تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، ۱۳۷۶ش، ص۶۶، حاشیه ۱.
- ↑ حاجتپور، زیارتگاههای منطقۀ بختیاری، ۱۳۹۰ش، ص۲۲.
- ↑ خسروی، عروس دالانکوه، ۱۳۷۹ش، ص۲۴۲؛ احمدی، کرصیاد (آداب، فرهنگ و اشعار صیادان بختیاری)، ۱۳۹۲ش، ص۷۸؛ شوشتری، فردوس (در تاریخ شوشتر و برخی از مشاهیر آن)، ۱۳۷۸ش، ص۷۲و۱۵۹.
منابع
- احمدی، جانمراد، کرصیاد (آداب، فرهنگ و اشعار صیادان بختیاری)، اصفهان، دارخوین، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- امام شوشتری، محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران، امیرکبیر، ۱۳۳۱ش.
- جزایری، عبدالله، تذکرۀ شوشتر، بهتحقیق مهدی شرفالدین، اهواز، معتبر، چ۱، ۱۳۸۴ش.
- حاجتپور، موسى، زیارتگاههای منطقۀ بختیاری، اهواز، معتبر، چ۱، ۱۳۹۰ش.
- خسروی، عبدالعلی، فرهنگ بختیاری، تهـران، فرهنگسرا، ۱۳۶۸ش.
- خسروی، عبدالعلی، عروس دالانکوه، اصفهان، شهسواری، ۱۳۷۹ش.
- ساکی، علیمحمد، حاشیه بر سفرنامۀ ویلسن، بهترجمۀ همو، خرمآباد، شاپورخواست، چ۱، ۱۳۹۴ش.
- سردار اسعد بختیاری، علیقلی بن حسینقلی و سپهر، عبدالحسین، تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، بهتحقیق جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، چ۳، ۱۳۷۶ش.
- سعیدیان، عبدالحسین، دائرهالمعارف سرزمین و مردم ایران، تهران، مجله علم و زندگی، ۱۳۶۰ش.
- شوشتری، علاءالملک، فردوس (در تاریخ شوشتر و برخی از مشاهیر آن)، بهتحقیق جلالالدین محدث ارموی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چ۲، ۱۳۷۸ش.
- شوشتری، نورالله، مجالس المؤمنین، بهتحقیق ابراهیم عربپور و دیگران، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- علیزادۀ گلسفیدی، مصطفى، تشیع در بختیاری، اصفهان، سرو چمن، چ۱، ۱۳۸۸ش.
- کیانفر، جمشید، حاشیه بر تاریخ بختیاری خلاصة الأعصار في تاريخ البختيار، بهتحقیق جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، چ۳، ۱۳۷۶ش.
- لایارد، ا. ه .، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، بهترجمۀ مهراب امیری، تهران، مهراب امیری، چ۱، ۱۳۷۱ش.
- «منطقه حفاظتشده شالو و منگشت»، سایت تیشینه، تاریخ بازدید: ۱۸ تیر ۱۴۰۱ش.