پیشنویس:اردستان: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) ابرابزار |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
شهرستان اردستان، با مساحت ۱۱۵۹۱ کیلومترمربع، در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال شرق شهر اصفهان و در جنوب کویر نمک واقع شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | شهرستان اردستان، با مساحت ۱۱۵۹۱ کیلومترمربع، در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال شرق شهر اصفهان و در جنوب کویر نمک واقع شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
==همسایگان اردستان== | == همسایگان اردستان == | ||
اردستان از شمال با استان [[سمنان]]، از غرب با شهرستانهای [[کاشان]]، [[نطنز]]، برخوار و میمه، از شرق با شهرستان نائین و از جنوب با شهرستانهای کوهپایه و [[اصفهان]] همجوار است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> | اردستان از شمال با استان [[سمنان]]، از غرب با شهرستانهای [[کاشان]]، [[نطنز]]، برخوار و میمه، از شرق با شهرستان نائین و از جنوب با شهرستانهای کوهپایه و [[اصفهان]] همجوار است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> | ||
== موقعیت | == موقعیت اردستان == | ||
این شهرستان در مسیر جاده ترانزیتی [[تهران]]-[[بندر عباس]] قرار دارد و حمل و نقل جادهای کشور در مسیر شمال به جنوب از تهران تا [[یزد]]، [[کرمان]]، [[زاهدان]] و بندر عباس را به هم وصل میکند. همچنین، عبور خط قطار تهران-بندرعباس در ۲۰ کیلومتری شهرستان، بر اهمیت موقعیت آن افزوده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، 15 اسفند 1388ش.]</ref> | این شهرستان در مسیر جاده ترانزیتی [[تهران]]-[[بندر عباس]] قرار دارد و حمل و نقل جادهای کشور در مسیر شمال به جنوب از تهران تا [[یزد]]، [[کرمان]]، [[زاهدان]] و بندر عباس را به هم وصل میکند. همچنین، عبور خط قطار تهران-بندرعباس در ۲۰ کیلومتری شهرستان، بر اهمیت موقعیت آن افزوده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، 15 اسفند 1388ش.]</ref> | ||
== تقسیمات کشوری | == تقسیمات کشوری اردستان == | ||
شهرستان اردستان، مشتمل بر دو بخش مرکزی و زواره؛ سه نقطه شهری به نامهای اردستان، زواره و مهاباد؛ هفت دهستان به نامهای کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی، و ۶۷۵ آبادی است، که از این تعداد ۲۲۷ آبادی دارای سکنه است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> اردستان شامل محلههای فهره، کوشک، بازار، ابالی، اسپریز، مون، راهمیان، کبودان و محال است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | شهرستان اردستان، مشتمل بر دو بخش مرکزی و زواره؛ سه نقطه شهری به نامهای اردستان، زواره و مهاباد؛ هفت دهستان به نامهای کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی، و ۶۷۵ آبادی است، که از این تعداد ۲۲۷ آبادی دارای سکنه است.<ref>[http://ensani.ir/ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.]</ref> اردستان شامل محلههای فهره، کوشک، بازار، ابالی، اسپریز، مون، راهمیان، کبودان و محال است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | ||
== اقلیم | == اقلیم اردستان == | ||
آب و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و حدود دو سوم از مساحت آن را کویر پوشانده است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است و کوههای غیرمنظمی از شعبههای کوه کرکس، از جنوب شهرستان میگذرد.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | آب و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و حدود دو سوم از مساحت آن را کویر پوشانده است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است و کوههای غیرمنظمی از شعبههای کوه کرکس، از جنوب شهرستان میگذرد.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
== زبان و گویش | == زبان و گویش اردستان == | ||
مردم اردستان از نژاد آریایی هستند و زبان مردم این منطقه نیز کمترین تحولات و نفوذ واژگان بیگانه را تجربه کرده است. ریشه زبان مردم این منطقه، فارسی میانه، یعنی زبان رایج در دوره [[اشکانیان]] است که بسیار شبیه به زبان متون [[اوستا]] است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> اردستان در گویش محلی با عنوانهای ارسون، اردستون، اسوم و اسون یاد میشود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | مردم اردستان از نژاد آریایی هستند و زبان مردم این منطقه نیز کمترین تحولات و نفوذ واژگان بیگانه را تجربه کرده است. ریشه زبان مردم این منطقه، فارسی میانه، یعنی زبان رایج در دوره [[اشکانیان]] است که بسیار شبیه به زبان متون [[اوستا]] است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> اردستان در گویش محلی با عنوانهای ارسون، اردستون، اسوم و اسون یاد میشود.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
== آثار باستانی | == آثار باستانی اردستان == | ||
شهرستان اردستان دارای آثار باستانی و جاذبههای گردشگری متنوع است. قناتهای این شهرستان، بیانگر قدمت ۲ هزار سالهٔ این منطقه است. این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری است که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | شهرستان اردستان دارای آثار باستانی و جاذبههای گردشگری متنوع است. قناتهای این شهرستان، بیانگر قدمت ۲ هزار سالهٔ این منطقه است. این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری است که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
===مسجد جامع اردستان=== | === مسجد جامع اردستان === | ||
[[پرونده:مسجد-جامع-اردستان.jpg|300px|thumb|left|مسجد جامع اردستان]] | [[پرونده:مسجد-جامع-اردستان.jpg|300px|thumb|left|مسجد جامع اردستان]] | ||
نخستین مسجد دوطبقه در تاریخ [[اسلام]] و نمونهای منحصر به فرد از مساجد چهار ایوانی ایران است. پیشینهٔ این بنا به دوره [[ساسانیان]] بازمیگردد و در سال ۵۵۳ق به فرمان ابوطاهر حسین بن غالی، توسط استاد محمد اصفهانی به صورت مسجدی چهار ایوانه بازسازی شد. سازههای آن از آجر، گچ، خشت و چوب است، که ویژگی خاص مساجد قبل از [[ایلخانیان]] است. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه حاجحسین نورالدین، آبانبار، کاروانسرا، راسته بازار، میدان تعزیه، حمام و قلعه میان شهر است. این بنا در سال ۱۳۱۰ش در فهرست آثار ملی [[ایران]] به ثبت رسید.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | نخستین مسجد دوطبقه در تاریخ [[اسلام]] و نمونهای منحصر به فرد از مساجد چهار ایوانی ایران است. پیشینهٔ این بنا به دوره [[ساسانیان]] بازمیگردد و در سال ۵۵۳ق به فرمان ابوطاهر حسین بن غالی، توسط استاد محمد اصفهانی به صورت مسجدی چهار ایوانه بازسازی شد. سازههای آن از آجر، گچ، خشت و چوب است، که ویژگی خاص مساجد قبل از [[ایلخانیان]] است. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه حاجحسین نورالدین، آبانبار، کاروانسرا، راسته بازار، میدان تعزیه، حمام و قلعه میان شهر است. این بنا در سال ۱۳۱۰ش در فهرست آثار ملی [[ایران]] به ثبت رسید.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
=== قنات دو طبقه | === قنات دو طبقه اردستان === | ||
این قنات که ۸۰۰ سال پیش احداث شده، تنها قنات دو طبقه جهان است. در هر طبقه از این قنات، آب بهصورت مستقل جریان دارد و هیچیک از آن دو به دیگری نفوذ نمیکند.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | این قنات که ۸۰۰ سال پیش احداث شده، تنها قنات دو طبقه جهان است. در هر طبقه از این قنات، آب بهصورت مستقل جریان دارد و هیچیک از آن دو به دیگری نفوذ نمیکند.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | ||
===مقبره امیر اویس (سنگ سفید)=== | === مقبره امیر اویس (سنگ سفید) === | ||
امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی بود، که در سال ۹۲۰ق کشته شد و در این محل دفن گردی. سنگ قبر عمودی و افقی آن، منحصر به فرد است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی بود، که در سال ۹۲۰ق کشته شد و در این محل دفن گردی. سنگ قبر عمودی و افقی آن، منحصر به فرد است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
===مسجد امام حسن مجتبی=== | === مسجد امام حسن مجتبی === | ||
این مسجد که پیشینه آن به دوره [[سلجوقیان]] و سال ۵۴۷ق بازمیگردد دارای سردری خوشطرح و مزیّن به کتیبههایی با خط کوفی است و در ۱۳۱۵ش بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. | این مسجد که پیشینه آن به دوره [[سلجوقیان]] و سال ۵۴۷ق بازمیگردد دارای سردری خوشطرح و مزیّن به کتیبههایی با خط کوفی است و در ۱۳۱۵ش بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. | ||
===مسجد خسرو=== | === مسجد خسرو === | ||
مسجدی سه طبقه از دوره [[قاجار]] (۱۱۳۵ق) است. این مسجد شامل مجموعهای از آبانبار، شبستان و مهتابی است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | مسجدی سه طبقه از دوره [[قاجار]] (۱۱۳۵ق) است. این مسجد شامل مجموعهای از آبانبار، شبستان و مهتابی است.<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> | ||
=== سایر آثار باستانی | === سایر آثار باستانی اردستان === | ||
در دیگر بخشها و روستاهای این شهرستان نیز، آثار ارزشمندی وجود دارد، از جمله: | در دیگر بخشها و روستاهای این شهرستان نیز، آثار ارزشمندی وجود دارد، از جمله: | ||
*مسجد جامع زواره (نخستین مسجد چهار ایوانی در تاریخ اسلام: ۵۵۱ق)، | * مسجد جامع زواره (نخستین مسجد چهار ایوانی در تاریخ اسلام: ۵۵۱ق)، | ||
*مسجد پامنار یا بنکویه در شهر زواره (دارای منارهای به ارتفاع ۲۲ متر با کتیبهای به خط کوفی: ۴۶۱ق)، | * مسجد پامنار یا بنکویه در شهر زواره (دارای منارهای به ارتفاع ۲۲ متر با کتیبهای به خط کوفی: ۴۶۱ق)، | ||
*کاخ چهلستون در روستای سرهنگآباد (ترکیبی از کاخ چهلستون اصفهان و باغ عفیفآباد فارس، شامل مجموعه کوشک، آسیاب، حمام، قراول خانه، اسطبل، برج دیدهبانی و یخچال منظریه: ۱۲۹۹ق)، | * کاخ چهلستون در روستای سرهنگآباد (ترکیبی از کاخ چهلستون اصفهان و باغ عفیفآباد فارس، شامل مجموعه کوشک، آسیاب، حمام، قراول خانه، اسطبل، برج دیدهبانی و یخچال منظریه: ۱۲۹۹ق)، | ||
*امامزاده سید کمالالدین حسین در روستای شهراب (با گچبریها، نقاشیها، آیینهکاریها و نقاشی پشت شیشه منحصر به فرد در داخل گنبد: ۱۲۹۹ق)، | * امامزاده سید کمالالدین حسین در روستای شهراب (با گچبریها، نقاشیها، آیینهکاریها و نقاشی پشت شیشه منحصر به فرد در داخل گنبد: ۱۲۹۹ق)، | ||
*خانه شهید مدرس در سرابه کچو، که در سال ۱۳۶۵ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | * خانه شهید مدرس در سرابه کچو، که در سال ۱۳۶۵ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
دیگر آثار باستانی این شهرستان عبارتاند<ref>[http://www.chargoshe.ir/ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 15 دی 1398ش؛ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> از: | دیگر آثار باستانی این شهرستان عبارتاند<ref>[http://www.chargoshe.ir/ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 15 دی 1398ش؛ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.]</ref> از: | ||
#قنات روستای توریستی مهرآباد | # قنات روستای توریستی مهرآباد | ||
#آب انبار بزرگ بازار | # آب انبار بزرگ بازار | ||
#مسجد دشت | # مسجد دشت | ||
#حسینیه بزرگ و کوچک زواره | # حسینیه بزرگ و کوچک زواره | ||
#مسجد دربند | # مسجد دربند | ||
#خانه احمد نظام | # خانه احمد نظام | ||
#خانه امیران | # خانه امیران | ||
#خانه ارباب حسین مهابادی | # خانه ارباب حسین مهابادی | ||
#خانه هشت بهشت نیری | # خانه هشت بهشت نیری | ||
#زورخانه زواره | # زورخانه زواره | ||
#مقبره میربهاالدین حیدر زواره | # مقبره میربهاالدین حیدر زواره | ||
#مسجد ملا یعقوب | # مسجد ملا یعقوب | ||
#مجموعه بازار | # مجموعه بازار | ||
#حصار و یخچال زواره | # حصار و یخچال زواره | ||
#خانه هشت بهشت زواره | # خانه هشت بهشت زواره | ||
#برج کبوتر خانه | # برج کبوتر خانه | ||
#کاروانسراهای ظفرقند، بغم، مهاباد و موغار | # کاروانسراهای ظفرقند، بغم، مهاباد و موغار | ||
#کاخ امیرآباد | # کاخ امیرآباد | ||
#یخچال چرمهین | # یخچال چرمهین | ||
#برج محمدآباد | # برج محمدآباد | ||
#آبشار دام دام | # آبشار دام دام | ||
#کارخانه سنگتراشی لاسیب | # کارخانه سنگتراشی لاسیب | ||
#مقبره پیر اویس مهابادی | # مقبره پیر اویس مهابادی | ||
#خانه صدر | # خانه صدر | ||
#آتشکده مهر اردشیر | # آتشکده مهر اردشیر | ||
== مشاهیر | == مشاهیر اردستان == | ||
در شهرستان اردستان مقبره امامزادگان اسماعیل، موسی، قاسم، محسن و ابراهیم و همچنین عرفایی مانند پیر مرتضی، پیر جمالی، پیر سلیمان، پیر صابر، پیرعلی، پیر محمود و پیر اسحاق وجود دارد. اردستان به دلیل حضور عرفای بزرگ عصر [[ایلخانی]] و تیموری در این شهرستان، لقب دارالعرفان به خود گرفته است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | در شهرستان اردستان مقبره امامزادگان اسماعیل، موسی، قاسم، محسن و ابراهیم و همچنین عرفایی مانند پیر مرتضی، پیر جمالی، پیر سلیمان، پیر صابر، پیرعلی، پیر محمود و پیر اسحاق وجود دارد. اردستان به دلیل حضور عرفای بزرگ عصر [[ایلخانی]] و تیموری در این شهرستان، لقب دارالعرفان به خود گرفته است.<ref>[http://www.farsnews.ir/ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
== مذهب در | == مذهب در اردستان == | ||
بیشتر مردم اردستان، [[مسلمان]] و [[شیعه]] دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی بهصورت پراکنده و اندک در این شهرستان سکونت دارند. | بیشتر مردم اردستان، [[مسلمان]] و [[شیعه]] دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی بهصورت پراکنده و اندک در این شهرستان سکونت دارند. | ||
==جمعیت اردستان== | == جمعیت اردستان == | ||
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ش، جمعیت کل شهرستان اردستان ۴۱٬۴۰۵ نفر (۱۲٬۹۳۰ خانوار) است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ش، جمعیت کل شهرستان اردستان ۴۱٬۴۰۵ نفر (۱۲٬۹۳۰ خانوار) است.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
== اقتصاد | == اقتصاد اردستان == | ||
اقتصاد اردستان بر پایه [[کشاورزی]]، باغداری، [[دامپروری]] و صنایع دستی استوار است. وجود کارخانه فولاد و سیمان بر رونق اقتصادی این شهرستان افزوده است. از جمله محصولات کشاورزی این منطقه میتوان به [[جو]]، [[گندم]]، سبزیجات و صیفیجات، [[انار]] و [[بادام]] اشاره کرد.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | اقتصاد اردستان بر پایه [[کشاورزی]]، باغداری، [[دامپروری]] و صنایع دستی استوار است. وجود کارخانه فولاد و سیمان بر رونق اقتصادی این شهرستان افزوده است. از جمله محصولات کشاورزی این منطقه میتوان به [[جو]]، [[گندم]]، سبزیجات و صیفیجات، [[انار]] و [[بادام]] اشاره کرد.<ref>[http://ardestan.isfahan.pnu.ac.ir/portal/home/?856036/درباره-اردستان «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.]</ref> | ||
== سوغات و محصولات سنتی | == سوغات و محصولات سنتی اردستان == | ||
انار، چاغاله بادام، غلات، محصولات لبنی همچون [[ماست]]، [[شیر]]، [[کشک]] و [[کره]]، نان سنتی و سبزیجات محلی، سوغات این شهرستان است. | انار، چاغاله بادام، غلات، محصولات لبنی همچون [[ماست]]، [[شیر]]، [[کشک]] و [[کره]]، نان سنتی و سبزیجات محلی، سوغات این شهرستان است. | ||
==مراکز علمی== | == مراکز علمی == | ||
*مراکز علمی این شهرستان عبارت است<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا].</ref> از: | * مراکز علمی این شهرستان عبارت است<ref>[http://www.chargoshe.ir/ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا].</ref> از: | ||
*دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان | * دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان | ||
*دانشگاه پیام نور مرکز اردستان | * دانشگاه پیام نور مرکز اردستان | ||
*دانشگاه جامع علمی کاربردی مهاباد | * دانشگاه جامع علمی کاربردی مهاباد | ||
*دانشگاه آزاد اسلامی واحد زواره | * دانشگاه آزاد اسلامی واحد زواره | ||
*دانشگاه پیام نور مرکز زواره | * دانشگاه پیام نور مرکز زواره | ||
*حوزه علمیه برادران آیتالله مدرس اردستان | * حوزه علمیه برادران آیتالله مدرس اردستان | ||
*حوزه علمیه خواهران زینب کبری اردستان | * حوزه علمیه خواهران زینب کبری اردستان | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
*ادیبی سده، مهدی و همکاران، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳ش. | * ادیبی سده، مهدی و همکاران، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳ش. | ||
*«اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش. | * «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*سعیدی، عباس و هادیان رسنانی، الهه، «اردستان»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش. | * سعیدی، عباس و هادیان رسنانی، الهه، «اردستان»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش. | ||
*«شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش. | * «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش. | ||
*عباسپور، حمیدرضا، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ش. | * عباسپور، حمیدرضا، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ش. | ||
*مشتاقی اردستانی، مهدی، اردستان در گذر تاریخ، آوای منجی، ۱۳۹۱ش. | * مشتاقی اردستانی، مهدی، اردستان در گذر تاریخ، آوای منجی، ۱۳۹۱ش. | ||
{{اصفهان-افقی}} | {{اصفهان-افقی}} | ||
نسخهٔ ۲۰ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۴:۵۸
اردستان؛ شهرستانی در استان اصفهان
معرفی اردستان
شهرستان اردستان، با مساحت ۱۱۵۹۱ کیلومترمربع، در فاصله ۱۱۸ کیلومتری شمال شرق شهر اصفهان و در جنوب کویر نمک واقع شده است.[۱]
همسایگان اردستان
اردستان از شمال با استان سمنان، از غرب با شهرستانهای کاشان، نطنز، برخوار و میمه، از شرق با شهرستان نائین و از جنوب با شهرستانهای کوهپایه و اصفهان همجوار است.[۲]
موقعیت اردستان
این شهرستان در مسیر جاده ترانزیتی تهران-بندر عباس قرار دارد و حمل و نقل جادهای کشور در مسیر شمال به جنوب از تهران تا یزد، کرمان، زاهدان و بندر عباس را به هم وصل میکند. همچنین، عبور خط قطار تهران-بندرعباس در ۲۰ کیلومتری شهرستان، بر اهمیت موقعیت آن افزوده است.[۳]
تقسیمات کشوری اردستان
شهرستان اردستان، مشتمل بر دو بخش مرکزی و زواره؛ سه نقطه شهری به نامهای اردستان، زواره و مهاباد؛ هفت دهستان به نامهای کچو، علیا، گرمسیر، همبرات، برزاوند، ریگستان و سفلی، و ۶۷۵ آبادی است، که از این تعداد ۲۲۷ آبادی دارای سکنه است.[۴] اردستان شامل محلههای فهره، کوشک، بازار، ابالی، اسپریز، مون، راهمیان، کبودان و محال است.[۵]
اقلیم اردستان
آب و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و حدود دو سوم از مساحت آن را کویر پوشانده است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است و کوههای غیرمنظمی از شعبههای کوه کرکس، از جنوب شهرستان میگذرد.[۶]
زبان و گویش اردستان
مردم اردستان از نژاد آریایی هستند و زبان مردم این منطقه نیز کمترین تحولات و نفوذ واژگان بیگانه را تجربه کرده است. ریشه زبان مردم این منطقه، فارسی میانه، یعنی زبان رایج در دوره اشکانیان است که بسیار شبیه به زبان متون اوستا است.[۷] اردستان در گویش محلی با عنوانهای ارسون، اردستون، اسوم و اسون یاد میشود.[۸]
آثار باستانی اردستان
شهرستان اردستان دارای آثار باستانی و جاذبههای گردشگری متنوع است. قناتهای این شهرستان، بیانگر قدمت ۲ هزار سالهٔ این منطقه است. این شهرستان دارای ۴۰۰۰ اثر تاریخی و جاذبه گردشگری است که ۳۹ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.[۹]
مسجد جامع اردستان
نخستین مسجد دوطبقه در تاریخ اسلام و نمونهای منحصر به فرد از مساجد چهار ایوانی ایران است. پیشینهٔ این بنا به دوره ساسانیان بازمیگردد و در سال ۵۵۳ق به فرمان ابوطاهر حسین بن غالی، توسط استاد محمد اصفهانی به صورت مسجدی چهار ایوانه بازسازی شد. سازههای آن از آجر، گچ، خشت و چوب است، که ویژگی خاص مساجد قبل از ایلخانیان است. این مجموعه شامل مسجد، مدرسه حاجحسین نورالدین، آبانبار، کاروانسرا، راسته بازار، میدان تعزیه، حمام و قلعه میان شهر است. این بنا در سال ۱۳۱۰ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.[۱۰]
قنات دو طبقه اردستان
این قنات که ۸۰۰ سال پیش احداث شده، تنها قنات دو طبقه جهان است. در هر طبقه از این قنات، آب بهصورت مستقل جریان دارد و هیچیک از آن دو به دیگری نفوذ نمیکند.[۱۱]
مقبره امیر اویس (سنگ سفید)
امیر اویس از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی بود، که در سال ۹۲۰ق کشته شد و در این محل دفن گردی. سنگ قبر عمودی و افقی آن، منحصر به فرد است.[۱۲]
مسجد امام حسن مجتبی
این مسجد که پیشینه آن به دوره سلجوقیان و سال ۵۴۷ق بازمیگردد دارای سردری خوشطرح و مزیّن به کتیبههایی با خط کوفی است و در ۱۳۱۵ش بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد خسرو
مسجدی سه طبقه از دوره قاجار (۱۱۳۵ق) است. این مسجد شامل مجموعهای از آبانبار، شبستان و مهتابی است.[۱۳]
سایر آثار باستانی اردستان
در دیگر بخشها و روستاهای این شهرستان نیز، آثار ارزشمندی وجود دارد، از جمله:
- مسجد جامع زواره (نخستین مسجد چهار ایوانی در تاریخ اسلام: ۵۵۱ق)،
- مسجد پامنار یا بنکویه در شهر زواره (دارای منارهای به ارتفاع ۲۲ متر با کتیبهای به خط کوفی: ۴۶۱ق)،
- کاخ چهلستون در روستای سرهنگآباد (ترکیبی از کاخ چهلستون اصفهان و باغ عفیفآباد فارس، شامل مجموعه کوشک، آسیاب، حمام، قراول خانه، اسطبل، برج دیدهبانی و یخچال منظریه: ۱۲۹۹ق)،
- امامزاده سید کمالالدین حسین در روستای شهراب (با گچبریها، نقاشیها، آیینهکاریها و نقاشی پشت شیشه منحصر به فرد در داخل گنبد: ۱۲۹۹ق)،
- خانه شهید مدرس در سرابه کچو، که در سال ۱۳۶۵ش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱۴]
دیگر آثار باستانی این شهرستان عبارتاند[۱۵] از:
- قنات روستای توریستی مهرآباد
- آب انبار بزرگ بازار
- مسجد دشت
- حسینیه بزرگ و کوچک زواره
- مسجد دربند
- خانه احمد نظام
- خانه امیران
- خانه ارباب حسین مهابادی
- خانه هشت بهشت نیری
- زورخانه زواره
- مقبره میربهاالدین حیدر زواره
- مسجد ملا یعقوب
- مجموعه بازار
- حصار و یخچال زواره
- خانه هشت بهشت زواره
- برج کبوتر خانه
- کاروانسراهای ظفرقند، بغم، مهاباد و موغار
- کاخ امیرآباد
- یخچال چرمهین
- برج محمدآباد
- آبشار دام دام
- کارخانه سنگتراشی لاسیب
- مقبره پیر اویس مهابادی
- خانه صدر
- آتشکده مهر اردشیر
مشاهیر اردستان
در شهرستان اردستان مقبره امامزادگان اسماعیل، موسی، قاسم، محسن و ابراهیم و همچنین عرفایی مانند پیر مرتضی، پیر جمالی، پیر سلیمان، پیر صابر، پیرعلی، پیر محمود و پیر اسحاق وجود دارد. اردستان به دلیل حضور عرفای بزرگ عصر ایلخانی و تیموری در این شهرستان، لقب دارالعرفان به خود گرفته است.[۱۶]
مذهب در اردستان
بیشتر مردم اردستان، مسلمان و شیعه دوازده امامی هستند. اقلیتهای مذهبی بهصورت پراکنده و اندک در این شهرستان سکونت دارند.
جمعیت اردستان
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ش، جمعیت کل شهرستان اردستان ۴۱٬۴۰۵ نفر (۱۲٬۹۳۰ خانوار) است.[۱۷]
اقتصاد اردستان
اقتصاد اردستان بر پایه کشاورزی، باغداری، دامپروری و صنایع دستی استوار است. وجود کارخانه فولاد و سیمان بر رونق اقتصادی این شهرستان افزوده است. از جمله محصولات کشاورزی این منطقه میتوان به جو، گندم، سبزیجات و صیفیجات، انار و بادام اشاره کرد.[۱۸]
سوغات و محصولات سنتی اردستان
انار، چاغاله بادام، غلات، محصولات لبنی همچون ماست، شیر، کشک و کره، نان سنتی و سبزیجات محلی، سوغات این شهرستان است.
مراکز علمی
- مراکز علمی این شهرستان عبارت است[۱۹] از:
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردستان
- دانشگاه پیام نور مرکز اردستان
- دانشگاه جامع علمی کاربردی مهاباد
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد زواره
- دانشگاه پیام نور مرکز زواره
- حوزه علمیه برادران آیتالله مدرس اردستان
- حوزه علمیه خواهران زینب کبری اردستان
پانویس
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، 15 اسفند 1388ش.
- ↑ ادیبی سده، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، پاییز 1393ش، ص8.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ سعیدی و هادیان رسنانی، «اردستان»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، 15 دی 1398ش؛ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
- ↑ عباسپور، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان.
- ↑ «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا.
منابع
- ادیبی سده، مهدی و همکاران، «بررسی شاخصهای کیفیت زندگی در نواحی روستایی؛ مطالعه موردی دهستانهای بخش مرکزی شهرستان اردستان، استان اصفهان»، مطالعات و پژوهشهای شهری منطقهای، شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳ش.
- «اردستان»، وبسایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۵ خرداد ۱۴۰۱ش.
- سعیدی، عباس و هادیان رسنانی، الهه، «اردستان»، دائره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۸ش.
- «شهرستان اردستان»، وبسایت دانشگاه پیام نور، مرکز اردستان، تاریخ بازدید: ۴ خرداد ۱۴۰۱ش.
- عباسپور، حمیدرضا، «آداب و رسوم مردم اردستان به عنوان میراث معنوی به ثبت میرسد»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۳۸۸ش.
- مشتاقی اردستانی، مهدی، اردستان در گذر تاریخ، آوای منجی، ۱۳۹۱ش.
| جاذبههای گردشگری | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| شهرها | |||||
| سوغات | |||||
| مشاهیر |
| ||||
