پیش‌نویس:ارومیه

ارومیه؛ مرکز استان آذربایجان‌غربی واقع در شمال غرب ایران

یکی از شهرهای بزرگ در شمال غربی ایران و منطقه آذربایجان، ارومیه است. جمعیت آن طبق سرشماری سال 1395ش 736،224 نفر بود که با توجه به آمار سایر شهرها، دهمین شهر پرجمعیت ایران است. ارومیه در غرب دریاچه ارومیه و در دامنه کوه سیر و در میان دشت ارومیه واقع شده است. حدود 90% جمعیت این شهر را آذری‌ها و 10% را اقوام کورد و اقلیتی مسیحی تشکیل می‌دهند. دریاچه ارومیه واقع در 20 کیلومتری ارومیه، از مکان‌های طبیعی ایران است و ششمین دریاچه آب شور جهان، بزرگ‌ترین دریاچه آب شور خاورمیانه و بزرگ‌‌ترین دریاچه ایران است.

پیشینه نام

نام قدیمی شهر ارومیه و دریاچه آن، چیچست و چیچستا است. سریانیان به آن اورمیا و ارمنی‌ها، «اورمی، ارومیه» و عرب‌ها آن را «ارمیّه» و ایرانی‌ها «ارومی، ارومیّه» نامیده‌اند. ارومیه به معنای شهر آب است و مدتی در دوره پهلوی رضائیه نامیده می‌شد.

تاریخچه

به اعتقاد بعضی از مورخان، ارومیه محل تولد زرتشت و از مکان‌های مقدس زرتشتیان بوده است. مدفون بودن چند زرتشتی که منتسب به زمان تولد حضرت عیسی هستند، نشان‌دهنده این است که این شهر یکی از بزرگ‌ترین مراکز اجتماعی و مذهبی زمان‌های دور بوده و امپراطوران روم برای رفتن به آتشکده زرتشتیان و نیز تخت سلیمان بارها از آن عبور کرده‌اند. آثار باستانی کشف شده در این منطقه، نشان از رونق ارومیه در زمان مادها دارد و قدمت برخی از قبرهای این منطقه به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح، بازمی‌گردد. کاسه زرناب کشف شده در حسنلوی ارومیه از آثار هنری مربوط به قرن هشتم پیش از میلاد است که گویای شکوفایی هنرِ طلاسازی در دوره مادها است.

اقلیم و موقعیت جغرافیایی

منطقه ارومیه در شمال غرب ایران و نزدیک مرز ترکیه، 5899 کیلومتر مربع مساحت دارد. مساحت خود شهر، 42.7 کیلومتر مربع است و در جلگه‌ای به طول 70 کیلومتر و به عرض 30 کیلومتر در غرب دریاچه ارومیه واقع شده است. ارتفاع ارومیه از سطح دریا 1332 متر است. آب‌وهوای این شهر به علت وجود دریاچه ارومیه معتدل و نسبتا مرطوب بوده و زمستانی سرد و طولانی دارد. در اطراف این شهر باغ‌های انگور، سیب و کشتزارها قرار دارد.

زبان، قومیت و مذهب

ارومیه یک شهر چند قومیتی با زبان و ادیان و مذاهب مختلف است. ترک‌های ارومیه به زبان ترکی آذربایجانی، کوردها به لهجه کرمانجی زبان کوردی، آشوری‌ها به زبان آشوری و ارمنی‌ها به زبان ارمنی صحبت می‌کنند. بیشتر ترک‌های آن مذهب شیعه دارند، مذهب بیشتر کوردها سنی است و نیز تعدادی از اقلیت‌های آشوری و ارمنی در آن زندگی می‌کنند.

تقسیمات شهری

شهرستان ارومیه طبق آخرین تقسیمات کشوری دارای 5 شهر، 5 بخش و 20 دهستان است. شهر ارومیه دارای پنج منطقه شهری است.

جاذبه‌های گردشگری

مکان‌های تاریخی

کلیسای ننه‌مریم که با نام کلیسای حضرت مریم، سنت ماری و شرق‌ آشور نیز شناخته می‌شود، یکی از مکان‌های تاریخی ارومیه است. این کلیسا دومین کلیسای قدیمی جهان پس از کلیسای بیت لحم در فلسطین است. کلیسای مارسرگیز، سه گنبد، مسجد سردار، مسجد جامع ارومیه، خانه انصاری، کلیسای پطروس پولیس، مدرسه هدایت، مدرسه 22 بهمن، موزه ارومیه و موزه مردم‌شناسی ارومیه، بازار ارومیه و ساختمان شهرداری نیز از دیگر اماکن تاریخی این شهر به شمار می‌روند.

جاذبه‌های طبیعی

از جمله جاذبه‌های طبیعی ارومیه، می‌توان به دریاچه ارومیه، دریاچه مارمیشو، برکه دالامپر، آبشار شملکان، آبشار سوله دوکل، چشمه آب‌گرم هفت‌آباد، تالاب گلمرز اشاره کرد.

جاذبه‌های مذهبی

امام‌زاده غریب حسن، مسجد اعظم، مسجد سردار، آرامگاه سید عرب باغی، مسجد امام شافعی و کلیسای ننه مریم از جاذبه‌های مذهبی شهر ارومیه هستند.

اماکن تجاری و تفریحی

مجتمع تجاری تورک مال و سیتادیوم، مجتمع تجاری کیف و کفش رضا، پاساژهای تندیس، پاکو، امیرکبیر، صدر، پردیس، جلالی، ستارخان، مجتمع‌های تجاری استادان، یاقوت، میلاد نور، بازار خلیج از مراکز خرید مهم در ارومیه هستند. از جمله مکان‌های تفریحی شهر ارومیه پارک جنگلی شیخ تپه، پارک اللر باغی، کوه سیر، تفرجگاه بند، چیچست و سد شهر چای است.

امکانات آموزشی

ارومیه دارای دانشگاه دولتی، دانشگاه صنعتی، دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه الزهرا است. همچنین دارای دو دانشگاه آزاد، پیام‌نور و پنج مرکز غیرانتفاعی است. دانشگاه دولتی ارومیه رتبه 18 را در مجموع دانشگاه‌های کل کشور دارد.

سوغات

نقل، از سوغاتی‌های پرطرفدار ارومیه است که اندازه، رنگ و طعم‌های گوناگون دارد. همچنین عرقیاتی مانند بیدمشک و بادرنجبویه و همچنین انواع حلوای گردو و هویج از سوغاتی‌های بسیار معروف این شهر هستند.

غذاهای معروف

معروف‌ترین غذاهای ارومیه شامل آش دوغ، دلمه برگ مو، کوفته، آبگوشت مخصوص ارومیه، سوپ بلغور، آش ترش، یتیمچه و گیزاتما و کاچی است.

مشاهير و بزرگان

کلبعلی خان افشار؛ یکی ازبزرگترین و شجاع ترین رهبران ایل افشار عندليب افشار؛ شاعر، نويسنده و سخن‌سراي آذزبايجان‌غربي(1270-1335ق) اردوبادی، میرزاعبدالمطلب،از فضلا و مراجع بزرگ اروميه(1284-1336) شيخ صفي‌الدين اورمو؛ از شخصيت‌هاي بزرگ جهان اسلام شهيد مهدي باکري؛ دادستان دادگاه انقلاب اروميه و نه ماه شهردار اروميه بود.

منابع

• «تاریخچه ارومیه»، وب‌سایت استانداری آذربایجان‌غربی، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• «جاذبه‌های گردشگری ارومیه»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت، تاریخ درج مطلب: 15 دی 1398ش.
• «جاذبه‌های مذهبی شهر ارومیه»، وب‌سایت همگردی، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• «جاهای دیدنی ارومیه»، وب‌سایت سیری در ایران، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• «دانشگاه‌های استان آذربایجان‌غربی»، وب‌سایت مرجع دانشگاه‌های ایران، تاریخ بازدید: 4 خرداد 1401ش.
• «زندگي‌نامه، مهدي باکري»، وبسايت همشهري آنلاين، تاريخ درج مطلب: 27 اسفند 1391ش.
• «شهر ارومیه»، وب‌سایت شرکت پتروشیمی ارومیه، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• «مناطق»، وب‌سایت شهرداری ارومیه، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• مجيدي، عيسي، «مشاهير اروميه»، تاريخ بازديد: 11 تير 1401ش.
• «نقشه و تقسیمات کشوری»، وب‌سایت استانداری آذریابجان‌غربی، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• اسدی، لیلا، «معرفی غذاهای سنتی ارومیه»، وب‌سایت زرین بانو، تاریخ درج مطلب: 12 مهر 1399ش.
• جمعی از نویسندگان، «راهنمای سفر به ارومیه»، فلایتیو، 1399ش.
• داوری، مهدی، «بهترین مراکز خرید ارومیه»، وب‌سایت دُرنا تریپ، تاریخ درج مطلب: 3 آذر 1399ش.
• رهبری، مینا، «دیدنی‌های ارومیه»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 5 خرداد 1401ش.
• شجاعی، صدیقه، «دریاچه ارومیه»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 4 خرداد 1401ش.
• کاویان‌پور، احمد، تاریخ ارومیه، تهران، آذرکهن، چاپ اول، 1378ش.
• کاظمي، اني، «زندگي‌نامه صفي‌الدين اورموي»، تاريخ درج مطلب: 7 تير 1396ش.