پرش به محتوا

پیش‌نویس:شرف‌الشمس: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
حذف رده‌ها
زهرا غلامی (بحث | مشارکت‌ها)
۲۴ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
<big>'''شرف الشمس'''</big>؛ حرزی که بر روی عقیق زرد حک می‌شود.
<big>'''شرف‌الشمس'''</big>؛ حرزی که بر روی عقیق زرد حک می‌شود.


شَرفُ الشمس، نام حرزی است که بر روی عقیق زرد، ورقۀ طلا یا روی کاغذ با حروف مبهم و ناخوانا نوشته می‌شود.<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۱۰.</ref> منجمان، که درجاتی از هر برج را برای یک سیاره، بیت‌الشرف آن سیاره می‌دانند، شرف شمس را زمانی دانسته‌اند که خورشید در درجه ۱۹ برج حمل (فروردین) قرار بگیرد.<ref>بیرونی، التفهیم، ۱۳۶۲ش، ص۳۹۹؛ مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۴۳۹.</ref> این زمان، آغاز فصل بهار و تحویل خورشید به برج حمل (فروردین) است.<ref>مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۲۴۶.</ref> برخی، رنگ زرد عقیق شرف الشمس را برگرفته از رنگ خورشید دانسته‌اند.<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref>   
شرف‌الشمس اصطلاحی است که به دو معنا در ایران شناخته شده است: اول، یک نگین انگشتری عقیق زردرنگ که روی آن با آدابی خاص و در روز ۱۹ فروردین حروف و نمادهای مخصوصی حکاکی می‌شود؛ دوم، دعایی است منسوب به امام علی که با حروف ابجد نوشته و حکاکی می‌شود. باورها و تعلیماتی دربارۀ خواص شرف الشمس شامل افزایش رزق و روزی، محافظت در برابر بلاها و برآورده شدن حاجات هستند.
==حروف شرف الشمس==
 
برخی حروف ناخوانای شرف شمس را اسم اعظم خداوند می‌دانند.<ref>حسن‌زاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴؛ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸-۹۰۹.  </ref> بعضی آن را نام مادر حضرت موسی دانسته‌اند و بر این باورند که اگر این نام بر درب بسته‌ای خوانده و بر آن دمیده شود، آن درب باز خواهد شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10984/7/26 مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶؛] شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.</ref>  
== معرفی شرف‌الشمس ==
معروف‌ترین شکل حروف شرف شمس عبارت‌اند از: یک «ه» در ابتدا به نشانۀ خاتم سلیمان، سه «الف» مد دار، یک «میم» کج و بی‌دم، یک نردبان با سه پله، چهار «الف» کنار هم، یک «ه» به شکل معکوس، یک «و» به شکل معکوس.<ref>حسن‌زاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸-۷۹۹؛ [https://lib.eshia.ir/10984/7/26 مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶.]</ref> در زیر آنها عبارت‌های «یا جبار»، «یا فرد»، «یا شکور»، «یا ثابت»، «یا ظهیر»، «یا خبیر» و «یا زکی» نوشته می‌شود. برخی این حروف را به نظم درآورده‌اند:<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹-۹۱۰؛ حسن‌زاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴ . </ref>  
شَرفُ‌الشمس، نام حرزی است که بر روی عقیق زرد، ورقۀ طلا یا روی کاغذ با حروف مبهم و ناخوانا نوشته می‌شود.<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۱۰.</ref> منجمان که درجاتی از هر برج را برای یک سیاره، بیت‌الشرف آن سیاره می‌دانند، شرف شمس را زمانی دانسته‌اند که خورشید در درجۀ ۱۹ برج حمل (فروردین) قرار بگیرد<ref>بیرونی، التفهیم، ۱۳۶۲ش، ص۳۹۹؛ مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۴۳۹.</ref> و اشاره به بهترین مکان خورشید دارد.<ref>[https://ebnearabi.com/146798/%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%B4%D9%85%D8%B3.html «چرا شرف‌الشمس طلسم است و دعا نیست؟ اعتبار دعای شرف شمس و انگشتر آن»، وب‌سایت ابن‌عربی.]</ref> این زمان، آغاز فصل بهار و تحویل خورشید به برج حمل (فروردین) است.<ref>مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۲۴۶.</ref> برخی نیز رنگ زرد عقیق شرف الشمس را برگرفته از رنگ خورشید دانسته‌اند.<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref>   
ها و سه الف کشیده مدی بر سر**میمی کج و کور و نردبانی در بر
 
چارش الف و هایی و واوی معکوس**می‌دان به یقین نام خدای اکبر   
==حروف شرف‌الشمس==
==تاریخچه شرف شمس==
برخی حروف ناخوانای شرف‌الشمس را اسم اعظم خداوند می‌دانند.<ref>حسن‌زاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴؛ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸-۹۰۹.  </ref> بعضی آن را نام مادر حضرت موسی دانسته‌اند و بر این باورند که اگر این نام بر درب بسته‌ای خوانده و بر آن دمیده شود، آن درب باز خواهد شد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10984/7/26 مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶؛] شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.</ref> معروف‌ترین شکل حروف شرف الشمس عبارت‌اند از: یک «ه» در ابتدا به نشانۀ خاتم سلیمان، سه «الف» مد دار، یک «میم» کج و بی‌دم، یک نردبان با سه پله، چهار «الف» کنار هم، یک «ه» به شکل معکوس و یک «و» به شکل معکوس.<ref>حسن‌زاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸-۷۹۹؛ [https://lib.eshia.ir/10984/7/26 مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶.]</ref> در زیر آنها عبارت‌های «یا جبار»، «یا فرد»، «یا شکور»، «یا ثابت»، «یا ظهیر»، «یا خبیر» و «یا زکی» نوشته می‌شود. برخی این حروف را به نظم درآورده‌اند:<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹-۹۱۰؛ حسن‌زاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴ . </ref>                  
برخی، پیشینۀ شرف الشمس را هم‌پای علوم غریبه<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref> یا همزمان با عصر سلیمان نبی دانسته‌اند<ref>شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸-۹۰۹</ref> و بعضی آن را به امام علی نسبت داده‌اند؛<ref> شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۳۶۹؛ [https://lib.eshia.ir/10984/7/23 مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۳؛] حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref> اما در منابع روایی شیعه تا قرن هفتم، اشاره‌ای به شرف الشمس دیده نشده است.
 
==زمان حکاکی شرف شمس==
ها و سه الف کشیدۀ مدی بر سر**میمی کج و کور و نردبانی در بر           چارش الف و هایی و واوی معکوس**می‌دان به یقین نام خدای اکبر   
اثربخشی شرف شمس نزد معتقدان به آن، در صورتی محقق می‌شود که این حروف در زمان خاص و با آداب خاص نوشته شوند.<ref>حسن‌زاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸-۷۹۹. </ref> تنها یک ساعت از روز نوزدهم فروردین لحظه‌ی شرف کامل خورشید و زمان نوشتن این حروف است.<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.</ref> این لحظه، نامشخص است و باید فرد حکاک حتما در این لحظه مشغول نوشتن شرف شمس باشد.<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳</ref>
 
در شکل و نحوۀ حکاکی دعای شرف‌الشمس علاوه بر این حروف، اشکال و خطوط خاصی نیز به‌کار می‌رود، مانند ستارۀ پنج‌پر، خط عمود، حرف میم، نردبان سه پله و خطوط ه و واو که همگی ترکیبی از حروف رمزگونه و نقوش ویژه‌ هستند. همچنین آدابی برای نوشتن این حروف و دعا وجود دارد که باید در زمان خاص (۱۹ فروردین) و با شرایط ویژه رعایت شود.<ref>[https://www.jadvalyab.ir/blog/%D8%B1%D9%85%D8%B2-%DA%AF%D8%B4%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81-%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%D8%A8%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B9%DA%A9%D8%B3/ «حروف شرف‌الشمس»، وب‌سایت جدول‌یاب.]</ref> 
 
==تاریخچه و ریشه شرف‌الشمس==
ریشۀ شرف‌الشمس بر اساس علم نجوم است که زمانی که خورشید در ۱۹ درجۀ برج حمل (معادل ۱۹ فروردین) قرار می‌گیرد، این روز را شرف‌الشمس می‌نامند و معتقدند خورشید در این زمان به اوج قدرت خود می‌رسد. بنابراین شرف‌الشمس ریشه‌ای قدیمی نجومی دارد اما به شکل دعا و نگین با خصوصیات ویژه، تاریخی متاخر و قرون اخیر دارد و بیشتر بر پایۀ باورها و روایات غیرمستند دربارۀ امام علی شکل گرفته است. برخی نیز پیشینۀ شرف‌الشمس را هم‌پای علوم غریبه<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref> یا همزمان با عصر سلیمان نبی دانسته‌اند.<ref>شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸-۹۰۹</ref>  
 
تاریخچۀ شرف‌الشمس در ایران به‌طور مشخص و مستندی ثبت نشده و اصطلاح شرف‌الشمس بیشتر از قرون اخیر رواج یافته است. در منابع معتبر شیعه و اسلامی اشاره‌ای به شرف‌الشمس از صدر اسلام تا قرن هفتم نشده است، ولی از آن پس در برخی کتاب‌ها و روایاتی بدون سند قوی، این دعا و نگین منسوب به امام علی شده است.<ref> شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۳۶۹؛ [https://lib.eshia.ir/10984/7/23 مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۳؛] حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref> در دوران صفوی تمایل به خرافات نجومی و حکم‌های سعد و نحس ایام بیشتر شده و این رسم هم در جامعه ایرانی شکل گرفته است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/1709910/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%87-%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87 «خرافه‌گرائی در زمان صفویه»، وب‌سایت مشرق‌نیوز.]</ref>
 
==زمان حکاکی شرف‌الشمس==
اثربخشی شرف‌الشمس نزد معتقدان به آن، در صورتی محقق می‌شود که این حروف در زمان خاص و با آداب خاص نوشته شوند.<ref>حسن‌زاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸-۷۹۹. </ref> تنها چند ساعت از روز نوزدهم فروردین لحظۀ شرف کامل خورشید و زمان نوشتن این حروف است.<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.</ref> این لحظه، نامشخص است و باید فرد حکاک حتما در این لحظه مشغول نوشتن شرف‌الشمس باشد.<ref>شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳</ref>
    
    
برخی، زمان نوشتن شرف الشمس را بعد از ظهر تا غروب آخرین جمعه ماه رمضان دانسته‌‌اند و بر این باور هستند که شرف الشمس، صاحب خود را در پناه خداوند نگه می‌دارد و آن فرد تا سال بعد از تمام بلاها دور می‌ماند.<ref>نائینی، گوهر شب‌چراغ، ۱۳۲۷ش، ص۳۸.</ref>   
برخی، زمان نوشتن شرف‌الشمس را بعد از ظهر تا غروب آخرین جمعۀ ماه رمضان دانسته‌‌اند و بر این باور هستند که شرف‌الشمس، صاحب خود را در پناه خداوند نگه می‌دارد و آن فرد تا سال بعد از تمام بلاها دور می‌ماند.<ref>نائینی، گوهر شب‌چراغ، ۱۳۲۷ش، ص۳۸.</ref>   
==خواص شرف شمس==
==خواص شرف‌الشمس==
کسانی که به شرف الشمس باور دارند، همراهی آن را موجب افزایش روزی و بهره‌مندی از نیروی حفاظت ماوراءالطبیعی می‌دانند.<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref> نابودی دشمن، بند آوردن سیلاب، کشف رموز، مصاحبت با جنیان، پیوستن به اولیا،‌ داشتن مقام بالا در میان خلایق و به اطاعت درآوردن مخلوقات، از دیگر منافع شرف الشمس شمرده شده است.<ref>شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۲۹۰.</ref>  
خواص شرف‌الشمس در باورها و منابع مختلف شامل موارد متعددی است که عمدتاً جنبه‌های معنوی، روحی و مادی را در برمی‌گیرد. مهم‌ترین خواص شرف‌الشمس عبارتند از:
 
* افزایش رزق و روزی و گشایش در امور مالی و کسب‌وکار؛<ref>حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.</ref>
* دفع فقر، بیماری‌ها، چشم زخم، بلاها و دشمنان؛
* حفاظت از جان و مال در برابر خطرات و گزندها؛
* افزایش آرامش روحی، کاهش استرس و اضطراب، بهبود روحیه و انرژی مثبت؛
* تقویت ارتباط با جهان معنوی و ارتقای شهود و فهم معنوی؛
* کمک به برآورده شدن حاجات و آرزوها از جمله بخت‌گشایی و گشایش در زندگی عاطفی و اجتماعی؛
* خاصیت درمانی در برخی بیماری‌ها مانند صرع؛
* افزایش اعتماد به نفس، شجاعت و تمرکز در زندگی روزمره.<ref>[https://340.ir/propertie-of-sharaf-al-shams/ «خواص شرف‌الشمس و نظر علامه حسن‌زاده آملی با سند»، وب‌سایت اسرارالشفا.]</ref>
 
علاوه بر خواص معنوی، سنگ عقیق زردرنگ که دعای شرف‌الشمس روی آن حک می‌شود، از نظر تأثیرات فیزیکی نیز برای تصفیۀ دستگاه گوارش، گردش خون و چاکرای سوم بدن مفید دانسته شده است. این خواص بر اساس باورهای سنتی، مذهبی و عرفانی در فرهنگ ایرانی - اسلامی رواج دارد و بسیاری افراد برای بهره‌مندی از آن، نگین یا انگشتر شرف‌الشمس را همراه خود دارند.<ref>[https://www.jahaneshimi.com/9732/%D8%B3%D9%86%DA%AF-%D8%B4%D8%B1%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%85%D8%B3-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%88-%DA%86%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D8%B4%DA%AF%D9%81%D8%AA-%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2%DB%8C/ «سنگ شرف‌الشمس چیست و چه خواص شگفت‌انگیزی دارد؟»، وب‌سایت جهان شیمی.]</ref>
 
==اعتبار فقهی شرف الشمس==
==اعتبار فقهی شرف الشمس==
فقیهان شیعه، دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ اعتبار شرف الشمس دارند. برخی با استناد به سکوت روایات و کتب اصیل ادعیه و اذکار درباره شرف الشمس، آن را معتبر نمی‌دانند.<ref>[https://www.isna.ir/news/92011905369/شرف-الشمس-چقدر-واقعیت-دارد «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، سایت ایسنا.]</ref> اما برخی دیگر، شرف الشمس را معتبر دانسته<ref>[https://www.pasokhgoo.ir/node/38700 «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی.]</ref> یا منعی برای استفاده از آن ندیده‌اند.<ref>[https://hadana.ir/نظر-مراجع-درباره-شرف-شمس/ «نظر مراجع درباره شرف شمس»، سایت هدانا.].</ref>   
فقیهان شیعه، دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ اعتبار شرف‌الشمس دارند. برخی با استناد به سکوت روایات و کتب اصیل ادعیه و اذکار دربارۀ شرف‌الشمس، آن را معتبر نمی‌دانند.<ref>[https://www.isna.ir/news/92011905369/شرف-الشمس-چقدر-واقعیت-دارد «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، سایت ایسنا.]</ref> اما برخی دیگر، شرف‌الشمس را معتبر دانسته<ref>[https://www.pasokhgoo.ir/node/38700 «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی.]</ref> یا منعی برای استفاده از آن ندیده‌اند.<ref>[https://hadana.ir/نظر-مراجع-درباره-شرف-شمس/ «نظر مراجع درباره شرف شمس»، سایت هدانا.].</ref>   
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==
==منابع==
* بیرونی، ابوریحان، التفهیم، به‌تحقیق جلال‌الدین همایی، تهران، هما، ۱۳۶۲ش.
*بیرونی، ابوریحان، التفهیم، به‌تحقیق جلال‌الدین همایی، تهران، هما، ۱۳۶۲ش.
* حامدی، محمدحسن، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، تهران، تندیس، شماره ۱۳۸، ۱۳۸۳ش.
*«چرا شرف‌الشمس طلسم است و دعا نیست؟ اعتبار دعای شرف شمس و انگشتر آن»، وب‌سایت ابن‌عربی، تاریخ درج مطلب: 3 آذر 1403ش.
* حسن‌زاده آملی، حسن، هزارویک کلمه، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۶ش.
*حامدی، محمدحسن، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، تهران، تندیس، شماره ۱۳۸، ۱۳۸۳ش.
* حسن‌زاده آملی، حسن، هزارویک نکته، تهران، رجا، ۱۳۶۴ش.
*«حروف شرف‌الشمس»، وب‌سایت جدول‌یاب، تاریخ بازدید: 5 شهریور 1404ش.
* «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۰ش.  
*حسن‌زاده آملی، حسن، هزارویک کلمه، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۶ش.
* شاملو، احمد، کتاب کوچه، حرف ت، تهران، مازیار، ۱۳۸۰ش.
*حسن‌زاده آملی، حسن، هزارویک نکته، تهران، رجا، ۱۳۶۴ش.
* «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۲ش.
*«خرافه‌گرائی در زمان صفویه»، وب‌سایت مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 8 اردیبهشت 1404ش.
* شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، رسا، ۱۳۷۸ش.
*«خواص شرف‌الشمس و نظر علامه حسن‌زاده آملی با سند»، وب‌سایت اسرارالشفا، تاریخ بازدید: 5 شهریور 1404ش.
* شهری، جعفر،‌ طهران قدیم،‌ تهران،‌ معین، ۱۳۸۳ش.
*«دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۰ش.
* مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
*«سنگ شرف‌الشمس چیست و چه خواص شگفت‌انگیزی دارد؟»، وب‌سایت جهان شیمی، تاریخ بازدید: 5 شهریور 1404ش.
* مصفا، ابوالفضل، فرهنگ اصطلاحات نجومی،‌ تبریز، تاریخ و فرهنگ ایران، ۱۳۵۷ش.
*شاملو، احمد، کتاب کوچه، حرف ت، تهران، مازیار، ۱۳۸۰ش.
* نائینی، محمدحسن، گوهر شب‌چراغ،‌ اصفهان، [بی‌نا]، ۱۳۲۷ش.
*«شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۲ش.
* «نظر مراجع درباره شرف شمس»، سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ فروردین ۱۳۹۷ش.
*شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، رسا، ۱۳۷۸ش.
*شهری، جعفر،‌ طهران قدیم،‌ تهران،‌ معین، ۱۳۸۳ش.
*مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
*مصفا، ابوالفضل، فرهنگ اصطلاحات نجومی،‌ تبریز، تاریخ و فرهنگ ایران، ۱۳۵۷ش.
*نائینی، محمدحسن، گوهر شب‌چراغ،‌ اصفهان، [بی‌نا]، ۱۳۲۷ش.
*«نظر مراجع درباره شرف شمس»، سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ فروردین ۱۳۹۷ش.

نسخهٔ ۵ شهریور ۱۴۰۴، ساعت ۱۷:۲۶

شرف‌الشمس؛ حرزی که بر روی عقیق زرد حک می‌شود.

شرف‌الشمس اصطلاحی است که به دو معنا در ایران شناخته شده است: اول، یک نگین انگشتری عقیق زردرنگ که روی آن با آدابی خاص و در روز ۱۹ فروردین حروف و نمادهای مخصوصی حکاکی می‌شود؛ دوم، دعایی است منسوب به امام علی که با حروف ابجد نوشته و حکاکی می‌شود. باورها و تعلیماتی دربارۀ خواص شرف الشمس شامل افزایش رزق و روزی، محافظت در برابر بلاها و برآورده شدن حاجات هستند.

معرفی شرف‌الشمس

شَرفُ‌الشمس، نام حرزی است که بر روی عقیق زرد، ورقۀ طلا یا روی کاغذ با حروف مبهم و ناخوانا نوشته می‌شود.[۱] منجمان که درجاتی از هر برج را برای یک سیاره، بیت‌الشرف آن سیاره می‌دانند، شرف شمس را زمانی دانسته‌اند که خورشید در درجۀ ۱۹ برج حمل (فروردین) قرار بگیرد[۲] و اشاره به بهترین مکان خورشید دارد.[۳] این زمان، آغاز فصل بهار و تحویل خورشید به برج حمل (فروردین) است.[۴] برخی نیز رنگ زرد عقیق شرف الشمس را برگرفته از رنگ خورشید دانسته‌اند.[۵]

حروف شرف‌الشمس

برخی حروف ناخوانای شرف‌الشمس را اسم اعظم خداوند می‌دانند.[۶] بعضی آن را نام مادر حضرت موسی دانسته‌اند و بر این باورند که اگر این نام بر درب بسته‌ای خوانده و بر آن دمیده شود، آن درب باز خواهد شد.[۷] معروف‌ترین شکل حروف شرف الشمس عبارت‌اند از: یک «ه» در ابتدا به نشانۀ خاتم سلیمان، سه «الف» مد دار، یک «میم» کج و بی‌دم، یک نردبان با سه پله، چهار «الف» کنار هم، یک «ه» به شکل معکوس و یک «و» به شکل معکوس.[۸] در زیر آنها عبارت‌های «یا جبار»، «یا فرد»، «یا شکور»، «یا ثابت»، «یا ظهیر»، «یا خبیر» و «یا زکی» نوشته می‌شود. برخی این حروف را به نظم درآورده‌اند:[۹]

ها و سه الف کشیدۀ مدی بر سر**میمی کج و کور و نردبانی در بر چارش الف و هایی و واوی معکوس**می‌دان به یقین نام خدای اکبر

در شکل و نحوۀ حکاکی دعای شرف‌الشمس علاوه بر این حروف، اشکال و خطوط خاصی نیز به‌کار می‌رود، مانند ستارۀ پنج‌پر، خط عمود، حرف میم، نردبان سه پله و خطوط ه و واو که همگی ترکیبی از حروف رمزگونه و نقوش ویژه‌ هستند. همچنین آدابی برای نوشتن این حروف و دعا وجود دارد که باید در زمان خاص (۱۹ فروردین) و با شرایط ویژه رعایت شود.[۱۰]

تاریخچه و ریشه شرف‌الشمس

ریشۀ شرف‌الشمس بر اساس علم نجوم است که زمانی که خورشید در ۱۹ درجۀ برج حمل (معادل ۱۹ فروردین) قرار می‌گیرد، این روز را شرف‌الشمس می‌نامند و معتقدند خورشید در این زمان به اوج قدرت خود می‌رسد. بنابراین شرف‌الشمس ریشه‌ای قدیمی نجومی دارد اما به شکل دعا و نگین با خصوصیات ویژه، تاریخی متاخر و قرون اخیر دارد و بیشتر بر پایۀ باورها و روایات غیرمستند دربارۀ امام علی شکل گرفته است. برخی نیز پیشینۀ شرف‌الشمس را هم‌پای علوم غریبه[۱۱] یا همزمان با عصر سلیمان نبی دانسته‌اند.[۱۲]

تاریخچۀ شرف‌الشمس در ایران به‌طور مشخص و مستندی ثبت نشده و اصطلاح شرف‌الشمس بیشتر از قرون اخیر رواج یافته است. در منابع معتبر شیعه و اسلامی اشاره‌ای به شرف‌الشمس از صدر اسلام تا قرن هفتم نشده است، ولی از آن پس در برخی کتاب‌ها و روایاتی بدون سند قوی، این دعا و نگین منسوب به امام علی شده است.[۱۳] در دوران صفوی تمایل به خرافات نجومی و حکم‌های سعد و نحس ایام بیشتر شده و این رسم هم در جامعه ایرانی شکل گرفته است.[۱۴]

زمان حکاکی شرف‌الشمس

اثربخشی شرف‌الشمس نزد معتقدان به آن، در صورتی محقق می‌شود که این حروف در زمان خاص و با آداب خاص نوشته شوند.[۱۵] تنها چند ساعت از روز نوزدهم فروردین لحظۀ شرف کامل خورشید و زمان نوشتن این حروف است.[۱۶] این لحظه، نامشخص است و باید فرد حکاک حتما در این لحظه مشغول نوشتن شرف‌الشمس باشد.[۱۷]

برخی، زمان نوشتن شرف‌الشمس را بعد از ظهر تا غروب آخرین جمعۀ ماه رمضان دانسته‌‌اند و بر این باور هستند که شرف‌الشمس، صاحب خود را در پناه خداوند نگه می‌دارد و آن فرد تا سال بعد از تمام بلاها دور می‌ماند.[۱۸]

خواص شرف‌الشمس

خواص شرف‌الشمس در باورها و منابع مختلف شامل موارد متعددی است که عمدتاً جنبه‌های معنوی، روحی و مادی را در برمی‌گیرد. مهم‌ترین خواص شرف‌الشمس عبارتند از:

  • افزایش رزق و روزی و گشایش در امور مالی و کسب‌وکار؛[۱۹]
  • دفع فقر، بیماری‌ها، چشم زخم، بلاها و دشمنان؛
  • حفاظت از جان و مال در برابر خطرات و گزندها؛
  • افزایش آرامش روحی، کاهش استرس و اضطراب، بهبود روحیه و انرژی مثبت؛
  • تقویت ارتباط با جهان معنوی و ارتقای شهود و فهم معنوی؛
  • کمک به برآورده شدن حاجات و آرزوها از جمله بخت‌گشایی و گشایش در زندگی عاطفی و اجتماعی؛
  • خاصیت درمانی در برخی بیماری‌ها مانند صرع؛
  • افزایش اعتماد به نفس، شجاعت و تمرکز در زندگی روزمره.[۲۰]

علاوه بر خواص معنوی، سنگ عقیق زردرنگ که دعای شرف‌الشمس روی آن حک می‌شود، از نظر تأثیرات فیزیکی نیز برای تصفیۀ دستگاه گوارش، گردش خون و چاکرای سوم بدن مفید دانسته شده است. این خواص بر اساس باورهای سنتی، مذهبی و عرفانی در فرهنگ ایرانی - اسلامی رواج دارد و بسیاری افراد برای بهره‌مندی از آن، نگین یا انگشتر شرف‌الشمس را همراه خود دارند.[۲۱]

اعتبار فقهی شرف الشمس

فقیهان شیعه، دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ اعتبار شرف‌الشمس دارند. برخی با استناد به سکوت روایات و کتب اصیل ادعیه و اذکار دربارۀ شرف‌الشمس، آن را معتبر نمی‌دانند.[۲۲] اما برخی دیگر، شرف‌الشمس را معتبر دانسته[۲۳] یا منعی برای استفاده از آن ندیده‌اند.[۲۴]

پانویس

  1. ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۱۰.
  2. ↑ بیرونی، التفهیم، ۱۳۶۲ش، ص۳۹۹؛ مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۴۳۹.
  3. ↑ «چرا شرف‌الشمس طلسم است و دعا نیست؟ اعتبار دعای شرف شمس و انگشتر آن»، وب‌سایت ابن‌عربی.
  4. ↑ مصفا، فرهنگ اصطلاحات نجومی، ۱۳۵۷ش، ص۲۴۶.
  5. ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
  6. ↑ حسن‌زاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴؛ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸-۹۰۹.
  7. ↑ مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.
  8. ↑ حسن‌زاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸-۷۹۹؛ مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۶.
  9. ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹-۹۱۰؛ حسن‌زاده آملی، هزارویک کلمه، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۳۷۴ .
  10. ↑ «حروف شرف‌الشمس»، وب‌سایت جدول‌یاب.
  11. ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
  12. ↑ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۸-۹۰۹
  13. ↑ شهری، طهران قدیم، ۱۳۸۳ش، ج۳، ص۳۶۹؛ مدرس، ریحانة‌ الادب، ۱۳۶۹ش، ج۷، ص۲۳؛ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
  14. ↑ «خرافه‌گرائی در زمان صفویه»، وب‌سایت مشرق‌نیوز.
  15. ↑ حسن‌زاده آملی، هزارویک نکته، ۱۳۶۴ش، ج۲، ص۷۹۸-۷۹۹.
  16. ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵؛ شاملو، کتاب کوچه، حرف ت، ۱۳۸۰ش، دفتر ۲، ص۹۰۹؛ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۲.
  17. ↑ شهری، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، ۱۳۷۸ش، ج۳، ص۲۹۳
  18. ↑ نائینی، گوهر شب‌چراغ، ۱۳۲۷ش، ص۳۸.
  19. ↑ حامدی، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، ۱۳۸۳ش، ص۲۵.
  20. ↑ «خواص شرف‌الشمس و نظر علامه حسن‌زاده آملی با سند»، وب‌سایت اسرارالشفا.
  21. ↑ «سنگ شرف‌الشمس چیست و چه خواص شگفت‌انگیزی دارد؟»، وب‌سایت جهان شیمی.
  22. ↑ «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، سایت ایسنا.
  23. ↑ «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی.
  24. ↑ «نظر مراجع درباره شرف شمس»، سایت هدانا..

منابع

  • بیرونی، ابوریحان، التفهیم، به‌تحقیق جلال‌الدین همایی، تهران، هما، ۱۳۶۲ش.
  • «چرا شرف‌الشمس طلسم است و دعا نیست؟ اعتبار دعای شرف شمس و انگشتر آن»، وب‌سایت ابن‌عربی، تاریخ درج مطلب: 3 آذر 1403ش.
  • حامدی، محمدحسن، «شرف شمس نقش اسم اعظم»، تهران، تندیس، شماره ۱۳۸، ۱۳۸۳ش.
  • «حروف شرف‌الشمس»، وب‌سایت جدول‌یاب، تاریخ بازدید: 5 شهریور 1404ش.
  • حسن‌زاده آملی، حسن، هزارویک کلمه، قم، بوستان کتاب قم، ۱۳۷۶ش.
  • حسن‌زاده آملی، حسن، هزارویک نکته، تهران، رجا، ۱۳۶۴ش.
  • «خرافه‌گرائی در زمان صفویه»، وب‌سایت مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: 8 اردیبهشت 1404ش.
  • «خواص شرف‌الشمس و نظر علامه حسن‌زاده آملی با سند»، وب‌سایت اسرارالشفا، تاریخ بازدید: 5 شهریور 1404ش.
  • «دعای شرف شمس و حکم دست زدن به آن»، مرکز ملی پاسخ‌گویی به سوالات دینی، تاریخ درج مطلب: ۲۳ تیر ۱۳۹۰ش.
  • «سنگ شرف‌الشمس چیست و چه خواص شگفت‌انگیزی دارد؟»، وب‌سایت جهان شیمی، تاریخ بازدید: 5 شهریور 1404ش.
  • شاملو، احمد، کتاب کوچه، حرف ت، تهران، مازیار، ۱۳۸۰ش.
  • «شرف شمس چقدر واقعیت دارد»، سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۱۹ فروردین ۱۳۹۲ش.
  • شهری، جعفر، تاریخ اجتماعی تهران در قرن سیزدهم، تهران، رسا، ۱۳۷۸ش.
  • شهری، جعفر،‌ طهران قدیم،‌ تهران،‌ معین، ۱۳۸۳ش.
  • مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
  • مصفا، ابوالفضل، فرهنگ اصطلاحات نجومی،‌ تبریز، تاریخ و فرهنگ ایران، ۱۳۵۷ش.
  • نائینی، محمدحسن، گوهر شب‌چراغ،‌ اصفهان، [بی‌نا]، ۱۳۲۷ش.
  • «نظر مراجع درباره شرف شمس»، سایت هدانا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ فروردین ۱۳۹۷ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:شرف‌الشمس&oldid=25807»