پرش به محتوا

پیش‌نویس:جشنواره‌های محلی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

از ایران پدیا
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۲۴: خط ۳۲۴:


ارزش غذایی: فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سمنک برای سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌های مختلف از جمله [[سرطان]]، مؤثر است.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>  این غذای مفید، حاوی ویتامین‌های B1، B3، B5، B8 و B12، همچنین دارای فسفر آهن K، E و A است. به‌باور متخصصان پوست و مو و زیبایی، جوانۀ گندم ریزش مو، جوش صورت، شورۀ سر و ناراحتی‌های پوستی را درمان و به‌جهت دارا بودن املاح معدنی، از سرطان روده جلوگیری می‌کند. این مادۀ غذایی در رفع خستگی و بی‌حالی، دردهای عضلانی و کلسترول بالا مؤثر است.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>  این نوع غذا به‌دلیل خواص زیاد، بیشتر برای کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران استفاده می‌شود.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>
ارزش غذایی: فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سمنک برای سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌های مختلف از جمله [[سرطان]]، مؤثر است.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>  این غذای مفید، حاوی ویتامین‌های B1، B3، B5، B8 و B12، همچنین دارای فسفر آهن K، E و A است. به‌باور متخصصان پوست و مو و زیبایی، جوانۀ گندم ریزش مو، جوش صورت، شورۀ سر و ناراحتی‌های پوستی را درمان و به‌جهت دارا بودن املاح معدنی، از سرطان روده جلوگیری می‌کند. این مادۀ غذایی در رفع خستگی و بی‌حالی، دردهای عضلانی و کلسترول بالا مؤثر است.<ref>[https://armaghanmille.wordpress.com/2014/03/23/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%D8%B3%D9%85%D9%86%DA%A9/ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.]</ref>  این نوع غذا به‌دلیل خواص زیاد، بیشتر برای کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران استفاده می‌شود.<ref>[http://pana.ir/news/1170756 «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.]</ref>
==میله گل نارج==
میلۀ گل نارنج نخستین‌بار در 1340ش، در ولایت ننگرهار با برنامۀ مشاعره برگزار شد.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> برخی منابع، سابقۀ مشاعره در جشن گل نارنج را تا 500 سال برآورد کرده‌اند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> میلۀ گل نارنج در فصل [[بهار]] از تاریخ 10 تا 30 حمل ([[فروردین]]) در هنگامۀ شکفتن درختان نارنج و در حالی که عطر آن تمام شهر را فرا می‌گیرد با حضور پر تعداد مردم برگزار می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
===مکان برگزاری===
این جشن در هتل‌های معروف شهر جلال‌آباد و یا در یکی از باغ‌های این شهر برپا می‌شود. کاخ شاهی،<ref>[https://tkg.af/2015/04/01/%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/ «میله و مشاعرۀ گل نارنج در شهر جلال‌آباد برگزار می‌شود»، وب‌سایت کلید.]</ref> هتل سپین‌غر و باغ تاریخی سراج‌العماره از جملۀ مکان‌های برگزاری میلۀ گل نارنج است.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
===تنوع شرکت‌کنندگان===
در این آیین فرهنگی، اقشار مختلف مردم شرکت می‌کنند؛ برای مثال در 1391ش، صدها تن از مقامات حکومتی و نیز شرکت‌کنندگانی از شهرهای کابل، پکتیا، پکتیکا، خوست، کنر، لغمان و عده‌ای از فرهنگیان پیشاور پاکستان در میلۀ گل نارنج شرکت کردند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
===برنامه‌های متنوع===
مراسم با سخنرانی مقامات حکومتی در مورد تاریخچۀ این جشن و اهمیت آن در رشد و توسعۀ فرهنگی شروع می‌شود. شعرخوانی و مشاعره بین شرکت‌کنندگان بیشترین زمان را در این جشن به خود اختصاص می‌دهد<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> و قبل از حاکمیت طالبان، موسیقی، آوازخوانی، اجرای تئاتر، اتن (نوعی رقص محلی) و پایکوبی نیز در این مراسم رواج داشت.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>
===نقش نهاد‌های فرهنگی و ادبی===
برگزاری برنامۀ جشن به‌عهدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان بوده و پذیرایی مهمانانی که از شهرها و حتی از کشور پاکستان دعوت می‌شوند مربوط این وزارت خانه است که اجرای آن را ‌اهالی فرهنگ و ادب عهده‌دار می‌شوند و همچنین تعدادی از مردم به‌خصوص جوانان به‌دلیل علاقه‌ای که به ‌این مراسم دارند به‌صورت داوطلبانه در برپایی این جشن سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> مسئولان برگزاری، از مدت‌ها قبل با اعلام رسمی برای ارسال شعر در این جشن فراخوان می‌دهند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
===محتوای اشعار===
شاعران به‌طور عام موضوعات دینی، اجتماعی و حماسی را در شعر خود می‌گنجانند و بیشتر اشعار آنها را طنز، مسائل انتقادی، عملکرد مسئولین، اختلاس، فساد اداری، دعوت ملت به بیداری، وحدت ملی و آبادانی کشور شامل می‌شود.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/04/03/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%DA%86%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%89-%D9%86%D8%B8%D9%85%D9%89-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%AF/ «مشاعرۀ گل نارنج دچار بی‌نظمی گردید»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> همچنین دیگر موضوعات روز مانند صلح، رفتار عاری از خشونت، مبارزه با فساد، حمایت از اقشار ضعیف جامعه و در حکومت طالبان حمایت از تحصیل دختران محتوای این  اشعار را تشکیل می‌دهد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
===کارکردها===
تقویت همبستگی مردم: با مشارکت مردم از ولایات مختلف در میلۀ گل نارنج، همگرایی بین آنها تقویت می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> سفر مردم دیگر شهرها به ننگرهار همراه با [[خانواده]] و دوستان خود، سبب آشنایی با ساکنان دیگر شهرها شده و رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
[[پرونده:میله_گل_نارنج_(جشن)_(3).jpg|بندانگشتی|بزم شعرخوانی گل نارنج در ننگرهار؛ فروردین ماه 1401ش]]
رواج فرهنگ کتاب‌خوانی؛ در روز برگزاری میلۀ گل نارنج در کنار برپایی نمایشگاه کتاب،<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D8%B2%D9%85-%D8%B4%D8%B9%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7/ «برپایی میله و بزم شعرخوانی عنعنوی گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref> از مردم نیز خواسته می‌شود مطالعه و فرهنگ کتاب‌خواندن را بین خانواده‌ها رونق بخشند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/culture-i206732-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87_%D9%88_%D8%AC%D8%B4%D9%86_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D «آیین سنتی مشاعره و جشن گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت ParsToday.]</ref> ز مهم‌ترین برنامه‌های این جشن مشاعره است که تقویت و غنای شعر افغانستان را درپی دارد و شاعران خواستار گسترش فرهنگ مشاعره در دیگر شهرها می‌شوند.<ref>[https://af.sahartv.ir/news/culture%20and%20art-i30670 «برگزاری دومین مشاعرۀ گل رنارنج در ولایت ننگرهار»، وب‌سایت سحرتی‌وی.]</ref>
معرفی سبک زندگی: بازدید مردم دیگر شهرها از جلال‌آباد و شرکت در میلۀ گل نارنج سبب آشنایی با سبک زندگی همدیگر و تأثیرپذیری از آداب و رسوم همدیگر می‌شود که در دیگرپذیری نقش پررنگی دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
نمایش صنایع دستی و آثار باستانی: همزمان با برپایی میلۀ گل نارنج، نمایشگاهی از تولیدات داخلی،<ref>[https://swn.af/archive/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7/ «شهر جلال‌آباد ننگرهار امروز میزبان مشاعرۀ گل نارنج بود»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref> صنایع دستی و آثار باستانی نیز در محل برگزاری جشن دایر می‌شود تا علاقه‌مندان از هنرهای دستی و آثار تاریخی بازدید داشته باشند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
تقویت صنعت [[گردشگری]]؛ با حضور مردم از شهرهای مختلف و کشورهای دیگر در میلۀ گل نارنج، صنعت توریسم رونق می‌گیرد و آثار مثبت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
تقویت صلح: مردم بر این باور هستند که جشن میلۀ گل نارنج می‌تواند انتقال‌دهندۀ پیام صلح باشد و ذهنیت مردم را از جنگ و خشونت به صلح و آرامش تغییر دهد و امنیت را تقویت کند.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>
تقویت [[شادی]]: برای لذت‌بردن بیشتر از فصل بهار و نشاندن لبخند بر لبان مردم، در این جشن از موسیقی، رقص، اتن و پایکوبی و سرگرمی‌های دیگر استفاده می‌شود تا مردم خسته از جنگ و ناامنی لحظاتی را به شادی و سرور سپری کنند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
تقویت سرمایه سلامتی: در جشن گل نارنج نمایش‌ رشته‌های مختلف ورزشی مانند ورزش باستانی، ژیمناستیک و انواع ورزش‌های رزمی به‌ نمایش گذاشته می‌شود تا مردم به زندگی سالم و ورزش رو بیاورند.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2018/03/30/%d9%85%d8%b4%d8%a7%d8%b9%d8%b1%db%80-%da%af%d9%84-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%ac-%d8%af%d8%b1-%d9%86%d9%86%da%af%d8%b1%d9%87%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d8%af/ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref>
== میله گل سنجد ==
جشن گل سنجد نخستین‌بار در 1385ش، در ولایت لوگر برگزار شد<ref>[https://tolonews.com/fa/arts-culture/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%DA%AF%D9%8F%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF حمید، «جشنوارۀ سنتی شعر گل سنجد در لوگر برگزار شد»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref> و بعد از آن میلۀ گل سنجد همه‌ساله از سوی فرهنگیان و ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت لوگر برپا می‌شود.<ref>[https://swn.af/holding-the-15th-traditional-flower-festival-in-logar/ «برگزاری پانزدهمین جشنوارۀ عنعنوی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref> میلۀ گل سنجد با سخنرانی مسئولین و مقامات حکومتی آغاز می‌شود و با اشعار شاعران و فرهنگیان ادامه می‌یابد.<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> پیش از حاکمیت طالبان، علاوه بر سخنرانی‌ها، قرائت پیام رئیس‌جمهور به این مناسبت<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1/ «تجلیل از میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref> و برنامه‌های سرگرمی و تفریحی نیز در این میله، جای داشت.<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>
=== محتوای اشعار ===
شاعران این جشن با زبان‌های پشتو و دری، در مورد آزادی، زیبایی طبیعت و بهار می‌سرایند<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> و پیش از حاکمیت طالبان بیشترین دغدغۀ اهالی فرهنگ و شعر مربوط به دوری از خشونت و جنگ و برقراری صلح،<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>تلاش در جهت وحدت ملی، تأمین منافع ملی و رفاه همگانی در کشور بود.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref> اهالی ادب یکی از عوامل عقب‌افتادگی ادبیات را تداوم جنگ می‌دانستند و حتی در برخی سال‌ها شعار این جشن را صلح و آتش‌بس قرار دادند. نویسندگان شرکت‌کننده، این جشن فرهنگی را فرصت مناسبی برای انتقاد از عملکرد حکومت می‌دیدند و مسئولین را به چالش می‌کشیدند.<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> توصیۀ سخنرانان در میلۀ گل سنجد هم موضوعات صلح و دوری از جنگ را شامل می‌شد.<ref>[https://tolonews.com/fa/arts-culture/%D8%AC%D8%B4%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%B4%D8%B9%D8%B1-%DA%AF%D9%8F%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF حمید، «جشنوارۀ سنتی شعر گل سنجد در لوگر برگزار شد»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>
=== جشن گل سنجد در دورۀ حاکمیت طالبان ===
[[پرونده:میله_گل_سنجد_(2).jpg|بندانگشتی|شانزدهمین دور مشاعره عنعنوی گل سنجد در خردادماه 1401ش]]
این جشن در 2022م، با عنوان آزادی و استقلال، با موضوعات شعری مختلف مانند استقلال، تمجید از طالبان، پایان اشغال، حفظ ارزش‌های دینی و فرهنگی، حجاب اسلامی و وحدت ملی برگزار شد.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%DB%80-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%87-%DB%8C%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1/ «برپایی مشاعرۀ عنعنه‌یی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref> شاعران و نویسندگان در حاکمیت طالبان به‌دلیل ترس از بازداشت، انتقاد از حکومت را کنار گذاشتند.<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>
=== مکان برگزاری جشن ===
شهرهای محمد آغه<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=10140 «برگزاری میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> و پُل علم در ولایت لوگر محل برگزاری میلۀ گل سنجد است.<ref>[https://8am.media/fa/sanjad-flower-poetry-festival-was-held-under-the-shadow-of-censorship/ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref>
=== تنوع شرکت‌کنندگان ===
علاوه‌بر ساکنان ولایت لوگر، هنرمندان، فرهنگیان و شاعران از ولایات کنر، خوست، غزنی، میدان‌وردک، پکتیا، پکتیکا، ننگرهار و کابل، از مهمانان این جشن فرهنگی هستند.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1/ «تجلیل از میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>
=== میزبان جشن ===
ریاست اطلاعات و فرهنگ لوگر با همکاری برخی انجمن‌های فرهنگی ادبی میزبانی میلۀ گل سنجد را به‌ عهده دارند.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A8%D8%B1%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%DB%80-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%87-%DB%8C%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1/ «برپایی مشاعرۀ عنعنه‌یی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>
=== کارکردها ===
=== 1. فرهنگی اجتماعی ===
الف) رشد و گسترش ادبیات؛ برنامۀ اصلی جشن گل سنجد مشاعره و شعرخوانی است و نویسندگان و شاعران با زبان ادبیات و شعر، افکار و نظرات خود را به مسئولین و مردم منتقل می‌کنند.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
ب) گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی؛ به‌منظور ارتقای سطح فرهنگی مردم، نمایشگاه یک‌روزۀ کتاب با موضوعات گوناگون در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
ج) آشنایی با آثار تاریخی؛ در کنار این جشن، با هدف آشنایی مردم با تاریخ و آثار باستانی کشور، برخی از اقلام و آثار تاریخی به نمایش گذاشته می‌شود.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
د) تقدیر از شاعران؛ در انتهای مراسم، شاعران از سوی ریاست اطلاعات و فرهنگ با اهدای لوح و تندیس مورد تقدیر قرار می‌گیرند و به‌منظور حمایت از فرهنگیان و شاعران، اشعار آنها به‌چاپ می‌رسد.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
ه) تشویق به آبادانی؛ سخنرانان و مسئولین در چنین جلساتی از جوانان می‌خواهند برای ترقی کشور تلاش کنند.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
و) تقویت صلح؛ شاعران با سرایش اشعاری با محتوای صلح، تقبیح جنگ و خشونت، زمینه‌ساز رسیدن به صلح و زندگی مسالمت‌آمیز هستند.<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1/ «تجلیل از میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref>
ز) تقویت دوستی؛ حضور مردم و فرهنگیان از شهرهای مختلف و آشنایی با یکدیگر موجب دوستی آنها و تقویت محبت بین مردم می‌شود.<ref>[https://swn.af/holding-the-15th-traditional-flower-festival-in-logar/ «برگزاری پانزدهمین جشنوارۀ عنعنوی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref>
=== 2. هنری ===
نمایشگاه خطاطی و نقاشی از دیگر کارکردهای میلۀ گل سنجد است که همزمان با دیگر برنامه‌ها در این جشن برگزار می‌شود تا شرکت‌کنندگان از آثار اهالی هنر بازدید داشته باشند.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
=== 3. اقتصادی ===
از کارکردهای میلۀ گل سنجد برپایی نمایشگاه صنایع دستی از مردم این ولایت است تا از این طریق به چرخۀ اقتصادی منطقه کمک شود.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>
=== 4. گردشگری داخلی ===
با حضور مردم از دیگر ولایات و شهرها در این جشن، تعامل فرهنگی و گردشگری داخلی تقویت و مردم از مکان‌ها، آثار تاریخی<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>، آداب و رسوم اهالی شهر آگاه می‌شوند.<ref>[http://farhatnews.com/2021/05/24/%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AC%D9%84%DB%8C/ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.]</ref>


==میله توت==
==میله توت==
خط ۳۵۰: خط ۴۳۰:
تقویت کار گروهی: برای برپایی این جشن همه مردم به‌ویژه جوانان مشارکت دارند و از قبل بین آنها تقسیم کار صورت می‌گیرد و هر فردی کاری را عهده‌دار می‌شود تا برنامه با نظم خاصی اجرا شود.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-mcfdyNKEAxW6VkEAHaJjAXY4UBC3AnoECAQQAg&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DexlmBj3IPAQ&usg=AOvVaw0Q1Xm7qXtQprhznJ4vsQ0u&opi=89978449 «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.]</ref>
تقویت کار گروهی: برای برپایی این جشن همه مردم به‌ویژه جوانان مشارکت دارند و از قبل بین آنها تقسیم کار صورت می‌گیرد و هر فردی کاری را عهده‌دار می‌شود تا برنامه با نظم خاصی اجرا شود.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwj-mcfdyNKEAxW6VkEAHaJjAXY4UBC3AnoECAQQAg&url=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Fwatch%3Fv%3DexlmBj3IPAQ&usg=AOvVaw0Q1Xm7qXtQprhznJ4vsQ0u&opi=89978449 «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.]</ref>


==میله گل نارج==
== '''<big>میله شاطرها</big>''' ==
میلۀ گل نارنج نخستین‌بار در 1340ش، در ولایت ننگرهار با برنامۀ مشاعره برگزار شد.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> برخی منابع، سابقۀ مشاعره در جشن گل نارنج را تا 500 سال برآورد کرده‌اند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> میلۀ گل نارنج در فصل [[بهار]] از تاریخ 10 تا 30 حمل ([[فروردین]]) در هنگامۀ شکفتن درختان نارنج و در حالی که عطر آن تمام شهر را فرا می‌گیرد با حضور پر تعداد مردم برگزار می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
در ادوار گذشته افغانستان، پیش از رواج وسایط نقلیه مدرن، اسب به‌عنوان وسیله اصلی حمل و نقل شخصیت‌های بلندپایه، علمای دینی، مقامات دولتی و تجار ثروتمند مورد استفاده قرار می‌گرفت. این حیوان نقش محوری در جابجایی روزمره داشت و نمادی از منزلت اجتماعی محسوب می‌شد. همراه هر اسب، فردی به نام «شاطر» حضور داشت که مسئولیت هدایت و حراست از صاحب‌اسب را بر عهده می‌گرفت.


===مکان برگزاری===
شاطران که به‌طور عمده از جوانان چالاک و متعهد انتخاب می‌شدند، ویژگی‌های ممتازی داشتند. ظاهر آنان متشکل از پوشاک خاصی شامل لباس‌های کوتاه و مرتب، کمربندهای ابریشمی ظریف و کفش‌های سبک بود که امکان حرکت سریع را فراهم می‌ساخت. در دست هر شاطر، چوبی کوتاه موسوم به «چوب شاطر» وجود داشت که هم به عنوان ابزار راهنمایی و هم برای عبور از موانع طبیعی مانند جویبارها به کار می‌رفت.
این جشن در هتل‌های معروف شهر جلال‌آباد و یا در یکی از باغ‌های این شهر برپا می‌شود. کاخ شاهی،<ref>[https://tkg.af/2015/04/01/%D9%85%D9%8A%D9%84%D9%87-%D9%88-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF/ «میله و مشاعرۀ گل نارنج در شهر جلال‌آباد برگزار می‌شود»، وب‌سایت کلید.]</ref> هتل سپین‌غر و باغ تاریخی سراج‌العماره از جملۀ مکان‌های برگزاری میلۀ گل نارنج است.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


===تنوع شرکت‌کنندگان===
از منظر اعتقادی، شاطران خود را پیروان وفادار امام علی و قنبر غلام ایشان می‌دانستند. این باور در رفتار و منش آنان متجلی بود؛ احترام به اسب به عنوان «بال مراد»، کمک به نیازمندان و پایبندی به اصول اخلاقی از جمله ویژگی‌های بارز این قشر محسوب می‌شد.
در این آیین فرهنگی، اقشار مختلف مردم شرکت می‌کنند؛ برای مثال در 1391ش، صدها تن از مقامات حکومتی و نیز شرکت‌کنندگانی از شهرهای کابل، پکتیا، پکتیکا، خوست، کنر، لغمان و عده‌ای از فرهنگیان پیشاور پاکستان در میلۀ گل نارنج شرکت کردند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>


===برنامه‌های متنوع===
مراسم ویژه‌ای تحت عنوان «میله شاطرها» یا «آش پیر» سالی دو بار در شهر هرات برگزار می‌گردید. این آیین که در نوروز و ابتدای ماه میزان برپا می‌شد، محل تجمع اقشار مختلف جامعه از جمله درویشان، پهلوانان، هنرمندان و عموم مردم بود. در این مراسم، دیگ‌های بزرگ غذا به نیت خیرات طبخ می‌شد و برنامه‌های متنوعی از جمله نوازندگی، آوازخوانی و نمایش‌های محلی اجرا می‌گردید. این گردهمایی نه تنها جنبه تفریحی داشت، بلکه به‌عنوان محفلی برای تبادل فرهنگی و تقویت همبستگی اجتماعی عمل می‌کرد.<ref>عابدوف، داداجان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، ۱۳۹۳ش، ص۷۳-۷۸.</ref>  
مراسم با سخنرانی مقامات حکومتی در مورد تاریخچۀ این جشن و اهمیت آن در رشد و توسعۀ فرهنگی شروع می‌شود. شعرخوانی و مشاعره بین شرکت‌کنندگان بیشترین زمان را در این جشن به خود اختصاص می‌دهد<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> و قبل از حاکمیت طالبان، موسیقی، آوازخوانی، اجرای تئاتر، اتن (نوعی رقص محلی) و پایکوبی نیز در این مراسم رواج داشت.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>


===نقش نهاد‌های فرهنگی و ادبی===
=== میلۀ شاطرها در کابل ===
برگزاری برنامۀ جشن به‌عهدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان بوده و پذیرایی مهمانانی که از شهرها و حتی از کشور پاکستان دعوت می‌شوند مربوط این وزارت خانه است که اجرای آن را ‌اهالی فرهنگ و ادب عهده‌دار می‌شوند و همچنین تعدادی از مردم به‌خصوص جوانان به‌دلیل علاقه‌ای که به ‌این مراسم دارند به‌صورت داوطلبانه در برپایی این جشن سهم می‌گیرند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref> مسئولان برگزاری، از مدت‌ها قبل با اعلام رسمی برای ارسال شعر در این جشن فراخوان می‌دهند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
این جشن در چهارباغ و باغ عمومی، نزدیک پل «یک‌پیسه‌گی» برگزار می‌شد. شاطرها، دُهُل بزرگی به‌نام دُهُلِ قنبر را با خود حمل کرده و حلقه‌وار به پای‌کوبی می‌پرداختند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/936488/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7%D8%BA-%D9%84%D8%B7%DB%8C%D9%81-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AC%D8%A8%D9%87-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%BA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87-%D8%B5%D9%81%D8%A7-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%D8%A7 سراج حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62-63.]</ref>  این میله در مناطق مختلف کابل مانند باغوان‌کوچه‌، باغ علی‌مردان‌خان، مرادخانی، چنداول، سه‌دکان، نواب‌باغ، عَلَم‌گنج، درخت‌شنگ، گوشه‌خرابات، بابای خودی، چارچته، ریکاخانه، کوچة علی‌رضاخان، کوچة بارانه، ده‌افغانان و اندرابی برگزار می‌شده است. هنگام برپایی جشن نیز همة افراد، شامل پیر و جوان و زن و مرد در آن شرکت می‌کردند.<ref>عاصف و تامق، فرهنگ، 1390ش، ص12.</ref>


===محتوای اشعار===
=== میلۀ شاطرها در هرات ===
شاعران به‌طور عام موضوعات دینی، اجتماعی و حماسی را در شعر خود می‌گنجانند و بیشتر اشعار آنها را طنز، مسائل انتقادی، عملکرد مسئولین، اختلاس، فساد اداری، دعوت ملت به بیداری، وحدت ملی و آبادانی کشور شامل می‌شود.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2012/04/03/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%DA%86%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D9%89-%D9%86%D8%B8%D9%85%D9%89-%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%8A%D8%AF/ «مشاعرۀ گل نارنج دچار بی‌نظمی گردید»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref> همچنین دیگر موضوعات روز مانند صلح، رفتار عاری از خشونت، مبارزه با فساد، حمایت از اقشار ضعیف جامعه و در حکومت طالبان حمایت از تحصیل دختران محتوای این  اشعار را تشکیل می‌دهد.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
این مراسم در هرات در اول ماه میزان (مهر) و در روز اول سال نو خورشیدی (نوروز)، در سه‌نقطه برگزار می‌شد: 1. در قریة قپتیچک نزدیک پای‌حصار؛ 2. شرق ارگ یا قلعة ملک اختیار در باغچة خوش‌منهان معروف به حوض هزاره‌ها و 3. در قریة وحید در باغچة میرصالح ملا.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/936689/%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87%D8%A7 هریوال، «میله شاطرها»، 1361ش، ص64.]</ref> اقشار مختلف مردم مانند درویشان، قلندران، عیاران، کاکه‌ها، آوازخوانان، نوازندگان، کشتی‌گیران، پهلوانان، ملنگان و مردمان عادی، در این مراسم شرکت می‌کردند. دیگ‌های بزرگ [[حلوا]]، [[برنج]]، شُله و دلده را به‎نام «آش پیر» پخته و بین عموم مردم تقسیم می‌کردند. هزینة این غذاها به‌عهدة خود شاطرها و دیگر افراد از جمله کسبه بوده است.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75.</ref>
 
===کارکردها===
تقویت همبستگی مردم: با مشارکت مردم از ولایات مختلف در میلۀ گل نارنج، همگرایی بین آنها تقویت می‌شود.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref> سفر مردم دیگر شهرها به ننگرهار همراه با [[خانواده]] و دوستان خود، سبب آشنایی با ساکنان دیگر شهرها شده و رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کنند.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
[[پرونده:میله_گل_نارنج_(جشن)_(3).jpg|بندانگشتی|بزم شعرخوانی گل نارنج در ننگرهار؛ فروردین ماه 1401ش]]
رواج فرهنگ کتاب‌خوانی؛ در روز برگزاری میلۀ گل نارنج در کنار برپایی نمایشگاه کتاب،<ref>[https://www.bakhtarnews.af/dr/%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%88-%D8%A8%D8%B2%D9%85-%D8%B4%D8%B9%D8%B1%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B9%D9%86%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7/ «برپایی میله و بزم شعرخوانی عنعنوی گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.]</ref> از مردم نیز خواسته می‌شود مطالعه و فرهنگ کتاب‌خواندن را بین خانواده‌ها رونق بخشند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/culture-i206732-%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87_%D9%88_%D8%AC%D8%B4%D9%86_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D «آیین سنتی مشاعره و جشن گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت ParsToday.]</ref> ز مهم‌ترین برنامه‌های این جشن مشاعره است که تقویت و غنای شعر افغانستان را درپی دارد و شاعران خواستار گسترش فرهنگ مشاعره در دیگر شهرها می‌شوند.<ref>[https://af.sahartv.ir/news/culture%20and%20art-i30670 «برگزاری دومین مشاعرۀ گل رنارنج در ولایت ننگرهار»، وب‌سایت سحرتی‌وی.]</ref>


معرفی سبک زندگی: بازدید مردم دیگر شهرها از جلال‌آباد و شرکت در میلۀ گل نارنج سبب آشنایی با سبک زندگی همدیگر و تأثیرپذیری از آداب و رسوم همدیگر می‌شود که در دیگرپذیری نقش پررنگی دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
=== سرگرمی‌ها ===
تخم‌مرغ‌جنگی، بازی شاه و وزیرک، زورآزمایی و دویدن، همراه با اجرای نقاره‌چیان، دوتارنوازان و صحنه‌گردانان، از برنامه‌های مفرح این مراسم بوده است. سماورهای بزرگ برنزی و مسی برای تهیه [[چای]] و نیز ظروف مملو از انواع میوه‌ها نیز در این مراسم دیده می‌شد.<ref>عاصف و تامق، فرهنگ، 1390ش، ص12.</ref>


نمایش صنایع دستی و آثار باستانی: همزمان با برپایی میلۀ گل نارنج، نمایشگاهی از تولیدات داخلی،<ref>[https://swn.af/archive/%D8%B4%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84-%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B4%D8%A7/ «شهر جلال‌آباد ننگرهار امروز میزبان مشاعرۀ گل نارنج بود»، وب‌سایت سلام وطندار.]</ref> صنایع دستی و آثار باستانی نیز در محل برگزاری جشن دایر می‌شود تا علاقه‌مندان از هنرهای دستی و آثار تاریخی بازدید داشته باشند.<ref>[http://afghanpaper.com/nbody.php?id=34532 «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.]</ref>
فروشندگان، انواع خوراکی‌ها، شیرینی‌جات و میوه‌ها از قبیل کشمش، نخود، نقل پسته‌ای، نقل بادامی، تخم‌مرغ آب‌پز، شیرینی‌هایی مانند زلف عروس، پشمک، جلبی (زولبیا)، لوز و اسباب‌بازی‌ کودکان مانند فرفرک (فرفره) و قرقره را در معرض فروش می‌گذاشتند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75.</ref>


تقویت صنعت [[گردشگری]]؛ با حضور مردم از شهرهای مختلف و کشورهای دیگر در میلۀ گل نارنج، صنعت توریسم رونق می‌گیرد و آثار مثبت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.<ref>[https://youtu.be/ay2iOqfya_4?si=1cUdgPmhWlTJj7xm «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.]</ref>
بزرگسالان، جوانان و کودکان در گوشه‌ و کنار مراسم، زیر سایة درختان، روی صفه‌ها، سبزه‌‌ها و در کوچه‌ها، زیراندازهای خود را پهن کرده و  با انواع قصه، فکاهی، شطرنج‌بازی، جفت‌وتاق‌بازی، نقل داستان‌های خنده‌دار، خواندن اشعار دوبیتی و محلی همراه با نواختن دوتار، [[تنبور]]، [[نی]]، دف، قیژک و رباب به مراسم گرمی می‌بخشیدند.


تقویت صلح: مردم بر این باور هستند که جشن میلۀ گل نارنج می‌تواند انتقال‌دهندۀ پیام صلح باشد و ذهنیت مردم را از جنگ و خشونت به صلح و آرامش تغییر دهد و امنیت را تقویت کند.<ref>[https://tolonews.com/fa/afghanistan/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%80-%DA%AF%D9%84-%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1 «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.]</ref>
اصناف مختلف مانند بزازان، نمدمالان، علافان، پالان‌دوزان، آهنگران و مسگران، هرکدام به شاطرها، کشتی‌گیران، پهلوانان و کسانی‌که به زور‌آزمایی و هنرنمایی می‌پرداختند، هدایای مختلفی می‌دادند.<ref>عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75-76.</ref>


تقویت [[شادی]]: برای لذت‌بردن بیشتر از فصل بهار و نشاندن لبخند بر لبان مردم، در این جشن از موسیقی، رقص، اتن و پایکوبی و سرگرمی‌های دیگر استفاده می‌شود تا مردم خسته از جنگ و ناامنی لحظاتی را به شادی و سرور سپری کنند.<ref>[https://parstoday.ir/dari/news/uncategorised-i206594-%D8%AC%D8%B4%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D9%86%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%86%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9 «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.]</ref>
غذاخوردن با جمع‌شدن دور دیگ‌های بزرگ و بوسیدن دست شاطر کهن‌سال، شروع می‌شد. پس از آن، شاطرها همراه با ساز، [[دهل]]، رقص و پایکوپی کرده و دیگران نیز آنها را با آفرین و شادباش، تشویق می‌کردند. با این کار، صحنه‌ای هیجان‌انگیز خلق می‌شد. سپس در حالی‌که همه رو ‌به ‌قبله می‌ایستادند، دعا، [[صلوات]] و فاتحه برای پیر (حضرت علی) و مرید پیر (قنبر / قمبر) می‌خواندند. در پایان، درب دیگ‌های بزرگ توسط شاطر کهن‌سال گشوده شده و به صرف غذا مشغول می‌شدند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75-76.</ref>


تقویت سرمایه سلامتی: در جشن گل نارنج نمایش‌ رشته‌های مختلف ورزشی مانند ورزش باستانی، ژیمناستیک و انواع ورزش‌های رزمی به‌ نمایش گذاشته می‌شود تا مردم به زندگی سالم و ورزش رو بیاورند.<ref>[https://pajhwok.com/fa/2018/03/30/%d9%85%d8%b4%d8%a7%d8%b9%d8%b1%db%80-%da%af%d9%84-%d9%86%d8%a7%d8%b1%d9%86%d8%ac-%d8%af%d8%b1-%d9%86%d9%86%da%af%d8%b1%d9%87%d8%a7%d8%b1-%d8%a8%d8%b1%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1-%d8%b4%d8%af/ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.]</ref>
عده‌ای هم به‌عنوان تبرک از آن غذا برداشته و برای بیماران و حاجت‌مندانی که نمی‌توانستند در مراسم حضور داشته باشند، می‌بردند. پس از صرف طعام، دوباره بساط چای و شیرینی پهن شده و بازی‌های دیگر که متوقف شده بودند از سر گرفته می‌شدند. افراد، هنگام رقص و شادی اشعار مخصوص این مراسم را به‌صورت دسته‌جمعی و یک‌صدا زمزمه می‌کردند:<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص76-77.</ref>{{آغاز نستعلیق}}
{{شعر|نستعلیق}}
{{ب|علی حیدر، مدد قنبر|علی صفدر، مدد قنبر}}
{{ب|علی اکبر، مدد قنبر|علی داماد پیغمبر}}
{{ب|علی کنده در خیبر|مدد قنبر مدد قنبر}}
{{ب|علی اکبر، مدد قنبر|علی حیدر، علی صفدر}}
{{پایان شعر}}
{{پایان نستعلیق}}


==پانویس==
==پانویس==
خط ۳۹۳: خط ۴۷۳:
*«جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1400ش.
*«جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1400ش.
*«جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
*«جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
*عابدوف، داداجان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، ۱۳۹۳ش.
*رجاء، نوروز، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 30 اسفند 1395ش.
*رجاء، نوروز، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 30 اسفند 1395ش.
*رجایی، محمد سرور، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج: 3 فروردین 1392ش.
*رجایی، محمد سرور، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج: 3 فروردین 1392ش.

نسخهٔ ۶ مرداد ۱۴۰۴، ساعت ۱۹:۱۹

جشنواره‌های محلی افغانستان؛ مجموعه‌ای از آیین‌ها و مراسم‌های جمعی در افغانستان.

جشنواره‌های محلی افغانستان، به عنوان بخشی از میراث فرهنگی غنی این کشور، بازتابی از تنوع قومی، آداب و رسوم، و باورهای مذهبی و ملی هستند. این آیین‌ها که در نقاط مختلف افغانستان برگزار می‌شوند، اغلب با تغییر فصل‌ها، مناسبت‌های مذهبی و رویدادهای تاریخی پیوند خورده‌اند. از جمله مشهورترین این جشن‌ها می‌توان به میلۀ سخی (برافراشتن عَلَم امام علی در نوروز)، میلۀ گل سرخ (جشن بهاری در مزار شریف)، میلۀ دهقان (آغاز فصل کشاورزی)، میلۀ گل ارغوان (نماد بهار در کابل و پروان)، و میلۀ سمنک(آیین زنانه پخت حلوا در آستانۀ نوروز) اشاره کرد.  

این جشنواره‌ها علاوه‌بر جنبه‌های شادی‌آفرین و سرگرم‌کننده، کارکردهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مهمی دارند، از جمله تقویت همبستگی ملی، ترویج گردشگری، حمایت از تولیدات محلی، و انتقال ارزش‌های فرهنگی به نسل‌های بعدی. برخی از این مراسم، مانند میلۀ نهال‌شانی و میلۀ گل کچالو، بر اهمیت محیط زیست و کشاورزی تأکید دارند، در حالی که جشن‌هایی مانند میلۀ توت و میلۀ گل نارنج، فرصتی برای نمایش محصولات بومی و هنرهای محلی فراهم می‌کنند.  

با وجود چالش‌هایی مانند ناامنی و تغییرات سیاسی، این آیین‌ها همچنان به‌عنوان بخشی زنده از هویت فرهنگی افغانستان پابرجا مانده‌ است و نقش مهمی در حفظ سنت‌ها و تقویت روحیۀ جمعی مردم این سرزمین دارد.

مفهوم‌شناسی جشنواره‌های محلی افغانستان

جشنواره‌های محلی افغانستان به عنوان مجموعه‌ای از آیین‌ها و مراسم جمعی تعریف می‌شوند که ریشه در فرهنگ، تاریخ و باورهای مذهبی-اجتماعی این سرزمین دارند. این جشنواره‌ها که تحت عنوان عام «میله» شناخته می‌شوند، تلفیقی از عناصر نمادین، آیینی و کاربردی هستند که در چارچوب تقویم زراعی، مناسبت‌های مذهبی و تغییرات فصلی سازماندهی می‌شوند. ماهیت این جشنواره‌ها چندبعدی بوده و کارکردهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی را به صورت توأمان داراست.[۱]

در سطح ساختاری، این رویدادها به‌طور معمول شامل تشریفات خاص، مراسم نمادین (مانند برافراشتن علم در میلۀ سخی)، فعالیت‌های جمعی (نظیر نهال‌کاری و کشاورزی دسته‌جمعی) و برنامه‌های هنری-تفریحی می‌شوند. از منظر کارکردی، این جشنواره‌ها به عنوان مکانیسم‌های انسجام‌بخش اجتماعی، حافظۀ جمعی و انتقال میراث فرهنگی عمل می‌کنند. ویژگی ممیزۀ آنها تلفیق عناصر بومی (مانند مسابقات بزکشی و غذاهای محلی) با مؤلفه‌های مذهبی (نظیر نذر و زیارت) بوده که بازتاب دهندۀ سبک زندگی ترکیبی جامعه افغانستان است. این جشنواره‌ها همچنین به‌عنوان نظامی نمادین برای بازتولید هویت فرهنگی و تقویت پیوندهای اجتماعی در بافت جغرافیایی-قومی متنوع افغانستان عمل می‌کند.[۲]

میله سخی

میلۀ سخی که به آن جَهَنده‌بالا،[۳] جَندَه، عَلَم، جَدّه و ژَندۀ سخی هم می‌گویند،[۴] در روز اول سال نو خورشیدی، با حضور پرشور مردم، مقامات و مهمانان خارجی در مزار شریف و کابل، آغاز می‌شود. مردم معتقدند نوروز با روز جانشینی حضرت علی مصادف بوده، به‌همین دلیل، به‌نشانۀ ارادت به آن امام، هر سال، پرچمی منسوب به‌ آن ‌حضرت ‌را بر ‌می‌افرازند.

این مراسم از تاریخچه‌ای طولانی برخوردار است. در عهد سلطان‌سنجر سلجوقی (530ق)، قبری منسوب به حضرت علی در قریۀ خواجه خیران، از قریه‌های اطراف شهر تاریخی بلخ، کشف می‌شود.[۵] سلطان‌سنجر بنایی روی آن مرقد می‌سازد که با حملۀ مغول ویران شده،[۶] اما پس از مدتی دوباره بازسازی می‌شود.[۷] همچنین، نائب محمد علم خان در سال 1288ش، چوبی محکم و صاف را از جنگل‌های ماوراءالنهر به‌عنوان علم مولا‌علی در روضۀ شریف برافراشت که هنوز هم مورد استفاده است.[۸]

شیوۀ برگزاری مراسم

الف) میلۀ سخی در مزارشریف

میلۀ سخی، باشکوه‌ترین مراسم سال نو در افغانستان است که با تشریفات خاصی انجام می‌شود.[۹] چند روز پیش از نوروز، با مشارکت مقامات، روحانیون، تجار و اصناف مختلف بازار، کمیته‌ای برای مراسم، تشکیل می‌شود.[۱۰] رسته‌های زرگران، نقره‌کاران، مسگران و بزازان، هرکدام در نوسازی و تزیین در و دیوار روضۀ شریف و عَلَم شاه اولیا، سهیم می‌شوند.[۱۱] همچنین، قبل از فرارسیدن سال نو، مردم از شهرهای مختلف با خواندن شعر معروف «بیا بریم به مزار ملا ممد جان»، راهی مزارشریف می‌شوند تا خود را به مراسم جهنده‌بالا و میلۀ گل سرخ برسانند.[۱۲] صبح روز اول حَمَل (فروردین)، مردمی که از اقصی نقاط کشور و کشورهای همسایه،[۱۳] حتی کشورهای اروپایی،‌[۱۴] در مزارشریف جمع شده‌اند، برای برپایی مراسم جهندۀ سخی، در روضۀ شریف گردهم می‌آیند. آنها تا چهل‌ روز در هتل‌های نزدیک روضۀ شریف، مکاتب و مساجد ساکن می‌شوند.[۱۵] در این ایام، مزارشریف بیشترین جمعیت زائر در داخل و بیرون روضه را دارد.[۱۶]

برپایی جهندۀ سخی

برافراشتن علم با سخنرانی مقامات حاضر در مراسم، شلیک 21 گلولۀ توپ و به پرواز در آمدن خیل عظیمی از کبوتران سفید،[۱۷] در میان هلهله و فریاد مردم آغاز می‌شود.[۱۸] لحظۀ برافراشته‌شدن علم، با دعا و خواستن حاجات از صاحب علم همراه است.[۱۹] آنها باور دارند اگر جهنده به آسانی برافراشته شد، سالی نیک و پربار را پیش رو دارند، اما اگر به سختی در جای خودش نصب شود، سال خوبی پیش روی آنها نخواهد بود.[۲۰] مکانی که علم سخی در آن برافراشته می‌‌شود، به‌سمت قبلۀ روضۀ شریف است[۲۱] که بر سر در آن شعری از عبدالرحمن جامی حک شده است:[۲۲]الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیقدر این مراسم مردم سعی می‌کنند پارچه‌هایی را به علم ببندند. سپس تکه‌هایی از پارچۀ علم دست‌دوزی شدۀ سبزرنگ را که روپوش آن است، به‌عنوان تبرک بردارند.[۲۳] علم مولا‌علی چهل‌ روز برافراشته است.[۲۴] روز چهلم، عَلَم را طی مراسم خاصی پایین می‌آورند.[۲۵]

نذر در میلۀ سخی

مردم در شب و روز نوروز، نذورات نقدی خود را به صندوق روضۀ شریف برده و در طول چهل ‌روز به ادای نذر و خیرات اقدام می‌کنند.[۲۶]

شفای بیماران

مردم معتقدند شاه اولیا، بیماران را شفا می‌دهد. آنها به امید شفا، بیماران خود را از سراسر کشور، حتی برخی افراد در کشورهای همسایه به روضۀ سخی می‌آورند.[۲۷] برخی گزارش‌ها از شفا یافتن بیماران در طول این مراسم شنیده شده است.[۲۸]

ب) میلۀ سخی در کابل

میلۀ سخی در غرب دامنۀ کوه آسمایی (کوه تلویزیون)،[۲۹] در کابل، برگزار می‌شود. مردم معتقدند آن‌جا قدم‌گاه حضرت علی است.[۳۰]

شب میلۀ سخی

در کابل همانند مزارشریف، مردم شب سال نو را با دعا و خواندن اشعار منقبت (مدح) در وصف حضرت علی به پایان می‌رسانند.[۳۱]

برافراشتن علم در زیارتگاه سخی کابل

صبح روز اول سال، مقامات و همۀ اقشار مردم، در زیارتگاه سخی، گردهم می‌آیند.[۳۲] مراسم، با سخنرانی مقامات و روحانیون آغاز می‌شود. پس از آن، علما، پهلوانان و افراد موجه، عَلَم تزیین‌شده با پارچۀ سبز ابریشمی به‌نام جهندۀ سخی را در میان هلهله و هیجان مردم و با ذکر یاعلی، بلند می‌کنند.[۳۳] زائران، پارچه‌های ابریشمی گران‌قیمتی را به‌ نشانۀ تبرک و خواستن حوائج به عَلَم می‌بندند. سپس جندۀ مولا را به‌عنوان تبرک لمس کرده، می‌بوسند و حوائج خود را از حضرت علی می‌خواهند. آنها به این مناسبت، اشعاری را زمزمه می‌کنند:[۳۴]الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیقو یاالگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیقعلم سخی در کابل نیز تا چهل‌روز برافراشته می‌ماند. در این مدت مردم به زیارت و نیایش می‌پردازند.[۳۵] روز چهلم طی مراسمی در حضور تعدادی از مردم با سخنرانی و دعا، علم را پایین می‌آورند.[۳۶]

میله نهال‌شانی

میلۀ نهال‌شانی به کمک ادارۀ زراعت و مؤسسات دیگر اجرا و طی آن هزاران نهال بین مردم توزیع می‌شود. این نهال‌های مثمر مانند نهال بادام، گیلاس، شفتالو و انگور، در مناطق عمومی، زمین‌های شخصی، مدارس و کنار خیابان‌ها غرس می‌شود.[۳۷]

جوانان داوطلب به‌مدت سه روز هزاران نهال مثمر و غیر مثمر را غرس می‌کنند.[۳۸] در برخی شهرها مانند چغچران، زمان نهال‌شانی از ۱۰ حوت (اسفند) آغاز و تا ۲۵ حمل (فروردین) ادامه می‌یابد.[۳۹]

برنامه‌های میله نهال‌شانی

انواع بازی‌های ملی، مسابقات دهقانی مانند اسب‌دوانی، نیزه‌بازی، رژۀ حیوانات[۴۰]، بیل‌بازی، دار‌بازی، قوچ‌جنگی، مرغ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی، سگ‌جنگی، چرخ‌وفلک و اسب‌های چوبی هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی برگزار می‌شود. نهال‌شانی به هدف ایجاد نشاط، تقویت روحیۀ مثبت و گسترش فضای سبز بیشتر و حمایت از هوای سالم صورت می‌گیرد، تا ضمن به‌وجود آمدن محیط پاک، روحیات مردم نیز اندکی از نا امنی و جنگ با برنامه‌های مفرح در طبیعت شاد شود.[۴۱] میلۀ نهال‌شانی در برخی شهرها مانند خوست با تنوع بسیار همراه است. اتن (رقص ملی)، حضور باغداران و کشاورزان در قالب گروه‌های مختلف با فرم‌های متحدالشکل در گروه خود و متفاوت از دیگر گروه‌ها و اختصاص مناطق وسیع برای نهال‌شانی، این جشن را جذاب می‌سازد.[۴۲]

نهال‌شانان

برگزاری کمپین ملی نهال‌شانی باحضور وزیر زراعت، آبیاری و مالداری؛ حوت ۱۳۹۸

در برنامۀ غرس نهال، عموم مردم اعم از زن و مرد و کوچک و بزرگ، رسانه‌ها، نهادهای مدنی و مقامات حکومتی سهم می‌گیرند.[۴۳] قبل از تسلط طالبان در برخی موارد زنان هم در این کار حضور فعال داشتند.[۴۴]

کارکرد

تشویق برای نهال‌شانی و حمایت از محیط زیست: در این میله مسئولین، مردم و جوانان را به غرس نهال و ایجاد فضای سبز و حمایت از محیط زیست تشویق می‌کنند تا مردم شهرها و محلات محیط و آب و هوای سالم داشته باشند.[۴۵]

تغییرات اقلیمی: نهال‌شانی رشد مثبت تغییرات مثبت اقلیمی آب و هوا را به دنبال دارد و فضای سبز را گسترش می‌دهد.[۴۶]

گسترش فرهنگ نهال‌شانی: به‌دلیل گسترش سنت نهال‌شانی هر سال در اواخر فصل زمستان، از سوی مسئولین برنامه‌های نهال‌شانی انجام می‌شود تا این فرهنگ زیبا و مفید بین مردم نهادینه شود.[۴۷]

‌پاکیز‌گی محیط: هنگام برپایی میلۀ نهال‌شانی مسئولین و مردم به تمیزکاری محیط اطراف و بوستان و پارک‌ها می‌پردازند تا فضای سالمی باشد برای مردم و مهمانانی که از جاهای دیگر به اماکن تفریحی و باستانی می‌آیند. این کار با فراخوان نیروهای داوطلب انجام می‌شود.[۴۸]

تعاون: مردم و مسئولین در غرس نهال و نگهداری و مراقبت از آن در کنار هم قرار می‌گیرند.[۴۹]

تفریح و شادمانی: مردم هنگام اجرای این رسم دیرینه، به نمایش اسب‌دوانی، پهلوانی و نیزه‌بازی می‌پردازند و لحظات شادی را تجربه می‌کنند.[۵۰]،

درآمد مالی: با فروش میوه‌های درختانی که به بار نشسته‌، سود مالی نصیب مردم شده و کمکی در جهت تأمین مالی خانواده‌ها است.[۵۱]

کار برای نسل بعدی: برخی مجریان نهال‌شانی با این تفکر نهال را در زمین غرس می‌کنند که برای نسل بعد از خود کاری انجام داده باشند و تنها میراث خوار گذشتگان نباشند، تا این فرهنگ مثبت در جامعه نهادینه شود.[۵۲]

چالش

کمپین نهال‌شانی در هرات باحضور مسئولان شاروالى هرات

فقر و ناامنی: فقر و ناامنی یکی از چالش‌های این میله بوده که انگیزه و توان مردم را برای این‌ امر کاهش داده است.[۵۳]

زمان محدود: در اکثر نقاط افغانستان برای این‌کار نیمۀ دوم حوت/ اسفند را اختصاص می‌دهند که این مدت با توجه به کمبود سرسبزی و نیاز بیشتر برای این‌کار در کشور، زمان آن برای نهال‌شانی کافی نیست.[۵۴]

خشکیدن نهال: با توجه به هوای بسیار سرد برخی مناطق و نبود امکانات نگهداری از نهال‌های تازه‌کاشته شده، به این نهال‌ها آسیب می‌رسد.[۵۵]

حیوان‌آزاری: یکی از برنامه‌های این مراسم، مسابقۀ جنگ حیوانات مختلف است که مصداقی از حیوان‌آزاری است و رفع آن نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.[۵۶]،

تخریب نهال: به‌دلیل عدم فرهنگ‌سازی صحیح و مراقبت از نهال‌های تازه کاشته شده، تعدادی از نهال‌ها از سوی برخی افراد ناآگاه تخریب می‌شود و از بین می‌رود.[۵۷]

استفاده از هنر تئاتر: تعدادی از هنرمندان با اجرای نمایش در ارتباط با موضوع نهال‌شانی و مراقبت از آن در بین حاضران، در فرهنگ‌سازی محیط سبز تلاش می‌کنند.[۵۸]

میله دهقان

میلۀ دهقان را در گذشته با نذورات و دعای دسته‌جمعی آغاز می‌کردند؛ اما امروزه به‌ویژه در شهرها، این مراسم با حضور مقامات کشوری، مهمانان خارجی و مردم، در قالب برگزاری نمایشگاه محصولات زراعی در مکان‌های وسیع و با شکوه بسیار برپا می‌شود.

در فصل زمستان، در بسیاری از مناطق سردسیر افغانستان، کارهای کشاورزی تعطیل است. با آمدن بهار و میلۀ دهقان، این تعطیلات نیز به پایان می‌رسد.[۵۹] هدف از برگزاری میلۀ دهقان در اول بهار، تمرین و آمادگی برای کشاورزی، پس از یک فصل، تعطیلات است؛ در حقیقت، برپایی این مراسم حکایت از شروع فصل کار دارد. همچنین، در زمان برگزاری میلۀ دهقان، فرصت مناسبی برای تمرین دادن به گاوهایی است که در تمام طول زمستان بیکار بوده[۶۰] و با خوردن پندانه و کًنجاره، قوی شده‌اند.[۶۱]

شیوۀ سنتی مراسم

این مراسم به‌شکل سنتی، همه‌ساله توسط دهقانان، با حضور مردم و ملای قریه (روحانی محل) انجام می‌شود. دهقانان یک‌جفت گاو نر مخصوص شخم‌زنی را تزئین می‌کنند. زنان با پختن فطیر (نوعی نان‌روغنی)، کلوچه و دیگر خوردنی‌ها و مردان با تهیۀ اسباب تزئین گاوها شامل گل‌ها، زنگوله‌ها، گردنبند پارچه‌‌ای و کمربندهای رنگارنگ، برای مراسم آماده می‌شوند. اهالی قریه با اسباب کشاورزی و گاوهای تزئین شده، به نزدیکی‌های مسجد رفته، رو به قبله می‌ایستند و از ملای قریه (مشهور به آخوند) تقاضا می‌کنند تا برای آنها در سال نو دعا کند. نزدیک چاشت (ظهر) همۀ اهالی قریه، دور دِستَرخوان (سفره) جمع می‌‌شوند. خانواده‌ها، خوردنی‌های خوش‌مزه‌ای را که تهیه کرده‌اند، روی دسترخوان قرار می‌دهند تا همه پذیرایی شوند.[۶۲]

عصر آن روز همه با هم به ‌زمین کشاورزی رفته و به شادی و نشاط می‌پردازند. بعد از مدتی، ملای قریه دو گاو قلبه‌ای را افسار و یوغ زده و برای قلبه‌کشی، آماده می‌کند. پس از آن، یک نفر به قلبه کردن زمین، مشغول می‌شود.[۶۳]

پیرمرد قلبه‌گر (شخم‌زن/ شیارگر) با کمرِ بسته، شروع به قلبه‌کشی می‌کند. در برخی محلات به این کار «گاوخونُک» می‌گویند.[۶۴] پس از یکی دوبار قلبه‌رانی از عرض و طول زمین، گاوها را رها نموده کار را تعطیل می‌کند. سپس، اطفال (دختران و پسران)، در جمع خود دوباره شروع به بازی و تفریح می‌کنند؛ پسران به بازی‌های پهلوانی، کشتی‌گیری، مرغ جنگی، گاو جنگی، سگ جنگی و انواع بازی‌های دیگر پرداخته و دختران نیز به سرگرمی‌های مخصوص خود مانند شعر‌خوانی مشغول می‌شوند. اشعار دختران اغلب به مناسبت آغاز فصل بهار و سال نو است.[۶۵] [۶۶]الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقیکی از سروده‌هایی که به موضوع دهقانی و کشت‌و‌کار مرتبط است، شعر «دهقان جوان بیا به صحرا» است که در همین ایام خوانده می‌شود. این شعر، تأثیر خاصی بر مردم می‌گذارد. هدف از آن تشویق دهقانان جوان به کشاورزی است که به صورت زیر آغاز می‌شود:[۶۷]

تک‌خوانالگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقجمع‌‌خوان[۶۸]الگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقپس از اتمام میله، هنگام غروب، افراد با خوشحالی به خانه‌های خود بر ‌می‌گردند. برخی با دعوت دوستان به خانه‌های آنها رفته و تا پاسی از شب کنار همدیگر خوش می‌گذرانند.[۶۹]

شیوۀ جدید مراسم

شکل امروزی میلۀ قُلبه در شهرها در قالب جشن روز دهقان در روز دوم سال نو، انجام می‌شود. در این روز از سوی ریاست زراعت، مکانی اختصاص داده می‌شود تا دهقانان (کشاورزان) محصولات زراعی و لبنیاتی، همچنین انواع مختلف حیوانات را به نمایش بگذارند. این مراسم با حضور مقامات دولتی، دهقانان و عموم مردم برگزار شده و با سخنرانی، اجرای تئاتر، موسیقی و نمایش ابزارآلات جدید کشاورزی همراه است.[۷۰]

میله دهقان در کابل

در گذشته، مراسم میلۀ دهقان در دامنۀ کوه علی‌آباد مشهور به دامنۀ سخی از سوی صدراعظم به صورت رسمی افتتاح می‌شد، اما در سال‌های اخیر در باغ بابرشاه،[۷۱] بادام‌باغ[۷۲] و چمن‌حضوری[۷۳] برگزار می‌شود. در این مراسم، نهال شانی، انواع بازی‌های ملی و نمایش حیوانات،[۷۴] بزکشی و گل‌کاری[۷۵] صورت می‌گیرد. در سال 1394ش، میلۀ دهقان با حضور پررنگ مقامات دولتی و مهمانان خارجی از جمله سرپرستان وزارت‌خانه‌های زراعت (کشاورزی) اطلاعات و فرهنگ، امور زنان، کار و امور اجتماعی، ترانسپورت (حمل و نقل)، سرپرست شاروالی (شهرداری) کابل، سفیر برخی کشورها، برخی نمایندگان پارلمان(مجلس) و دیگر مهمانان با تلاوت قرآن کریم و سخنرانی برخی مدعوین برگزار شده است.[۷۶] در این مراسم، بیش از صد شرکت داخلی و صنایع دستی زنان، محصولات خود را در 200 غرفه عرضه کردند. شرکت‌کنندگان از 24 ولایت (استان) افغانستان بودند.[۷۷]

میله گل ارغوان (جشن)

میلۀ گل ارغوان، در تپه‌های دارای گل‌های ارغوان با برنامه‌های شاد و متنوع برگزار می‌شود و نقشی مهم در شادی‌آفرینی، همبستگی اجتماعی و انتقال میراث فرهنگی به نسل‌های آینده دارد. این جشن همراه با تفریحات سالم در فضاهای خوش‌ آب‌وهوا و آمیختن تفریح با معنویت و آداب مذهبی مانند دادن نذر و زیارت مزار بزرگان دین و مذهب، نشاط روحی و سرزندگی را به ارمغان می‌آورد.

درخت ارغوان

ارغوان، درختی سرخ‌رنگ با شاخه‌های باریک و طبع سرد و خشک است. رنگ ارغوانی در گذشتۀ دور مورد توجه پادشاهان و اشراف بوده و آنها برای متمایزشدن از مردم عادی، لباس‌های ارغوانی به تن می‌کردند.[۷۸] رویش گل‌های صورتی‌رنگ این درخت، در نخستین روزهای بهار آغاز می‌شود و به‌سرعت تمام شاخه‌های درخت حتی ساقۀ آن را غرق در گل‌های قلب‌مانند می‌کند. گل ارغوان، نماد بهار، تازگی و رویش دوباره است[۷۹] و بدین جهت مردم افغانستان مراسم پرنشاطی را همراه خانواده و دوستان، هنگام شکفتن گل ارغوان در مکان‌هایی که این گل آن‌جا را آراسته و معطر کرده، برگزار می‌کنند.[۸۰]

تاریخچه

جشن گل ارغوان در منطقۀ خواجه‌صفا در کابل، سابقۀ بسیار طولانی دارد و پیشینۀ برگزاری آن را به دوران رستم و رودابه بازمی‌گردانند.[۸۱] همچنین این جشن در تپۀ گل‌غندی ولایت پروان نیز از سابقۀ صدها ساله برخوردار است.[۸۲] در دورۀ معاصر یک راه دسترسی آسان‌تر به امر حبیب‌الله خان در تپۀ گل‌غندی ایجاد شد و در 1324ش، از سوی شاروالی (شهرداری) دو کاریز در این محدوده حفر شد و شاعر پشتوزبان سیدبهاءالدین بهایی نام این تپه را تپۀ گل‌غندی گذاشت. همزمان قسمتی از این تپه هموار و بعدها از زیبایی خاصی برخوردار شد و در 1328ش، چهار تپۀ دیگر نیز هموار شد و در آن‌ها درختان ناجو و گل‌های مرسل کاشته شد. این تپه‌های ارغوانی امروزه به نماد اصلی این جشن ملی بدل شده است.[۸۳]

آداب و رسوم

مردم کابل در روزهای آغازین بهار، به‌صورت گروه‌های دوستانه، همراه با چای، نان روغنی، قیماق (سرشیر) و پراته (نان یا غذای محلی)، به منطقۀ خواجه‌صفا رفته و زیر شکوفه‌های زیبای درختان ارغوان زیرانداز خود را می‌گسترانند و به‌تفریح و گذراندن اوقات فراغت خود مشغول می‌شوند. از سرگرمی‌های این روز مشاعره و آوازخوانی است که تا عصر ادامه پیدا می‌کند.[۸۴]

در ولایت بدخشان نیز جشن گل ارغوان همه‌ساله از سوی فعالان اجتماعی و مدنی، شاعران و نویسندگان برگزار می‌شود. سرایش شعر، کوهنوردی و سنگ‌بازی از سرگرمی‌های این مراسم است. همچنین معرفی جاذبه‌های گردشگری و رونق این صنعت از دیگر اهداف برپایی این جشن به‌شمار می‌رود.[۸۵] میلۀ گل ارغوان، اما در تپۀ گل‌‌غندی در شهر چاریکار از ولایت پروان و در روز 12 حمل (فروردین) برگزار می‌شود.[۸۶] در این موسم، گل‌های درخت ارغوان مردمان زیادی را به خود جذب می‌کند[۸۷] و دیدن گل‌ها روح و روان هر بیننده‌ای را تازه می‌کند.[۸۸]

شهر چاریکار در این مراسم با ازدحام مردم و وسایل نقلیه مواجه است و تپۀ گل‌غندی میزبان جمعیت زیادی از سراسر افغانستان است. در این جشن، عده‌ای کبک، بودنه (بلدرچین) و خروس‌های کلنگی جنگی خود را می‌آورند و جوانان را سرگرم می‌کنند.[۸۹] از دیگر تفریح‌های چنین روزی گُدی‌پرانی (بادبادک‌بازی) است؛ شماری از جوانان و نوجوانان با بادبادک‌های رنگارنگ آسمان تپۀ گل‌غندی را همانند زمین آن رنگارنگ می‌کنند و با جنگ بادبادک‌بازی و رهاسازی آن در آسمان فرهنگ کینه‌زدایی از دل‌ها را نهادینه می‌کنند.[۹۰]

خوراکی‌های جشن ارغوان

با آمدن مردم به تپۀ گل‌غندی، فروشندگان و دستفروش‌ها نیز بازاری ایجاد می‌کنند و با سروصدا در پی جلب توجه مردم به‌سوی خود هستند؛ پنیر تازه، شورپنیر، شورنخود با مرچ (فلفل) و مصالح (ادویه) خانگی، قوروت (کشک) تازۀ سالنگ و غوربند، لبوی شیرین، تخم‌مرغ آب‌پز و اسباب‌بازی کودکان در این اجتماع پرنشاط به فروش می‌رسد. در گوشه‌ای از تپۀ گل‌غندی رستوران‌های سیار با سماورهای بزرگ پر از چای و در گوشۀ دیگر بساط فروش ماهی تازه و جِلِبی (زولبیا) رنگارنگ برپا می‌شود. رستوران‌های داخل شهر چاریکار و کبابی‌ها نیز مملو از مشتریانی می‌شود که از پروان و دیگر شهرها خود را به میلۀ گل ارغوان رسانیده‌اند.[۹۱]

نمایشگاه محصولات

در سال‌های اخیر نمایشگاه‌های محصولات داخلی نیز در تپۀ گل‌غندی با عنوان «نامۀ ارغوان» ایجاد می‌شود تا مردم به آسانی با تولیدات این منطقه آشنا شوند و آنها را بخرند. این نمایشگاه بعد از سقوط نظام جمهوری اسلامی در افغانستان با محدودیت‌هایی روبرو شد و در 1402ش زنان تولیدکننده، حضور کمرنگی داشتند و دیگر صنعت‌کاران نیز با فروش پایین محصولات مواجه بودند.[۹۲]

کارکردهای میله ارغوان

تقویت انسجام اجتماعی: جمع‌شدن مردم با تنوع قومی، فرهنگی و زبانی در جشن گل ارغوان، قلب‌های آنها را به همدیگر نزدیک و از تعصبات دور می‌کند. این جشنواره نماد صلح‎‌خواهی و وحدت ملی است.[۹۳]

قویت جایگاه خانواده: مردم در چنین مراسمی سعی می‌کنند تا تمام اعضای خانواده در طبیعت سرسبز و فرح‌بخش تپه‌های گل ارغوان، روز شادی را سپری کنند.[۹۴]

تقویت دوستی: مردم به مناسبت میلۀ گل ارغوان به صورت گروهی به آوازخوانی و شادی می‌پردازند و پیوند دوستی را محکم‌تر می‌کنند.[۹۵]

تقویت گردشگری: از دیگر کارکردهای این مراسم جذب توریست و معرفی این جشنواره‌ به جهانیان است.[۹۶]

تقویت معنویت: در کابل همزمان با جشن گل ارغوان، دخترانی که بخت آنها بسته است، برای دستیابی به گشایش در زندگی و ازدواج موفق به زیارت خواجه‌صفا می‌روند و با نذر و خیرات حاجات خود را در آنجا از خدا می‌خواهند.[۹۷] در ولایت پروان نیز، تپۀ «هوفیان شریف» مدفن افرادی مانند میرجان آغا، سیدجعفرآغا، خواجه‌سبزپوش ولی‌صاحب، میرسعیدآغا، خواجه خضر حیات و دیگر شخصیت‌های مورد احترام مردم است و کسانی که در میلۀ گل ارغوان حضور می‌یابند به زیارت آنها رفته و نذر و نیاز می‌کنند.[۹۸]

میله گل سرخ

میله گل سرخ به بلخ باستان و هزاران‌ سال قبل بر می‌گردد.[۹۹] بر اساس منابع تاریخی در افغانستان، مردم، این جشن را هزاران ‌سال پیش در عصر آریایی‌ها تا خراسان اسلامی و سامانیان برگزار می‌کردند.[۱۰۰] با ظهور اسلام در افغانستان، این جشن رنگ‌وبوی اسلامی به خود گرفته است.[۱۰۱]

هرچند در اوائل خلافت اسلامی از میلۀ گل سرخ استقبال زیادی نشد اما با قیام ابومسلم خراسانی و نفوذ برمکیان در دستگاه خلافت، همچنین روی ‌کار آمدن سلسلۀ طاهریان و صفاریان این جشن، رونق دوباره‌ گرفته و در عهد تیموریان با کشف مزار منسوب به امام علی به شکوه این مراسم افزوده ‌شد.[۱۰۲] در ایام سال نو خورشیدی، در شهر مزارشریف، تمامی نقاط شهر، دشت و دمن، حتی بالای دیوارها[۱۰۳] و پشت‌بام خانه‌های کاه‌گلی، سرشار از گل‌های سرخ می‌شود.[۱۰۴]

بوی این گل‌ها، تمام فضای شهر را معطر می‎‌کند.[۱۰۵] مردم از دیرباز جشن گل سرخ را با شرکت در مراسم جهنده‌بالا، آغاز کرده و پس از آن برای تفریح و دیدن مسابقۀ هیجان‌انگیز «بُزکشی» به «دشت شادیان» و تپه‌های مملو از گل‌های سرخ، می‌روند. این تفریحات تا چهل‌ روز ادامه پیدا می‌کند.[۱۰۶]

برنامه‌های جشن گل سرخ

آمادگی

قبل از فرا رسیدن میلۀ گل سرخ، مردم با تمیز کردن خانه‌ها، کوچه‌ها و آذین شهر و خیابان‌ها برای برگزاری این جشن آماده می‌شوند.[۱۰۷] هر سال در نوروز، مردمان زیادی از شهرهای مختلف، کشورهای همسایه و حتی از کشورهای اروپایی آمده و برای شرکت در میلۀ گل سرخ در مزارشریف اقامت می‌گزینند.[۱۰۸]

جهنده‌بالا

شاه‌بیت میلۀ گل سرخ، مراسم برافراشتن «درفش کاویانی» مشهور به «جهنده‌بالا» یا «علم مولا علی» در «روضۀ شریف» است که در نخستین صبح سال نو با آداب خاصی انجام می‌شود. هزاران نفر، با شور، هیجان، صلوات و دعا این مراسم را از نزدیک مشاهده می‌کنند.[۱۰۹]

سرگرمی‌ها

مردم پس از شرکت در مراسم جهنده‌بالا به سرگرمی‌هایی مانند مرغ‌جنگی، بُودَنَه (بلدرچین) جنگی، قوچ‌جنگی، تخم‌مرغ‌جنگی و شعبده‌بازی، می‌پردازند.[۱۱۰] در سال‌های اخیر علاوه بر بازی و تفریح‌های سنتی، مسابقات متعدد ورزشی، نمایشگاه کتاب و صنایع دستی زنان نیز برپا می‌شود.[۱۱۱] همچنین دولت افغانستان به بهانۀ میلۀ گل سرخ، همه‌ساله بازسازی‌هایی در روضۀ شریف انجام می‌دهد.[۱۱۲]

بزکشی

بزکشی از مسابقات و بازی‌های بسیار هیجان‌انگیز در افغانستان است. برای دیدن این مسابقه گردشگران زیادی از سراسر جهان به مزارشریف می‌آیند.[۱۱۳]

سبزه‌لگدکردن

در روز 13 حَمَل (فروردین) خانوادها‌ به دشت‌ها و تپه‌ها به‌خصوص به دشت شادیان می‌روند. در حالی‌که زمین سرسبز و غرق لاله‌های سرخ است، روی فرش سبز طبیعت کنار شقایق‌های سرخ‌فام، می‌نشینند.[۱۱۴] آنها، همچنین، به سرگرمی و بازی‌هایی مانند چلیک‌دنده، گُدی‌پران‌‌بازی (بادبادک)، ریسمان‌کشی، والیبال و فوتبال مشغول می‌شوند. دختران نیز به بازی مخصوص خود «قوقو برگ چنار» می‌پردازند. آنها، هنگام ظهر در مکانی که اطراق کرده‌اند سفره گسترانده و غذای مخصوصی را که از قبل تهیه‌ کرده‌اند، مانند دم‌پخت و کیچری، صرف می‌کنند.[۱۱۵]

تفریح در دشت و دمن

در طول چهل ‌روز تفریح مردم در دشت‌های لاله‌گون مزارشریف، زمزمه‌های اشعار مرتبط با گل‌های سرخ، روضۀ شاه مردان و شفابخشی شاه اولیا در میلۀ گل سرخ ادامه دارد؛ برای مثال، شعر معروف «بیا بریم به مزار مُلا مامد جان» با روح و جان مردم عجین شده و از هر کوی و برزن،[۱۱۶] به گوش می‌رسد:[۱۱۷]الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقو یاالگو:آغاز نستعلیق
الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیقمردم پس از چهل ‌روز تفریح در این مراسم، به شهرها و کشورهای خود بر می‌گردند.[۱۱۸]

میلۀ گل کچالو

میلۀ گل کچالو در سال‌های اخیر میان مردم ولایت بامیان افغانستان رسم شده است و از  قدمت خاصی برخوردار نیست. این جشن نخستین‌بار در 22 سرطان (تیر) 1396ش، از سوی وزارت زراعت و ادارۀ محلی در مرکز بامیان به‌مدت دو روز برگزار شد و تا قبل از تسلط طالبان در افغانستان ادامه داشت.[۱۱۹]

برنامه‌های جشن

این مراسم با حضور مقامات بلندپایۀ کشوری و برخی مهمانان از شهرهای دیگر و مقامات خارجی همراه با دعا آغاز می‌شد[۱۲۰] و مقامات با ارائۀ گزارش کارهای انجام‌شده در مورد محصولات کشاورزی به‌خصوص کچالو و تشویق کشاورزان به ‌رقابت سالم و افزایش میزان تولید کچالو، توجه دهقانان و شرکت‌کنندگان را به ‌خود جلب می‌کردند. برنامه با شعر، آهنگ و موسیقی محلی توسط گروه‌های مختلف دختران و پسران و نمایش محصولات صنایع دستی ادامه پیدا می‌کرد.[۱۲۱]

خوراکی‌های جشن

در جشن گل کچالو از انواع کچالوهای پخته‌شده و فرآورده‌های آن رونمایی می‌شد، این فرآورده‌ها و تنوع غذایی، 40 نوع غذای کچالو[۱۲۲] را شامل می‌شد که موارد زیر بخش از آن است: قولوخی، آوجوشک (‌آب‌پز)، بخارپز، بولانی‌کچالو، تنوری، لقمه، چیپس، قورمه‌کچالو، چیپس ورقی، پِیرکِی، غُل‌کچالو، سمبوسه‌کچالو، کوکو، خلال‌کچالو. همچنین درکنار انواع کچالوهای پخته‌شده، غذاهای محلی متنوع مانند دَلدَه، کَشکَو، قوروتی، شیربرنج، نان‌دیگی، خَجُور، لَلمِیلدَه و کیچیری نیز معرفی می‌شد.[۱۲۳]

دست‌آودرهای میله گل کچالو

تقویت صادرات: هر سال بیش از 300 متریک تن[۱۲۴] و در برخی سال‌ها 380 متریک تن[۱۲۵] کچالو در بامیان برداشت می‌شود. برگزاری این جشن و نشر اخبار آن از طریق رسانه‌های مختلف باعث تلاش برای پیدا کردن بازارهای جهانی می‌شد تا از راه فروش و صادرات گستردۀ کچالو وضعیت مالی و رفاه مردم و کشور بهبود یابد[۱۲۶] و یا به ازای آن، گندم وارد کنند.[۱۲۷]

تقویت دهقانان: در جشن گل کچالو از کشاورزان تقدیر و برای آنها مشوق‌های مالی در نظر گرفته می‌شود تا بتوانند با رقابت سالم محصولات خود را افزایش داده و در رونق اقتصادی کشور سهیم شوند.[۱۲۸]

تقویت دوستی: با جمع‌شدن مردم در کنار هم و سپری‌کردن لحظات شاد، همدلی و همگرایی بین آنها بیشتر می‌شد.[۱۲۹] مسئولان حکومتی قبل از طالبان همزمان با پرپایی جشن گل کچالو، خدماتی مانند در اختیار قراردادن تراکتور، کود شیمیایی، تخم‌های اصلاح‌شده و ایجاد سردخانه برای کشاورزان انجام می‌دادند. از ابتدای استقرار نظام جمهوری اسلامی در افغانستان در طی 15 سال از سوی حکومت و مؤسسات همکار بیش از 2000 ذخیره‌خانۀ کچالو (سردخانه) در بامیان برای دهقانان کچالو ساخته شده است.[۱۳۰]

خودکفایی: کچالوی بامیان سالانه نصف مصرف مورد نیاز کشور به کچالو را تأمین می‌کند و در صورت عدم واردات این محصول از دیگر کشورها و تأمین اقلام مورد نیاز کشاورزان و کچالوکاران از سوی حکومت، نیاز به وارد کردن کچالو به‎‌ کشور رفع می‌شد.[۱۳۱]

تقویت و معرفی صنایع دستی: یکی دیگر از کارکردهای جشن گل کچالو برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی ساکنان بامیان بود که با هدف معرفی و تقویت این صنعت از سوی مقامات حکومت سابق برای شرکت‌کنندگان جشن گل کچالو صورت می‌گرفت.[۱۳۲]

تقویت گردشگری: یکی از کارکردهای برگزاری این جشن، جذب گردشگران داخلی و خارجی بود.[۱۳۳]

تفریح و شادی: مردم به ‌بهانۀ استقبال از جشن گل کچالو همراه با آهنگ، آوازخوانی و موسیقی محلی به تفریح و شادی می‌پرداختند.[۱۳۴]

میلۀ گل سیب

جشن گل سیب در ولایت میدان‌وردک از سال 2002م، آغاز و در سایر شهرهای افغانستان رایج شده است. همه‌ساله باغداران و مسئولان حکومتی در کنار فرهنگیان، اهالی ادب، هنر و سایر اقشار مردم این مرسم پرنشاط را با برنامه‌های متنوع برگزار می‌کنند.[۱۳۵]

در این جشن بیشتر فرهنگیان شرکت می‌کنند و شاعران، نویسندگان و ادیبان آثار خود را با موضوعات وصف گل سیب، عشق، عرفان،[۱۳۶] پایمردی و رشادت مردم افغانستان در طی سالیان دراز، با دیگران به اشتراک می‌گذارند.[۱۳۷] شروع برنامه با قرائت قرآن است و در ادامه خواندن سرود به‌صورت گروهی انجام می‌شود.[۱۳۸] برپایی نمایشگاه کتاب همزمان با جشن گل سیب از برنامه‌های این جشن است.[۱۳۹] یکی دیگر از برنامه‌های این جشن، مشاعره است که با حضور صدها شاعر و نویسنده برگزار می‌شود و محتوای مطالب آن را صلح، برادری و وحدت ملی شکل می‌دهد و در انتهای این محفل به‌ شاعران و نویسندگان، لوح تقدیر اهدا می‌شود.[۱۴۰]

مکان برگزاری

1. میدان‌وردک

در ولایت میدان‌وردک، به‌دلیل شهرت جهانی سیب این ولایت[۱۴۱] به‌نام «سیب‌ میدان»[۱۴۲] و برداشت سالانه صدها تن سیب از باغات آن، میلۀ گل سیب با برپایی محافل فرهنگی همراه است.[۱۴۳] در برنامه‌های فرهنگی جشن گل سیب در میدان‌وردک، قبل از تسلط طالبان بیشتر سخن از تشویق جوانان به‌مشارکت اجتماعی و محتوای اشعار و مقالات، مشکلات جامعه و تشویق به زندگی صلح‌آمیز بود؛ اما در زمان حاکمیت طالبان علاوه ‌بر حذف کامل زنان از این‌گونه مراسم‌ها، این نوع جشن‌ها و جشنواره‌ها بسیار کمرنگ شده است و محتوای بیشتر اشعار را تمجید از طالبان تشکیل می‌دهد.[۱۴۴]

2. پروان و غور

در سال‌های اخیر علاوه‌ بر ولایت میدان‌وردک، در ولسوالی‌های شیخعلی و غوربند ولایت‌ پروان و ولسوالی شهرک و لایت غور نیز مردم شاهد برگزاری این جشن بودند. در شیخعلی باغداران سالانه بیش از 6000 تن سیب از باغات این ولسوالی برداشت می‌کنند. در ولایت پروان علاوه‌بر برنامه‌های فرهنگی مانند خواندن مقاله و شعر و مشاعره، ورزش‌های رزمی و مسابقات ورزشی مانند والیبال و بزکشی و همچنین نمایش‌های هنری مانند تآتر اجرا می‌شد.[۱۴۵] در ولسوالی شهرک ولایت غور برای نخستین‌بار در 2 اکتبر 2014م، جشن گل سیب با حضور باغداران، ولسوال (شهردار) شهرک و همکاری برنامۀ ثبات، برگزار شد. سیب ولایت غور که خیلی خوش‌مزه هم است، به‌نام سیب کمنج یاد می‌شود. این نوع سیب در ولایات غربی افغانستان مشهور و نسبت به سیب دیگر شهرها گران‌تر است.[۱۴۶]

کارکردها

پژوهشگران و کارشناسان رسانه‌ها، جشن گل سیب را دارای کارکردهای ذیل دانسته‌اند:

تقویت فرهنگ و ادب: برگزاری میلۀ گل سیب با حضور فرهنگیان و اهالی ادب و در میان گذاشتن مطالب و اشعار سودمند باعث غنا و ارتقای فرهنگ می‌شود.[۱۴۷]

تقویت شناخت: برگزاری این مراسم‌ها برای افزایش شناخت کشورهای دیگر از فرهنگ، تاریخ و محصولات افغانستان مفید است.[۱۴۸]

تقویت دوستی: برپایی چنین مراسم‌های با حضور هزاران شرکت‌کننده از شهرهای مختلف افغانستان سبب تحکیم دوستی مردم و اقوام با همدیگر است.[۱۴۹]

تحکیم وحدت ملی: شرکت مردم با اقوام و گروه‌های مختلف با نظرات گوناگون در رویدادهای این‌چنین اتحاد مردم را تقویت می‌کند.[۱۵۰]

گسترش فرهنگ باغداری: باغداران و کشاورزان به این باور بودند که برگزاری این میله می‌تواند نظر مسئولین را برای کمک به بازاریابی و گسترش فرهنگ باغداری جلب کند.[۱۵۱]

تقویت نشاط: در یک کشور جنگ‌زده که همیشه استرس‌های ناشی از ناامنی و خشونت در زندگی مردم سایه افکنده است، خیلی مهم است که برنامه‌های شاد و پرنشاط، اجرا شود و جشن گل سیب یکی از این برنامه‌های نشاط‌آفرین است که مشارکت‌کنندگان لحظاتی را به‌دور از غم و اتفاقات بد، به تفریح و شادی می‌پردازند و در کنار همدیگر روز مسرت‌بخشی را سپری می‌کنند.[۱۵۲]

تقویت اقتصاد: رشد حاصلات باغداری سیب باعث تغیرات چشم‌گیر در زندگی اقتصادی باغداران و خانواده‌ها شده است و فروش آن در سایر ولایات و صادارات به کشورهای دیگر عواید یک میلیون و پانصد هزار دلاری در 2016م، در پی داشته است.[۱۵۳]

عرضه دیگر محصولات: همزمان با برگزاری این مراسم، نمایشگاه‌های محصولات کشاورزی مانند زعفران، میوۀ خشک (خشکبار) و عسل و همچنین نمایشگاه‌های فرهنگی و هنری مانند کتابفروشی و خطاطی نیز برپا می‌شود.[۱۵۴]

تقویت ورزش: با برگزاری نمایش انواع سبک‌های ورزشی و راه‌اندازی مسابقات در مراسم جشن گل سیب، مردم به‌خصوص جوانان و نوجوانان به ورزش تشویق می‌شوند.[۱۵۵]

جلب حمایت مسئولان و افکار عمومی: از دیگر کارکرد این جشن توجه مسئولان حکومتی به کشاورزان و کمک به آنها در زمینۀ آفت‌زدایی و رشد بهتر محصولات آنها، تقویت نهال‌شانی و گسترش تولید میوه‌های مختلف می‌توان نام برد.[۱۵۶]

تقویت صلح: برگزاری چنین مراسم‌هایی خشونت را کاهش می‌دهد و صلح و آرامش را در کشور تقویت می‌کند.[۱۵۷]

میله سمنک

آیین سمنک‌پزان، رسمی کهن در افغانستان بوده[۱۵۸] و همانند جشن نوروز، پیشینۀ آن به عهد باستان برمی‌گردد[۱۵۹] و بخشی از فرهنگ دیرینۀ این سرزمین به‌شمار می‌رود.[۱۶۰] پس از آمدن اسلام در افغانستان، این مراسم جنبۀ مذهبی یافته است.[۱۶۱] و غذای خاص حضرت فاطمه زهرا (س) نامیده شد. در ایران نیز این غذا در آیین‌های ملی و مذهبی، طبخ می‌شود؛ از جمله به‌مناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا با مرسم خاص و به‌عنوان نذر و برای توسل به حضرت زهرا تهیه می‌شود. این غذا در میلاد پیامبر اکرم نیز در شهرهای مختلف ایران از جمله شهررضا آماده می‌شود.[۱۶۲]

گسترۀ جغرافیایی

جغرافیای پخت سمنک، آسیای میانه و ایران را شامل می‌شود. مردم افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و قیرقیرستان، سمنک را در شب نوروز تهیه می‌کنند، اما در ایران سمنو را علاوه ‌بر روزهای نزدیک به ‌سال نو،[۱۶۳] در مناسبت‌های مذهبی به‌خصوص در ایام شهادت فاطمۀ زهرا نیز می‌پزند.[۱۶۴] سمنک شباهت بسیار به نوعی پودینگ محبوب در فنلاند و سوئد دارد.[۱۶۵]

مواد اولیه

سمنک از ترکیب آرد، آب و جوانۀ گندم تهیه می‌شود.[۱۶۶] برای به‌دست‌آوردن 10 لیتر سمنک، 3 کیلو گندم و مقداری آرد لازم است[۱۶۷] و در صورت تمایل مغز پسته، گردو و بادام هم به آن اضافه می‌شود.[۱۶۸]

روش تهیۀ سمنک

چند هفته مانده به‌سال نو، مقداری گندم را پاک کرده، یک‌ یا دوبار آن ‌را با آب سرد می‌شویند و برای جوانه زدن خیس می‌کنند؛ طوری که به‌اندازۀ یک‌بند انگشت آب روی گندم در ظرف باشد. زمان خیس‌خوردن گندم سه روز به‌طول می‌انجامد و در این مدت آب آن‌ را چندبار عوض می‌کنند. پس از خیساندن، گندم ‌را در ظرف مناسب پهن می‌کنند روی آن پارچۀ نازک نخی[۱۶۹] می‌گذارند تا جوانه بزند. هر روز روی پارچه کمی آب می‌پاشند تا جوانه‌ها رشد کنند. جوانۀ گندم به‌مدت 15 روز به 20 سانت می‌رسد. سپس ریشه‌های گندم جوانه‌زده چرخ می‌شود تا شیرۀ آن بیرون بیاید. شیرۀ گندم با مقداری متناسب آب و آرد مخلوط می‌شود.[۱۷۰]

مراحل پخت سمنک

ابتدا آرد را داخل دیگ مناسب ریخته، شیرۀ گندم را به‌تدریج به آن اضافه می‌کنند تا به‌صورت مایع رقیق درآید. سپس ظرف را روی حرارت قرار داده و هم می‌زنند تا غلظت آن بیشتر شود و طی چند مرحله پخته ‌شود. هم‌زدن مرتب سمنک، مانع از گلوله‌شدن آرد، سوختن و ته‌گرفتن آن می‌شود. آشپزان آنقدر به هم‌زدن ادامه می‌دهند تا آب سمنک به‌طور کامل گرفته شود. پس از آن کمی تفت می‌دهند و آب سرد به آن اضافه می‌کنند، این عمل سمنک را رقیق‌ و خوش‌رنگ‌تر می‌کند. سپس برای دم‌کردن سمنک، آن را به‌مدت نیم‌ساعت داخل ظرف مدوری می‌ریزند و سر دیگ را می‌پوشانند. در این مرحله می‌توان خلال بادام، پسته یا گردو هم به‌سمنک اضافه کرد. سمنک شیرینی طبیعی دارد و شکر اضافه نمی‌شود.[۱۷۱]

مناسبت پخت

این غذای مقوی را برای مصرف خانگی نیز تهیه می‌کنند اما آیین سمنک‌پزان در آستانۀ سال نو به‌صورت جمعی توسط زنان و دختران برگزار می‌شود و همچنین آن‌ را برای مراسم یادبود پیشوایان مذهب شیعه، تهیه می‌کنند.[۱۷۲]

آیین زنانه

میلۀ سمنک یک مراسم زنانه است و به‌صورت کامل توسط زنان و دختران، همراه با ساز و خواندن اشعار مختلف به‌ویژه شعر مخصوص سمنک‌پزان، اجرا می‌شود.[۱۷۳]

آداب و رسوم

1.هنگام پختن

پخت نذر سمنک، به‌طور معمول از سر شب تا صبح، زمان می‌برد، و گاهی پخت آن تا یک‌شبانه‌روز هم طول می‌کشد.[۱۷۴] زنان و دختران با شادی و خوشحالی در کنار دوستان خود همراه با ساز و آواز مخصوص سمنک‌پزان برای پخت آن بیدار می‌مانند. تعدادی به‌ قصه‌گویی، گروهی به شادمانی و تعدادی هم به‌نوبت به‌هم‌زدن سمنک مشغول می‌شوند.[۱۷۵] کودکان هم در حیاط خانه آتش روشن کرده به بازی و نشاط می‌پردازند.[۱۷۶]

2.بعد از پختن

پس از آنکه سمنک خوب دم کشید و آمادۀ خوردن شد، بانوان و دوشیزگان بعد از ادای نماز صبح، دور دیگ سمنک جمع شده به دعا و خواستن حوایج می‌پردازند. بعد از آن درب دیگ را برداشته، نذر سمنک را بین خود، فامیل، خویشان و همسایگان تقسیم می‌کنند[۱۷۷] و سهم همسایگان را توسط کودکان درحالی که لباس‌های عید نوروز را بر تن دارند، صبح زود می‌فرستند. در مقابل، خانواده‌هایی که سمنک را دریافت کرده‌اند مقداری پول نقد[۱۷۸] یا شیرینی، میوۀ خشک، نمک و پنبه به‌دست کودکان می‌دهند.[۱۷۹]

شعر سمنک

بخشی از شعر سمنک که دختران همراه با دایره می‌خوانند این است:[۱۸۰]الگو:آغاز نستعلیق 

الگو:شعر
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:ب
الگو:پایان شعر  
الگو:پایان نستعلیق

بعد نمادین سمنک

سمنک نماد زایش و باروری گیاهان در فصل بهار محسوب می‌شود.[۱۸۱] آیین سمنک‌پزان با نیت برآورده شدن حاجت‌های عمومی و شخصی همراه است. زنان پخت سمنک را با آرزوی صلح و امنیت در جامعه شروع می‌کنند.[۱۸۲] آنها معتقدند سمنک با خود خیر و برکت می‌آورد[۱۸۳] و طعم و رنگ اصلی آن را به فال نیک می‌گیرند[۱۸۴] و نشانۀ قبولی حاجات می‌دانند.[۱۸۵] آنها قبل از پخت سمنک، به نیایش می‌پردازند و پس از حکایت تاریخچۀ آن توسط بانوی باسوادی که او را «آتون» می‌نامند، در حق امام حسن و امام حسین که سمنک غذای آن‌ها بوده است دعا کرده و کار را آغاز می‌کنند.[۱۸۶]

کارکردها

اجتماعی: میلۀ سمنک‌پزان کار گروهی و دوستانه است. از ابتدای این مراسم تعدادی از بانوان و دوشیزگان کنار هم چه در مقدمات تهیۀ سمنک و چه در زمان پخت آن و چه در برنامۀ آوازخوانی و پایکوبی، تا انتهای کار با صمیمیت و نشاط، مشارکت می‌کنند. این مشارکت به رفع کدورت‌ها و ایجاد صمیمیت بیشتر منجر می‌شود.[۱۸۷]

اقتصادی: در سال‌های اخیر فروش سمنک و سبزۀ آن رونق گرفته است و برخی از این طریق، درآمدزایی می‌کنند.[۱۸۸] خرید و فروش سبزۀ سمنک فقط در فصل بهار و قبل از گرم شدن هوا انجام می‌شود.[۱۸۹]

فرهنگی و مذهبی: سمنک‌پزی در میان مردم آسیای میانه و ایران به یک سنت دیرپای تبدیل شده است و خانواده‌ها سمنک را غذای نذری و متبرک می‌دانند.[۱۹۰] برخی مردم عقیده دارند کشت‌کنندۀ سمنک باید فردی نمازخوان، با طهارت و اهل پاکی باشد و کشت سمنک را در گوشه و دور از شلوغی انجام دهد تا نتیجۀ مطلوبی از آن بگیرند و سمنک به‌درستی رشد کند.[۱۹۱]

ارزش غذایی: فیبر بالا و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در سمنک برای سلامتی افراد و پیشگیری از بیماری‌های مختلف از جمله سرطان، مؤثر است.[۱۹۲] این غذای مفید، حاوی ویتامین‌های B1، B3، B5، B8 و B12، همچنین دارای فسفر آهن K، E و A است. به‌باور متخصصان پوست و مو و زیبایی، جوانۀ گندم ریزش مو، جوش صورت، شورۀ سر و ناراحتی‌های پوستی را درمان و به‌جهت دارا بودن املاح معدنی، از سرطان روده جلوگیری می‌کند. این مادۀ غذایی در رفع خستگی و بی‌حالی، دردهای عضلانی و کلسترول بالا مؤثر است.[۱۹۳] این نوع غذا به‌دلیل خواص زیاد، بیشتر برای کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران استفاده می‌شود.[۱۹۴]

میله گل نارج

میلۀ گل نارنج نخستین‌بار در 1340ش، در ولایت ننگرهار با برنامۀ مشاعره برگزار شد.[۱۹۵] برخی منابع، سابقۀ مشاعره در جشن گل نارنج را تا 500 سال برآورد کرده‌اند.[۱۹۶] میلۀ گل نارنج در فصل بهار از تاریخ 10 تا 30 حمل (فروردین) در هنگامۀ شکفتن درختان نارنج و در حالی که عطر آن تمام شهر را فرا می‌گیرد با حضور پر تعداد مردم برگزار می‌شود.[۱۹۷]

مکان برگزاری

این جشن در هتل‌های معروف شهر جلال‌آباد و یا در یکی از باغ‌های این شهر برپا می‌شود. کاخ شاهی،[۱۹۸] هتل سپین‌غر و باغ تاریخی سراج‌العماره از جملۀ مکان‌های برگزاری میلۀ گل نارنج است.[۱۹۹]

تنوع شرکت‌کنندگان

در این آیین فرهنگی، اقشار مختلف مردم شرکت می‌کنند؛ برای مثال در 1391ش، صدها تن از مقامات حکومتی و نیز شرکت‌کنندگانی از شهرهای کابل، پکتیا، پکتیکا، خوست، کنر، لغمان و عده‌ای از فرهنگیان پیشاور پاکستان در میلۀ گل نارنج شرکت کردند.[۲۰۰]

برنامه‌های متنوع

مراسم با سخنرانی مقامات حکومتی در مورد تاریخچۀ این جشن و اهمیت آن در رشد و توسعۀ فرهنگی شروع می‌شود. شعرخوانی و مشاعره بین شرکت‌کنندگان بیشترین زمان را در این جشن به خود اختصاص می‌دهد[۲۰۱] و قبل از حاکمیت طالبان، موسیقی، آوازخوانی، اجرای تئاتر، اتن (نوعی رقص محلی) و پایکوبی نیز در این مراسم رواج داشت.[۲۰۲]

نقش نهاد‌های فرهنگی و ادبی

برگزاری برنامۀ جشن به‌عهدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان بوده و پذیرایی مهمانانی که از شهرها و حتی از کشور پاکستان دعوت می‌شوند مربوط این وزارت خانه است که اجرای آن را ‌اهالی فرهنگ و ادب عهده‌دار می‌شوند و همچنین تعدادی از مردم به‌خصوص جوانان به‌دلیل علاقه‌ای که به ‌این مراسم دارند به‌صورت داوطلبانه در برپایی این جشن سهم می‌گیرند.[۲۰۳] مسئولان برگزاری، از مدت‌ها قبل با اعلام رسمی برای ارسال شعر در این جشن فراخوان می‌دهند.[۲۰۴]

محتوای اشعار

شاعران به‌طور عام موضوعات دینی، اجتماعی و حماسی را در شعر خود می‌گنجانند و بیشتر اشعار آنها را طنز، مسائل انتقادی، عملکرد مسئولین، اختلاس، فساد اداری، دعوت ملت به بیداری، وحدت ملی و آبادانی کشور شامل می‌شود.[۲۰۵] همچنین دیگر موضوعات روز مانند صلح، رفتار عاری از خشونت، مبارزه با فساد، حمایت از اقشار ضعیف جامعه و در حکومت طالبان حمایت از تحصیل دختران محتوای این  اشعار را تشکیل می‌دهد.[۲۰۶]

کارکردها

تقویت همبستگی مردم: با مشارکت مردم از ولایات مختلف در میلۀ گل نارنج، همگرایی بین آنها تقویت می‌شود.[۲۰۷] سفر مردم دیگر شهرها به ننگرهار همراه با خانواده و دوستان خود، سبب آشنایی با ساکنان دیگر شهرها شده و رفتار و زندگی مسالمت‌آمیز را تجربه می‌کنند.[۲۰۸]

بزم شعرخوانی گل نارنج در ننگرهار؛ فروردین ماه 1401ش

رواج فرهنگ کتاب‌خوانی؛ در روز برگزاری میلۀ گل نارنج در کنار برپایی نمایشگاه کتاب،[۲۰۹] از مردم نیز خواسته می‌شود مطالعه و فرهنگ کتاب‌خواندن را بین خانواده‌ها رونق بخشند.[۲۱۰] ز مهم‌ترین برنامه‌های این جشن مشاعره است که تقویت و غنای شعر افغانستان را درپی دارد و شاعران خواستار گسترش فرهنگ مشاعره در دیگر شهرها می‌شوند.[۲۱۱]

معرفی سبک زندگی: بازدید مردم دیگر شهرها از جلال‌آباد و شرکت در میلۀ گل نارنج سبب آشنایی با سبک زندگی همدیگر و تأثیرپذیری از آداب و رسوم همدیگر می‌شود که در دیگرپذیری نقش پررنگی دارد.[۲۱۲]

نمایش صنایع دستی و آثار باستانی: همزمان با برپایی میلۀ گل نارنج، نمایشگاهی از تولیدات داخلی،[۲۱۳] صنایع دستی و آثار باستانی نیز در محل برگزاری جشن دایر می‌شود تا علاقه‌مندان از هنرهای دستی و آثار تاریخی بازدید داشته باشند.[۲۱۴]

تقویت صنعت گردشگری؛ با حضور مردم از شهرهای مختلف و کشورهای دیگر در میلۀ گل نارنج، صنعت توریسم رونق می‌گیرد و آثار مثبت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد.[۲۱۵]

تقویت صلح: مردم بر این باور هستند که جشن میلۀ گل نارنج می‌تواند انتقال‌دهندۀ پیام صلح باشد و ذهنیت مردم را از جنگ و خشونت به صلح و آرامش تغییر دهد و امنیت را تقویت کند.[۲۱۶]

تقویت شادی: برای لذت‌بردن بیشتر از فصل بهار و نشاندن لبخند بر لبان مردم، در این جشن از موسیقی، رقص، اتن و پایکوبی و سرگرمی‌های دیگر استفاده می‌شود تا مردم خسته از جنگ و ناامنی لحظاتی را به شادی و سرور سپری کنند.[۲۱۷]

تقویت سرمایه سلامتی: در جشن گل نارنج نمایش‌ رشته‌های مختلف ورزشی مانند ورزش باستانی، ژیمناستیک و انواع ورزش‌های رزمی به‌ نمایش گذاشته می‌شود تا مردم به زندگی سالم و ورزش رو بیاورند.[۲۱۸]

میله گل سنجد

جشن گل سنجد نخستین‌بار در 1385ش، در ولایت لوگر برگزار شد[۲۱۹] و بعد از آن میلۀ گل سنجد همه‌ساله از سوی فرهنگیان و ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت لوگر برپا می‌شود.[۲۲۰] میلۀ گل سنجد با سخنرانی مسئولین و مقامات حکومتی آغاز می‌شود و با اشعار شاعران و فرهنگیان ادامه می‌یابد.[۲۲۱] پیش از حاکمیت طالبان، علاوه بر سخنرانی‌ها، قرائت پیام رئیس‌جمهور به این مناسبت[۲۲۲] و برنامه‌های سرگرمی و تفریحی نیز در این میله، جای داشت.[۲۲۳]

محتوای اشعار

شاعران این جشن با زبان‌های پشتو و دری، در مورد آزادی، زیبایی طبیعت و بهار می‌سرایند[۲۲۴] و پیش از حاکمیت طالبان بیشترین دغدغۀ اهالی فرهنگ و شعر مربوط به دوری از خشونت و جنگ و برقراری صلح،[۲۲۵]تلاش در جهت وحدت ملی، تأمین منافع ملی و رفاه همگانی در کشور بود.[۲۲۶] اهالی ادب یکی از عوامل عقب‌افتادگی ادبیات را تداوم جنگ می‌دانستند و حتی در برخی سال‌ها شعار این جشن را صلح و آتش‌بس قرار دادند. نویسندگان شرکت‌کننده، این جشن فرهنگی را فرصت مناسبی برای انتقاد از عملکرد حکومت می‌دیدند و مسئولین را به چالش می‌کشیدند.[۲۲۷] توصیۀ سخنرانان در میلۀ گل سنجد هم موضوعات صلح و دوری از جنگ را شامل می‌شد.[۲۲۸]

جشن گل سنجد در دورۀ حاکمیت طالبان

شانزدهمین دور مشاعره عنعنوی گل سنجد در خردادماه 1401ش

این جشن در 2022م، با عنوان آزادی و استقلال، با موضوعات شعری مختلف مانند استقلال، تمجید از طالبان، پایان اشغال، حفظ ارزش‌های دینی و فرهنگی، حجاب اسلامی و وحدت ملی برگزار شد.[۲۲۹] شاعران و نویسندگان در حاکمیت طالبان به‌دلیل ترس از بازداشت، انتقاد از حکومت را کنار گذاشتند.[۲۳۰]

مکان برگزاری جشن

شهرهای محمد آغه[۲۳۱] و پُل علم در ولایت لوگر محل برگزاری میلۀ گل سنجد است.[۲۳۲]

تنوع شرکت‌کنندگان

علاوه‌بر ساکنان ولایت لوگر، هنرمندان، فرهنگیان و شاعران از ولایات کنر، خوست، غزنی، میدان‌وردک، پکتیا، پکتیکا، ننگرهار و کابل، از مهمانان این جشن فرهنگی هستند.[۲۳۳]

میزبان جشن

ریاست اطلاعات و فرهنگ لوگر با همکاری برخی انجمن‌های فرهنگی ادبی میزبانی میلۀ گل سنجد را به‌ عهده دارند.[۲۳۴]

کارکردها

1. فرهنگی اجتماعی

الف) رشد و گسترش ادبیات؛ برنامۀ اصلی جشن گل سنجد مشاعره و شعرخوانی است و نویسندگان و شاعران با زبان ادبیات و شعر، افکار و نظرات خود را به مسئولین و مردم منتقل می‌کنند.[۲۳۵]

ب) گسترش فرهنگ کتاب‌خوانی؛ به‌منظور ارتقای سطح فرهنگی مردم، نمایشگاه یک‌روزۀ کتاب با موضوعات گوناگون در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.[۲۳۶]

ج) آشنایی با آثار تاریخی؛ در کنار این جشن، با هدف آشنایی مردم با تاریخ و آثار باستانی کشور، برخی از اقلام و آثار تاریخی به نمایش گذاشته می‌شود.[۲۳۷]

د) تقدیر از شاعران؛ در انتهای مراسم، شاعران از سوی ریاست اطلاعات و فرهنگ با اهدای لوح و تندیس مورد تقدیر قرار می‌گیرند و به‌منظور حمایت از فرهنگیان و شاعران، اشعار آنها به‌چاپ می‌رسد.[۲۳۸]

ه) تشویق به آبادانی؛ سخنرانان و مسئولین در چنین جلساتی از جوانان می‌خواهند برای ترقی کشور تلاش کنند.[۲۳۹]

و) تقویت صلح؛ شاعران با سرایش اشعاری با محتوای صلح، تقبیح جنگ و خشونت، زمینه‌ساز رسیدن به صلح و زندگی مسالمت‌آمیز هستند.[۲۴۰]

ز) تقویت دوستی؛ حضور مردم و فرهنگیان از شهرهای مختلف و آشنایی با یکدیگر موجب دوستی آنها و تقویت محبت بین مردم می‌شود.[۲۴۱]

2. هنری

نمایشگاه خطاطی و نقاشی از دیگر کارکردهای میلۀ گل سنجد است که همزمان با دیگر برنامه‌ها در این جشن برگزار می‌شود تا شرکت‌کنندگان از آثار اهالی هنر بازدید داشته باشند.[۲۴۲]

3. اقتصادی

از کارکردهای میلۀ گل سنجد برپایی نمایشگاه صنایع دستی از مردم این ولایت است تا از این طریق به چرخۀ اقتصادی منطقه کمک شود.[۲۴۳]

4. گردشگری داخلی

با حضور مردم از دیگر ولایات و شهرها در این جشن، تعامل فرهنگی و گردشگری داخلی تقویت و مردم از مکان‌ها، آثار تاریخی[۲۴۴]، آداب و رسوم اهالی شهر آگاه می‌شوند.[۲۴۵]

میله توت

میلۀ توت در برخی شهرهای افغانستان به‌ویژه پنجشیر از قدمت تاریخی برخوردار است و همه‌ساله در این ولایت برگزار می‌شود.[۲۴۶]این جشن که مردم برای برپایی آن لحظه‌شماری می‌کنند،[۲۴۷] در فصل تابستان به‌ویژه در روزهای آخر برداشت توت با مشارکت مسئولان، اهالی فرهنگ و ادب و اقشار مختلف مردم از ولایت‌های افغانستان با سخنرانی مقامات حکومتی آغاز می‌شود و با شعر، آوازخوانی، موسیقی و صحبت‌های تخصصی با موضوع باغداری و کشاورزی ادامه می‌یابد.[۲۴۸] میلۀ توت به‌طور معمول در ساعت 10 صبح تا عصر برگزار می‌شود[۲۴۹] اما بعضی اوقات از عصر شروع می‌شود و تا چهار صبح ادامه دارد.[۲۵۰]

آداب پذیرایی

خوردن توت به همراه دوغ
خوردن توت به همراه دوغ

میزبانان با آمادگی قبلی با انواع توت، دوغ و دوغ‌بادرنگ (آب‌دوغ‌خیار) همراه غذا، به پذیرایی از مهمانان اقدام می‌کنند و طبق رسوم مناطق شمالی همراه صرف توت باید دوغ هم باشد، آن‌هم دوغ با ترکیبات و طعم‌های مختلف مانند دوغ با طعم سیر، دوغ با طعم پودِینَه (پونۀ کوهی) و دوغ با مُرچ (فلفل)، دوغ چکه‌ای (چکیده‌ای) و دوغ ماستی.[۲۵۱]

میلۀ توت در حاکمیت طالبان

بر خلاف دوران پیش از طالبان که حضور زنان در این جشن پررنگ بود،[۲۵۲] در سال 1402ش، میلۀ توت با حضور مقامات طالبان، بدون مشارکت زنان و بدون آوازخوانی و نواختن موسیقی در پنجشیر برگزار شد.[۲۵۳]

مکان برگزاری

مسئولان برگزاری این مراسم تلاش می‌کنند جشن را در مکان‌های سرباز و سرسبز برپا کنند. در برخی سال‌ها محل مناسب برای شرکت‌کنندگان جشن، در فضای باز کنار رود پرآب پنجشیر در نظر گرفته می‌شود که برای مردم خیلی خوشحال کننده و رضایت‌بخش است[۲۵۴] و جوانان هم گاهی در کنار چشمه‌ها این جشن را برگزار می‌کنند.[۲۵۵]

کارکردها

تبادل فرهنگی و تقویت همدلی: برنامه‌های متنوع این جشن با حضور شرکت‌کنندگان از شهرهای مختلف با فرهنگ‌های گوناگون، عاملی برای فعال شدن فرهنگیان،[۲۵۶] ارتباط مردم با اهالی فرهنگ، هنر و ادب و تبادل فرهنگی بین آنها است.[۲۵۷]

مشارکت انبوه جمعیت از ولایات مختلف دل‌ها را به‌همدیگر نزدیک می‌کند و گامی به‌سوی تقویت وحدت ملی است.[۲۵۸]یکی از کارکردهای میلۀ توت برپایی نمایشگاه کتاب و عرضۀ محصولات فرهنگی است که با استقبال مردم مواجهه می‌شود.[۲۵۹]

جشنواره فرهنگی میله توت در پنجشیر
برگزاری جشنواره فرهنگی میله توت در پنجشیر

همچنین جشن توت فرصتی مغتنم برای آشنایی و تجدید دیدار اهالی ادب، هنر و فرهنگیان و آنها در این مراسم اشعار خود را با موضوع صلح، وحدت ملی و وصف توت برای همدیگر و تمام شرکت‌کنندگان می‌خوانند.[۲۶۰] حضور اقشار مختلف مردم، نویسندگان، علما، شعرا هنرمندان، محبت و برادری را بین مردم افزایش می‌دهد.[۲۶۱]

تقویت نشاط اجتماعی: مردم با برپایی این جشن برنامه‌های شادی مانند تفنگ‌بازی و قرصک را اجرا می‌کنند تا لحظاتی را دور از غم و سختی‌های زندگی به تفریح و سرگرمی بپردازند و شادی خود را با همدیگر تقسیم کنند.[۲۶۲]

ترویج مهمان‌نوازی: مهمان‌نوازی در میلۀ توت، اخلاق اجتماعی و دیگر‌پذیری را تقویت می‌کند و مردم پنجشیر با برپایی جشن توت، مهمان‌نوازی خود را به‌رخ شرکت‌کنندگان در جشنواره می‌کشند و در یک فضای پر از صمیمیت از مهمانان به‌گرمی استقبال می‌کنند.[۲۶۳]

تقویت کار گروهی: برای برپایی این جشن همه مردم به‌ویژه جوانان مشارکت دارند و از قبل بین آنها تقسیم کار صورت می‌گیرد و هر فردی کاری را عهده‌دار می‌شود تا برنامه با نظم خاصی اجرا شود.[۲۶۴]

میله شاطرها

در ادوار گذشته افغانستان، پیش از رواج وسایط نقلیه مدرن، اسب به‌عنوان وسیله اصلی حمل و نقل شخصیت‌های بلندپایه، علمای دینی، مقامات دولتی و تجار ثروتمند مورد استفاده قرار می‌گرفت. این حیوان نقش محوری در جابجایی روزمره داشت و نمادی از منزلت اجتماعی محسوب می‌شد. همراه هر اسب، فردی به نام «شاطر» حضور داشت که مسئولیت هدایت و حراست از صاحب‌اسب را بر عهده می‌گرفت.

شاطران که به‌طور عمده از جوانان چالاک و متعهد انتخاب می‌شدند، ویژگی‌های ممتازی داشتند. ظاهر آنان متشکل از پوشاک خاصی شامل لباس‌های کوتاه و مرتب، کمربندهای ابریشمی ظریف و کفش‌های سبک بود که امکان حرکت سریع را فراهم می‌ساخت. در دست هر شاطر، چوبی کوتاه موسوم به «چوب شاطر» وجود داشت که هم به عنوان ابزار راهنمایی و هم برای عبور از موانع طبیعی مانند جویبارها به کار می‌رفت.

از منظر اعتقادی، شاطران خود را پیروان وفادار امام علی و قنبر غلام ایشان می‌دانستند. این باور در رفتار و منش آنان متجلی بود؛ احترام به اسب به عنوان «بال مراد»، کمک به نیازمندان و پایبندی به اصول اخلاقی از جمله ویژگی‌های بارز این قشر محسوب می‌شد.

مراسم ویژه‌ای تحت عنوان «میله شاطرها» یا «آش پیر» سالی دو بار در شهر هرات برگزار می‌گردید. این آیین که در نوروز و ابتدای ماه میزان برپا می‌شد، محل تجمع اقشار مختلف جامعه از جمله درویشان، پهلوانان، هنرمندان و عموم مردم بود. در این مراسم، دیگ‌های بزرگ غذا به نیت خیرات طبخ می‌شد و برنامه‌های متنوعی از جمله نوازندگی، آوازخوانی و نمایش‌های محلی اجرا می‌گردید. این گردهمایی نه تنها جنبه تفریحی داشت، بلکه به‌عنوان محفلی برای تبادل فرهنگی و تقویت همبستگی اجتماعی عمل می‌کرد.[۲۶۵]

میلۀ شاطرها در کابل

این جشن در چهارباغ و باغ عمومی، نزدیک پل «یک‌پیسه‌گی» برگزار می‌شد. شاطرها، دُهُل بزرگی به‌نام دُهُلِ قنبر را با خود حمل کرده و حلقه‌وار به پای‌کوبی می‌پرداختند.[۲۶۶] این میله در مناطق مختلف کابل مانند باغوان‌کوچه‌، باغ علی‌مردان‌خان، مرادخانی، چنداول، سه‌دکان، نواب‌باغ، عَلَم‌گنج، درخت‌شنگ، گوشه‌خرابات، بابای خودی، چارچته، ریکاخانه، کوچة علی‌رضاخان، کوچة بارانه، ده‌افغانان و اندرابی برگزار می‌شده است. هنگام برپایی جشن نیز همة افراد، شامل پیر و جوان و زن و مرد در آن شرکت می‌کردند.[۲۶۷]

میلۀ شاطرها در هرات

این مراسم در هرات در اول ماه میزان (مهر) و در روز اول سال نو خورشیدی (نوروز)، در سه‌نقطه برگزار می‌شد: 1. در قریة قپتیچک نزدیک پای‌حصار؛ 2. شرق ارگ یا قلعة ملک اختیار در باغچة خوش‌منهان معروف به حوض هزاره‌ها و 3. در قریة وحید در باغچة میرصالح ملا.[۲۶۸] اقشار مختلف مردم مانند درویشان، قلندران، عیاران، کاکه‌ها، آوازخوانان، نوازندگان، کشتی‌گیران، پهلوانان، ملنگان و مردمان عادی، در این مراسم شرکت می‌کردند. دیگ‌های بزرگ حلوا، برنج، شُله و دلده را به‎نام «آش پیر» پخته و بین عموم مردم تقسیم می‌کردند. هزینة این غذاها به‌عهدة خود شاطرها و دیگر افراد از جمله کسبه بوده است.[۲۶۹]

سرگرمی‌ها

تخم‌مرغ‌جنگی، بازی شاه و وزیرک، زورآزمایی و دویدن، همراه با اجرای نقاره‌چیان، دوتارنوازان و صحنه‌گردانان، از برنامه‌های مفرح این مراسم بوده است. سماورهای بزرگ برنزی و مسی برای تهیه چای و نیز ظروف مملو از انواع میوه‌ها نیز در این مراسم دیده می‌شد.[۲۷۰]

فروشندگان، انواع خوراکی‌ها، شیرینی‌جات و میوه‌ها از قبیل کشمش، نخود، نقل پسته‌ای، نقل بادامی، تخم‌مرغ آب‌پز، شیرینی‌هایی مانند زلف عروس، پشمک، جلبی (زولبیا)، لوز و اسباب‌بازی‌ کودکان مانند فرفرک (فرفره) و قرقره را در معرض فروش می‌گذاشتند.[۲۷۱]

بزرگسالان، جوانان و کودکان در گوشه‌ و کنار مراسم، زیر سایة درختان، روی صفه‌ها، سبزه‌‌ها و در کوچه‌ها، زیراندازهای خود را پهن کرده و با انواع قصه، فکاهی، شطرنج‌بازی، جفت‌وتاق‌بازی، نقل داستان‌های خنده‌دار، خواندن اشعار دوبیتی و محلی همراه با نواختن دوتار، تنبور، نی، دف، قیژک و رباب به مراسم گرمی می‌بخشیدند.

اصناف مختلف مانند بزازان، نمدمالان، علافان، پالان‌دوزان، آهنگران و مسگران، هرکدام به شاطرها، کشتی‌گیران، پهلوانان و کسانی‌که به زور‌آزمایی و هنرنمایی می‌پرداختند، هدایای مختلفی می‌دادند.[۲۷۲]

غذاخوردن با جمع‌شدن دور دیگ‌های بزرگ و بوسیدن دست شاطر کهن‌سال، شروع می‌شد. پس از آن، شاطرها همراه با ساز، دهل، رقص و پایکوپی کرده و دیگران نیز آنها را با آفرین و شادباش، تشویق می‌کردند. با این کار، صحنه‌ای هیجان‌انگیز خلق می‌شد. سپس در حالی‌که همه رو ‌به ‌قبله می‌ایستادند، دعا، صلوات و فاتحه برای پیر (حضرت علی) و مرید پیر (قنبر / قمبر) می‌خواندند. در پایان، درب دیگ‌های بزرگ توسط شاطر کهن‌سال گشوده شده و به صرف غذا مشغول می‌شدند.[۲۷۳]

عده‌ای هم به‌عنوان تبرک از آن غذا برداشته و برای بیماران و حاجت‌مندانی که نمی‌توانستند در مراسم حضور داشته باشند، می‌بردند. پس از صرف طعام، دوباره بساط چای و شیرینی پهن شده و بازی‌های دیگر که متوقف شده بودند از سر گرفته می‌شدند. افراد، هنگام رقص و شادی اشعار مخصوص این مراسم را به‌صورت دسته‌جمعی و یک‌صدا زمزمه می‌کردند:[۲۷۴]الگو:آغاز نستعلیق الگو:شعر الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:ب الگو:پایان شعر الگو:پایان نستعلیق

پانویس

  1. ↑ «مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی»، خبرگزاری دید.
  2. ↑ «نگاهی به بازی‌ های سنتی مردم افغانستان در عید نوروز»، وب‌سایت آی فیلم ۲.
  3. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص71.
  4. ↑ «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24.
  5. ↑ «نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق.
  6. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  7. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  8. ↑ رحیمی، «نوروز در شهرهای افغانستان»، وبلاگ رحیمی.
  9. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص66.
  10. ↑ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.
  11. ↑ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز.
  12. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  13. ↑ «نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان.
  14. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  15. ↑ گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وبلاگ بشارت نیوز.
  16. ↑ صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.
  17. ↑ رحیمی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه.
  18. ↑ گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وبلاگ بشارت نیوز.
  19. ↑ صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.
  20. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما».
  21. ↑ تدبیر، «جشن گل سرخ»، وب‌سایت جدیدآنلاین.
  22. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص71.
  23. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.
  24. ↑ «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  25. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  26. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  27. ↑ رحیمی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه.
  28. ↑ «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر.
  29. ↑ «زیارتگاه سخی»، ویکی شیعه.
  30. ↑ «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم.
  31. ↑ شریعتی، «نوروز در افغانستان»، وبلاگ جاغوری.
  32. ↑ «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم.
  33. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.
  34. ↑ کیانی، «نوروز در افغانستان معاصر»، وب‌سایب دانش‌نامه هزاره.
  35. ↑ صادق، «معلومات مختصر در مورد برگزاری جشن نوروز در افغانستان»، وب‌سایت خامه‌پرس.
  36. ↑ «جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه.
  37. ↑ «از روز ملی نهال‌شانی در سمنگان تجلیل شد»، وب‌سایت آژانس خبری باختر.
  38. ↑ «آغاز کارزار نهال‌شانی از سوی جوانان در خوست»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  39. ↑ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.
  40. ↑ رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.
  41. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص108.
  42. ↑ «میلۀ نهال‌شانی در ولایت خوست»، فیسبوک.
  43. ↑ «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.
  44. ↑ «میله و کمپاین نهال‌شانی در باغ زنانۀ شمیره»، وب‌سایت ریاست امور زنان ولایت هرات.
  45. ↑ «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.
  46. ↑ «خدمات اجتماعی»، وب‌سایت NABI AKRAM SLAMIC CNTRET.
  47. ↑ «150 هزار نهال در فراه غرس می‌شود»، وب‌سایت خبرگزاری جمهور.
  48. ↑ بی‌پروا، «فصل بهار و نهال‌شانی»، وب‌سایت جام غور.
  49. ↑ «کمپاین نهال‌شانی با غرس چند اصله نهال از سوی مقامات محلی، در ولایت سر پل آغاز گردید»، وب‌سایت یوتیوب.
  50. ↑ رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.
  51. ↑ «خدمات اجتماعی»، وب‌سایت NABI AKRAM SLAMIC CNTRET.
  52. ↑ «غرس نهال دوستی افغانستان در فصل نهال‌شانی»، وب‌سایت یوتیوب.
  53. ↑ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.
  54. ↑ بی‌پروا، «نهال‌شانی یا جنگ؟»، وب‌سایت جام غور.
  55. ↑ محمدی، «آغاز کمپاین نهال‌شانی در ولایت هرات»، وب‌سایت رادیو دری.
  56. ↑ رحیمی، «نوروز در تاریخ کشور ما»، وب‌سایت آریایی.
  57. ↑ «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.
  58. ↑ «گامی دیگر به سوی پیشرفت افغانستان، نهال‌شانی همراه با سرکس»، وب‌سایت یوتیوب.
  59. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.
  60. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص79.
  61. ↑ پژواک، «جشن دهقان»، وبلاگ کلبه.
  62. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص80-81.
  63. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص80-81.
  64. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص78.
  65. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص81.
  66. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص82.
  67. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص84.
  68. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص84-85.
  69. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، چ اول 1393ش، ص83.
  70. ↑ «جشن دهقان در هرات»، وب‌سابت دوربین.
  71. ↑ «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.
  72. ↑ «جشن ملی نوروز، میله دهقان و نمایشگاه زراعتی و صنعتی برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  73. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  74. ↑ «کابل»، وب‌سایت لام تا کام.
  75. ↑ کوچی، «بهار»، وب‌سایت پندار نو.
  76. ↑ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.
  77. ↑ «تجلیل از جشن ملی نوروز، میله دهقان، افتتاح بازار دهقان کابل و برگزاری پانزدهمین جشن زراعتی»، وب‌سایت ودصم.
  78. ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ ارغوان.
  79. ↑ «ارغوان»، وب‌سایت بازدم.
  80. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  81. ↑ شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.
  82. ↑ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.
  83. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  84. ↑ حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62.
  85. ↑ «جشن گل ارغوان در بدخشان برگزار شد»، خبرگزاری فرهنگ.
  86. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  87. ↑ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.
  88. ↑ رحمانی، «جشن گل‌ها در افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  89. ↑ ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.
  90. ↑ «جشن ارغوان گل‌غندی شهر پروان، افغانستان»، وب‌سایت رسانۀ هدهد.
  91. ↑ ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.
  92. ↑ «یازدهمین جشنوارۀ ملی گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت سلام وطندار.
  93. ↑ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  94. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  95. ↑ حیدری، «گل تپه گل‌غندی»، وب‌سایت ماریا دارو.
  96. ↑ «جشوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  97. ↑ شاه‌محمود، «خواجه‌صفای کابل»، وبلاگ افغانستان فردا.
  98. ↑ ملک‌زاده، «گل‌غندی میلۀ گل ارغوان»، وب‌سایت فردا.
  99. ↑ «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.
  100. ↑ «نگاهی به جایگاه نوروز در میان مردم افغانستان»، وب‌سایت شهرآرانیوز.
  101. ↑ حسین‌زاده، «نوروز؛ جشن تمام اقوام افغانستان»، وب‌سایت موسسۀ راهبردی شرق.
  102. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص69.
  103. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  104. ↑ شهیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضۀ سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه.
  105. ↑ احمدی، «نوروز در افغانستان»، 1385ش، ص47-50.
  106. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص67.
  107. ↑ بهزاد، «جشن‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت ماندگار.
  108. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  109. ↑ رجایی، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، خبرگزاری مهر.
  110. ↑ رجاء، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامه افغانستان ما.
  111. ↑ «آغاز سال نو و میله گل سرخ در مزارشریف»، وب‌سایت شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان.
  112. ↑ «جشن گل سرخ روایتی از نوروز در افغانستان»، خبرگزاری تسنیم.
  113. ↑ میرزایی، «بزکشی نبردی میان دلیران افغان»، وب‌سایت کارناوال.
  114. ↑ «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت فرارو.
  115. ↑ سازمند، «بارنمایی‌های هویتی و آیینی نوروز در کشورهای حوزه تمدنی ایران»، ص74.
  116. ↑ مرادی غیاث‌آبادی، «میلۀ گل سرخ (جشن گل سرخ)»، وبلاگ بیا تا برات بگم.
  117. ↑ عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص70-71.
  118. ↑ «میلۀ گل سرخ جشن نوروز مردمان افغانستان»، خبرگزاری مهر.
  119. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  120. ↑ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  121. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  122. ↑ «جشنواره گل کچالو در بامیان»، صفحه Bamyan Journal در یوتیوب.
  123. ↑ محمدی، «بامیان، جشن گل کچالو»، وب‌سایت فیسبوک.
  124. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  125. ↑ «تولید 380 هزار تن کچالو در بامیان»، صفحه تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  126. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  127. ↑ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  128. ↑ «جشنوارۀ گل کچالو؛ بودجه زراعت بامیان 200 میلیون افزایش یافته است»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  129. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  130. ↑ «چهارمین جشنواره گل کچالو در بامیان برگزار شد»، صفحه تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  131. ↑ اکرمی، «رقابت کچالوها در بامیان، گزارش ویژه تلویزیون بامیان»، صفحه تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  132. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  133. ↑ غفاری، «سومین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  134. ↑ «نخستین جشنوارۀ گل کچالو در بامیان برگزار شد»، وب‌سایت اطلاعات روز.
  135. ↑ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  136. ↑ «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.
  137. ↑ محفل مشاعره میله گل سیب در میدان‌وردک»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  138. ↑ «میلۀ گل سیب»، صفحۀ تلویزیون ملی در یوتیوب.
  139. ↑ «انتشارات اکسوس در میدان‌وردک نمایشگاه کتاب راه‌اندازی کرد»، صفحۀ خامه پرس در فیسبوک.
  140. ↑ محفل مشاعره میله گل سیب در میدان‌وردک»، شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  141. ↑ بهزاد، «جشنواره‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  142. ↑ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  143. ↑ نگاه، «نوروز چرا پایدار است؟»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  144. ↑ «میلۀ گل سیب»، صفحۀ تلویزیون ملی در یوتیوب.
  145. ↑ سامی، «جشن گل سیب در ولایت پروان»، صفحۀ تلویزیون بامیان در یوتیوب.
  146. ↑ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.
  147. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  148. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  149. ↑ «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.
  150. ↑ «میله عنعنوی گل سیب، برگزار شد»، شبکۀ اطلاع رسانی افغانستان.
  151. ↑ بهزاد، «جشنواره‌های نوروزی در افغانستان»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  152. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  153. ↑ «جشنوارۀ میلۀ گل ارغوان در پروان برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  154. ↑ انجمن فکری و فرهنگی جوانان شیخ‌علی، «سومین جشنوارۀ گل سیب در ولسوالی شیخ برگزار شد»، وب‌سایت فیسبوک.
  155. ↑ انجمن فکری و فرهنگی جوانان شیخ‌علی، «سومین جشنوارۀ گل سیب در ولسوالی شیخ برگزار شد»، وب‌سایت فیسبوک.
  156. ↑ پژواک، «نخستین جشن گل سیب در ولسوالی شهرک ولایت غور»، وب‌سایت جام غور.
  157. ↑ دوستی، «هفدهمین جشنوارۀ گل سیب در میدان‌وردک برگزار شد»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  158. ↑ «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  159. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  160. ↑ «دختران دانش‌آموز در بلخ جشن سمنک برگزار کردند»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  161. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص87-88.
  162. ↑ «سمنو؛ نذری به شیرینی توسل حضرت زهرا/ نذر میلاد پیامبر خوبی‌ها نسل به نسل در شهرضا منتقل می‌شود»، خبرگزاری فارس.
  163. ↑ دیانی، «تاریخچه سمنو در ایران باستان»، وب‌سایت سالماطور.
  164. ↑ «تاریخچۀ سمنو»، وب‌سایت آی‌سمنو، تاریخ درج مطلب: 31 خرداد 1399ش.
  165. ↑ «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی‌خبرید»، خبرگزاری پانا.
  166. ↑ «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
  167. ↑ «آشپزخانه نبیه»، وب‌سایت یوتیوب.
  168. ↑ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.«طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.
  169. ↑ «طرز تهیه سمنک»، وب‌سایت دخترانه.
  170. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  171. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  172. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص88.
  173. ↑ «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  174. ↑ «سمنک‌پزی آیین مشترک ایران و افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
  175. ↑ هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.
  176. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.
  177. ↑ هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.
  178. ↑ «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  179. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92.
  180. ↑ «جشن سمنک؛ بزم زنانه در نوروز»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  181. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  182. ↑ «برگزاری میلۀ سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.
  183. ↑ «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک.
  184. ↑ «برگزاری میله سمنک در بلخ»، وب‌سایت خبرگزاری آوا.
  185. ↑ هاشمی، «نذر سمنک»، وبلاگ اوج سماع.
  186. ↑ عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص90
  187. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص100
  188. ↑ دیانی، «تاریخچه سمنو در ایران باستان»، وب‌سایت سالماطور.
  189. ↑ بره‌کی، «فروش سبزۀ سمنک در بازار رونق گرفته است»، وب‌سایت پژواک.
  190. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص92-98.
  191. ↑ بره‌کی، «فروش سبزۀ سمنک در بازار رونق گرفته است»، وب‌سایت پژواک.
  192. ↑ «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.
  193. ↑ نوری، «مختصری دربارۀ میلۀ عنعنوی سمنک»، وب‌سایت ارمغان ملی.
  194. ↑ «خواص شگفت‌انگیز سمنو که از آن بی خبرید»، خبرگزاری پانا.
  195. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  196. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  197. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  198. ↑ «میله و مشاعرۀ گل نارنج در شهر جلال‌آباد برگزار می‌شود»، وب‌سایت کلید.
  199. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  200. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  201. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  202. ↑ «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  203. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  204. ↑ «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.
  205. ↑ «مشاعرۀ گل نارنج دچار بی‌نظمی گردید»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  206. ↑ «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.
  207. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  208. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  209. ↑ «برپایی میله و بزم شعرخوانی عنعنوی گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  210. ↑ «آیین سنتی مشاعره و جشن گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت ParsToday.
  211. ↑ «برگزاری دومین مشاعرۀ گل رنارنج در ولایت ننگرهار»، وب‌سایت سحرتی‌وی.
  212. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  213. ↑ «شهر جلال‌آباد ننگرهار امروز میزبان مشاعرۀ گل نارنج بود»، وب‌سایت سلام وطندار.
  214. ↑ «میلۀ گل نارنج در ننگرهار»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  215. ↑ «صبح و زندگی- مهمان صدیق انصاری در رابطه با میلۀ گل نارنج»، از صفحۀ Ariana Television در یوتیوب.
  216. ↑ «برگزاری میلۀ گل ناریج در ننگرهار»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  217. ↑ «جشن سنتی گل نارنج در ولایت ننگرهار افغانستان به عنوان اعلام خبر آمدن بهار تلقی می‌شود»، وب‌سایت ParsToday.
  218. ↑ ظریفی، «مشاعرۀ گل نارنج در ننگرهار برگزار شد»، وب‌سایت آژانس خبری پژواک.
  219. ↑ حمید، «جشنوارۀ سنتی شعر گل سنجد در لوگر برگزار شد»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  220. ↑ «برگزاری پانزدهمین جشنوارۀ عنعنوی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت سلام وطندار.
  221. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  222. ↑ «تجلیل از میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  223. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  224. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  225. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  226. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  227. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  228. ↑ حمید، «جشنوارۀ سنتی شعر گل سنجد در لوگر برگزار شد»، وب‌سایت طلوع‌نیوز.
  229. ↑ «برپایی مشاعرۀ عنعنه‌یی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  230. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  231. ↑ «برگزاری میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت شبکۀ اطلاع‌رسانی افغانستان.
  232. ↑ «جشنوارۀ گل سنجد در زیر سایۀ سانسور برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ 8 صبح.
  233. ↑ «تجلیل از میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  234. ↑ «برپایی مشاعرۀ عنعنه‌یی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  235. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  236. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  237. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  238. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  239. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  240. ↑ «تجلیل از میلۀ گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت آژانس اطلاعاتی باختر.
  241. ↑ «برگزاری پانزدهمین جشنوارۀ عنعنوی گل سنجد در لوگر»، وب‌سایت سلام وطندار.
  242. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  243. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  244. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  245. ↑ عباسی، «از جشن میلۀ گل سنجد در لوگر تجلیل به‌عمل آمد»، وب‌سایت فرحت‌نیوز.
  246. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  247. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  248. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  249. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  250. ↑ «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.
  251. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  252. ↑ «برگزاری هشتمین جشنوارۀ فرهنگی توت در پنجشیر»، وب‌‌سایت موسسۀ فرهنگی اکو.
  253. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  254. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  255. ↑ «توت‌خوری، جشن سنتی پنجشیر»، وب‌سایت اطلاع‌رسانی افغانستان.
  256. ↑ «مهمترین کارکرد جشنواره‎‌ها فعال کردن جامعۀ فرهنگی و هنری است»، وب‌سایت خبرگزاری دانشجو.
  257. ↑ «نهمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آرمان ملی.
  258. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  259. ↑ «جشنوارۀ فرهنگی میلۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت رادیو تلویزیون ملی افغانستان.
  260. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  261. ↑ «چهارمین جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار.
  262. ↑ «جشنوارۀ توت در پنجشیر برگزار شد»، وب‌سایت آی‌فیلم 2.
  263. ↑ فرهنگ میله توت در پنجشیر»، صفحۀ نهاد اجتماعی تنویر در فیسبوک.
  264. ↑ «دهمین جشنوارۀ میلۀ توت پنجشیر، اولین میلۀ توت پنجشیر تحت حاکمیت طالبان»، صحفۀ کابل غژ در یوتیوب.
  265. ↑ عابدوف، داداجان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، ۱۳۹۳ش، ص۷۳-۷۸.
  266. ↑ سراج حکم درجه اول، «میله‌های قدیم کابل»، 1359ش، ص62-63.
  267. ↑ عاصف و تامق، فرهنگ، 1390ش، ص12.
  268. ↑ هریوال، «میله شاطرها»، 1361ش، ص64.
  269. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75.
  270. ↑ عاصف و تامق، فرهنگ، 1390ش، ص12.
  271. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75.
  272. ↑ عابدوف، آداب، آیین¬ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75-76.
  273. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص75-76.
  274. ↑ عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، 1393ش، ص76-77.

منابع

  • تدبیر، وحید، «جشن گل سرخ»، وب‌سایت جدیدآنلاین، تاریخ درج مطلب: 11 فروردین 1388ش.
  • «جشن نوروز در افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟»، وب‌سایت بویرنیوز، تاریخ درج مطلب: 14 فروردین 1400ش.
  • «جهندۀ حضرت علی در مزار و کابل برافراشته شد»، وب‌سایت خاورمیانه، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
  • عابدوف، داداجان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، ۱۳۹۳ش.
  • رجاء، نوروز، «جشن باستانی نوروز»، وب‌سایت روزنامۀ افغانستان ما، تاریخ درج مطلب: 30 اسفند 1395ش.
  • رجایی، محمد سرور، «میله گل سرخ، پیوند میان نوروز و باورهای اعتقادی شیعه و اهل تسنن»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج: 3 فروردین 1392ش.
  • رحیمی، رمضانعلی، «نوروز در شهرهای افغانستان»، وبلاگ رحیمی، تاریخ درج مطلب: 20 اسفند 1386ش.
  • رحیمی، محمد هادی، «میله گل سرخ مزارشریف»، وبلاگ شکوه، تاریخ درج مطلب: 29 اسفند 1385ش.
  • «زیارت سخی، مکان مقدس شیعیان و اهل تسنن در کابل»، وب‌سایت تسنیم، تاریخ درج مطلب: 16 خرداد 1395ش.
  • «زیارتگاه سخی»، ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
  • شریعتی، حفیظ، «نوروز در افغانستان»، وبلاگ جاغوری، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1390ش.
  • شهیر، علی شیر، «جلوه‌های درخشان یک تاریخ؛ روضة سخی، مکان مذهبی در شهر تفریحی افغانستان»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ درج مطلب: 2 خرداد 1396ش.
  • عابدوف، دادا جان، ترجمه، بهرام امیر احمدیان، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، کابل، انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان، 1393ش.
  • گروه خبری بشارت، «نوروز و مردم افغانستان»، وب‌سایت بشارت‌نیوز، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
  • «مراسم نوروز در افغانستان؛ آداب و رسوم محلی»، خبرگزاری دید، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ش.
  • «میله گل سرخ؛ جشن مردمان مزارشریف»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 23 اسفند 1389ش.
  • «نگاهی به آداب و رسوم عید نوروز در افغانستان»، وب‌سایت میزان، تاریخ درج مطلب: 1 فروردین 1395ش.
  • «نگاهی به بازی‌ های سنتی مردم افغانستان در عید نوروز»، وب‌سایت آی فیلم ۲، تاریخ درج مطلب: ۲۰ اسفند ۱۳۹۶ش.
  • «نوروز در آسیای میانه»، وب‌سایت شبکه شرق، تاریخ درج مطلب: 28 اسفند 1399ش.
  • «نوروز در افغانستان»، وب‌سایت قاصدک24، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
برگرفته از «https://iranpedia.wiki/w/index.php?title=پیش‌نویس:جشنواره‌های_محلی_افغانستان&oldid=57912»