پیشنویس:حجاب: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==تاریخچه حجاب در ملل و ادیان== | ==تاریخچه حجاب در ملل و ادیان== | ||
بنابر گواهی متون تاریخی، حجاب در بسیاری از جوامع و فرهنگها در طول تاریخ وجود داشته است؛ از جمله در میان تمدن ایران باستان، یونان و روم<ref>زروندی، «بررسی تطبیقی حجاب در میان اقوام و ادیان الهی»، ص 123، 1386ش.</ref> و در ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و زرتشت.<ref>حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.</ref> در مقابل، در جامعه عرب جاهلی حجاب مرسوم نبوده و این پدیده پس از گسترش اسلام در آنجا رواج یافته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج 17، ص 290.</ref> در ملل و ادیان سابق، حجاب کامل و برتر برای اشراف جامعه الزامی بوده<ref>شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 24.</ref> و در مواردی مقررات آن از حیث سختگیری فراتر از ضوابط اسلامی بوده است.<ref>حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.</ref> | بنابر گواهی متون تاریخی، حجاب در بسیاری از جوامع و فرهنگها در طول تاریخ وجود داشته است؛ از جمله در میان تمدن ایران باستان، یونان و روم<ref>زروندی، «بررسی تطبیقی حجاب در میان اقوام و ادیان الهی»، ص 123، 1386ش.</ref> و در ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و زرتشت.<ref>حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.</ref> در مقابل، در جامعه عرب جاهلی حجاب مرسوم نبوده و این پدیده پس از گسترش اسلام در آنجا رواج یافته است.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج 17، ص 290.</ref> در ملل و ادیان سابق، حجاب کامل و برتر برای اشراف جامعه الزامی بوده<ref>شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 24.</ref> و در مواردی مقررات آن از حیث سختگیری فراتر از ضوابط اسلامی بوده است.<ref>حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.</ref> | ||
==حجاب در تاریخ ایران== | |||
===حجاب ایرانیان قبل از اسلام=== | |||
اسناد تاریخی گویای اینست که زنان همواره در تاریخ ایران باستان از دوره ایلامیان تا ساسانیان حجاب و پوشیدگی داشتهاند<ref>شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 23-22.</ref> و ایرانیان باستان به پوشش کامل و لباسهای فاخر و پوشیده معروف بودند.<ref>شهبازی، «پوشاک در ایران زمین – دوران مادها و هخامنشیان»، 1383 ش، ص 63-62.</ref> اگر چه در ابتدای پادشاهی قدیم ایلام، پوشش به طور نسبی وجود داشت، اما در دورههای میانی و جدید این پادشاهی، سبک پوشش به مرور کامل شد و در دورههای بعدی پوششها کاملتر و پرطمطراقتر شد و البته با طبقه اجتماعی آنان نیز پیوند عمیقی داشته<ref>شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 23-22.</ref> و نماد شأن و جایگاه اجتماعی آنان بوده است.<ref>شهبازی، «پوشاک در ایران زمین – دوران مادها و هخامنشیان»، 1383 ش، ص 63-62.</ref><br> | |||
مطالعات تاریخی و فرهنگی نشان میدهد، حجاب و پوشش در فرهنگ ایرانی نه صرفاً پاسخی به نیازهای مادی و اقلیمی زنان، بلکه نمودی از ارزشهای عمیق فرهنگی این سرزمین است که در گذر زمان، پیوسته غنا یافته است.<ref>[https://www.porseman.com/article/%DA%AF%D8%B0%D8%B1%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%B4-%D9%88-%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/148314 خالدیان، «گذری تاریخی بر پوشش و حجاب در ایران»، وبسایت پرسمان.]</ref> بر اساس نتایج این مطالعات، پوشش زنان تنها پدیدهای زیستی نیست، بلکه تجلی فرهنگ و باورهای اصیل ایرانی است که با وجود تعامل با تمدنهای گوناگون، ماهیت سنتی و ایرانی خود را از دست نداده و همواره بازتابدهندهٔ جایگاه و منزلت آنها بوده است؛<ref>مونسی سرخه، «نمادها در پوشاک»، 1388ش، ص 45-44.</ref> حتی تزیینات و طرحهای به کار رفته در البسه بهویژه در پوشاک زنان، مجموعهای موزون و متناسب با ارزشهای فرهنگی و منزلت انسانی زن در این سرزمین کهن و بیانگر سلیقه، ذوق و مهارتی است که هدفش تعالی شأن انسانی و نمایش وقار و اصالت بوده، نه سخیف ساختن این جایگاه.<ref> الهی، «لباس بهمثابه هویت»، 1389ش، ص 11-8.</ref> | |||
نسخهٔ ۳ تیر ۱۴۰۴، ساعت ۱۰:۳۲
حجاب؛ پوشش شرعیِ بانوان، بازتاب هویت و فرهنگ ملی و دینی.
حجاب، پوشش شرعی زن مسلمان، ریشهدار در هویت دینی و فرهنگ ملی ایرانی، نهتنها یادگار تمدنها و ادیان کهن، بلکه تجلی حیا، عفاف و شخصیت زن و نشانگر منزلت و شأن اجتماعی اوست. این پوشش در گذر تاریخ ایران، از سیر تطور سنتهای دیرین تا غنای معنوی دوران اسلامی، همواره نماد اصالت و تبلور هویت ایرانی - اسلامی بوده است؛ پدیدهای پویا که با انتخاب آگاهانه زن، نمود کنشگری اجتماعی و نقشآفرینی او به شمار میآید.
مفهومشناسی
حجاب، در اصل واژهای به معنای پرده[۱] و در دهههای اخیر به پوشش شرعی زن اطلاق میشود.[۲] معادل این معنا در ادبیات دینی واژه «ستر» به معنای «پوشش» است.[۳] حجاب در اسلام، به معنای پوشش زن مسلمان در چهار حوزه مورد بحث قرار میگیرد: نخست، پوشش در هنگام نماز؛ دوم، پوشش در برابر همجنس؛ سوم، پوشش در برابر محارم غیر از همسر و چهارم، پوشش در برابر نامحرم[۴] و هدف آن، تضمین کیفیت حضور زن در اجتماع و صیانت از کرامت و شخصیت وی است. در این دیدگاه حجاب یک ضرورت فقهی و شرعی شامل پوشاندن بدن به جز صورت و دستها در برابر نامحرم و پرهیز از خودنمایی در عرصه اجتماع میشود.[۵] برخی از محققان تأکید دارند که اگرچه میان حکم شرعی ستر به معنی حدود خاصی که باید به حکم دین از نامحرم پوشانده شود با مفهوم اخلاقی آن که نوعی پوشش عرفی است، پیوند وجود دارد؛ اما این دو مفهوم تفاوتهایی دارند که در کارکردهای حجاب نقش مهمی را ایفاء میکند.[۶]
تاریخچه حجاب در ملل و ادیان
بنابر گواهی متون تاریخی، حجاب در بسیاری از جوامع و فرهنگها در طول تاریخ وجود داشته است؛ از جمله در میان تمدن ایران باستان، یونان و روم[۷] و در ادیانی چون یهودیت، مسیحیت و زرتشت.[۸] در مقابل، در جامعه عرب جاهلی حجاب مرسوم نبوده و این پدیده پس از گسترش اسلام در آنجا رواج یافته است.[۹] در ملل و ادیان سابق، حجاب کامل و برتر برای اشراف جامعه الزامی بوده[۱۰] و در مواردی مقررات آن از حیث سختگیری فراتر از ضوابط اسلامی بوده است.[۱۱]
حجاب در تاریخ ایران
حجاب ایرانیان قبل از اسلام
اسناد تاریخی گویای اینست که زنان همواره در تاریخ ایران باستان از دوره ایلامیان تا ساسانیان حجاب و پوشیدگی داشتهاند[۱۲] و ایرانیان باستان به پوشش کامل و لباسهای فاخر و پوشیده معروف بودند.[۱۳] اگر چه در ابتدای پادشاهی قدیم ایلام، پوشش به طور نسبی وجود داشت، اما در دورههای میانی و جدید این پادشاهی، سبک پوشش به مرور کامل شد و در دورههای بعدی پوششها کاملتر و پرطمطراقتر شد و البته با طبقه اجتماعی آنان نیز پیوند عمیقی داشته[۱۴] و نماد شأن و جایگاه اجتماعی آنان بوده است.[۱۵]
مطالعات تاریخی و فرهنگی نشان میدهد، حجاب و پوشش در فرهنگ ایرانی نه صرفاً پاسخی به نیازهای مادی و اقلیمی زنان، بلکه نمودی از ارزشهای عمیق فرهنگی این سرزمین است که در گذر زمان، پیوسته غنا یافته است.[۱۶] بر اساس نتایج این مطالعات، پوشش زنان تنها پدیدهای زیستی نیست، بلکه تجلی فرهنگ و باورهای اصیل ایرانی است که با وجود تعامل با تمدنهای گوناگون، ماهیت سنتی و ایرانی خود را از دست نداده و همواره بازتابدهندهٔ جایگاه و منزلت آنها بوده است؛[۱۷] حتی تزیینات و طرحهای به کار رفته در البسه بهویژه در پوشاک زنان، مجموعهای موزون و متناسب با ارزشهای فرهنگی و منزلت انسانی زن در این سرزمین کهن و بیانگر سلیقه، ذوق و مهارتی است که هدفش تعالی شأن انسانی و نمایش وقار و اصالت بوده، نه سخیف ساختن این جایگاه.[۱۸]
- ↑ معین، فرهنگ فارسی، 1386ش، ج1، ص 582.
- ↑ «حجاب»، وبسایت دانشنامه حوزوی ویکی فقه.
- ↑ جوهری، الصحاح، 1407ق، ج 1، ص 107.
- ↑ محمدی جورکویه، «حجاب از پنجره فقه اسلامی»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ↑ «چهل حدیث حجاب و عفاف»، وبسایت سازمان حج و زیارت.
- ↑ داودی، «حجاب یک امر الزامی و شرعی است یا اخلاقی»، وبسایت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- ↑ زروندی، «بررسی تطبیقی حجاب در میان اقوام و ادیان الهی»، ص 123، 1386ش.
- ↑ حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، 1374ش، ج 17، ص 290.
- ↑ شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 24.
- ↑ حبیبی، «نیم نگاهی به حجاب در ادیان الهی»، 1384ش، ص 61-59.
- ↑ شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 23-22.
- ↑ شهبازی، «پوشاک در ایران زمین – دوران مادها و هخامنشیان»، 1383 ش، ص 63-62.
- ↑ شیخشعاعی، «جایگاه حجاب در ایران باستان و تقویت هویت فرهنگی ایران معاصر»، 1396ش، ص 23-22.
- ↑ شهبازی، «پوشاک در ایران زمین – دوران مادها و هخامنشیان»، 1383 ش، ص 63-62.
- ↑ خالدیان، «گذری تاریخی بر پوشش و حجاب در ایران»، وبسایت پرسمان.
- ↑ مونسی سرخه، «نمادها در پوشاک»، 1388ش، ص 45-44.
- ↑ الهی، «لباس بهمثابه هویت»، 1389ش، ص 11-8.